ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

   ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသားများအသက်ရှင်နေထိုင်စားသောက်ရန်အတွက် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍမှာ  မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးစီးပွားရေးကဏ္ဍမှာ အရေးပါသည့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည့်အတွက် ကမ္ဘာပေါ်ရှိနိုင်ငံတိုင်းမှ အစိုးရများသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး ပြည်တွင်းစားသုံးမှုဖူလုံစေရန်အတွက်နှင့် နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာငွေရရှိစေရန်အတွက် အစဉ်ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြပါသည်။

    ဂျုံသီးနှံသည် ဆန်၊ ပြောင်းတို့နှင့်အတူ လူသားများအဓိကစားသုံးသည့် သီးနှံအုပ်စုကြီး(၃) ခုအနက် တစ်ခုဖြစ်သည့်အတွက် ကမ္ဘာ့စိုက်ပျိုးမှုအများဆုံးသီးနှံများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ဂျုံကို ကမ္ဘာ့မြေနေရာအများအပြားတွင်စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး အနိမ့်ဆုံးအပူချိန် 25°Cမှ  အမြင့်ဆုံးအပူချိန် 30°C နှင့် 32°Cကြားထဲတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။  ဂျုံကို အဓိကစားသုံးသည့်နိုင်ငံများတွင် ဂျုံစိုက်ပျိုးမှုနှင့် တင်သွင်းမှုများပြားပြီး တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ရုရှားနိုင်ငံများသည် ဂျုံစိုက်ပျိုးမှုအများဆုံး(၃)နိုင်ငံဖြစ်ကြပါသည်။ ဂျုံတင်သွင်းမှု အများဆုံးနိုင်ငံများမှာ အီဂျစ်၊ တရုတ်၊ တူရကီနိုင်ငံများဖြစ်ကြောင်းသိရှိရပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအနေဖြင့် ဂျုံတင်ပို့မှုအများဆုံးနိုင်ငံမှာ ရုရှားနိုင်ငံဖြစ်ကာ ကနေဒါနိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံများသည် ဒုတိယနှင့်တတိယတင်ပို့မှု အများဆုံးနိုင်ငံများအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိနေပါသည်။ ယူကရိန်း-ရုရှားစစ်ပွဲ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုနှင့် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား ပဋိပက္ခများ ကြောင့် ဂျုံဈေးနှုန်းမြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်းသိရှိရပြီး ၂၀၂၂ခုနှစ်တွင် ဂျုံကုန်သွယ်မှုပမာဏမှာ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအရ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅၃.၂ဘီလီယံခန့် ရှိခဲ့ကြောင်းသိရှိရပါသည်။

     ဂျုံကို နိုင်ငံတကာစံချိန်စံညွှန်းသတ်မှတ်ချက်အနေဖြင့် ISO-7970:2021 သတ်မှတ်ထားပြီး အစိုဓာတ်ပါဝင်မှု၊ အရွယ်အစား၊ ပရိုတင်းပါဝင်မှု၊ ကျိုးကြေမှုရှိ/မရှိနှင့် အလေးချိန် အစရှိသည်တို့ကို သေချာစစ်ဆေးကြောင်းသိရှိရပါသည်။

   စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးကဏ္ဍသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသာမက ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများအတွက်ပါ အရေးပါသောစီးပွားရေးကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ဂျုံစိုက်ပျိုးတင်ပို့ရောင်းချမှုများပြုလုပ်ပါက နိုင်ငံခြားဝင်ငွေများရရှိကာ နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာငွေများရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့်လည်း ပြည်ပဝင်ငွေများပိုမိုရရှိနိုင်ရန် အဆင့်မီစေရန်အတွက် တောင်သူများအား အသိပညာပေးခြင်းနှင့် သင်တန်းပို့ချခြင်းများဆောင်ရွက်ပေး လျက်ရှိနေပါသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေတိုးပွားလာသည်နှင့်အမျှ စားနပ်ရိက္ခာလိုအပ်ချက်လည်း များပြားလာမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ဂျုံစိုက်ပျိုးတင်ပို့ပြီး နိုင်ငံခြားငွေရရှိ၍  ပြည်တွင်းဘဏ္ဍာငွေများတိုးပွားရရှိလာနိုင်သောကြောင့် ပြည်တွင်းစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကို တိုးချဲ့ရန်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။

