ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ
သန်လျင်မြို့၊ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၇) ရက်
၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ဒုတိယပတ်မှစ၍ ရန်ကုန်တောင်ပိုင်းခရိုင်အတွင်း သုံးခွမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာတချို့တွင် ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ခုနှစ်ထွက် ကုန်းပဲတီစိမ်းများ အနည်းငယ်ခူးဆွတ်ထွက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ကြောင်းသိရှိရသည်။
ယခု ဇန်နဝါရီလ ဒုတိယပတ်အတွင်း ကုန်းပဲတီစိမ်းတစ်တင်းလျှင် (၄၃၅၀၀/-) ကျပ် ဈေးဖြင့် ပေါ်ဦးပေါ်ဖျား ပဲများအား ရောင်းချလျက်ရှိကြောင်း ပဲစိုက်တောင်သူများထံမှ သိရှိရပါသည်။
သုံးခွမြို့နယ် ပဒတ္ထိုင်း၊ ပိုက်စီး၊ အုန်းပင်စု၊ ရေပေါ်ကန်၊ သခွတ်ကုန်းကျေးရွာများတွင် ကုန်းပဲတီစိမ်းများ ခူးဆွတ်၍ သုံးခွမြို့ပေါ်ရှိ Bright Light Co.,Ltd. သို့ တောင်သူတချို့မှ လာရောက် ရောင်းချလျက်ရှိကြောင်း ကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာထံမှ သိရှိရပါသည်။
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး (DOCA)
ထိုင်းနိုင်ငံ
၁။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပုဇွန်တင်ပို့မှုသည် ယခုနှစ်အတွက်(၁၄%)ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းထား ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့်(၁၅၀၀၀၀)သာရှိမည်ဖြစ်ပြီး တန်ဖိုးအားဖြင့် ဘတ်ငွေ(၄၄)ဘီလီယံရှိ ကြောင်း၊ ၎င်းမှာ(၂၁%)ကျဆင်းသွားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ များသောအားဖြင့် ကပ်ရောဂါနှင့် ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်မားနေခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခုနှစ် ပထမ (၁၀)လအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်ပပုဇွန်တင်ပို့မှုမှာ စုစုပေါင်းအားဖြင့် တန်ချိန် (၁၂၃.၂၉၇)ရှိခဲ့ကြောင်း၊ နှစ်အလိုက်တွင်(၉%)ကျဆင်းခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် (၃၅.၉)ဘီလီယံရှိပြီး (၁၁%)ကျဆင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် ယခုနှစ်အတွက် ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တန်ချိန်(၂၇၀၀၀၀)သာရှိမည် ဖြစ် ကြောင်း၊ ၎င်းမှာ ၂၀၁၉ခုနှစ်က ရှိခဲ့သော တန်ချိန်(၂၉၀၀၀၀)ထက် (၇%)ကျဆင်းသွား ခြင်း ဖြစ်ပြီး ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားစဉ် ကာလအတွင်း ပုဇွန်ရောဂါနှင့် ဝယ်လိုအားနည်းခြင်းတို့ ကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၂။ တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှုအနေဖြင့် (၃%)ကျဆင်းမည်ဖြစ်ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့် (၃.၃၂)သန်းရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်းသိရှိရပါသည်။ တိုင်းပြည်၏ ပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှုမှာ လာမည့်နှစ်တွင် (၁၅%)တိုးတက်လာနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့် (၃၁၀၀၀၀)ရှိလိမ့်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်ပပို့ကုန်တင်ပို့မှုအနေဖြင့် (၁၅%)တိုးတက် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ပြည်တွင်းဝယ်လိုအားမှာ စုစုပေါင်းပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှု၏(၂၀%)အထိ တိုးတက်လာနိုင်ဖွယ်ရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း၊ လာမည့်(၅)နှစ်တာ ကာလအတွင်း ပြည်တွင်း ပုဇွန်စားသုံးမှုမှာ (၄၀%-၅၀%)အထိ တိုးတက်လာလိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၃။ ပုဇွန်လုပ်ငန်းအတွက် အဓိကအတားအဆီးမှာ ဘတ်ငွေဖြစ်ကြောင်း၊ ဘတ်ငွေတန်ဖိုး မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကစ၍ (၁၁%)မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ ဒေါ်လာနှင့်ဘတ်ငွေလဲနှုန်းမှာ ပျမ်းမျှအား ဖြင့် (၃၃.၆၈)ဖြစ်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ ရှုပီးနှင့် ဗီယက်နမ် ဒေါင်ငွေတို့မှာ (၁၄%)နှင့် (၂%)တို့ ဖြင့် အသီးသီး တန်ဖိုးလျော့ကျခဲ့ကြောင်း Mr.Somsak ကပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဘတ်ငွေ တန်ဖိုး မြင့်တက်မှုမှာ အမျိုးသားအဆင့်ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
၄။ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ပို့ကုန်တင်ပို့မှုနှင့် ပတ် သက်၍ ယခုနှစ်တွင် (၇%) အထိ ကျဆင်းခဲ့ရပြီးနောက်လာမည့်နှစ်အတွက် ပို့ကုန် တင်ပို့မှု အား (၄%) တိုးတက်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒနှင့် မဟာဗျူဟာ ရုံးညွှန်ကြားရေးမှူး ချုပ် Ms. Pimchanok Vonkorpon က ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးပြန်လည်နာလန်ထူလာမှုနှင့် ကာကွယ်ဆေးရရှိလာမှုတို့ကြောင့် နောက်နှစ်အတွက် အစားအစာ ၊ အိမ်မှနေ၍ အလုပ်လုပ် ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်ပတ်သက်သည့် ထုတ်ကုန်များ၊ အိမ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ၊ ကျန်းမာ ရေးပစ္စည်းအများစုတို့အနေဖြင့် လာမည့်နှစ်တွင် ပြည်ပတင်ပို့မှု တိုးတက်လာလိမ့်မည်ဖြစ် ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ကုန်သွယ်ဖက်နိင်ငံအများစု၏ တင်ပြချက်များအရ ဒုတိယ လှိုင်းကူးစက်မှုများရှိနေသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ပိတ်ဆို့မှု Lockdown အစီအမံများမှာ စီးပွား ရေးတစ်ခုလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေရန် ပထမလှိုင်း အချိန်ကဲ့သို့ တင်းကြပ်စွာ မပြုလုပ် ကြကြောင်း Ms. Pimchanok က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဒုတိယ (၃)လပတ်တွင် အောင်မြင်စွာ ထုတ်လုပ်နိုင်သောကာကွယ်ဆေးကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအလားအလာ အပေါ်ယုံကြည်မှု များစွာရှိခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် ပို့ကုန်အလားအလာနှင့် ပတ် သက်၍ အခြားသော အပြုသဘောဆောင်သည့်အချက်များမှာ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ထောက် ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသည် ပုံမှန်အခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားခြင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ရေနံ ဝယ်လို အား ပြန်လည်မြင့်တက်လာခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း၊ အနှုတ်သဘောဆောင်သော အချက် အလက်များမှာမူ ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊ ကြာရှည်စွာကူးစက်ဖြစ်ပွားနေသည့် ကပ်ရောဂါ၊ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲများ၊ ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေမှုနှင့် အမေရိကန်စီးပွား ရေး၏ သက်ရောက်မှု၊ ရွေးကောက်ခံသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်၏ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒတို့ပါဝင် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၅။ (၂၃.၁၂.၂၀၂၀)ရက်နေ့တွင် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုဝင်ဘာလတွင် တိုင်းပြည်၏ အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းပြီး ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ (၁၈.၉)ဘီလီယံ ရှိခဲ့ကြောင်း၊ ယခင်နှစ် အလားတူကာလထက် (၃.၆၅%) ကျဆင်း သွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုမှာလည်း (၀.၉၉%) ကျဆင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန် ဒေါ်လာ (၁၈.၉) ဘီလီယံရှိခဲ့ကြောင်း၊ ရလဒ်အနေဖြင့် ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၅၂.၆)သန်းရှိခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ လက်ရှိတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် တရုတ်၊ အာဆီလံ (၅) နိုင်ငံနှင့် CLMV နိုင်ငံများသို့ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုများလည်း (၈.၉%၊ ၁၅%၊ ၁၃% ) တို့ဖြင့် အသီးသီးကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ တောင်အာရှဈေးကွက်သို့ တင်ပို့မှုမှာ (၁.၇%) ကျဆင်းခဲ့ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ် တစ်နှစ်လုံးအနေဖြင့် ထိုင်းပြည်ပပို့ကုန်တင်ပို့မှုသည် ၇% ကျဆင်းသွားနိုင်ပြီး၊ အမေရိ ကန်ဒေါ်လာ (၂၃၈)ဘီလီယံရှိလာနိုင်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါသည်။
၆။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကုန်စည်ဈေးနှုန်းများသည် ၂၉-၁၂-၂၀၂၀ နေ့တွင် Makro Super market ၊ Tesco Lotus Supermarket ၊ Makro နှင့် Knlong Toey Market များ၌ ရောင်းချ နေသော လက်လီနှင့် လက်ကားဈေးနှုန်းများဖြစ်ပါသည်။ ဆန်၊ ပဲမျိုးစုံ၊ ငါး၊ ပုဇွန်များ သိသာ စွာ ပြောင်းလဲခြင်းမရှိကြောင်း၊ ဝက်သားဈေးနှုန်းနှင့် ကြက်သားဈေးနှုန်းများလည်း သိသာစွာ ပြောင်းလဲမှုရှိကြောင်း၊ ဒီဇယ်ဆီဈေးနှုန်းနှင့် ဓါတ်ဆီဈေးနှုန်းသည် ယခင်အပတ်ကထက် ဈေးနှုန်း အနည်းငယ်ပြန်ကျသွားကြောင်း၊ ဘတ်ငွေလဲနှုန်းသည် ပျမ်းမျှအားဖြင့် အမေရိကန် တစ်ဒေါ်လာလျှင် ၃၀.၀၈ဘတ်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
