ကြက်သွန်နီသည် နေ့စဉ်စားသုံးရသော အစားအစာတို့တွင် မပါမဖြစ် အလွန်အရေးပါသော ဆေးဖက်ဝင်သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်ပါသည်။ ဟင်းလျာများကို အနံ့အရသာကောင်းမွန်စေရုံသာမက စားသုံးသူတို့၏ ကျန်းမာရေးကိုလည်း များစွာအထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကြက်သွန်နီအား ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာက စိုက်ပျိုးစားသုံးခဲ့ကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ကြက်သွန်နီကို မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်း ဒေသကြီး တို့တွင် ဒေသစီးပွားဖြစ် စိုက်ဧကအများဆုံး စိုက်ပျိုးကြသည်။ စိုက်ပျိုးရာတွင် ဥစားကြက်သွန်နီ ကိုယူ၍ စိုက်ပျိုးခြင်း၊ အမြိတ်စားကြက်သွန်နီကိုယူ၍ စိုက်ပျိုးခြင်း၊ အစေ့ပက် မျိုးဥကိုယူ၍ စိုက်ပျိုး ခြင်း၊ ဥစိုက် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ကိုယူ၍ စိုက်ပျိုးခြင်းများကို ရာသီအလိုက် စနစ်တကျ စိုက်ပျိုးကြပါသည်။ အရည်အသွေးကောင်းပြီး အထားခံသော ပိတောက်ဗြွန်မျိုးကို အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပါသည်။ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့များမှ ပျိုးထောင်ပြီး ပျိုးပင်များကို စိုက်ပျိုးကာ ထွက်ရှိသော ကြက်သွန်နီများသည် နောင်လာမည့်ရာသီ ကြက်သွန်ပေါ်ချိန်အထိ သိုလှောင်အထားခံသဖြင့် ကြက်သွန်နီ(ပင်စိုက်) စိုက်ပျိုးမှုများ၍ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့(အနှံယူ) စိုက်ပျိုးမှုကို ဒေသခံတောင်သူ များစီးပွားဖြစ် တပိုင်တနိုင် စိုက်ပျိုးလာကြကြောင်းသိရသည်။
ကြက်သွန်နီ အနှံယူစနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးခြင်း
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မုံရွာမြို့နယ်ရှိ ကျွဲရဲကျေးရွာတွင် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့(အနှံယူ)စနစ်ဖြင့် (၉)ဧကစိုက်ပျိုးထားသည့် တောင်သူနှင့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ရာ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့(အနှံယူ) စိုက်ပျိုးမှု ကိုလည်း နှစ်စဉ် စိုက်ပျိုးကြပါကြောင်း၊ မျိုးစေ့(အနှံယူ)စိုက်ပျိုးမှုမှာ စိုက်ဧကနည်းပြီး တပိုင်တနိုင် စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးကြပါကြောင်း၊ ယခင်နှစ်များက စိုက်ဧကနည်းပါးသော်လည်း ယခုနှစ်တွင် ကျွဲရဲကျေးရွာတွင် မျိုးစေ့ (အနှံယူ)စိုက်တောင်သူ (၁၀၀)ဦးခန့်ရှိပြီး စိုက်ဧက ၃၀၀/ ၄၀၀ ခန့်စိုက်ပျိုးထားရှိပါကြောင်း၊ ဈေးကွက်ခိုင်မာ၍ မျိုးစေ့ယူစိုက်ခင်းများ များပြား လာခြင်းဖြစ် ပါကြောင်း