DOCA(ရန်ကုန်)

    ပြည်တွင်းပဲဈေးကွက်တွင် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်နေမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယ အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံထံမှ ပဲစင်းငုံတန်ချိန် ၄ သိန်းကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ၌ လည်းကောင်း၊ မတ်ပဲ တန်ချိန် ၁ သန်းခန့်ကို ဖေဖော်ဝါရီလတွင်လည်းကောင်း တင်သွင်းရန် စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း အဆင့်မြင့်အရာရှိ တစ်ဦးက Economic Times သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ယခင်နှစ် နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ပဲစင်းငုံစိုက်ဧက ကျဆင်းမှုများကြောင့် ထွက်ရှိမှု လျော့နည်းလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရိတ်သိမ်းဆဲကာလတွင်ပင် ပဲစင်းငုံများကို တင်သွင်းနေ ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

    ပဲစင်းငုံနှင့်မတ်ပဲများအား သိုလှောင်ဈေးကစားခြင်းနှင့် ဈေးတင်ရောင်းချမှုများကို တားဆီးရန်အတွက် ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် အိန္ဒိယအစိုးရက ကုန်လက်ဝယ်ထားရှိခွင့် ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါကန့်သတ်ချက်သည် အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်သော်လည်း အစိုးရက ဒီဇင်ဘာလကုန်အထိ သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့ပါသည်။

   အစိုးရ၏ ၅-၁၂-၂၀၂၃ နေ့ရှိ အချက်အလက်များအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံတစ်ဝန်း လက်ကား ဈေးကွက်တွင် မတ်ပဲ ၁ ကွင်တယ် (၁၀၀ ကီလိုဂရမ်) လျှင် ရူပီးငွေ ၁၁၁၉၈.၀၉ နှုန်းရှိပြီး ယခင်နှစ် ကာလတူ၌ ၁ ကွင်တယ်လျှင် ၉၆၂၇.၄၈ ရူပီးသာရှိခဲ့ပါသည်။ ပဲမျိုးစုံ လက်လီဈေးနှုန်းဖောင်းပွမှုမှာ အောက်တိုဘာလတွင် ၁၈.၇၉% သို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ပဲစင်းငုံ၌ ၄၀.၉၄%၊ ကုလားပဲ တွင် ၁၁.၁၆% နှင့် ပဲတီစိမ်း၌ ၁၂.၇၅% တို့ဖြင့် အများဆုံးမြင့်တက်လာခဲ့ပါသည်။ ပဲစင်းငုံ ဈေးနှုန်း ဖောင်းပွမှုမှာ စက်တင်ဘာလကထက် ၃၇.၃% ပိုမိုကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် မတ်လအတွင်းက ပဲစင်းငုံအပေါ် သွင်းကုန်ခွန်ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး အာဖရိကနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့မှ တိုးမြှင့်တင်သွင်းခဲ့သော် လည်း ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

   အခြေအနေကို ပိုမိုဆိုးရွားစေသည်မှာ မိုးသီးနှံရာသီတွင် ပဲစင်းငုံစိုက်ဧက ကျဆင်းခဲ့မှုသည် ထုတ်လုပ်မှု လျော့နည်းခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး  ပြီးခဲ့သည့်လ အနည်းငယ်အတွင်း စားသောက် ကုန် ဈေးနှုန်းဖောင်းပွမှုကို တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ ပဲစင်းငုံစိုက်ဧရိယာသည် ၂၉-၉-၂၀၂၂ ရက်နေ့ တွင် ဟက်တာ ၄.၆၁ သန်းမှ ၂၉-၉-၂၀၂၃ ရက်နေ့၌ ဟက်တာ ၄.၃၉ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း အစိုးရ၏ အချက်အလက်များတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ အိန္ဒိယစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ပထမ အကြိမ် ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ယခင်နှစ်ကနည်းတူ ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ် မိုးသီးနှံရာသီ၌ ပဲစင်းငုံ ထွက်ရှိမှုမှာ တန်ချိန် ၃.၄၂ သန်းရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

    အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နေရာဒေသအများအပြားတွင် ပဲစင်းငုံကို စားသုံးမှုရှိသဖြင့် နှစ်စဉ် တန်ချိန် ၄.၅ သန်း လိုအပ်ချက်ရှိကြောင်း၊ ဇန်နဝါရီလတွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ပဲစင်းငုံများ အိန္ဒိယသို့ ရောက်ရှိ လာနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သွင်းကုန်တင်သွင်းပြီးသည့် နောက်ပိုင်း၌ ဈေးနှုန်းများ ရုတ်တရက်မြင့် တက်မှု ပေါ်ပေါက်လိမ့်မည် မဟုတ်ကြောင်းဖြင့်  အိန္ဒိယ ပဲမျိုးစုံနှင့်ကောက်ပဲသီးနှံအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ Bimal Kothari က ပြောကြားခဲ့သည်။ ပဲစင်းငုံဈေးနှုန်းများသည် နိုဝင်ဘာလ၌ ၄၀% ခန့် မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဆက်လက် မြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားထားပါသည်။

    မိုးသီးနှံ မတ်ပဲစိုက်ပျိုးမှုမှာလည်း ယခင်နှစ်ကာလတူ စိုက်ပျိုးနိုင်မှု ဟက်တာ ၃.၁၀ သန်း နှင့်  နှိုင်းယှဉ်ပါက ယခုနှစ်တွင် ဟက်တာ ၃.၀၇ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့သည်။ Baroda ဘဏ်၏ ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ်၊ မိုးသီးနှံများထွက်ရှိမှု ခန့်မှန်းချက်အစီရင်ခံစာအရ မတ်ပဲထွက်ရှိမှုမှာ ယခင်နှစ်ထွက်ရှိမှု တန်ချိန် ၁.၇၇ သန်းနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် ယခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၁.၅ သန်းမှ ၁.၆ သန်း အကြားသို့ လျော့နည်း၍ ထွက်ရှိနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Economic Times, 5 Dec 2023(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

   အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စားတော်ပဲ (Yellow Peas) တင်သွင်းမှုအပေါ် အကောက်ခွန်နှုန်းထားကို ၅၀% သတ်မှတ်ပြီး ၅ နှစ်ကျော်မျှ ကောက်ခံခဲ့ရာမှ ယခု သုညရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချလိုက် ကြောင်း အိန္ဒိယဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနက ၇-၁၂-၂၀၂၃ ရက်နေ့ ညနေပိုင်း၌ အမိန့်ကြော်ငြာစာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။

    အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်အရ HS Code 07131010 အောက်တွင် အကျုံးဝင်သော စားတော်ပဲ တင်သွင်းရာ၌ ပုံမှန်အကောက်ခွန်နှုန်းထားအပြင် သီးနှံတင်သွင်းမှုအပေါ် ကောက်ခံလျက်ရှိသည့် စိုက်ပျိုးရေး အခြေခံအဆောက်အအုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ထပ်ဆောင်းအခွန် (Agriculture Infra-structure and Development Cess) ကိုလည်း ကင်းလွတ်ခွင့်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အမိန့်ထုတ်ပြန် ချက်သည် ၈-၁၂-၂၀၂၃ နေ့မှ ၃၁-၃-၂၀၂၄ နေ့အထိ သက်ရောက်မှုရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

     ထို့အပြင် အိန္ဒိယ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DGFT) ကလည်း စားတော်ပဲအား ကန့်သတ်တင်သွင်းကုန်စည်အဖြစ်မှ လွတ်လပ်စွာတင်သွင်းခွင့်ရှိသော ကုန်စည်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ကြောင်း ဖော်ပြပါရှိသည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၅၀/၂၀၂၃ ကို ၈-၁၂-၂၀၂၃ နေ့၌ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။

