ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ဟင်္သာတခရိုင်သည် အောက်တိုဘာလဆန်းမှစ၍ မိုးစပါးများ စတင်ရိတ်သိမ်းပြီး၊ နိုဝင်ဘာလဆန်းတွင် သီးထပ်အဖြစ် မတ်ပဲ၊ အစေ့ထုတ်ပြောင်း၊ နွေစပါး စသည်တို့ကို တောင်သူများစိုက်ပျိုးလျက်ရှိကြပါတယ်။ ဟင်္သာတခရိုင်တွင် စုစုပေါင်း စိုက်ဧက ငါးသိန်းကျော်ရှိပြီး၊ မတ်ပဲ စိုက်ဧက လေးသိန်းကျော်၊ အစေ့ထုတ်ပြောင်းစိုက်ဧက သုံးသောင်းငါး ထောင်ကျော်၊ နွေစပါး စိုက်ဧက သုံးသောင်းကျော် စိုက်ပျိုးသော ဒေသလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ဟင်္သာတခရိုင်သည် ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းဘေးတွင်တည်ရှိပြီး နှစ်စဉ် မြေနုကျွန်း များပေါ်ထွက် သော ဒေသများ ဖြစ်သည့် ၊ ဟင်္သာတမြို့နယ်၊ အင်္ဂပူမြို့နယ်၊ ဇလွန်မြို့နယ်၊ မြန်အောင်မြို့နယ်များ ရှိ မြေနုကျွန်းများပေါ်တွင် ဆောင်းသီးနှံအဖြစ် အစေ့ထုတ်ပြောင်းများကို စိုက်ပျိုးကြပါသည်။
အစေ့ထုတ်ပြောင်းသည် မြေတွင်းအာဟာရဓာတ်ကို စုပ်ယူမှုများသော သီးနှံဖြစ်သည့်အတွက် နုန်းမြေ၊ နုန်းမြေစေး၊ သဲနုန်းမြေများတွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းပါသည်။ ထို့ကြောင့် အစေ့ထုတ်ပြောင်း ကို ဟင်္သာတခရိုင်တွင် ဧရာဝတီမြစ်ရေကျချိန် ဆောင်းရာသီအစ အောက်တိုဘာအကုန်၊ နိုဝင်ဘာလဆန်းမှာ စတင်စိုက်ပျိုးကြပြီး ဖေဖော်ဝါရီလကုန် မတ်လဆန်းမှာ ရိတ်သိမ်းကြပြီး တချို့နုန်း မြေတွေမှာ မျိုးစေ့ကို စူးထိုး၍လည်းစိုက်ပျိုးကြပါသည်။
ပြောင်းသည် လေဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးသော အပင်ဖြစ်ပြီး ၊ အပင်တန်းများကို လေသွားလမ်း ကြောင်းအား ကန့်လန့်ဖြတ်စိုက်ပျိုးကြပါသည်။ အပြည့်အဝ ကြီးထွားဖြစ်ထွန်းရန် ရေ ၁ဧကလျှင် (၂၂-၂၅) လက်မ/ဧက လိုအပ်ပြီး ဆောင်းရာသီတွင် စိုက်ပျိုးသည့်အတွက် လစဉ်ရေသွင်းပေးရပါသည်။ ပြောင်းမျိုးမှာ ကုမ္ပဏီထုတ် (888,333,808,GT 722,SA 282) ကဲ့သို့သောမျိုးစေ့များကို စိုက်ပျိုးကြပြီး၊ အထွက် နှုန်းမှာ တစ်ဧကလျှင် တင်း(၉၀) မှ (၁၀၀) ကြားထွက်ရှိပါသည်။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ တစ်ဧက ကုန်ကျ စရိတ်မှာ ကျပ် (၄၀၀၀၀၀) မှ (၅၀၀၀၀၀)ကြားကုန်ကျမှုရှိပြီး ၊ ၂၀၂၁ခုနှစ် မတ်လ ပြောင်းစပေါ် ချိန်ပေါက်ဈေးမှာ တစ်တင်းလျှင် (၉၀၀၀) ကျပ်ခန့်ရှိ သည့်အတွက် တင်း(၁၀၀) နှုန်းဖြင့် တွက် မည်ဆိုပါက (၉၀၀၀၀၀)ကျပ်ခန့်ဝင်ငွေရှိပြီး၊ တစ်ဧကပျမ်းမျှ (၄၅၀၀၀၀) ကျပ်ခန့် အကျိုးအမြတ် ရရှိသည့်သီနှံလည်းဖြစ်ပါ သည်။
၂၀၂၁ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၁၅) နေ့တွင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၊ ဟင်္သာတခရိုင် ဦးစီးမှူး နှင့်အဖွဲ့သည် ဟင်္သာတမြို့နယ် ရွှေဟင်္သာကျွန်းတွင် အစေ့ထုတ်ပြောင်း (၆) ဧက စိုက်ပျိုးသော ပြောင်းစိုက်တောင်သူ ဦးစိုးဝင်း၏ စိုက်ခင်းသို့ ကွင်းဆင်းတွေ့ဆုံခဲ့ရာ၊ ယခုနှစ်ဆောင်းရာသီတွင် စိုက်ပျိုးမည့် အစေ့ထုတ်ပြောင်း တစ်ဧကကုန်ကျစရိတ်သည် မြေပြင်ခ၊ သွင်းအားစုဈေး၊ ပိုးသတ်ဆေး၊ ရေသွင်းရာတွင်အသုံးပြုရသည့် စက်သုံးဆီဈေး၊ ရိတ်ခြွေစက်ငှားရမ်းခများပေါ် မူတည်၍ တစ်ဧက လျှင် ကျပ်(၆၀၀၀၀၀) မှ (၇၀၀၀၀၀) ကြားကုန်ကျနိုင်သည့် အတွက် ပြောင်းပေါ်ချိန် ဈေးကောင်းရမှသာ တောင်သူများတွက်ချေကိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထို့အပြင် မနှစ်က