သိရှိရ သည်။ ကြက်သွန်နီ (မျိုးစေ့)အနှံယူ စိုက်ပျိုးရာတွင် မျိုးစေ့အရည်အသွေးနှင့် အထွက်နှုန်း ကောင်းမွန်စေရန်အတွက် မျိုးကောင်းမျိုးသန့် ကြက်သွန်နီ(ဥ)ကို ရွေးချယ် စိုက်ပျိုး ရပါကြောင်း၊ ကြက်သွန်နီသည် အပူအအေး သင့်တင့်မျှတသော ရာသီဥတုကို ကြိုက်နှစ်သက်၍ ဒီဇင်ဘာလတွင် စတင်စိုက်ပျိုးပြီး ဧပြီလတွင် ပွင့်နှံခူး၍ မျိုးစေ့ရရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။
ကြက်သွန်နီ(မျိုးစေ့)အနှံယူအပွင့်မှာ လုံးဝိုင်း၍ ထီးပုံသဏ္ဍန်ရှိပြီး ပန်းခိုင်တွင် ကြယ်ပုံ ပန်းပွင့်အဖြူလေးများ ပွင့်ပြီး ပန်းပွင့်များထဲတွင် အကန့်များဖြင့် မျိုးစေ့တည်ပါသည်။ မျိုးဥများ စိုက်ပျိုးပြီးချိန်မှ တစ်ပတ်အကြာတွင် ပေါင်းသန္ဓေပျက်ဆေးဖျန်းပေးရပါကြောင်း၊ ၂၅ ရက်တစ်ကြိမ်၊ (၄၅)ရက် တစ်ကြိမ်၊ ပေါင်းမြက်နှိမ်နှင်းပေးမှသာ ပန်းပွင့်အားကောင်းပြီး အရည်အသွေး ပြည့်ဝသော မျိုးစေ့များရရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ တစ်ဧကစိုက်ပျိုးလျှင် မျိုးစေ့ (၄)ပြည် ကုန်ကျပါကြောင်း ၊ စိုက်ပျိုးရာတွင် ပင်ကြားတန်းကြား ၅လက်မ အကွာအဝေးဖြင့် ရေသွင်း ရေဖြန်း စိုက်ပျိုးပါကြောင်း၊ တစ်ဧကလျှင် တောင်သူတစ်ဦးချင်း မျိုးဥ၊ မြေသားကွာခြားမှု၊ သွင်းအားစု သုံးစွဲပုံမတူညီ၍ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ အထွက်တင်း (၅)တင်းမှ (၇)တင်းထိ ထွက်ရှိကြောင်း၊ ယခုနှစ် တွင်ရာသီဥတုကောင်းမွန်ပြီး အဖျက်ပိုးကင်း၍ မျိုးစေ့အထွက်နှုန်းကောင်းမွန်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။
မျိုးစေ့ဈေးနှုန်းဈေးကွက်
ကြက်သွန်နီပင်စိုက်များ စိုက်ပျိုးချိန်တွင် ပျိုးခုံများပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ကြပြီး ကြက်သွန် နီမျိုးစေ့များလည်း ဒေသတွင်း လှိုင်လှိုင်အရောင်းအဝယ် ဖြစ်လျက်ရှိသည်။ ပိတောက်ဗြွန် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ တစ်ပြည်လျှင် ဒေသပေါက်ဈေး ကျပ်(၂)သိန်းခန့်၊ မျိုးစေ့ (၁)တင်းလျှင် ကျပ်(၃၂)သိန်းခန့်ဈေးနှုန်းဖြင့် အရောင်းအဝယ်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခင်နှစ် မျိုးစေ့ရောင်းချချိန်တွင် တစ်ပြည်လျှင် ကျပ်(၁၅၀၀၀၀)ဈေးနှုန်းဖြင့် အရောင်း အဝယ်ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း၊ ကြက်သွန်နီ ဈေးနှုန်း ဈေးကွက်နှင့် ဝယ်လိုအားအပေါ် မူတည်ပြီး မျိုးစေ့ဈေးကွက်မှာလည်း ပြောင်းလဲမှုရှိကြောင်း၊ ဈေးနှုန်း ဈေးကွက် ခိုင်မာမှုရှိ၍ ယခုအချိန်အတွင် မျိုးစေ့ ဈေးနှုန်းများလည်း မြင့်တက်လျက်ရှိ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
တစ်ဧကကုန်ကျစရိတ် ဝင်ငွေနှင့်အကျိုးအမြတ်ရရှိမှု