    အိန္ဒိယအစိုးရသည် စားတော်ပဲ တင်သွင်းမှုအပေါ် ဆိပ်ကမ်းအရောက် အနိမ့်ဆုံးသွင်းကုန် ဈေးနှုန်း (Minimum Import Price – MIP) ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ရူပီး ၂၀၀ နှုန်းဖြင့် ကောလ်ကတ္တားဆိပ်ကမ်း တစ်ခုတည်းမှသာ တင်သွင်းရမည့် ကန့်သတ်ကုန်စည်အဖြစ် သွင်းကုန်ဆိုင်ရာ မူဝါဒ ချမှတ်ထားရှိခဲ့သည်။

      DGFT ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ MIP ဈေးနှုန်းကန့်သတ်ချက်မရှိပဲ မည်သည့်ဆိပ်ကမ်းမှမဆို စားတော်ပဲများကို ၃၁-၃-၂၀၂၄ နေ့အထိ လွတ်လပ်စွာ တင်သွင်းခွင့်ပြုမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ၎င်းနေ့ရက်ကိုကျော်လွန်၍ တင်သွင်းရောက်ရှိသည့် စားတော်ပဲများမှာမူ အကျုံးဝင်မည် မဟုတ် ကြောင်း၊ ယခုထုတ်ပြန်ချက်မတိုင်မီ မူလရှိနှင့်ပြီးဖြစ်သော စားတော်ပဲတင်သွင်းမှု မူဝါဒသည် ၁-၄-၂၀၂၄ နေ့မှစတင်၍ ပြန်လည်သက်ရောက်မှုရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။ အဆိုပါကာလအတွင်း စားတော်ပဲများ တင်သွင်းရန်အတွက် သွင်းကုန်စောင့်ကြည့်ကြပ်မတ်မှုစနစ်၌ ကြိုတင်မှတ်ပုံတင်ရမည်ဖြစ်ပြီး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို အစိုးရက ဆက်လက်ထုတ်ပြန်မည်ဖြစ်သည်။

    အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ယခုနှစ် ဆောင်းသီးနှံရာသီတွင် ကုလားပဲစိုက်ပျိုးမှုမှာ မဟာရဋ္ဌနှင့် ဂူဂျရတ် ပြည်နယ်များတွင် နောက်ကျလျက်ရှိခြင်းက စားတော်ပဲအပေါ် သွင်းကုန်အခွန်ကောက်ခံမှုကို ပယ်ဖျက်ရေး ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရန် သက်ရောက်လွှမ်းမိုးမှု ဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယအနေဖြင့်  ပြည်တွင်း၌ ကုလားပဲပြတ်လပ်မှုရှိသည့် အခြေအနေတွင် စားတော်ပဲ အမြောက်အမြားကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းလေ့ရှိကြောင်း၊ ပဲခွဲစက်များသည် ပဲမှုန့်ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ရာ၌ ကုလားပဲအစား စားတော်ပဲကို အသုံးပြုလေ့ရှိကြောင်း၊ ဗဟိုအစိုးရ၏ တွန်းအားပေးလုပ်ဆောင်မှုအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ပြည်တွင်း၌ ကုလားပဲကို လုံလောက်စွာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ ကျရောက်သည့် ကာလများအတွင်း အရန်သိုလှောင်ထားရှိမှုမှ ကုလားပဲများကို ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများသို့ ထောက်ပံ့ပေးဝေနိုင်ခဲ့ကြောင်း Economic Times သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

     အိန္ဒိယအနေဖြင့် ပြီးခဲ့သော ၂၀၂၂-၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း တန်ဖိုးအားဖြင့် ဒေါ်လာ ၀.၁၄ သန်းရှိသော စားတော်ပဲ မက်ထရစ်တန်ချိန် ၅၃၈ တန်ကို ရုရှား တစ်နိုင်ငံတည်းထံမှ တင်သွင်းခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: Economic Times, 8 Dec 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန် များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