ဟောင်ကောင်နိုင်ငံ
၇။ ဟောင်ကောင်ဒေသသို့ ခရီးသွားများ လာရောက်မှုမှာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် လျော့ နည်းလာရာ (၉၉.၈%) အထိ လျော့ကျခဲ့ပြီး COVID-19 စတုတ္ထ လှိုင်းကြောင့် ကူးစက်မှု နှုန်းများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေရာ နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ခရီးသွား (၆၀၀၀)ဦးအောက် လျော့ နည်းခဲ့ကြောင်း၊ ခရီးသွားများ လာရောက်မှု၏ (၆၀%) ရှိသော တရုတ်ပြည်မကြီးမှ လာ ရောက်မှုမှာလည်း လျော့ကျခဲ့ပြီး နိုဝင်ဘာလအတွင်းက (၃၅၅၅)ဦးသာ လာရောက်ခဲ့ ကြောင်း၊ ခရီးသွားများလာရောက်မှုအနေဖြင့် စက်တင်ဘာလကတည်းကပင် အနိမ့်ဆုံးဖြစ် နေကြောင်း၊ COVID-19 ကြောင့် ဟောင်ကောင်ဒေသသို့ ဝင်ပေါက်ဂိတ် (၃)ခု ဖြစ်သော ဟောင်ကောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၌လည်း လေကြောင်း အချို့လာရောက်မှုတို့ကို ပိတ်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်ပမှာ လာရောက်သူများကိုသာ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ပြီး နှစ်ပတ်ကြာ အသွားအလာ ကန့်သတ်စောင့်ကြည့်နေထိုင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုနှစ် ပထမ (၁၁) လအတွင်း ခရီးသွားများလာရောက်မှုမှာ (၃.၅၆)ဘီလီယံ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် (၉၃.၂) ရာခိုင်နှုန်းလျော့ကျခဲ့ကြောင်း၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်က ဟောင်ကောင်သို့ လာရောက်သည့်ဧည့်သည် (၅၅.၉၁)မီလီယံ လာရောက်ခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားများလာရောက်မှုမှာ နိုဝင်ဘာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ယခင်ကထက် လူဦးရေ (၆၀၀၀)ခန့်နီးပါးလျော့ကျခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၈။ ဟောင်ကောင်ဒေသသည် နိုင်ငံတကာမှ ဒေသ (၁၁၇)ခု နှင့် လေကြောင်းလိုင်း ချိတ်ဆက်ပြေးဆွဲ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ယခုနှစ်အတွင်း ခရီးသည်တင်လေယာဉ် (၂၉၆၉၈)စီး ပြေးဆွဲခဲ့ရာ အနီးဆုံးဒေသရှိ ကွမ်ကျိုးလေဆိပ်ထက် (၃)ဆများခဲ့ကြောင်း၊ သို့ သော် တရုတ်ပြည်မကြီး၌ မတ်လအတွင်း ကူးစက်မှုလျော့ကျလာခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ပြန် လည်ဖွင့်လှစ်လိုက်သည့်အတွက် မဟာပင်လယ်ကွေ့ဒေသ၌ ဟောင်ကောင်လေဆိပ် ပြေးဆွဲ မှုကို ထိခိုက်မှုရှိသောကြောင့် လေဆိပ်ကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်မှု မြင့်တက်လာကြောင်း၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က စတင်၍ တရုတ်ပြည်မကြီးဗဟိုအစိုးရသည် ရှန်းကျန့်ဒေသအား အချက်အချာကျ သည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်၍ လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ရှန်းကျန့်လေဆိပ်မှ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများသို့ လေကြောင်း လိုင်းများ ပြေးဆွဲနိုင်မှုမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် (၆၈) % ၊ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် (၂၄) % နှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် (၂၉) % အသီးသီးဖြစ်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်ဒေသမှ ပြေးဆွဲမှုမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် တွင် (၂) %နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် (၇) % အသီးသီးမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ် တွင် ပြေးဆွဲမှုမှာ (၃)% လျော့ကျခဲ့ကြောင်း၊ အဆိုပါလျော့ကျမှုမှာ မဟာပင်လယ်ကွေ့ ဒေသအတွင်း ဆက်သွယ်သွားလာမှု အဆင်ပြေစေရန် ဟောင်ကောင်ဒေသအနီးရှိ ကျူးဟိုင် လေဆိပ်ကို (၅၅)% တိုးမြှင့်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်လေဆိပ်တွင် အသုံးပြု မည့်သူများ၊ ဆက်သွယ်ရန် ကွန်ယက်လမ်းကြောင်းများရှိသော်လည်း ရှန်းကျန့်နှင့် ကွမ်ကျိုး ဒေသတို့တွင်မရှိကြောင်း၊ အကယ်၍ ဟောင်ကောင်ဒေသမှ ကုန်ပစ္စည်းများ ပို့ဆောင်မှု ကွင်းဆက်ကို အားလုံးမပို့နိုင်လျှင် ပုံစံအသစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲပို့ဆောင်ကြမည် ဖြစ်ရာ ကမ္ဘာ့ ကပ်ရောဂါ COVID – 19ကြောင့် အဆိုပါဒေသများမှ ပြေးဆွဲနိုင်မှုများမှာ တစ်ပြေးညီဖြစ် သွားနိုင်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ COVID – 19 ဖြစ်ပွားမှုမှာ (၁)နှစ် သို့မဟုတ် (၂)နှစ်ခန့် ကြာမြင့်နေလျှင် ကုမ္ပဏီများသည် ကုန်ပစ္စည်းများပို့ဆောင်ရန် အခြားသော လမ်းကြောင်း များကို ရွေးချယ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော် နိုင်ငံပေါင်း (၂၃၀)ကျော်သို့ ပို့ဆောင်နေသည့် ဟောင်ကောင်ဒေသအခြေစိုက် Freight Amigoသည် ဟောင်ကောင်ဒေသ အပြည်ပြည်ဆိုင် ရာလေဆိပ်အနေဖြင့် မဟာပင်လယ်ကွေ့ဒေသ၌ အချက်အချာကျသည့် လေဆိပ်အဖြစ် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်လျက် ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။
ဂျပန်နိုင်ငံ
၉။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ကဏ္ဍစုံ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်အနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ လူနေမှုပုံစံအသစ်နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေနိုင်သည့် ခေတ်မီဒစ်ဂျစ်တယ် လူ့ ဘောင် အဖွဲ့အစည်းသို့ ပြောင်းလဲရေးအတွက် ဂျပန်အစိုးရသည် အထူးကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားရန် ပြင်ဆင်လျှက်ရှိရာ ကိုရိုနာကူးစက်ရောဂါသည် နိုင်ငံစီးပွားရေးကို များစွာ သက်ရောက်မှုရှိသဖြင့် ကူးစက်ရောဂါစောင့်ကြည့်လေ့လာမှုမှာ အရေးပါသည့် အချက် တစ်ချက် ဖြစ်သည့်အတွက် ဂျပန်နိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့် ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုနှင့်အတူ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးကဏ္ဍတို့တွင် ဟန်ချက်ညီမျှစွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်လာစေရန် အထူးအလေးထား ကြိုးပမ်းနေ သကဲ့သို့ ကာဗွန်ကင်းစင်သည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်လာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်အတူ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ် စနစ်အသုံးပြုမှုမြှင့်တင်ရေး၊ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်နှင့် လုပ်ခလစာများ ဟန်ချက်ညီ မြင့်မား လာစေမည့်ဝန်းကျင်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်လာစေရေးအတွက် အစိုးရမှ တွန်းအားပေး ဆောင် ရွက်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံ၏ လူမှုစီးပွားဘဝနှင့် အလုပ်အကိုင် အခြေအနေများ တည်ငြိမ် လာစေရန် ဘက်စုံမူဝါဒများချမှတ်ကာပံ့ပိုးဆောင်ရွက်နေသော်လည်း ယခုသုံးလ ပတ်ကာလ အတွင်း နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးမှာ ဆက်လက်ထိုင်းမှိုင်းနေဆဲဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၁၀။ ကုမ္ပဏီများ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာသုံးစွဲမှုအပိုင်းတွင် ကြီးမားစွာကျဆင်းနေပြီး ပြည် တွင်းစီးပွားရေး မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေသောကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစုအနေဖြင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုဆောင်ရွက်ရန် ရပ်ဆိုင်းနေသကဲ့သို့ နိုင်ငံ၏ထက်ဝက်ကျော်ရှိသည့် ပုဂ္ဂလိကစားသုံးမှု အခြေအနေသည်လည်း ကြီးမားစွာထိခိုက်ခဲ့ရကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်လွှားပြန့်ပွားနေသည့် ကိုရိုနာ ကပ်ရောဂါဂယက်ကြောင့် အနာဂတ်ကာလ၌ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့်အခြားနိုင်ငံများ၏ အလုပ်အကိုင်/ ဝင်ငွေ/ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု/ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍနှင့် အရင်းအနှီး ဈေးကွက်များကို ဆက်လက်ထိခိုက်လာနိုင်သဖြင့် အတက်အကျများကို အထူးအာရုံစိုက် လေ့လာဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်ပွားနေမှုကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအပိုင်းတွင် ဆက်လက်အားနည်း နေမှုများ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဆက်လက်ကျဆင်းနေမှုများ၊ ဒေသတွင်းပထဝီနိုင်ငံရေးအပိုင်း တင်းမာနေမှုများ၊ ရံဖန်ရံခါ ရင်ဆိုင် ကြုံတွေ့နေရသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ စသည် တို့ကြောင့် လက်ရှိဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ယခင်သုံးလပတ်ကာလများထက် အနည်းငယ် တိုးတက်လာသော်လည်း ကဏ္ဍစုံဖွံဖြိုးတိုးတက်မှုအနေဖြင့် ယခင်ကိုရိုနာ ကူးစက် ရောဂါမပြန့်ပွားမီကာလ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနေအထား မျိုးသို့ ပြန်လည် မရောက်ရှိ သေးဘဲ ဆက်လက် ထိုင်းမှိုင်းနေမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၁၁။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိကမိတ်ဖက်ပို့ကုန်တင်ပို့သည့်နိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြန်လည် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့်အတွက် မော်တော်ယာဉ်နှင့် မော်တော်ယာဉ်ဆက်စပ်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုများ ပြန်လည် မြင့်တက်လာခဲ့သည့်ဒေသများမှာ အာရှတိုက်နိုင်ငံများ၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ဥရောပ သမဂ္ဂနိုင်ငံများဖြစ်ကြကြောင်း၊ ဝန်ဆောင်မှုကုန်သွယ်ရေးဖြစ်သည့် ပြည်တွင်း/ ပြည်ပ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကိုရိုနာကပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုဒဏ်ကြောင့် အထိနာခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တကာ ခရီးသွား ဝင်ရောက်မှုသည် ဆက်လက်ကျဆင်းနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်း နာလန်ထူ လာစေရန် ပြည်တွင်းခရီးသွားလှုံ့ဆော်မှုအစီအစဉ်ဖြစ်သည့် “Go To Travel Campaing” ကို ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း ပြည်တွင်း ကိုရိုနာ ကူးစက် ရောဂါပြန်လည် မြင့်တက်လာမှုများကြောင့် Osaka နှင့် Sapporo မြို့များကို နိုဝင်ဘာလ နောက်ဆုံးပတ်မှ စတင်ကာအဆိုပါ အစီအစဉ်မှ ရပ်နားထားခဲ့ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း ကူးစက်မှု များ နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဆက်လက်မြင့်တက် နေခြင်းကြောင့် ဒီဇင်ဘာလကုန်တွင်စတင်မည့် နှစ်ကူးအားလပ်ရက်တွင် ကူးစက်မှုများ ပိုမိုမြင့်မားလာနိုင်သည့် အတွက် အစိုးရ၏ ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်ဆိုင်ရာ အကြံပေးအဖွဲ့နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ကာ ဂျပန်အစိုးရမှ ပြည်တွင်း ခရီးသွား လာမှု လှုံ့ဆော်ရေးအစီအစဉ် “Go To Travel Camping” ကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ၂၈ ရက်နေ့မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ဆိုင်းငံ့ထားမည် ဖြစ် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၁၂။ ကာလတိုသုံးသပ်ချက်အနေဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကိုရိုနာပြန့်ပွားမှုထိန်းချုပ်ရေး ဆောင် ရွက်ချက်များအရ နိုင်ငံတကာဝင်ထွက်မှုများပိတ်ထားခြင်း၊ စီးပွားဖြစ် နိုင်ငံတကာ လေကြောင်း ခရီးစဉ်အများစု ရပ်ဆိုင်းထားခြင်းတို့ကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း အခြားသော နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များ၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ် ဆောင် ရွက်မှုများကြောင့် ပို့ကုန်ကဏ္ဍတွင် ပြန်လည်မြင့်တက်လာသော်လည်း အဆိုပါနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် အားနည်းချက်/ အားသာချက်များကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစား ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဓိက သွင်းကုန်မိတ် ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် ဉရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံများမှ သွင်းကုန်များဝင်ရောက်မှုအားနည်းနေပြီး ကာလ တို သုံးသပ်မျှော်မှန်းချက်အနေဖြင့် လူမှုစီးပွား ရေး ဆောင်ရွက်ချက်များ ပြန်လည် စတင် နေပြီဖြစ်၍ သွင်းကုန်ကဏ္ဍ ပြန်လည်မြင့်တက်လာနိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်း ထားကြောင်း သိရှိရ ပါသည်။
စင်ကာပူနိုင်ငံ
၁၃။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ တရားဝင်သတင်းထုတ်ပြန်ချက်အရ နိုင်ငံစီးပွားရေးသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ စတုတ္ထ(၃) လပတ်တွင် ၃.၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ကျဆင်းခဲ့ရာ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စက်မှု ဝန်ကြီးဌာန၏ ကြိုတင် ခန့်မှန်းချက်ဖြစ်သော ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ၆ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၆.၅ ရာခိုင်နှုန်းကြား ကျဆင်းနိုင်သည်ဆိုသည်ခန့်မှန်းချက်ထက် ရလဒ်ကောင်းမွန်ခဲ့ကြောင်း၊ ယခု ကဲ့သို့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စတုတ္ထ (၃)လပတ်အတွင်းနှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တစ်နှစ်လုံးအတွက် စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးအခြေအနေကို ခန့်မှန်းရာတွင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ရရှိခဲ့သော စာရင်းအချက်အလက်များကိုသာ အဓိကထည့်သွင်းတွက်ချက် ထားပါကြောင်း နှင့် ပိုမိုပြည့်စုံသော စာရင်းအချက်အလက်များရရှိချိန်တွင် စာရင်းပြန်လည် ညှိနှိုင်းချက်များ ပြုလုပ်၍ သတင်းထုတ်ပြန်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်းကို တွက်ချက် တိုင်းတာသည့် လုပ်ငန်းကဏ္ဍအလိုက် တိုးတက်ပြောင်းလဲမှု အခြေအနေများတွင် ကုန်ထုတ် လုပ်မှု လုပ်ငန်းကဏ္ဍ၊ သတင်းအချက် အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ ငွေရေး ကြေးရေးနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့မှာ ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ် ထက်ပင် တိုးတက်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေး အစီအမံများကြောင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် သိုလှောင် ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍ၊ တည်းခိုနေထိုင်မှုနှင့် အစားအသောက်ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ လက်လီရောင်းဝယ်ရေးနှင့် လက်ကားကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့မှာ ထိခိုက်မှုများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရကြောင်း သိရှိရပါ သည်။
အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံ
၁၄။ အီးယူနှင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား ဗြိတိန်ခွဲထွက်မှုအလွန် ကုန်သွယ်မှု သဘောတူ ညီချက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ၂၄-၁၂-၂၀၂၀ နေ့တွင်ကြေညာခဲ့ပြီး အီးယူ-ဗြိတိန် ကုန်သွယ်မှုသဘော တူညီချက်သည် ဥရောပ၏အကျိုးစီးပွားဖြစ်သကဲ့သို့ ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏အကျိုးစီးပွားလည်း ဖြစ် ကြောင်း၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံသည် အီးယူအတွက် တတိယနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သွားသော်လည်း တူညီ သော တန်ဖိုးစံနှုန်းများနှင့် အကျိုးစီးပွားများကိုမျှဝေလျှက် မိတ်ဖက်အဖြစ် ဆက်လက် တည် ရှိနေမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အနေဖြင့် ကမ္ဘာ့လုံးဆိုင်ရာ ဘုံရည်မှန်းချက် များအတွက် အတူတကွရပ်တည် သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဥရောပကော်မရှင်၏ ၂၄-၁၂-၂၀၂၀ ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အီးယူ-ဗြိတိန်ကုန်သွယ်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက်သည် ဥရောပ၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ပေးခြင်း၊ မျှတသော ယှဉ်ပြိုင်မှုကို သေချာစေခြင်းနှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အကျိုးရှိမည့် နယ်ပယ်များတွင် ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း ဟူသောခေါင်းဖြင့် ဖော်ပြထားကြောင်း၊ ၎င်း သဘောတူညီချက် (မူကြမ်း)တွင် အီးယူနှင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီ ချက်( Free Trade Agreement)နှစ်ဖက်နိုင်ငံသားများ၏ လုံခြုံမှုအတွက် မိတ်ဖက် ပြုစုမှုနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ စားသုံးသူများနှင့် နိုင်ငံသားများ၏ ရပိုင်ခွင့်များ သေချာစေရေး နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် ဘက်ညီမျှတစွာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စေရေး၊ အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်း ရေးယန္တရားလုပ်ငန်းစဉ်များ စသည်တို့အတွက် စီမံအုပ်ချုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာသဘောတူညီခြင်း စသည့် မဏ္ဍိုင် (၃) ရပ် ပါဝင်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။
၁၅။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ဗြိတိန်နိုင်ငံသည် အီးယူတစ်ခုတည်း သော စျေးကွက်နှင့် အကောက်ခွန်သမဂ္ဂ၊ အီးယူ၏ မူဝါဒများနှင့် နိုင်ငံတကာ သဘောတူ ညီချက်များမှ ထွက်ခွာမည်ဖြစ်ပြီး၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ကုန်စည် နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ အရင်းအနှီးများ လွတ်လပ်စွာရွေ့ပြောင်းသွားလာနိုင်မှုသည် အဆုံး သတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့သည် ၎င်းတို့၏သီးခြားလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ ဉပဒေများနှင့်အတူသီးခြား စျေးကွက်နှစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်ကြမည်ဖြစ်ရာ နှစ်ဘက်အကြား ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ ကုန်သွယ်ခြင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်သွားလာခြင်းတို့တွင် ယခင်ကနှင့်မတူဘဲ အတားအဆီး များရှိ လာ မည ဖြစ်ကြောင်းကိုသိရှိရပါသည်။