ယခုနှစ်တွင် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ (အနှံယူ)စနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးလျှင် စိုက်ပျိုးချိန်မှစ၍ ရိတ်သိမ်းချိန်ထိ ကုန်ကျစရိတ်မှာ ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့(အနှံယူ)တစ်ဧကစိုက်ပျိုးလျှင် မျိုးစေ့(၄)ပြည် ကုန်ကျပြီး (၁) ပြည်လျှင် (၂)သိန်း ကျပ်နှုန်းဖြင့် (၈)သိန်းကျပ်၊ မြေဆီ(၁)လုံးလျှင် (၁၅၀၀၀၀)ကျပ်ပေးရပြီး မြေဆီ(၂) လုံးသုံးစွဲရပါပြီး (၃)သိန်းကျပ်ကုန်ကျပါကြောင်း၊ မြေပြုပြင်ခ၊ သွင်းအားစု အမျိုးမျိုး ဝယ်ယူခ၊ အလုပ်သမား ငှားရမ်းခနှင့် ရေသွင်းခြင်းနှင့်ဓာတ်ဆီဖိုး (၃)သိန်းကျပ် ကုန်ကျခဲ့ပြီး ကြက်သွန်ပေါ်ချိန်တွင် စိုက်ခင်းမှ ဂိုထောင်ပေါ် အရောက် ငှားရမ်းခ လူဦးရေ(၆၀) ဦးအား တစ်ရက်လုပ်အားခ မိန်းကလေး (၈၀၀၀)ကျပ်နှုန်းဖြင့် (၄၀)ဦးအား (၃၂၀၀၀၀)သိန်းကျပ်၊ ယောကျာ်းလေး (၁၂၀၀၀)ကျပ် နှုန်းဖြင့် (၂၀)ဦးအား(၂၄၀၀၀၀) ကျပ်ဖြင့် ငှားရမ်းခဲ့ပြီး၊ စုစုပေါင်း ကျပ်(၂၀)သိန်းဝန်းကျင်ခန့်ကုန်ကျပြီး တစ်ဧကဝင်ငွေမှာ ကျပ်(၈၂)ကျပ်သိန်းခန့်ရရှိ၍ ကျပ် သိန်း (၆၂)ကျော် အကျိုး အမြတ်ရရှိကြောင်း၊ ယခုနှစ် တွင် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့(အနှံယူ) စိုက်တောင်သူများ အကျိုး အမြတ်များ စွာရရှိကြပြီး မြေငှားစိုက်ပျိုးလျှင် (၁၀)သိန်းကျပ်ပေး၍ စိုက်ပျိုးရကြောင်း သိရသည်။
ကြက်သွန်နီဈေးနှုန်းဈေးကွက်
ဈေးနှုန်းဈေးကွက်အနေဖြင့် အနှံယူ ကြက်သွန်နီတစ်ဧကစိုက်ပျိုးလျှင် ပိဿာ (၅၅၀၀) ဝန်းကျင်ခန့် ထွက်ရှိပြီး တစ်ပိဿာလျှင် ဒေသပေါက်ဈေး(၁၅၀၀မှ၃၀၀၀) ကျပ်နှုန်း ရရှိကြောင်း သိရ သည်။ ပွဲစားများက ကြက်သွန်နီစိုက်ခင်းသို့ ကိုယ်တိုင်လာရောက်ဝယ်ယူခြင်း၊ ပွဲစားများနှင့် ချိတ်ဆက်၍ စိုက်ပျိုးသူကိုယ်တိုင် မုံရွာနှင့် ရန်ကုန်ဘုရင့်နောင်ပွဲရုံသို့ ရောင်းချခြင်း၊ ရန်ကုန်သို့ (၁၂)ဘီးကား (၄၀)စီးတင်ပို့ခဲ့ပါကြောင်း၊ကုန်တင်ခနှုန်းထားအနေဖြင့် ရန်ကုန်သို့အရောက် တစ်ပိဿာ ၅၀၀ ကျပ်ကုန်ကျပါကြောင်း၊ တစ်စီးလျှင် (၁၀၅၀၀) ပိဿာခန့်ပါရှိပြီး ကြက်သွန်နီ ဗြွန်ဈေးတစ်ပိဿာလျှင် ၁၅၀၀/ ၂၀၀၀/၂၅၀၀ ကျပ်ဖြင့် ရောင်းချရပြီး လက်လီရောင်း ချသည့် ဈေးနှုန်းမှာ အရည်အသွေးကိုလိုက်၍ ထိပ်စ တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၃၀၀၀ အလတ်စ တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၂၅၀၀ အနိမ့်စ တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၂၀၀၀ ဖြင့် အရောင်း အဝယ်ဖြစ်နေ ကြောင်း သိရှိရသည်။
ကြက်သွန်နီ(မျိုးစေ့)ထုတ်ယူ ထိန်းသိမ်းပုံအဆင့်ဆင့်