          ဘရာဇီးနိုင်ငံတွင် ဆန်စပါးသီးနှံ ရာသီချိန်ပြင်ပ၌ ပြည်တွင်းဈေးကွက်အတွင်း ဆန် ဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်လျက်ရှိမှုနှင့်အတူ ADM လယ်ယာထွက်ကုန်ရောင်းဝယ်ရေး ကုမ္ပဏီသည် ထိုင်းနိုင်ငံမှ ဆန်တန်ချိန် ၆ဝဝဝဝ ကို ဘရာဇီးနိုင်ငံသို့ တင်သွင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

          ဘရာဇီးဆန်လုပ်ငန်းနယ်ပယ်မှ ပြောဆိုမှုများအရ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလနှင့် ဖေဖော်ဝါရီ လများအတွင်း ဆန်များတင်ဆောင်လာသည့်သင်္ဘော ၂ စီး ဆိုက်ရောက်မည်ဖြစ်ပြီး ဘရာဇီးနိုင်ငံ အတွင်းရှိ ဆန်ထုပ်ပိုးသည့် ကုမ္ပဏီ ၅ ခုထံသို့ ပို့ဆောင်ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ လွန်ခဲ့သော သီးနှံ ရာသီကာလအတွင်း တင်သွင်းခဲ့သောပမာဏနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် ပမာဏများပြားလျက်ရှိသော်လည်း လာမည့် စပါးရိတ်သိမ်းကာလမှာ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလခန့်မှသာ စတင်နိုင်မည် ဖြစ်သဖြင့် ယခုကဲ့သို့ဆန်များတင်သွင်းသည့်ကိစ္စမှာ ထူးခြားသည့်ကိစ္စရပ် မဟုတ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

          ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအထိ ဆန်တန်ချိန် ၉ဝ၉၁၀၀ တင်သွင်း ခဲ့ပြီး ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ကာလတူတင်သွင်းမှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၁.၆ ရာခိုင်နှုန်းတိုးတက်လာခဲ့ကြောင်းနှင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ ပမာဏအားဖြင့် ၄% လျော့နည်းလျက် တန်ချိန် ၁.၃ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း ဘရာဇီးဆန်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း (Abiarroz) က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

          ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလကုန်ပိုင်းခန့်၌ ဆန်တစ်အိတ်ဈေးနှုန်းမှာ ဘရာဇီး ရီရယ်ငွေ ၁၂ဝ ရှိပြီး အဆိုပါဈေးနှုန်းသည် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ကာလတူကာလထက် ၃၆% ပိုမိုခဲ့ကြောင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု အများဆုံးသည့်ကာလဖြစ်သော ၂ဝ၂ဝ ပြည့်နှစ် ဒီဇင်ဘာလမှစတင်၍ ယခုကဲ့သို့ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခဲ့မှုမရှိသေးကြောင်း အသုံးချစီးပွားရေးလေ့လာမှုဌာနက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု ရာသီချိန်ပြင်ပကာလဖြစ်သည့်အပြင် ကမ္ဘာ့ဆန်ကုန်သွယ်မှု၏ ၄ဝ% ရှိ သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့မှုကိုရပ်ဆိုင်းခဲ့ခြင်းက ဘရာဇီး ပြည်တွင်းဆန်ဈေးနှုန်းများကို မြင့် တက်စေခဲ့သည်။

          Abiarroz ၏ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Andressa Silva က ဘရာဇီးပြည်တွင်း ဈေးကွက်တွင် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ ဆန်လက်ကျန်ရှိနေမည်ဖြစ်သော်လည်း ဆန်ရောင်းလိုအားမှာမူ တည်ငြိမ်မှုနည်းပါးနေကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ယခင် Sao Paulo Grain Exchange ၌ ဒါရိုက်တာအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့သော ဆန်လုပ်ငန်းရှင် Elias Saad က ဆန်လက်ကျန်ရှိသော်လည်း ထုတ်လုပ်သူများသည် ဆန်ဈေးနှုန်း မြင့်မားမှုကို အခွင့်အရေးယူလျက် အနည်းငယ်မျှသာ ရောင်းချခြင်းဖြင့် အမြတ်ထုတ်လျက်ရှိကြကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