၁၆။ အဆိုပါ အီးယူ-ဗြိတိန်ကုန်သွယ်မှုသဘောတူညီချက်ကို အီးယူအဖွဲ့ဝင်(၂၇)နိုင်ငံမှ သံ အမတ်ကြီးများက၂၈.၁၂.၂၀၂၀နေ့တွင် တညီတညွတ်တည်းအတည်ပြုခဲ့ကြပြီး ဗြိတိန် ပါလီမန် က ၃၀.၁၂.၂၀၂၀နေ့တွင် ယင်းသဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုသွားရန်ရှိကြောင်း၊ အီးယူဘက်တွင် အဆိုပါသဘောတူညီချက်ကို ဉရောပပါလီမန်က ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လတွင် မဲခွဲဆုံးဖြတ်မည် ဖြစ်သော်လည်း အီးယူ၏လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအရ သဘော တူညီ ချက်သည် ယင်းကာလမတိုင်မီတွင် ယာယီအနေဖြင့် အသက်ဝင်နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံ
၁၇။ အိန္ဒိယမှာ မြန်မာမတ်ပဲ၊ ကုလားပဲနဲ့ ပဲတီစိမ်း စျေးနှုန်းတွေဆက်တက်ခဲ့ပြီး ပဲစဉ်းငုံနဲ့ ပဲရာဇာများမှာ ဈေးများပြန်ကြခဲ့ပါကြောင်း၊ အိန္ဒိယ၏ ဆောင်းရာသီကာလမှာ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်တွေ စျေးချိုလာသည့်အတွက်ကြောင့် ပဲမျိုးစုံစားသုံးမှုလျော့ကျပြီး အသင့်စား ခွဲခြမ်းပဲဝယ်လိုအား နည်းပါနေတယ်လို့လည်း သိရှိရပါသည်။ အရင်အပတ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မွန်ဘိုင်းတွင် ပဲခွဲစက်များက လတ်တလောလိုအပ်ချက်အရ ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ပြည်ပက တင်သွင်းထားတဲ့ မတ်ပဲလက်ကျန်နည်းပါးနေတာတွေကြောင့် မြန်မာ့မတ်ပဲ FAQ ဟာ ၁၀၀ ရူပီမြင့်တက်ပြီး တစ်ကွမ်တယ်(၁၀၀ ကီလိုဂရမ်)ကို ၇၂၀၀ ရူပီးစျေးနှုန်းများ ဖြစ်ပေါ်လာ ခဲ့ပါသည်။
၁၈။ ချန်နိုင်းစျေးကွက်တွင် မြန်မာမတ်ပဲ FAQ ဟာ ၇၃၀၀ ရူပီးမှာစျေးဆက်ငြိမ်နေခဲ့ပြီး SQ တစ်မျိုးပဲ ၁၀၀ ရူပီးမြင့်တက်ပြီးတော့ ၈၀၀၀ ရူပီးစျေးဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန် တည်း တွင်လည်း လက်လီ လက်ကားအရောင်းဆိုင်တွေမှာ ခွဲခြမ်းသန့်စင်ပြီး မတ်ပဲတွေကို ဝယ်လို အားနည်းလာကြောင်း သိရှရပါသည်။ ပြည်တွင်းပဲစျေးကွက်တစ်ချို့မှာ မတ်ပဲအသစ်တွေ ဝင်လာချိန်တွင် အစိုးရပိုင် အေဂျင်စီက မိုးစိုက်မတ်ပဲလက်ကျန်အဟောင်းတွေကို ခပ်သွက် သွက် ထုတ်ရောင်းနေပါကြောင်း၊ ဒီလလယ်နဲ့ နောက်လကုန်လောက်တွင် အိန္ဒိယမှာ မတ်ပဲ အသစ်တွေပိုပြီး အဝင်များလာနိုင်ပါကြောင်း၊ မတ်ပဲစျေးမြင့်တက်ခဲ့ပေမယ့် ယခင် အပတ် မွန်ဘိုင်းစျေးကွက်က မြန်မာပဲစဉ်းငုံလီမွန်အနေဖြင့် စျေးအတက်မှာ ပဲခွဲစက်များက ပြန်လည်ဝယ်ယူထိန်းခဲ့သည့်အတွက်ကြောင့် ၁၀၀ ရူပီး ပြန်ကျပြီး တစ်ကွမ်တယ်ကို ၅၆၀၀ ရူပီး စျေးပဲရှိခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယပဲစဉ်းငုံစျေးကလည်း ၅၀ ရူပီးကျပြီး ၆၀၀၀-၆၀၅၀ ရူပီး ဝန်း ကျင်စျေးရှိခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယမှာ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေ စျေးကွက်ထဲဆက်တိုက်ဝင်လာကာ အစိုးရက ပဲစဉ်းငုံ ဟောင်း လက် ကန်တွေကို ခပ်သုတ်သုတ်ရောင်းထုတ်နေတာနဲ့ စျေးချိုတဲ့ အာဖရိကပဲ စဉ်းငုံတွေ လက်ကျန် ရှိနေတာကြောင့် ပဲစဉ်းငုံစျေးကွက်မှာ ဖိအားတွေ ဆက် များ နေမယ့် သဘောရှိပါသည်။
၁၉။ ကာနာတာကာပြည်နယ်တွင် ဒေသအစိုးရအဖွဲ့အစည်းများက အရင်နှစ် လက်ကျန် ပဲစဉ်းငုံ ဟောင်းတွေကို အနိမ့်ဆုံးသတ်မှတ်စျေး MSP အောက်နဲ့တောင် ချရောင်း လာသည့်အတွက်ကြောင့် စျေးလျှော့ရောင်းရမှာကို တောင်သူတွေစိုးရိမ်တကြီးဖြစ်လာကြပါ သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အိန္ဒိယက ပဲစဉ်းငုံအများဆုံးစိုက်တဲ့ဒေသတွေမှာ တိမ်ထူပြီး မိုးရွာလို့ရာသီဥတု မကောင်းမှာ စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာပါတယ်။ ရာသီဥတုမကောင်းလို ပဲစဉ်းငုံ သစ်အဝင်နောက်ကျမှာနဲ့ အရည်အသွေးအပေါ်မှာရှိလာနိုင်ပါသည်။ အထွက်နှုန်း နည်း မယ်လို့ ခန့်မှန်းရတဲ့အတွက် စျေးကွက်ထဲဝင်တဲ့ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေကလည်း မျှော်လင့်သလို မများနိုင်ဘဲ အရင်နှစ်ထက်လည်း လျော့နည်းသွားဖွယ်ရှိနေပါတယ်။ ကုန်သည် တွေကလည်း ပဲစဉ်းငုံစိုက်တဲ့ဒေသကနေပဲအဝင် ဘယ်လောက်ရှိမလဲဆိုတာကိုပဲ စောင့်ကြည့်နေကြပါ သည်။မဟာရာသျှတ္တရာပြည်နယ်၊ တစ်ချို့ဒေသက ထွက်လာတဲ့ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေမှာဆိုရင် အစိုဓာတ် ၁၇-၂၂ % ထိ ပါဝင်နေပြီး အရောအနှောက ၃-၄ % လောက် ပါနေပါကြောင်း၊ အိန္ဒိယ အစိုးရက ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေကို MSP စျေး ၆၀၀၀ ရူပီးနဲ့ ဒီလထဲမှာ စဝယ်ပေးမယ် လို့ခန့်မှန်းနေကြပြီး၊ အစိုးရလက်ထဲမှာလည်း ပဲစဉ်းငုံဟောင်းတွေ လက်ကျန်နည်းနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
စင်ကာပူနိုင်ငံ
၁။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုအခြေအနေ အရ ၂၀၂၀ ခုနှစ် တတိယ(၃)လပတ်(ဇူလိုင်မှစက်တင်ဘာလအထိ)ကာလတွင် မျှော်မှန်းထားသည်ထက် အနည်းငယ်တိုးတက်ခဲ့ကြောင်း၊ အီလက်ထရောနစ် ပစ္စည်းပို့ကုန်နှင့် အခြားပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တို့ ဆက်လက်တိုးတက်ခဲ့ပြီး စက်သုံးဆီကုန်သွယ်မှုမှာ ကျဆင်းမှု နှေးကွေးသော်လည်း ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ဝယ်လိုအားအခြေအနေမှာ ယခင်နှစ်ထက် ကျဆင်းလျှက်ရှိ၍ စက်သုံးဆီ ဈေးနှုန်းကျဆင်းမှုနှင့်အတူ စက်သုံးဆီကုန်သွယ်မှုနှေးကွေးခြင်းတို့ကြောင့် ကုန်သွယ်မှုတစ်ခုလုံး ကျဆင်းမည်ဖြစ်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။
၂။ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုတို့နှင့် ပတ်သက်၍ နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက် များအရ အနည်းငယ်တိုးတက်လာကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့(IMF) က နိုင်ငံ အသီးသီးတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများကို ပြန်လည်ခွင့်ပြုပေးလျှက်ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေးမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ၄.၄ % သာကျဆင်းမည်ဟုခန့်မှန်းကြောင်း၊ စင်ကာပူ၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်သော တရုတ်၊အမေရိကန် ၊အီးယူနှင့်ဂျပန်စသည့် နိုင်ငံတို့ ၏ စီးပွားရေး အခြေအနေများမှာလည်း ယခင်ခန့်မှန်းချက်များလောက် ကျဆင်းမှု မဖြစ်ပေါ် နိုင်ကြောင်း၊ ကုန်သွယ်မှုပိုင်းအနေဖြင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုသည် ယခင်အစောပိုင်း ထက် ၁၂.၉% ကျဆင်း နိုင်သည့်အခြေအနေမှ ၉.၂% သာ ကျဆင်းနိုင်သည်ဟုခန့်မှန်းထားရာ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၀၂၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမှာ ၅.၂% ပြန်လည် တိုးတက်လာနိုင်မည်ဟု IMF က ခန့်မှန်းထားကြောင်းသိရှိရပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံ
3။ နန်နင်းမြို့တွင် 19.12.2020 မှ 21.12.2020 ထိ Nanning International Convention and Exhibition Center (NICEC) ပြုလုပ်ရာတွင် The Sugar All Export တွင် မူဝါဒများ၊ စံနှုန်း သတ်မှတ်ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် ရောင်းချခြင်း၊ ရုပ်ပုံများပြသခြင်း၊ အမှတ်တံဆိပ်လုပ်ငန်း လုပ်ပိုင်ခွင့်များပေးခြင်း၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကုန်သွယ်ရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်မှု နည်းပညာများ အသုံးပြုခြင်း၊ ဉာဏ်တုအသုံးပြု၍ စိုက်ပျိုးခြင်း၊ နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှုများနှင့် စားသောက်ကုန်စိတ်ချလုံခြုံစေသည့် သကြား ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက် အားလုံးအပေါ် ခြုံငုံပြသသွားမည်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း သကြားလုပ်ငန်းရင်းမြစ်များကို စုစည်းပြသသွားရန် ရည်ရွယ်ကြောင်း၊ Sugar All Expo တွင် သကြားစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုနှင့်ပတ်သက်သည့် စက်ပစ္စည်းများ၊ နည်းပညာများနှင့် အသုံးအဆောင်များ၊ သကြားနှင့် လုပ်ငန်းသုံးသကြား စသည့် ထွက်ကုန်များ၊ ချောကလက်၊ သကြားလုံး၊ ပျားရည်၊ ဘီစကစ်၊ နို့မှုန့်၊ သကြားပါဝင်သည့် ဆေးဝါးများ၊ စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်များ စသည့် သကြားဖြင့်ထုတ်လုပ်ထားသည့် စားသောက်ကုန်များနှင့် ယမကာများ၊ အထောက်အကူပြု ပံ့ပိုးပေးမည့် ဝန်ဆောင်မှုများဟူ၍ အပိုင်း(5)ပိုင်းဖြင့် ကျင်းပသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းပြပွဲကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ သကြားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအား ပါဝင်ပြသရန်အတွက် (36)စတုရန်းမီတာ ကျယ်ဝန်းသည့် ပြခန်းနေရာပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း၌ ကိုရိုနာကပ်ရောဂါကျရောက်နေသည့်အတွက် တရုတ်နိုင်ငံသို့ မြန်မာလုပ်ငန်းရှင်များ ကိုယ်တိုင်လာရောက်ပြသရန် ခက်ခဲနေကြသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အတွက် ရရှိမည့်စတုရန်းမီတာအကျယ်အဝန်းရှိနေသော နေရာတွင် နန်နင်းမြို့ရှိ မြန်မာကောင်စစ်ဝန်ချုပ်ရုံးမှ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါ သည်။