ပြောင်းပေါ်ချိန် ဖေဖော်ဝါရီလကုန်တွင် ဟင်္သာတ ကုန်စည်ဒိုင်၌ ပိဿာ(၂၀) တစ်တင်းလျှင် (၉၀၀၀) ကျပ်၊တစ်ပိဿာ (၄၅၀) ကျပ်မှ တဖြည်း ဖြည်း မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး မေလတွင် တစ်တင်း လျှင် (၁၃၅၀၀) ကျပ်၊ တစ်ပိဿာ (၆၇၅)ကျပ် ဈေးထိ မြင့်တက်လာချိန်တွင် တောင်သူ အများစုလက်ဝယ်တွင် ပြောင်းမရှိတော့ပဲ လှောင်လက် နှင့် ကုန်သည်များ ထံတွင်သာပြောင်းလက်ကျန်ရှိတော့သည့်အတွက် အမြင့်ဈေးနှုန်းကို တောင်သူများ အကျိုးခံစားခွင့်မရကြောင်း သိရှိရပါသည်။
အစေ့ထုတ်ပြောင်းကိုသိုလှောင်ရန် အစိုဓာတ်ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၁၃.၅ ရာနှုန်းဖြစ်ရာ ရိတ်သိမ်းချိန် ဖြစ်သည့် ဖေဖော်ဝါရီလကုန်တွင် နှင်းကျချိန်ဖြစ်၍ အစိုဓာတ်၂၅ ရာနှုန်းနှင့် အထက်ဖြစ်သဖြင့် သိုလှောင်ရန် အတွက် အခြောက်ခံသည့်စရိတ်၊ ရိတ်သိမ်းစရိတ်များကို ပေးချေရန် လိုအပ်သည့် အတွက် ဈေးစောင့်ဆိုင်းခြင်းမရှိဘဲ ပေါ်ပေါ်ချင်းရောင်းလိုက်ရသည့်အတွက် တောင်သူအများစုမှာ ၊အမြင့်ဈေး၊ ဈေးကောင်း မရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်ရှိ သော အစေ့ထုတ်ပြောင်းအသစ်မျာလည်း ရန်ကုန်ဈေးကွက်သို့ဝင်ရောက်နေပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၁၅) ရက်နေ့ ဘုရင့်နောင် ပြောင်းတစ်ပိဿာပေါက်ဈေးမှာ တစ်ပိဿာ ၇၀၀ ကျပ်မှ ၇၂၀ ကျပ်ဈေးရှိသည့်အတွက် ဟင်္သာတခရိုင်ပြောင်းပေါ်ချိန် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ဆန်းတွင်လည်း ယခုကဲ့သို့ တစ်ပိဿာ ၇၀၀ ကျော်ရရှိခဲ့ပါက ပြောင်းစိုက်တောင်သူများအနေနှင့် တွက်ချေကိုက် အကျိုးရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
ဟင်္သာတခရိုင်အနေဖြင့် အစေ့ထုတ်ပြောင်းစိုက်ဧက (၃၅၇၅၃) ခန့်ရှိပြီး၊ အထွက်နှုန်း ပျမ်းမျှ (၉၀-၁၀၀) တင်းခန့်ထွက်ရှိကြောင်း၊ ၎င်းတို့ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ ရန်ကုန်အစာစပ်စက်ရုံများသို့ တင်ပို့ရောင်းချကြောင်း၊ ၂၀၁၉- ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် မြဝတီမှတဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံသို့တင်ပို့ရောင်းချခဲ့ရာ ဟင်္သာတခရိုင်မှ ထွက်ရှိသည့် အစေ့ထုတ်ပြောင်း ပမာဏ၏ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် တင်ပို့ ရောင်းချ နိုင်ခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ပြောင်းလုပ်ငန်းရှင်အသင်းထံမှသိရှိရပါသည်။ ပြည်တွင်းမှ ထွက်ရှိသော အစေ့ထုတ်ပြောင်းများကို တရုတ်နှင့်ထိုင်းနိုင်ငံတို့မှ အဓိကဝယ်ယူလျက်ရှိပြီး မြန်မာ နိုင်ငံပြောင်းလုပ်ငန်းရှင်အသင်း အနေနှင့်လည်း ပြောင်းစိုက်တောင်သူများအတွက် သိုလှောင်ရုံ များ၊ အခြောက်ခံစက်များ တည်ဆောက်ပေးရန် အစီအစဉ်ရှိသော်လည်း ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် နှောင့်နှေး ကြန့်ကြာလျက်ရှိကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။ ခရိုင်အတွင်း သိုလှောင်ရုံများ၊ အခြောက်ခံစက်များတည်ဆောက်ပေးနိုင်ပါက တောင်သူများအတွက် ပိုမိုအကျိုးရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။
စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန(ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး)