          ဘရာဇီးနိုင်ငံ၌ မိုးရွာသွန်းမှု များပြားခြင်းကြောင့် နိုင်ငံ၏ ဆန်စပါး ထုတ်လုပ်မှု တွင် ၇ဝ% ခန့် ပါဝင်ထုတ်လုပ်နေသည့် Rio Grande do Sul အဖွဲ့အစည်း၏ စပါးသီးနှံရာသီအသစ်အတွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများမှာ နှောင့်နှေးလျက်ရှိကြောင်း၊ အလားတူ ရာသီဥတုကြောင့် ပါရာဂွေးနှင့် ဥရုဂွေးနိုင်ငံတို့မှာလည်း အခက်အခဲကြုံတွေ့နေရကြောင်း၊ Rio Grande do Sul အနေဖြင့် ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ် သီးနှံရာသီတွင် နိုဝင်ဘာလနောက်ဆုံးပတ်အထိ စိုက်ဧရိယာ၏ ၇၇% ကို စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

          ဘရာဇီးနိုင်ငံအစိုးရ၏ စိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာ အကူအညီပေးအပ်မှု အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ် သည့် Emater က ယခုရာသီကာလ၌ စပါးတန်ချိန် ၇.၅ သန်း ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားရာ ယခင်ရာသီကာလထက် ၄.၁၉% ပိုမိုတိုးတက်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် မိုးအများအပြား ရွာသွန်းမှု ကြောင့် Rio Grande do Sul ၏ စပါးစိုက်ပျိုးမှု နှောင့်နှေးခဲ့သဖြင့် အဆိုပါခန့်မှန်းချက်မှာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: Datamar News, 4 Dec 2023

          ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွက် အကြီးဆုံးဆန်ဈေးကွက်ဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် အီးယူတို့အပြင် အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အီရတ်တို့ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည်လည်း ပစ်မှတ်ထားရမည့် အလား အလာရှိသော ဈေးကွက်များအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာကြောင်း သိရှိရသည်။

          ကမ္ဘာ့ဆန်အများဆုံးတင်သွင်းသည့် နိုင်ငံများမှာ တရုတ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အီးယူ၊ အီရတ်၊ နိုင်ဂျီး ရီးယားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့ဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ်သည် သတ္တမမြောက်နေရာတွင် ရပ်တည်နေကြောင်း ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စာရင်းအင်း ဝက်ဘ်ဆိုက်တစ်ခုဖြစ်သည့် Statista ကို ကိုးကား၍ ကမ္ဘောဒီးယား စိုက်ပျိုးရေး၊ သစ်တောနှင့် ရေလုပ်ငန်းဝန်ကြီးဌာနမှ အတွင်းဝန်ဖြစ်သူ Yang Saing Koma က ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

          အဆိုပါဈေးကွက်များအနက် ကမ္ဘောဒီးယားသည် တရုတ်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံအချို့၌ ဝေစု ရယူထားနိုင်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့သည်လည်း အလားအလာရှိသော ဆန်ဈေးကွက် များအဖြစ် စတင်၍ တင်ပို့လျက်ရှိကြောင်း၊ အနာဂတ်တွင် အီရတ်နိုင်ငံသည်လည်း ကမ္ဘောဒီးယား ၏ စျေးကွက်ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန်ချိန်၃ သန်းမှ ၄ သန်းအကြား တင်သွင်း လျက်ရှိသော ဗီယက်နမ်သည်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားထံမှ ဆန်အများဆုံး တင်သွင်းသည့်နိုင်ငံ ဖြစ် ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ဆန်တင်ပို့မှု အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သော အိန္ဒိယ၏နောက်၌ ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ် တို့က ရပ်တည်နေကြောင်းနှင့် လက်ရှိတွင် ကမ္ဘောဒီးယားက အဋ္ဌမအဆင့်၌ တည်ရှိနေကြောင်း၊ ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်းတင်ပို့လျက် ပဉ္စမမြောက်ဆန်အများဆုံးတင်ပို့သူ ဖြစ်လာစေရန် ဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် အရေးကြီးသောမူဝါဒများ၊ အထူးသဖြင့် အစိုးရက နိုဝင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့ တွင် စတင်ခဲ့သော ပဉ္စမနှင့် ဆဋ္ဌမ ဦးစားပေးမူဝါဒများကို တင်ပို့မှုပန်းတိုင်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ရန် အလို့ငှာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါကြောင်းဖြင့် အတွင်းဝန် Saing Koma က ပြောဆိုသည်။