၄။ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းရေနံတင်သွင်းသော တရုတ်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် အစိုးရ မဟုတ်သောလုပ်ငန်းများ၏ ရေနံစိမ်း တင်သွင်းခွင့်ပမာဏအား ယခင်နှစ်ကထက် (၂၀) ရာခိုင်နှုန်းတိုးမြှင့်ကာ တန်ချိန်(၂၄၃)သန်းထိ ခွင့်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ကိုရိုနာ ကပ်ရောဂါ အမြင့်ဆုံးကျရောက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အချိန်၌ လောင်စာဆီစျေးနှုန်းများ ဆယ်စုနှစ်အတွင်း အနိမ့်ဆုံးဖြစ်ခဲ့ပြီး လောင်စာဆီများ အလွန်အမင်းပိုလျှံစုပုံနေခဲ့ရာ ရေနံ စျေးကွက်ရှိ ထုတ်လုပ်သူများအတွက် အလွန်ခက်ခဲခဲ့သည့် အခြေအနေနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံသည် ယမန်နှစ် ဧပြီလမှ စက်တင်ဘာလအတွင်း ပိုမိုမြင့်မားလာသော ဝယ်လိုအားများဖြင့် ရေနံစိမ်းအဓိက ဝယ်ယူခဲ့သောနိုင်ငံဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ရေနံစိမ်းများအား စံချိန်တင်လောက်အောင် သိုလှောင်ထားရှိမှုများနှင့် ပြည်တွင်း လောင်စာဆီ ဝယ်လိုအား ပြန်လည် အားကောင်းလာသဖြင့် စျေးသက်သာသော ရေနံစိမ်းများအား ရေနံသန့်စင်သူများက ဝယ်ယူမှုများကြောင့် (၂၀၂၀)ခုနှစ် ပထမ(၄)လပတ်များအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ အတွင်းသို့ ရေနံစိမ်း တန်ချိန် သန်းပေါင်း (၄၁၆) သန်း တင်သွင်းခဲ့ပြီး၊ ယခင်နှစ်က ထက် (၁၂.၇)ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြင့်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၅။ ယခုနှစ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းကောက်ပဲသီးနှံ ထုတ်လုပ်မှုမှာ ကီလိုဂရမ် (၆၆၉၅)ဘီလီယံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကာ၊ ယခင်နှစ်ကထက် ကီလိုဂရမ် (၅.၆၅)ဘီလီယံ (သို့မဟုတ်) (၀.၉)ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံ၏ကောက်ပဲသီးနှံ ထုတ်လုပ်မှုမှာ (၆)နှစ် ဆက်တိုက် တန်ချိန် (၆၅၀) ဘီလီယံ ကျော်လွန်သဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စားသုံးမှု ဝယ်လိုအားကို ပြည့်မီသည့်အဆင့်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကောက်ပဲသီးနှံထုတ်လုပ်မှုတွင် ဆန်၊ ဂျုံ ၊ ပြောင်းစသည့် အဓိကသီးနှံများ၏ စုစုပေါင်း ရိတ်သိမ်းမှုမှာ ကီလိုဂရမ် (၆၁၆.၇၅) ဘီလီယံ ထိရှိခဲ့ကာ (၂၀၁၉)ခုနှစ်ကထက် (၀.၅) ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုခဲ့ကြောင်း၊ ဆန်ထုတ်လုပ်မှု တွင် (၁.၁) ရာခိုင်နှုန်း၊ ဂျုံထုတ်လုပ်မှုတွင် (၀.၅) ရာခိုင်နှုန်ုး တိုးတက်လာသော်လည်း ပြောင်း ထုတ်လုပ်မှု ကီလိုဂရမ် (၀.၁)ဘီလီယံခန့် အနည်းငယ် ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ ပဲပုပ် စိုက်ပျိုးရေး မှာ အစိုးရမူဝါဒများဖြင့် ပံ့ပိုး ပေးမှုကြောင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက (၅.၉) ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာကာ စိုက်ပျိုးမြေ ဟက်တာ (၅၉.၉၀)သန်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အထွက်နှုန်း မှာလည်း(၈.၃)ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာ၍ ကီလိုဂရမ် (၁၉.၆)ဘီလီယံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
၆။ တရုတ်နိုင်ငံ၌ စားသောက်ကုန်များရောင်းချသော e-commerce ပလက်ဖောင်းများ သည် ၎င်းတို့ပလက်ဖောင်းမှရောင်းချသည့် စားသောက်ကုန်များအတွက် အစားအစာ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကို ဥပဒေအရ တာဝန်ယူသင့်ကြောင်း၊ ထိုကဲ့သို့တာဝန်ယူခြင်းဖြင့် အွန်လိုင်းမှ အစားအစာဝယ်ယူမှုများကျော်ကြားမှု ဆက်လက်မြင့်တက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ လာမည့်နှစ်မှ စတင်၍ e-commerce ပလက်ဖောင်းလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သူများသည် စားသောက်ကုန်များ ရောင်းချရန်နှင့် ၎င်းတို့၏စီးပွားရေးလုပ်ငန်းလိုင်စင်များကို စစ်ဆေးနိုင်ရန် အမည်အရင်းဖြင့် မှတ်ပုံတင် စာရင်းပေးသွင်းရန်လိုအပ်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ e-commerce ပလက်ဖောင်းမှ ရောင်းချသူများနှင့် စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်သူတို့ကို ပူးတွဲ၍ ဥပဒေအရ တာဝန်ယူခိုင်းနိုင်ကြောင်းသိရှိပါသည်။
ဟောင်ကောင်
၇။ COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ဟောင်ကောင်ဒေသ၌ လာမည့်နှစ်အထိ ဘဏ္ဍာလိုငွေ ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်၏ စီးပွားရေးမှာ ဖိအားများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်ပြီး အစောဆုံးအနေဖြင့်လာမည့် နှစ်ကုန်လောက်မှ ပြန်လည်နလန်ထူလာနိုင်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင် ဒေသအစိုးရအနေဖြင့် အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံးသူများအတွက် ခံစားခွင့်ပေးခြင်းနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို လုပ်ခလစာအတွက် ထောက်ပံ့ကြေးပေးရန် အစီအစဉ် မရှိကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြောင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်နေသော ကဏ္ဍများအား အဓိကထား၍ ပံ့ပိုးသွားရန် ပိုမို သင့်တော်ကြောင်း၊ ယခုနှစ် ဘဏ္ဍာလိုငွေမှာ ဟောင်ကောင် ဒေါ်လာ (၃၀၀) မီလီယံကျော်ရှိပြီး အရန်ဘဏ္ဍာငွေမှာ ဟောင်ကောင်ဒေါ်လာ (၈၀၀)ဘီလီယံ ကျဆင်းနိုင်ကြောင်းနှင့် ၂၀၀၃ ခုနှစ် SARs ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့စဉ်က အဆင့်နှင့်တူညီကြောင်း၊ အာရှငွေကြေးအကျပ်အတည်းဖြစ်စဉ် ၁၉၉၈ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်အတွင်း ပြန်ကြည့်လျှင် အစိုးရမှ ကုန်ကျငွေများလျှော့ချရန် ပင်စင် စောယူသူများအတွက် ပင်စင်လစာပေးမှု ဖြတ် တောက်ခြင်းများပြုလုပ်ခဲ့ရာ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများ ဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် ချင့်ချိန်၍ ချဉ်းကပ်ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အထူးကု ဆရာဝန် ဖြစ်ရန် ပြည်သူ့ဆေးရုံများတွင် လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသော ဆေးကျောင်းသားများအပေါ် သက်ရောက်မှုများရှိနိုင်ပြီး ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုစနစ်အတွက် အရည်အချင်း ရှိသောဆရာဝန်များ ကွင်းဆက် ပြတ်နိုင်မှုနှင့်ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည့် မျှော်လင့်မထားသောရလဒ်များ ကြုံတွေ့နိုင်ကြောင်းနှင့် ဆေးဝန်ထမ်းများ၏ ယုံကြည်မှုနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများအပေါ် သက်ရောက် မှုများဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေသော်လည်း ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇွန်လမှ အောက်တိုဘာလအတွင်း (၁)ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ပြီး အိမ်ခြံမြေစျေးကွက်မှာ တည်ငြိမ်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ
၈။ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုဌာနက တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၏ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလအတွက် ကုန်စည်ကုန်သွယ်မှုစာရင်းကို နိုဝင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၏ ကုန်စည်ကုန်သွယ်မှုသည် အောက်တိုဘာလတွင် ကုန်သွယ်မှုလိုငွေရန်း ၃၆.၁၃ ဘီလီယံအထိရှိခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလမှ အောက် တိုဘာလအထိ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ကုန်သွယ်မှုသည်လည်း စုစုပေါင်းရန်း ၃၂.၇ ဘီလီယံအထိ ပို၍ ကုန်သွယ်မှုပိုငွေ ရရှိခဲ့ပါသည်။ အောက်တိုဘာလတွင် ပို့ကုန် ရန်း ၁၄၉.၁၆ ဘီလီယံ တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး သွင်းကုန် ရန်း ၁၁၃.၀၃ ဘီလီယံသာ တင်သွင်းနိုင်ခဲ့သဖြင့် ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေ ၃၆.၁၃ ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ပို့ကုန်တစ်နှစ်ပတ်လုံး ၂၁.၅ % မြင့်တက်ခဲ့သော်လည်း သွင်းကုန် ၅.၇ % ကျဆင်းခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ တစ်လတည်းအတွက် ကုန်သွယ်မှုပိုငွေသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလထက် ရန်း ၂.၈၂ ဘီလီယံ ပိုငွေ ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
