ဝါသီးနှံအား မြန်မာနိုင်ငံတွင် မိုးကြိုရာသီ ၊ မိုးရာသီ နှင့် မိုးနှောင်းရာသီများတွင် စိုက်ပျိုး လျက်ရှိရာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ မိုးကြိုရာသီအား ဖေဖော်ဝါရီလလယ်မှ မတ်လအတွင်း၊ မိုးရာသီအား မေလလယ်မှ ဇွန်လကုန်အတွင်းနှင့် မိုးနှောင်းရာသီအား ဇူလိုင်လလယ်မှ ဩဂုတ်လလယ်အတွင်း စိုက်ပျိုးကြပြီး ယခုအချိန်တွင် မိုးနှောင်းဝါများ စတင်ထွက်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနမှ အလားအလာရှိသော သီးနှံများအား စိုက်ပျိုးမှုမှသည် ဈေးကွက် ရောက်သည်အထိ Supply Chain တစ်လျောက် ဈေးနှုန်း ၊ ဈေးကွက်နှင့်တွေ့ကြုံရသည့် အခက်အခဲ များအားသိရှိစေရန်အတွက် သက်ဆိုင်ရာဌာနများ ၊ ကျောက်ဆည်ခရိုင် ၊ မြစ်သားမြို့နယ် ၊ ကူမဲမြို့ အတွင်းရှိ ဝါစိုက်တောင်သူ၊ ကုန်သည်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ရာ ဝါ(မိုးနှောင်း)စိုက်ပျိုးမှုအနေဖြင့် ကျောက်ဆည်မြို့နယ်တွင်(၁၆၆၆၆)ဧက ၊စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်တွင် (၆၆၁၇)ဧကနှင့် မြစ်သားမြို့နယ်တွင် (၁၁၈၆၄)ဧက၊ စုစုပေါင်းခရိုင်အတွင်း (၃၈၁၄၇)ဧက စိုက်ပျိုးထားပြီး (၁၀၃၂၀)ဧက ရိတ်သိမ်းပြီး ကြောင်း ခရိုင်ကြေးတိုင်နှင့်မြေစာရင်းဦးစီးဌာနမှ သိရှိရသည် ။ ဝါစိုက်ပျိုးရာတွင် တောင်သူများမှာ Raca နှင့် B 31 မျိုးများကို စိုက်ပျိုးကြသော်လည်း တောင်သူအများစုမှာ အထွက်နှုန်းကောင်းမွန်ပြီး ပိုးမွှားအန္တရာယ်ဒဏ်ခံနိုင်ရည်ရှိသည့် Raca မျိုးကို အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပါသည်။ Raca မျိုးကို အချို့တောင်သူများက ကုမ္ပဏီထံမှဝယ်ယူပြီးစိုက်ပျိုးကြသော်လည်း အချို့မှာယခင်နှစ်ဝါသီးနှံ ပေါ်ချိန်တွင်ဝါကောက်ပြီး မျိုးအဖြစ်ပြန်လည်အသုံးပြုကြပါသည်။ဝါစိုက်ပျိုးမှုအနေဖြင့် (၁)ဧကလျှင် ပျိုးထုတ်ဝယ်ယူ၍ စိုက်ပျိုးပါကမျိုးစေ့ထုတ်(၂)ထုတ်ကုန်ကြပြီး ယခင်ဝါသီးနှံပေါ်ချိန်၌ ကောက်ယူ ထားသော မျိုးစေ့အား အသုံးပြုပါက (၅)ပိဿာခန့် ကုန်ကျကြောင်း ၊ မျိုးစေ့ (၁)ထုတ်လျှင် (၅၀၀၀၀/-)ကျပ် နှင့် မျိုးစေ့ (၁)ပိဿာလျှင် (၄၀၀၀/-)ကျပ် ကုန်ကျကြောင်း၊ မျိုးစေ့ထုတ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးပါက (၁) ဧကလျှင် (၁၀၀၀၀၀/-)ကျပ် ကုန်ကျပြီး ဝါကောက်ပြီး ရယူထားသောမျိုးစေ့ စိုက်ပျိုးပါက (၁)ဧကလျှင် (၂၀၀၀၀/-)ကျပ် ကုန်ကျပါသည် ။ (၁)ဧက ကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် မျိုးစေ့၊ သွင်းအားစု၊ နွားရှဉ်းခ၊ လုပ်သားခ အပါအဝင် စုစုပေါင်း (၉၃၀၀၀၀ မှ ၁၀၂၀၀၀၀)အထိ ကုန်ကျခြင်း ဝါဖြစ်ထွန်းမှုအပေါ်မူတည်ပြီး ကုမ္ပဏီမှရောင်းချသောမျိုးစေ့အား အသုံးပြုပါက (၁)ဧကလျှင်(၇၀၀-၁၀၀၀)ပိဿာ ထွက်ရှိပါကြောင်း၊ယာခင်းမှပြန်လည်ကောက်ယူသောမျိုးစေ့အား အသုံးပြုပါက (၆၀၀-၇၀၀)ပိဿာထိ ထွက်ရှိကြောင်းသိရှိရပါသည် ။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်အတွင်း ဝါကုန်သည်များစွာရှိသော်လည်း မြစ်သား မြို့နယ် ၊ ကူမဲမြို့ရှိ အောင်ကမ္ဘာ ဝါပွဲရုံမှာ တောင်သူများမှ ထွက်ရှိလာသည့်ဝါများအားဝယ်ယူပြီး ဝါဂွမ်းနှင့်ဝါစေ့ဆီများထုတ်လုပ်လျက်ရှိပါသည် ။ မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်းရှိမကွေး၊နတ်မောက်၊အောင်လံနှင့်မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ နွားထိုးကြီး၊ ရမည်းသင်း၊ တပ်ကုန်း၊ ပျော်ဘွယ်၊ မိတ္ထီလာ၊ ဝမ်းတွင်း နှင့် ကျောက်ဆည်ခရိုင်အတွင်းရှိ ဝါစိုက် တောင်သူများထံမှဝါများအား တစ်ပိဿာလျှင်(၄၈၀၀/-)ကျပ်စျေးနှုန်းဖြင့် ဝယ်ယူလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ဝယ်ယူပြီးသောဝါများအားနေလှမ်း၍ ဝါစက်တွင် ကြိတ်ခွဲသည့်အခါ ဝါအရည်အသွေး ပေါ်မူတည်ပြီး ဝါ (၁၀၀)ပိဿာလျှင် ဝါဂွမ်း (၃၀%- ၃၅%) နှင့် ဝါစေ့ (၆၀%)ထွက်ရှိကြောင်း ၊ ဝါစေ့ တစ်ပိဿာလျှင်(၂၂၀၀-၂၃၀၀)ကျပ်နှင့်ဝါဂွမ်းအမျိုးအစားပေါ် မူတည်၍ တစ်ပိဿာလျှင်(၁၁၀၀၀/-) ကျပ်စျေးနှုန်းရှိကြောင်း၊ ထွက်ရှိလာသော ဝါဂွမ်းများအား တပ်မတော်၊ချည်မျှင်နှင့်အထည်စက်ရုံ များသို့စက်မှု(၁)ရှိ ချည်ထည်စက်ရုံများသို့ရောင်းချလျက်ရှိသည်။ ဝါစေ့အား ဆီအဖြစ် ထုတ်လုပ် ပါက ဝါစေ့အရည်အသွေးပေါ်မူတည်ပြီး ကြိတ်ခွဲလျှင် ဝါစေ့(၁၀၀)ပိဿာလျှင် ဝါအခွံ(၂၀-၃၅) ရာခိုင်နှုန်း ၊ ဝါဖက်(၅၀-၆၀) ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ဝါစေ့ဆီ (၁၀-၁၅)ရာခိုင်နှုန်းထွက်ရှိပြီး ဝါအခွံများအား နွားမွေးမြူရေးနှင့် မှိုစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများသို့ (၁)ပိဿာလျှင် (၁၀၀၀)ကျပ်ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဝါဖက်အား ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများသို့ (၁)ပိဿာလျှင် (၁၇၀၀-၁၈၀၀)ကျပ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဝါစေ့ဆီအား (၁)ပိဿာလျှင်(၁၁၅၀/-)ကျပ်ဖြင့်ရောင်းချကြောင်း ၊ ကျောက်ဆည်ခရိုင်အတွင်း မြစ်သားမြို့နယ် ၊ ကူမဲမြို့တွင်သာ ဝါးစေ့ကြိတ်ခွဲသည့်စက်ရှိပြီး အောင်ကမ္ဘာ၊ အလင်းရောင်၊ စန်းရောင်ခြည်နှင့်ဇော် ဝါစက်များတွင် ဝါစေ့များကိုကြိတ်ခွဲလျှက်ရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။ ဝါသီးနှံ သည်တစ်နှစ်ပတ်လုံးစိုက်ပျိုးရသဖြင့်တောင်သူ၊ကုန်သည်တွက်ခြေကိုက်သည့်သီးနှံဖြစ်သောကြောင့် စိုက်ပျိုးသင့်သည့် သီးနှံဖြစ်ပါကြောင်းရေးသား လိုက်ရပါသည်။
DOCA(မန္တလေး)