        ကမ္ဘောဒီးယား အစိုးရအဖွဲ့သစ်သည် လယ်ယာစီးပွားရေး ထုတ်လုပ်မှုကို မြှင့်တင်ရန်၊ ဘဏ္ဍာ ငွေထောက်ပံ့မှု အစီအစဉ်များမှတစ်ဆင့် ဈေးနှုန်းများ ဟန်ချက်ညီအောင် ထိန်းသိမ်းရန်၊ ကျေးရွာ များတွင် အစိုးရအရာရှိများကို တာဝန်ပေးအပ်လျက် ခေတ်မီ စိုက်ပျိုးရေး အသိုက်အဝန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ပဉ္စဂံမဟာဗျူဟာ အဆင့်-၁ ၌ မူဝါဒ များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

          မျိုးဗီဇစစ်မှန်သည့် စပါးမျိုးစေ့များကို အသုံးပြု၍ ဆန်မွှေး စိုက်ပျိုးရန် အစိုးရက တောင်သူ လယ်သမားများအား ဆွဲဆောင်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိကြောင်း၊ အဆိုပါ စပါးမျိုးများအပေါ် ပြည်တွင်း ဆန်စက်များမှ ဝယ်လိုအား မြင့်မားမှုရှိကြောင်း၊ အခြားသော ခြောက်သွေ့ရာသီ စပါးမျိုးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ ပြည်ပပို့ကုန်အတွက် ၎င်းဆန်မွှေးအမျိုးအစားကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းသည် ပိုမို လိုလားဖွယ်ရှိပြီး ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်မှုလည်းရှိကြောင်း၊ လယ်ယာလုပ်ငန်းစီမံခန့်ခွဲမှုတွင် မှန်ကန် သော အခြေခံမူများ၊ နည်းစနစ်များနှင့်အတူ စစ်မှန်သောမျိုးစေ့ကို အသုံးပြုခြင်းသည် အထွက်နှုန်း မြင့်မားစေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေကြောင်း Saing Koma က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

          ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်စပါးအသင်းချုပ် (CRF) ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Chan Sokheang က ၎င်းတို့ အနေ ဖြင့် အစိုးရမှ ချမှတ်ထားသော မူဝါဒများ၊ အထူးသဖြင့် ဆန်စပါးကဏ္ဍအတွက် အရေးကြီးသည့် စိုက်ပျိုးရေးမဟာဗျူဟာကို အကောင်အထည်ဖော်ရာ၌ စဉ်ဆက်မပြတ် ပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားဆန်ကို ကမ္ဘာက သိရှိလာစေရေးအတွက် ပြည်ပကုန်စည်ပြပွဲများတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ကို ရှာဖွေလျက်ရှိကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

          ယခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအထိ စပါးစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာ ၃.၆ သန်းကျော် စိုက်ပျိုးထားရှိမှုမှ စပါးတန်ချိန် ၆.၂ သန်း ထွက်ရှိခဲ့ပြီး ယခုနှစ်ကုန်ဆုံးချိန်တွင် စုစုပေါင်းအထွက် တန်ချိန် ၆.၃ သန်း ကျော်ရရှိရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယား စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရ သိရသည်။

Source: Phnom Penh Post, 4 Dec 2023