၉။ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တင်ပို့မှုသည် တတိယသုံးလပတ်တွက် ၅% ထိ မြင့်တက်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ တိုးတက်မှုသည် ကိုဗစ်ရောဂါဖြစ်ပွားကတည်းက အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ အကျိုးရလဒ်ကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်တင်ပို့မှု ဆက်လက်တိုးမြင့်နိုင်ရန် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့ ရေရှည်စဉ်ဆက်မပြတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးရေးပို့ကုန်သည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် တတိယသုံးလပတ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃.၂ ဘီလီယံ (ရန်း ၄၉.၃ ဘီလီယံ) အထိ တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံးအတွက် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၅ % နှုန်းမြင့်တက်ခဲ့သည်။ ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ခဲ့သည့် စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်ပစ္စည်းများမှာ လိမ္မော်သီး ၊ ဝိုင်၊ ပြောင်း၊ အစေ့အဆံ ၊ သစ်သီးနှင့် ကြံတို့ဖြစ်သည်။ လာမည့် စတုတ္တ လေးပတ်အတွက် အဆိုပါသီးနှံများ ဆက်လက် အထွက်တိုးပြီး ပို့ကုန်ဆက်လက်တိုးမြင့် တင်ပို့နိုင်ရန်လည်း မျှော်မှန်းထားသည်။ အဆိုပါသီးနှံများထဲမှ လိမ္မော်သီး တင်ပို့နိုင်မှုသည် ၂.၅ မီလီယံ တန်အထိ မှတ်တမ်းတင်နိုင်သည်အထိ တိုးတက်လာမည်ဟုလည်း မျှော်မှန်းထားပါသည်။ အလားတူ ဝိုင်ထွက်ရှိမှုသည် ကိုဗစ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကာလအတွင်း ပိုမိုထွက်ရှိခြင်းနှင့် ပြည်တွင်းရောင်းချမှု အကန့်အသတ်များကြောင့် ဝိုင်တင်ပို့မှု ပိုမို တိုးတက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အတွက် ဝိုင်အထွက် စပျစ်သီး အထွက်နှုန်းသည် ၁. ၃ မီလီယံတန်အထိ ရှိပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံးအတွက် ၈.၂ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ထွက်ရှိရန် မျှော်မှန်းထားသည်။ အခြားသီးနှံများသည်လည်း အလားတူ ပိုမိုထွက်ရှိသည့်အတွက် တတိယသုံးလပတ်အတွင်း စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန် ပိုမို တင်ပို့နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်ရောဂါဖြစ်ပွားသည့်ကာလအတွင်း စီးပွားရေး ခေတ္တယာယီ ပိတ်ပင်သည့်ကာလအတွင်း အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့သည် စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန် တန်ဖိုးမြှင့်ကွင်းဆက်နှင့် ကုန်သွယ်မှု အထောက်အပံကဏ္ဍတို့တွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းကြောင့် အဆိုပါစိုက်ပျိုးရေးသီးနှံများ ပိုမိုထွက်ရှိပြီး တင်ပို့နိုင်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
ဩစတြေးလျ
၁၀။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များတွင် Covid-19 ဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များ ဖယ်ရှားခဲ့ ပြီးနောက် ပြီးခဲ့သည့် စက်တင်ဘာလ သုံးလပတ်အတွင်း ဩစတြေးလျ၏ ပြည်တွင်းအသားတင် ထုတ်လုပ်မှု တန်ဖိုး GDP မှာ ၃.၃ % မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် ၎င်း ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၁၉၇၆ ခုနှစ် မှစတင်၍ အများဆုံး တိုးတက်မှုဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်နယ်များအနက် ကိုဗစ် ဒုတိယလှိုင်းဒဏ် ခံစားခဲ့ရသည့် ဗစ်တိုးရီးယားပြည်နယ်များမှအပ ကျန်ပြည်နယ်များ၏ GDP များမှာလည်း ခိုင်မာစွာ တိုးတက်ခဲ့ကြောင်း Commonwealth of Australia ၏ (၂-၁၂-၂၀၂၀)ရက်နေ့ ထုတ် ပြန်ခဲ့သော သတင်းများအရ သိရှိရပါသည်။ ထို့အပြင် Reverse Bank of Australia ၏ (၂-၁၂-၂၀၂၀ ) ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့ သော သတင်းများအရ သိရှိရပါသည်။
၁၁။ ထို့အပြင် Reverse Bank of Australia ကလည်း လတ်တလော စာရင်းအင်းအချက်အလက်များအရ စီးပွားရေးပြန်လည် နာလန်ထူလာပြီး မျှော်မှန်းထားသည်ထက် အခြေအနေ ကောင်းမွန်ကြောင်းနှင့် လာမည့်နှစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် GDP တိုးတက်မှုနှုန်း ၅% မျှော်မှန်းထားပြီး၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အတွက် ၄% မျှော်မှန်းထားပါသည်။ လေးနှစ်တာကာလအတွင်း အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် Covid-19 မတိုင်မီ အဆင့်သို့ ပြန်ရောက်သွားနိုင်ပြီး ၁၉၈၀ နှင့် ၁၉၉၀ခုနှစ်များတွင် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုများထက် အလုပ်အကိုင်များ ပြန်လည်နာလန်ထူလာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားပါသည်။ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် နိုဝင်ဘာလတွင် ၆.၈% ရှိခဲ့ပြီး၊ ပြီးခဲ့သည့် နှစ်လယ်ပိုင်း နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက် ဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာလ သုံးလပတ်တွင် ၉.၂၅ % ဝန်းကျင်ခန့်မှန်းထားခြင်းမှ လျော့ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သံသတ္တုရိုင်းဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာရန်နှင့် စားသုံးမှုအတွက် ပိုမိုမြင့်မားလာသော ခန့်မှန်းချက်များကြောင့် GST ကောက်ခံရရှိမှု တိုးတက်မည်ဟု မျှော်မှန်းထားသည့်အပြင် ယခု ဘဏ္ဍာရေးနှစ်တွင် အခွန်ကောက်ခံ ရရှိမှုအတွက် ဒေါ်လာ ၉.၅ ဘီလီယံ ရရှိရန် မျှော်မှန်းထားပါသည်။ ယခုနှစ်တွင် သံယံဇာတ တင်ပို့မှု ၅% မြင့်တက်လာမှုနှင့်အတူ လယ်ယာထွက်ကုန်တင်ပို့မှု ၂.၅% မြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်ရေး တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာချိန်တွင် အစိုးရသည် ကုန်စည်ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးနှုန်းများအပေါ် မူတည်၍ သတိရှိရှိ ချဉ်းကပ်ကာ ဆက်လက် ထိန်းသိန်းကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ကမူ အစိုးရသည် တရုတ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များကြောင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ကဏ္ဍများအပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် သက်ရောက်မှုများကို လျှော့မတွက်ရန် သတိပေး ထားပါသည်။ ယင်းသို့ စီးပွားရေးပြန်လည် နာလန်ထူလာမှုမှာလည်း အစိုးရ၏ ဒေါ်လာ ၂၅၇ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့များကြောင့် အဓိက ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများကပြောကြားထားပါသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံ
၁၂။ ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရန်အတွက် ပို့ကုန်ဈေးကွက်ရှာဖွေခြင်း၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနှင့် ဆွေးနွေးမှုများကို တိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်လျှက်ရှိရာတွင် နိုင်ငံတစ်ခုလုံး၌ ဈေးကွက် ရှာဖွေရေးလှုပ်ရှားမှု Marketing Activities ပေါင်း(၃၄၃)ခု၊ စုစည်းလွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက် (FTA)များကို ဉရောပသမဂ္ဂ(EU)၊ UK၊ ယူရိုအာရှ စီးပွားရေးသမဂ္ဂ (EAEU)၊ ဥရောပစီးပွားရေးသမဂ္ဂ (European Free Trade Association-Efta) တို့အပါအဝင် အခြားသော အလားအလာရှိသည့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနှင့် အရှိန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်သွားရန်ရှိကြောင်း၊ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍနှင့်အတူ ဈေးကွက်ရှာဖွေရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်ကိစ္စရပ်များပါဝင်သည့် ပြည်ပပို့ကုန်အတွက် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးနှင့် အားပေးလှုံ့ဆော်သည့် အစီအစဉ်များကို နီးကပ်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စီစဉ်ထားသော ဈေးကွက် ရှာဖွေရေးပွဲ (၃၄၃)ခု အနက် (၁၃၅)ခု ကို ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသွားပြီး ကျန်(၂၀၈)ပွဲအား နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များတွင် ပြုလုပ်သွားရန်စီစဉ်ထားကြောင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ထိုင်းကုန်ပစ္စည်းများကို ဈေးကွက်ပြိုင်ဆိုင်မှုအတွက် ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများကို အရှိန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်လျှက် ရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။
၁၃။ ထိုင်းနိုင်ငံ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည် များရှိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး(ကုန်သွယ်ရေး) သံမှူးများ(Commercial Counsellors) များ ကို အကယ်၍ ၎င်းတို့အနေဖြင့် အရောင်းသမားများကဲ့သို့ ပြည်ပပို့ကုန်မြှင့်တင်ရေးနှင့် ပြည်ပ ပို့ကုန်အတွက် အဟန့်အတားအခက်အခဲများကို ကောင်းစွာဖြေရှင်းကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်း မရှိပါက ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုရှိနေသော်လည်း ထိုင်း ကုန်သွယ်မှုစင်တာရုံးများရှိ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်များနှင့် ကမ္ဘာတစ်လွှားရှိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး (ကုန်သွယ်ရေး) သံမှူးရုံး (၅၈)ရုံးမှ သံမှူးများအားလုံးအတွက် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ မူဝါဒများ ရေးဆွဲဆောင်ရွက်လျှက်ရှိကြောင်း၊ Covid-19 ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးများကိုလည်း ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းသံမှူးများအနေဖြင့် ပို့ကုန်တင်ပို့နိုင်ရေး မြန်ဆန် သွက်လက်စေရန်အတွက် ၎င်းတို့၏ ပို့ကုန်စီမံချက်များကို ပြန်လည်ချိန်ညှိရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ မိမိတိုင်းပြည်၏ ထွက်ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချမှုအတွက် နိုင်ငံခြားရှိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး (ကုန်သွယ်ရေး)သံမှူးများ တစ်ဉီးချင်းစီ၏ စွမ်းဆောင်ချက်များကို အညွှန်းကိန်းများဖြင့် တိုင်းတာသွားရန် ဆောင်ရွက်လျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။
စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်းအရ 2019 ခုနှစ်၊ မိုးအစေ့ထုတ်ပြောင်း စိုက်ဧက (၁၁၀၉၉၃၁)စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ရိတ်ဧက (၁၁၀၀၂၄၇)၊ အထွက်နှုန်း(၆၂.၅၄)တင်း ဖြစ်သည့်အတွက် အထွက်တင်း(၆၈၈၀၈၄၃၅)တင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဆောင်း အစေ့ထုတ်ပြောင်း စိုက်ဧက(174111) စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ရိတ်ဧက (173883)၊ အထွက်နှုန်း (69.30)တင်း ဖြစ်သည့်အတွက် အထွက်တင်း (12050873)တင်း ထွက်ရှိခဲ့ပါသည်။ 2020 ခုနှစ်တွင် မိုးအစေ့ထုတ် ပြောင်း စိုက်ဧက (1191937) စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ရိတ်ဧက (1142220)၊ အထွက်နှုန်း (61.50) တင်း ဖြစ်သည့်အတွက် အထွက်တင်း (70251164) တင်းထွက်ရှိခဲ့သဖြင့် ယခင်နှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက စိုက်ဧက (8200၆) ပိုမိုစိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး အထွက်တင်း (1442729) ပိုမိုထွက်ရှိခဲ့ပါသည်။ ဆောင်း အစေ့ထုတ်ပြောင်း ရည်မှန်းစိုက်ဧက (183854) စိုက်ပျိုးမည်ဖြစ်ပြီး ယခုအချိန်ထိ (148629) ဧက စိုက်ပျိုးပြီးစီးပြီးဖြစ်ကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။
ပြည်ပတင်ပို့နိုင်မှု။ 2020-2021 ဘဏ္ဍာနှစ် (1.10.2020 မှ ၂၅.12.2020) ရက်နေ့ထိ နိုင်ငံပေါင်း (7)နိုင်ငံသို့ ပြောင်းတန်ချိန် (၁၆၉၈၃၅.၀၅၀)တန်၊ တန်ဖိုး(၃၁.၆၀၃) USD သန်း တင်ပို့ခဲ့ ပြီး၊ တရုတ်၊ ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံများသို့ အများဆုံး တင်ပို့နေရကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခင်နှစ် အလားတူကာလတွင် ပြောင်းတန်ချိန် (၁၇၅၁၃၃.၄၇၆)တန်၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် (၂၉.၆၇၁)သန်း တင်ပို့ခဲ့ သဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် တန်ချိန် (၅၂၉၈.၄၂၆)တန်၊ တန်ဖိုး(၁.၉၃၂) USD သန်း လျော့နည်းနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
စျေးနှုန်း စျေးကွက် အခြေအနေ။ အစေ့ထုတ်ပြောင်း အဓိကစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ် တင်ပို့ ရောင်းချနေသည့် မြို့ကြီးများ၏ ယခုလက်ရှိပြောင်း တစ်တန်စျေးနှုန်းမှာ ရန်ကုန်တွင် (၂၈၇၈0ဝိ /-) ကျပ်၊ မန္တလေးတွင် (2၅၅30ဝိ/-)ကျပ်၊ တောင်ကြီးတွင် (22350ဝိ/-)ကျပ်နှင့် လားရှိုူးတွင်(22040ဝိ/-) ကျပ် စျေးရှိ၍ ယခင်နှစ်အလားတူကာလ၌ ရန်ကုန်တွင် (28470ဝိ/-)ကျပ်၊ မန္တလေးတွင်(24370ဝိ/-) ကျပ်၊ တောင်ကြီးတွင် (22960ဝိ/-)ကျပ်နှင့် လားရှိုူးတွင် (21430ဝိ/-)ကျပ်ရှိသဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် ရန်ကုန်တွင် (3၁0ဝိ/-)ကျပ်၊ မန္တလေးတွင် (1160ဝိ/-)ကျပ်နှင့် လားရှိုူးတွင် (610ဝိ/-)ကျပ် စျေးနှုန်း မြင့်တက်ခဲ့ပြီး၊ တောင်ကြီးတွင် (610ဝိ/-)ကျပ် စျေးနှုန်းကျဆင်းခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
2020-2021 ခုနှစ်တွင် ပြောင်းအထွက်နှုန်း ပိုမိုလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားသော်လည်း ရာသီဥတုအခြေအနေနှင့် ပိုးဖျက်ဆီးခံရခြင်းများကြောင့် 10 ရာခိုင်နှုန်းမှ 15 ရာခိုင်နှုန်းကြား အထွက် လျော့ကျသွားနိုင်ပါကြောင်း၊ 2021 ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံသို့ အခွန်ကင်း လွတ်ခွင့်နှင့် ပြောင်းများတင်ပို့ရာတွင် ပြည်တွင်း၌ ပြောင်းထွက်ရှိမှု၊ စားသုံးမှုအပေါ် မူတည်၍ တင်ပို့ သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံပြောင်းလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ သိရှိရပါသည်။
၁။ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်း အရ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မိုးစပါးစိုက်ဧက (၁၄၉၂၆၇၁၀) စိုက်ပျိုးထားရှိခဲ့ရာ ၃၀.၁၁.၂၀၂၀ ရက်နေ့ အထိ (၈၀၄၇၆၀၀)ဧက ၊ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့်(၅၃.၉၁% )ရိတ်သိမ်းပြီးဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဧကပျမ်းမျှ အထွက်နှုန်း(၇၄.၂၅)တင်းဖြင့် စပါးတင်းပေါင်း (၅၉၇၅၀၃၂၀၉) တင်း ထွက်ရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။ ထွက်ရှိသည့် စပါးတင်းများအား သုံးစွဲမှုစပါးတင်း (မျိုး၊ အလေအလွင့်) နှုတ်ပါယ်ပါက စပါးတင်း (၅၄၉၇၂၄၆၉၃)ခန့်ကျန်ရှိပါသည်။
၂။ ပြည်ပတင်ပို့နိုင်မှု။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ် (၁.၁၀.၂၀၂၀ မှ ၁၈.၁၂.၂၀၂၀ ) ရက်နေ့ထိ နိုင်ငံပေါင်း(၂၈)နိုင်ငံသို့ ဆန်တန်ချိန် (၃၄၅၅၉၇)၊ တန်ဘိုး(၁၃၈.၁၆၁) USD သန်း တင်ပို့ခဲ့ပြီး၊ တရုတ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ မလေးရှား၊ ပိုလန်၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံများသို့ အများဆုံးတင်ပို့နေ ရကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ယခင်နှစ်အလားတူကာလတွင် ဆန်တန်ချိန် (၅၄၇၆၃၉)၊ တန်ဘိုး (၁၆၄.၁၆၅) USD သန်း တင်ပို့ခဲ့သဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် ဆန်တန်ချိန် (၂၀၂၀၄၂)၊ တန်ဘိုး (၂၆.၀၀၄) USD သန်း လျော့နည်းတင်ပို့ခဲ့ပါသည်။ ဆန်ကွဲတင်ပို့မှုအနေဖြင့် (၁.၁၀.၂၀၂၀ မှ ၁၈.၁၂.၂၀၂၀ )ရက်နေ့ထိ နိုင်ငံပေါင်း(၁၇)နိုင်ငံသို့ တန်ချိန်(၁၇၅၂၈၇)၊ တန်ဘိုး (၅၈.၃၇၂) USD သန်း တင်ပို့ခဲ့ပြီး၊ တရုတ်၊ ဘယ်ဂျီယံ၊ ထိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ နယ်သာလန်နိုင်ငံများသို့ အများဆုံးတင်ပို့နေရကြောင်း တွေ့ရှိရပါ သည်။ ယခင်နှစ်အလားတူကာလတွင် ဆန်ကွဲတန်ချိန် (၂၇၀၀၇၀)၊ တန်ဘိုး(၇၀.၂၃၁) USDသန်း တင်ပို့ခဲ့ သဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် ဆန်ကွဲတန်ချိန် (၉၄၇၈၂)၊ တန်ဘိုး (၁၁.၈၅၉) USDသန်းလျော့နည်း တင်ပို့ခဲ့ ပါသည်။
ဈေးနှုန်း၊ဈေးကွက်အခြေအနေ
၃။ စပါး၊ ဆန် အဓိက စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ ရောင်းချနေသည့် မြို့ကြီးများ၏ စပါးဈေးနှုန်းမှာ (၄၆)ပေါင်ကိုက် တင်း(၁၀၀)လျှင် ပုသိမ်တွင် ၆၄၄၀၀ဝိ/-၊ ပဲခူးတွင် ၆၁၆၀၀ဝိ/-၊ ရန်ကုန်(သန်လျင်) တွင် ၆၀၄၀၀ဝိ/-ကျပ် ဈေးရှိ၍ ယခင်နှစ်ထက် ပုသိမ်တွင် ၁၆၆၀၀ဝိ/-၊ ပဲခူးတွင် ၁၁၆၀၀ဝိ/-၊ ရန်ကုန် (သန်လျင်)တွင် ၁၂၄၀၀ဝိ/-ကျပ် မြင့်တက်နေ ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။ ဧည့်မထဆန် တစ်အိတ် ဈေးနှုန်းမှာ ပုသိမ်တွင် ၂၅၀၀ဝိ/-၊ ပဲခူးတွင် ၂၄၀၀ဝိ/-၊ ရန်ကုန်(သန်လျင်)တွင် ၂၃၅၀ဝိ/-ကျပ် ဈေးရှိ၍ ယခင်နှစ်ထက် ပုသိမ်တွင် ၆၀၀ဝိ/-၊ ပဲခူးတွင် ၆၀၀ဝိ/-၊ ရန်ကုန်(သန်လျင်)တွင် ၆၅၀ဝိ/-ကျပ် မြင့်တက်နေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ဆန်ကွဲတစ်အိတ်ဈေးမှာ ပုသိမ်တွင် (A1 Extra ) ၁၉၈၀ဝိ/-၊ (B 1,2 ) ၁၈၅၀ဝိ/-၊ ( B 2,3,4) ၁၈၀၀ဝိ/-ကျပ်၊ ပဲခူးတွင် (A1 Extra ) ၂၂၀၀ဝိ/-မှ ၂၂၅၀ဝိ/- ၊ (B 1,2 ) ၁၉၅၀ဝိ/-မှ ၂၀၀၀ဝိ/-၊ ( B 2,3,4) ၁၈၀၀ဝိ/-မှ ၁၈၅၀ဝိ/-၊ ရန်ကုန်(ဝါးတန်း)တွင် (B 1,2 ) ၁၉၇၀ဝိ/-၊ ( B 2,3,4)၁၈၇၀ဝိ/-ကျပ်ဈေးရှိ ပြီး ယခင်နှစ်ထက် ဈေးနှုန်းမြင့်တက်နေကြောင်း သိရပါသည်။
၄။ ယခုနှစ် မိုးစပါးရာသီတွင် စတင်စိုက်ပျိုးချိန်၌ မိုးရေလုံလောက်စွာမရရှိခြင်း၊ ရိတ်သိမ်းချိန်တွင် မိုးရွာသွန်းမှုကြောင့် စပါးများပျက်စီးခဲ့သဖြင့် အထွက်နှုန်းလျော့နည်းနိုင်ခြင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံမှ ဆန်၊ ဆန်ကွဲဝယ်လိုအားမြင့်တက်မှုကြောင့် ဆန်ထွက်ပစ္စည်းဈေးပိုမိုရရှိ၍ ကြိတ်ခွဲမှုတွက်ခြေကိုက်သဖြင့် စပါးရရှိရေး မန္တလေး၊ မတ္တရာဖက်မှ ကုန်သည်များ နယ်ဆင်းဝယ်ယူမှုရှိနေခြင်း၊ ဒေသခံကုန်များ ဈေးပေးဝယ်ယူမှုကြောင့် စပါး၊ ဆန်ဈေး ယခင်နှစ်ထက် မြင့်တက်ကြောင်း သိရပါသည်။
