“ ပြင်ဦးလွင်နှင့်စတော်ဘယ်ရီ”

         ပန်းမြို့တော်၊နှင်းမြို့တော်၊တောင်လှေကားမြို့တော်၊ မေမြို့ (သို့) ပြင်ဦးလွင် စသောအမည်များဖြင့် လူသိများထင်ရှားသော ပြင်ဦးလွင်မြို့လေးသည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက်ပေပေါင်း (၃၅၃၈)ပေမြင့်ပြီး အေးမြတဲ့ရာသီဥတုရှိသော တောင်ပေါမြို့လေးဖြစ်ပါသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အထူးကောင်းမွန်သော မြို့လေးဖြစ်ပြီး ဒေသခံတောင်သူများမှာလည်း နှစ်ရှည်သီးနှံများ ဧကအလိုက်စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး ရာသီစာသီးနှံများကိုလည်းအလှည့်ကျ စိုက်ပျိုး၍ စီးပွားဖြစ်ထွန်းလျက်ရှိရာ ၄င်းသီးနှံများထဲမှ စတော်ဘယ်ရီသီးနှံအား တစ်ပိုင်တစ်နိုင်စိုက်ပျိုးကြပါသည်။

          ပြင်ဦးလွင်မြို့တွင်  စတော်ဘယ်ရီ စိုက်ဧက(၂၀၀)ဧကခန့် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး ယခုအချိန်တွင် စတော်ဘယ်ရီသီးများ စတင်ထွက်ပေါ်နေပြီး တောင်သူများအနေဖြင့် အကျိုးအမြတ်ရရှိနေသည့် အချိန်ဖြစ်ပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးနှံကို သြဂုတ်လ မှ စက်တင်ဘာလအတွင်း စတင်စိုက်ပျိုးပြီး  ပျိုးပင်၊သွင်းအားစု၊လုပ်သားခအပါအဝင် တစ်ဧကကုန်ကျစရိတ်မှာ သိန်း(၅၀) မှ သိန်း(၈၀)အထိ ကုန်ကျကြောင်း သက်ဆိုင်ရာစာရင်းများအရ သိရှိရပါသည်။ တစ်ဧကလျှင် အပင်(၁၅၀၀၀)မှ (၂၀၀၀၀)အထိစိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်မှာ ဘောင်များဖြင့်သာစိုက်ပျိုးနိုင်၍ တစ်ဘောင်လျှင် ၁၅၀ပေရှိပြီး ဘောင်(၈၀)ခန့် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ တစ်ဘောင်နှင့် တစ်ဘောင်ကြား (၃.၅)ပေခြား စိုက်ပျိုးပြီး တစ်ဘောင်လျှင် အပင်ရေ(၂၅၀)ခန့် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးနှံအား မျိုးစေ့မှတိုက်ရိုက်စိုက်ပျိုးခြင်းမဟုတ်ဘဲ စတော်ဘယ်ရီ မိခင်ပင်မကြီးမှ နွယ်သစ်များထွက်လာပြီး အပင်မျိုးရရှိပါသည်။ အဆိုပါမျိုးပင်များအား နောင်နှစ်အတွက် မျိုးဆက်ရယူစိုက်ပျိုးခြင်းဖြစ်ပါသည်။ကုန်းမြေနေရာတွင်သာ မျိုးထုတ်နိုင်ပြီး ရေဝပ်သောနေရာ ၊ ခဲမြေများပေါ်တွင် မျိုးထုတ်ယူနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ စတော်ဘယ်ရီသီးနှံမှာ ဇန်နဝါရီလမှ ဧပြီလအတွင်း ထွက်ရှိသည့်သီးနှံဖြစ်ကာ  စျေးကွက်ဝင်ပြီး တောင်သူအကျိုးအမြတ်ရရှိသော သီးနှံဖြစ်ပါသည်။ မျိုးအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်မျိုး ၊ ဒေသမျိုးနှင့် Royal 1-80 ထိုင်းမျိုး(အကျွတ်)မျိုးများအား စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး စားသုံးသူများမှာလည်း အကျွတ်မျိုးများကိုသာ ပိုမိုကြိုက်နှစ်သက်ကြပါသည်။ အကျွတ်မျိုးများမှာ နို့ဆီ၊သကြားမလိုဘဲအလွယ်တကူစားသောက်နိုင်ပြီး အခြားမျိုးရင်းများထက် အချိုဓါတ် များခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ဒေသမျိုးရင်းမှာ အချဉ်ဓါတ်ပါဝင်မှုများပြီး လက်ရှိထုတ်လုပ်လျှက်ရှိ သောစတော်ဘယ်ရီယို၊ဖျော်ရည်၊ဂျယ်လီ ကုန်ချောအဖြစ်ထုတ်လုပ်ပြီး စျေးကွက်အတွင်း ရောင်းချလျှက်ရှိပါသည်။စတော်ဘယ်ရီသီးနှံမှာ အလွယ်တကူအသင့်စားသီးနှံဖြစ်သောကြောင့် ရောင်းအားသွက်လျက် ရှိပါသည်။ယခု ဇန်နဝါရီလအတွင်း ထွက်ရှိသောမျိုးမှာ ထိုင်ဝမ်မျိုး နှင့် Royal 1-80 ထိုင်းမျိုး(အကျွတ်)မျိုးများဖြစ်ပြီး ဒေသမျိုးမထွက်ရှိသေးပါ။ ဒေသမျိုးမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီလကုန်တွင် စတင်ခူးဆွတ်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ အထွက်နှုန်းအနေဖြင့် စတော်ဘယ်ရီ တစ်ဧကလျှင် ပိဿာချိန် (၄၀၀၀-၅၀၀၀)ပိဿာခန့်ထွက်ရှိပြီး ယခုလက်ရှိ ထွက်ပေါ်ချိန်တွင် ထိုင်ဝမ်မျိုး တစ်ပိဿာလျှင် (၇၅၀၀-၈၀၀၀)ကျပ် နှင့် Royal1-80 ထိုင်းမျိုး(အကျွတ်)မျိုးများမှာ တစ်ပိဿာလျှင်(၉၀၀၀-၁၀၀၀၀)ကျပ် ရရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။ နှစ်စဉ် စတော်ဘယ်ရီ စတင်ထွက်ပေါ်နေချိန်တွင်  စျေးကောင်းရရှိပြီး သီးနှံလှိုင်လှိုင်ထွက်ပေါ်ချိန်တွင် တောင်သူများ အပြိုင်အဆိုင်ရောင်းဝယ်မှုကြောင့် ဝယ်လိုအားထက် ရောင်းလိုအားများပြီး စျေးကွက်သဘာဝအရ စျေးနှုန်းကျဆင်းတတ်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။ စျေးကွက်အနေဖြင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့နိုင်ခြင်းမရှိသော်လည်း ဒေသတွင်းစားသုံးမှုနှင့်ခရီးသွားလက်ဆောင်အဖြစ် ဝယ်ယူခြင်းရှိသလို ပြည်တွင်းတင်ပို့မှုအနေဖြင့် ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ နေပြည်တော်၊ ပဲခူး၊ မော်လမြိုင်၊ ရခိုင်၊ ကော့သောင်း အထိတင်ပို့နေရသည့် သီးနှံဖြစ်ပါသည်။  ငှက်၊ ချ ၊ ပုရွတ်ဆိတ် ပိုးမွှားများ၏ အန္တရာယ်နှင့် မြေကြီးနှင့်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့သည့် အသီးများအား ရောင်းတန်းမဝင်သဖြင့် လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုများရှိသော်လည်း စျေးနှုန်းပေါ်မူတည်ပြီး အကျိုးအမြတ်အနေဖြင့် တစ်ဧကလျှင် (၇၀-၈၀)သိန်းခန့် ရရှိပါသည် ။ ယခင်နှစ်တွင် ကိုဗစ်-၁၉ရောဂါကြောင့် ကုန်စည် စီးဆင်းမှုများကျဆင်းခဲ့သော်လည်း ယခုအချိန်တွင် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမှုနှင့်အတူ ကိုဗစ်-၁၉ စည်းကမ်းချက်များ ပြန်လည်ဖြေလျော့ပေးမှုကြောင့် ပြည်သူများခရီးသွားလာမှုပြန်လည်ပြုလုပ်ခြင်းနှင့်အတူ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုများ ဖြစ်ထွန်းလာမှုကြောင့် စတော်ဘယ်ရီစိုက်တောင်သူများ စျေးကောင်းရရှိလာပြီး အကျိုးအမြတ်ဖြစ်ထွန်းကာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ကောင်းမွန်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း စတော်ဘယ်ရီသီးနှံစိုက်တောင်သူတစ်ဦး၏ ပြောပြချက်အရ သိရှိရပါသည်။ ပြင်ဦးလွင်နှင့် စတော်ဘယ်ရီဟာ ခွဲခြားမရသလို ပြင်ဦးလွင်မြို့၏ အထိမ်းအမှတ် သီးနှံတစ်ခုဖြစ်သောကြောင့် နောင်လာမည့်အနာဂတ်တွင်လည်း ဆက်လက်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နေမှာ အသေအချာဖြစ်ပါသည်။ ပြင်ဦးလွင်မြို့ကိုရောက်ရှိခဲ့လျှင် စတော်ဘယ်ရီစိုက်ခင်းကို ကိုယ်တိုင်လာရောက် ခူးဆွတ်ပြီး စားသောက်နိုင်သော နေရာများစွာရှိတာကြောင့် ပြင်ဦးလွင်မြို့ကို လာရောက်ပြီး နေရာစုံလည်ပတ် အပန်းဖြေရင်း စတော်ဘယ်ရီချိုချိုလေးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်၊ အရသာရှိရှိ ခူးဆွတ်စားသောက်နိုင်စေဖို့ ဖိတ်ခေါ်လိုက်ရပါသည်။

စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန

မန္တလေးတိုင်း‌ဒေသကြီး