အရည်အသွေးပြည့်ဝသော ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့များ ရရှိရန်အတွက် ပန်းပွင့်ခိုင်ချိုးပြီး အခြောက်ခံခြင်းနှင့် ထားသိုသိမ်းဆည်းခြင်းမှာ အဓိကဖြစ်ပါသည်။ ပွင့်ခိုင်များ ခူးပြီးလျှင် ပီနှံအိတ် ဖြင့်ထည့်၍ လေလုံအောင်ထုပ်ပိုးပြီး အရိပ်အောက်တွင်(၃)ရက်ခန့် ထားရှိရပြီး မိုးကာပေါ်တွင် ပွင့်နှံ များ ဖြန့်ခင်းပြီး (၅)ရက်ခန့် နေလှန်းရပါသည်။ ပန်းပွင့်ခိုင်များ အစိုဓါတ်ကင်းပြီး ခြောက်လျှင် ကျွမ်းကျင်အလုပ်သမားငှားရမ်းပြီး မျိုးစေ့များ အလေအလွင့်မရှိစေရန် လက်ဖြင့် ညင်သာစွာ ပွင့်ဖတ် ကို ခြွေပြီး ရိုးတန်အသေးလေးများကို တုတ်ဖြင့် ညင်သာစွာ ရိုက်ပုတ်ရပါသည်။ ရရှိသော မျိုးစေ့များကို အရိပ်တွင် (၃)ရက်ခန့်နေလှန်းပြီး သိမ်းရပါသည်။ သိမ်းဆည်းရာတွင် မျိုးစေ့များသည် လေထဲမှ အစိုဓါတ်များကို စုပ်ယူနိုင်ခြင်းကြောင့် လေလုံသော အိတ်များ၊ ပလတ်စတစ်ဘူး၊ သံပုံး များဖြင့် သိမ်းဆည်းရကြောင်း သိရှိရပါသည်။ လေဝင်ပြီး အစိုဓါတ်ရရှိပါက မျိုးစေ့များ စိုက်ပျိုး ချိန်တွင် အပင်ပေါက် မစုံလင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
နိဂုံး
ကြက်သွန်နီသီးနှံသည် ပြည်တွင်းစားသုံးမှုမြင့်မားပြီး ပြည်ပဝယ်လိုအားများ၍ ဈေးကွက် ခိုင်မာမှုရှိသော သီးနှံဖြစ်၍ ပြည်တွင်းကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတွင် များစွာ အထောက် အကူဖြစ်စေသော သီးနှံဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ အရည်အသွေးပြည့်ဝသော ကြက်သွန်နီများ ထွက်ရှိနိုင်ရေးအတွက် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းသည် ပြည်တွင်း ကုန်ထုတ် လုပ်မှု မြင့်မားအောင် ဆောင်ရွက်ရေးတွင် အဓိက အရင်းအမြစ်ဖြစ်ပါသည်။ ကြက်သွန်နီ မျိုးစေ့ စိုက်ပျိုး ရေးကို အခြေခံပြီး ဒေသတွင်းထွက်ရှိသည့် ကြက်သွန်နီသီးနှံမှတစ်ဆင့် တန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန် အမျိုးမျိုး ထုတ်လုပ်ပြီး ပြည်တွင်းပြည်ပဈေးကွက်သို့ တင်ပို့ရောင်းချခြင်းဖြင့် ပြည်တွင်းကုန်သွယ် မှုကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။
ကြက်သွန်နီစိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် ဒေသခံပြည်သူများ၊ ကြက်သွန်နီ(ပွဲရုံ)များ၊ ကြက်သွန်ကြော် လုပ်ငန်းများတွင် မိသားစုနေ့စဉ်ဝင်ငွေအတွက် အလေးထားဆောင်ရွက်ခွင့်ရရှိ၍ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများစွာရရှိခြင်းကြောင့် ကြက်သွန်နီမျိုးစေ့ ကျဲပက်(ပင်စိုက်၊ ဥစိုက်) မျိုးစေ့ယူ စိုက်ခင်းများ တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးသင့်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။
DOCA(စစ်ကိုင်း)