၅။ ပြည်တွင်းစပါးဈေး၊ ဆန်ဈေးမြင့် တက်နေသဖြင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရောင်းချနိုင်ခြင်းမရှိ၍ ယခုအချိန်ထိ အာဖရိက ဈေးကွက်ဝယ်လိုအား တက်လာခြင်းမရှိ ကြောင်းသိရပါသည်။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံသည် ရေကြီးရေလျှံမုန်တိုင်းဒဏ်ခံခဲ့ရ၍ ဆန်စပါးအများ အပြားပျက်စီးကာ အထွက်နှုန်းများစွာလျော့၍ လိုအပ်ချက်မြင့်မားနေသည့်အတွက် မဖြစ်မနေ မြန်မာနိုင်ငံမှ ဆန်၊ ဆန်ကွဲ ဝယ်ယူရမည့် အခြေအနေတွင်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။ လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည်လည်း နိုဝင်ဘာလကုန်ဝန်းကျင်က မုန်တိုင်းဒဏ်ခံခဲ့ရ သဖြင့် ပြည်နယ်တစ်ခုထဲပင် စပါးဟက်တာ (၆.၅၉)သန်းကျော် ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြည်နယ်(၁၈)ခုထိခိုက်မှု ခဲ့၍ ဆန်ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လျှက်ရှိရာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဆန်တင်ပို့နိုင်မှု အရေအတွက်အကန့်အသတ်ရှိလာနိုင်ကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုအားနည်းချိန် ပြည်ပတင်ပို့မှု နည်း ခြင်းက ဈေးကွက်မျှခြေတစ်ခုဖြစ်လာကြောင်း ဆန်ကုန်သည်များအသိုင်းအဝန်းမှ သိရှိရပါသည်။
ပြည်တွင်းလက်လီဈေးကွက်တွင် ကြက်သွန်နီဈေးနှုန်းများ တရိပ်ရိပ်မြင့်တက်လာခဲ့ရာ သိုလှောင်ဈေးကစားမှုများအား တားဆီးနိုင်ရန်အတွက် ကုန်သည်များလက်ဝယ်၌ သိုလှောင်ထားရှိနိုင်မည့် ကြက်သွန်နီပမာဏအား ကန့်သတ်ခြင်းကို ၂၀၁၉ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ပထမပတ်အတွင်း၌ အိန္ဒိယအစိုးရက ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ လက်လီရောင်းချသူများ၏ ကြက်သွန်နီလက်ဝယ်ထားရှိနိုင်မှုကို ၁၀ တန် မှ ၅ တန်သို့ လည်းကောင်း၊ လက်ကားရောင်းချသူများ၏ သိုလှောင်နိုင်မှုကို တန် ၅၀ မှ ၂၅ တန် သို့လည်းကောင်း လျော့ချသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ဈေးနှုန်းများ ဆက်လက်မြင့်တက်မှုရှိနေသဖြင့် လက်လီရောင်းချသူများအနေဖြင့် ၎င်းတို့လက်ဝယ်တွင် ကြက်သွန်နီ ၂ တန် ထက် ပိုမိုသိုလှောင်ခြင်းမပြုရန် အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာန မှ ဒီဇင်ဘာလ ဒုတိယပတ်၌ ညွှန်ကြားချက် ထပ်မံထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ယခုနှစ် မိုးရာသီကာလအတွင်း မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုများကြောင့် ကြက်သွန်စိုက်ခင်းများ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုရှိပြီး ထုတ်လုပ်မှုလျော့ကျလျက် ရောင်းလိုအားနည်းပါးခြင်းက လွန်ခဲ့သော ၂ လတာအတွင်း ပြည်တွင်းဈေးကွက်၌ ကြက်သွန်နီဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အစိုးရ၏ စာရင်းများအရ ၉.၁၂.၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် ကြက်သွန်နီ လက်လီအမြင့်ဆုံးဈေးနှုန်းမှာ ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ၁၆၅ ရူပီးရှိပြီး နိုင်ငံအတွင်း ပျမ်းမျှလက်လီဈေးနှုန်းမှာ ရူပီးငွေ ၁၀၀ ခန့် ရှိသည်။ အရည်အသွေးမြင့်သည့် ကြက်သွန်နီကို သုံးစွဲလေ့ရှိသော အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း မဟာရတ္ထရပြည်နယ် Solapur မြို့တွင် ကြက်သွန်နီထိပ်စ လက်လီဈေးမှာ ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ရူပီး ၂၀၀ အထိ ဈေးမြင့်တက်လျက်ရှိသည်။
ပြည်တွင်း၌ အဓိကစားသုံးကုန်တစ်ရပ်ဖြစ်သော ကြက်သွန်နီလိုအပ်ချက် မြင့်တက်နေမှုအပေါ် ပြည်ပမှ ကြက်သွန်နီ ၁.၂ သိန်း တင်သွင်းဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေး တင်ဒါခေါ်ယူ ဆောင်ရွက်ရန် အိန္ဒိယအစိုးရက နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သော သတ္တုနှင့်တွင်းထွက်ပစ္စည်းကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (MMTC) သို့ ညွှန်ကြားထားပါသည်။ လက်ရှိကာလတွင် တူရကီနှင့် အီဂျစ်နိုင်ငံတို့မှ ကြက်သွန်နီတန်ချိန် ၂၁၀၀၀ တင်သွင်းရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားရှိပြီးဖြစ်သည်။ Bussiness Standard သတင်းဌာန၏ ဖော်ပြချက်အရ တမီနာဒူးပြည်နယ် Tiruchi ဆိပ်ကမ်းမြို့၌ အီဂျစ်နိုင်ငံမှ တင်ပို့သော ကြက်သွန်နီတန်ချိန် ၃၀ လက်ခံရရှိပြီး ဈေးကွက်သို့ ဖြန့်ဖြူးခဲ့ရာ လက်လီဈေးနှုန်းအားဖြင့် ၁ ကီလိုလျှင် ရူပီး ၁၀၀ သို့ လျော့ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ သို့ရာတွင် ပြည်ပမှတင်သွင်းလာမည့် ကြက်သွန်နီများမှာ ပြည်တွင်းဈေးကွက်အတွင်းသို့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ လလယ်ပိုင်းခန့်မှသာ အပြည့်အဝရောက်ရှိ ဖြန့်ဖြူးနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွင်း ကြက်သွန်နီလိုအပ်ချက်မှာ ဒီဇင်ဘာလ စတုတ္ထပတ်အထိ မြင့်တက်လျက်ရှိနေဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း ကုန်သည်များက ပြောဆိုလျက်ရှိသည်။
နေအေးလွင်
စီးပွားရေးသံမှူး
မြန်မာသံရုံး၊ နယူးဒေလီမြို့
Source: 1. Govt further caps stock limit on onion retailers to 2 tons to check hoarding, 9 Dec 2019, Economic Times
2. The tear-jerker: Onion prices cross Rs 200/kg, 7 Dec 2019, Economic Times
3. Government orders import of 4000 tonnes onions, 4 Dec 2019, Economic Times
4. Onion prices come down in Tamil Nadu after 30 tonnes import form Egypt, 10 Dec 2019, Bussiness Standard
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန တိုင်းဒေသကြီးဦးစီးမှူးရုံး အစည်းအဝေးခန်းမ၌ သြဂုတ်လ(၂၇)ရက်နေ့က မုံရွာမြို့၊ မြို့နယ်လျှော်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းနှင့် မုံရွာခရိုင်လျှော်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ သက်ဆိုင်ရာဌာနဆိုင်ရာများ နှင့်လျှော်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူတောင်သူ/လုပ်ငန်းရှင်များ စုစုပေါင်း(၆၂)ဦး တက်ရောက်ခဲ့ကြောင်း သတင်း ရရှိပါသည်။
စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသည် ပြည်တွင်းကုန်သွယ်ရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် စေရေးအတွက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ပြည်ပို့ကုန်မြှင့်တင်နိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာအသင်းအဖွဲ့များနှင့် ပေါင်းစပ်၍ နိုင်ငံခြားစျေးကွက်ရရှိရေး၊ သက်ဆိုင်ရာဌာနများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ လျှော်ဖြူ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများ၊ လျှော်ဖြူအသင်/ လျှော်ဖြူအစုအဖွဲ့များအား တရားဝင်လမ်းကြောင်း မှတင်ပို့ရောင်းချနိုင်ရေး စည်းရုံးဆောင်ရွက်နေပြီး၊ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှု၊ သုံးစွဲမှု၊ ပိုလျှံမှုကို တွက်ချက်ပြီး Social Network ၊ သတင်း Media များမှ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း၊ နိုင်ငံတကာ လျှော်ဖြူအစေးစျေးနှုန်းသတင်းများအား ထုတ်ပြန်ကြေငြာဆောင်ရွက်သွားရန် ရည်ရွယ်၍ လျှော်ဖြူစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းကို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ တိုင်းအသင်းဖွဲ့စည်းရန် ရည်မှန်းထား သဖြင့် မြို့နယ်အသင်းများနှင့် ခရိုင်းအသင်းများကို ဦးစွာဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
လျှော်ဖြူစေးသည် စက်မှုထွန်းကားသည့် နိုင်ငံများအားလုံးက ဝယ်လိုအားရှိနေသည့် ပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်ပါကြောင်း၊ လျှော်ဖြူစေးကို စက်မှုကုန်ကြမ်း၊ လူသုံးကုန်ပစ္စည်း၊ ပရဆေး၊ ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းများ၊ အထည်အလိပ် လုပ်ငန်းစသည့်တို့တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးစွဲလာသည့်အတွက် နှစ်စဉ်ပြည်ပနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်/ထိုင်းနိုင်ငံများ၏ ဝယ်လိုအားမြင့်တက်လာသည့် ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုဖြစ်ပါကြောင်း၊ မုံရွာမြို့နယ်အသင်း ကို ယခုအခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်လာကြသော မုံရွာမြို့နယ်အတွင်း လျှော်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ ရောင်းချသူများနှင့် ဦးစွာဖွဲ့စည်းမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဆက်လက်၍ မုံရွာခရိုင်အသင်းကို မုံရွာ၊ ချောင်းဦး၊ ဘုတလင်၊ အရာတော် မြို့နယ်များမှ တက်ရောက်လာကြသူများနှင့် ဆက်လက်ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အသင်း ဖွဲ့စည်းပြီးလျှင်လည်း ရပ်တန့်မနေဘဲ၊ နံရံပေါ်အသင်း/စာရွက်ပေါ်ရှိအသင်းမျိုးမဖြစ်စေလိုဘဲ စည်းစည်းလုံးလုံး ညီညွတ်သည့်အသင်း/ ခိုင်မာတောင့်တင်းသည့်အသင်းအဖြစ်ရပ်တည်ကာ ပြည်တွင်း/ပြည်ပပြပွဲများ၊ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲများကို အသင်းကိုယ်စားပြုတက်ရောက်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များ အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးခြင်းဖြင့် ဗဟုသုတများ မျှဝေသွားကြစေလိုအကြောင်း၊ အသင်းသားများအနေဖြင့်လည်း အသင်းတိုးတက်ရာ တိုးတက်ကြောင်းကို စည်းစည်းလုံးလုံးညီညီညွတ်ညွတ်ဖြင့် အားလုံးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရန် ပြောကြားခဲ့ ပါသည်။စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ တိုင်းလျှော်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းကိုလည်း စက်တင်ဘာ လတွင် ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။
သန်းသန်းတင်( မုံရွာ)
