ကော်ဖီသီးနှံကို(၁၃)ရာစုတွင် အီသီရိုးပီးယားနိုင်ငံမှစတင်စိုက်ပျိုး၍ ယခုအခါ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း(၇၀)တွင်စိုက်ပျိုးကာ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေများရရှိနေသော Export သီးနှံဖြစ် ကြောင်းလေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ ကော်ဖီသီးနှံကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင်စတင်၍ စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ပြင်ဦးလွင်၊မိုးကုတ်၊တောင်ကြီး၊ရွာငံ၊ဟဲဟိုး၊အောင်ပန်း၊ကရင် ပြည်နယ်၊ပဲခူးတိုင်း၊ဧရာဝတီတိုင်းတို့တွင်လည်း စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိကြောင်းလေ့လာတွေ့ရ ပါသည်။ကော်ဖီသီးနှံအမျိုးအမည်(၅)မျိုးရှိရာ (၁)အာရေးဗီးကား ၊ (၂)ရိုဘက်စတာ၊ (၃)လိုင်ဖရီက၊ (၄)အရော့အင်ဒီးနီ၊(၅)အိတ်ဆယ်ဆာဟူ၍ ခွဲခြားသိရပြီး ကုန်းမြင့်ကော်ဖီနှင့်မြေနိမ့်ကော်ဖီဟူ၍ ခွဲခြားစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ကုန်းမြင့်ကော်ဖီမှာ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပေ ၃၀၀၀ တွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းပြီး ကုန်းနိမ့်ကော်ဖီမှာ ပြင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် ပေ ၂၀၀၀ တွင်သာ စိုက်ပျိုးနိုင် ကြောင်းသိရှိရပါသည်။ ပြင်ဦးလွင်မြို့နယ်သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် ပေ ၃၀၀၀ ကျော်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ကုန်းမြင့်ကော်ဖီဖြစ်သော အာရေးဗီးကားကော်ဖီတစ်မျိုးတည်းသာ အဓိက ထား၍စိုက်ပျိုးပါသည်။ ယခု ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ စိုက်ဧက(၁၀၃၇၈)စိုက်ပျိုးထားပြီး အသီးခူးဆွတ် နိုင်မှုဧကမှာ(၁၉၃၀)ရှိပြီး အထွက်နှုန်း(၁)ဧကလျှင် (၁၅၀-၈၅)ပိဿာ ထွက်ရှိ၍ အထွက်စုစုပေါင်း ဧက(၁၉၃၀)နှင့်တွက်လျှင်(၂၉၁၁၉၀)ပိဿာထွက်ရှိပါသည်။ ယခုဖော်ပြပါ အထွက်ပိဿာများ သည် ခူးဆွတ်ချိန် အစိုသီး၏ ပိဿာချိန်များဖြစ်ပါသည်။ ကော်ဖီသီးနှံကို စတင်စိုက်ပျိုးချိန်မှာ မေ၊ဇွန်၊ဇူလိုင်လများတွင် စတင်စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး အသီးခူးဆွတ်ချိန်ဇယားများမှာ နိုဝင်ဘာ၊ဒီဇင်ဘာ၊ ဇန်နဝါရီလများတွင်ခူးဆွတ်ကြပါသည်။စတင်စိုက်ပျိုးချိန်မှ သက်တမ်း(၃)နှစ်ကြာလျှင် အသီးများ စတင်ခူးဆွတ်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည် ။ ကော်ဖီစတင်စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက အရေးကြီးဆုံးအချက်မှာ ကော်ဖီပင်သည် ဆီးနှင်းကိုကြောက်သော အပင်အမျိုးဖြစ်သောကြောင့် အရိပ်ရပင်ကြီးမျိုးဖြစ် သော ခါတော်မှီ၊ ဒညင်းသီး၊ ပိန္နဲ စသည့်နှစ်ရှည်ပင်များစိုက်ပျိုးပြီးမှ ကော်ဖီပင်ကိုစိုက်ပျိုးရ ကြောင်းလေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ စိုက်စနစ်မှ ပင်ခြား၊တန်းခြား(၄’×၄’)စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး (၁)ဧကတွင် အပင်ရေ(၁၃၆၀)စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ (၁)ဧက ကုန်ကျစရိတ်မှာ ကျပ်သိန်း(၆၀-၈၀)ကုန်ကျ ကြောင်းသိရှိရပါသည်။ယခုသီးနှံထွက်ပေါ်ချိန်တွင် တောင်ကြီး၊ရွာငံ၊ကလော၊ပြင်ဦးလွင် ပွဲစား ဝယ်လက်များမှ ကော်ဖီသီးအစို တစ်ပိဿာလျှင် (၄၂၀၀/-)ကျပ်ဖြင့် ဝယ်ယူနေပြီး ဖေဖော်ဝါရီလ တွင် (၄၈၀၀-၅၀၀၀)စျေးထိ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း သိရှိရပြီး ကော်ဖီကုန်ချောအနေဖြင့် လှော်စေ့ မရွလျှင်(၃၅၀၀၀-၃၇၀၀၀)ကျပ်၊ ကော်ဖီမှုန့် (G1) 1kg (၃၅၀၀၀/-)၊ ကော်ဖီမှုန့် (G2) 1kg (၃၀၀၀၀/-)၊( 3 in 1 ) ၁၀ထုတ်ပါ(၉၅၀၀/-) အသင့်သောက် အထုပ်သေးတစ်ထုပ်လျှင် (၅၅၀-၆၀၀)ကျပ်ဖြင့် ပြင်ဦးလွင်မြို့ပေါ်ရှိ ဆိုင်များတွင်ရောင်းချလျှက်ရှိ ပါသည်။
DOCA(မန္တလေး)