ပြည်တွင်းကုန်သွယ်မှုသတင်း

စိုက်ပျိုးထွက်ရှိမှုအခြေအနေ

          ဖရဲသီး ပြည်တွင်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုအခြေအနေမှာ စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၏ စာရင်းများအရ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာ နှစ်တွင် စုစုပေါင်း စိုက်ဧက (၆၃၈၈၅) ဧက၊ ရိတ်သိမ်းဧက (၆၃၈၈၅) ဧက၊ ပျမ်းမျှအထွက်နှုန်း (၁၉.၈၇) တန်ဖြစ်ပြီး စုစု ပေါင်းထွက်ရှိမှုမှာ တန်ချိန် (၁၂၆၉၄၇၉) တန်ခန့် ထွက်ရှိ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ဈေးနှုန်း၊ ဈေးကွက်အခြေအနေ

          မြန်မာနိုင်ငံမှထွက်ရှိသည့် ဖရဲသီးများကို ပြည်တွင်း စားသုံးမှုအပြင် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းမှတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံ သို့ အများဆုံးတင်ပို့လျှက်ရှိပြီး  ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံများသို့ လည်း တင်ပို့လျှက်ရှိပါသည်။ မူဆယ် (၁၀၅) မိုင် ကုန်သွယ် ရေးဇုန်၌ (၂၈-၁၂-၂၀၂၀) ရက်နေ့မှ (၃-၁-၂၀၂၁) ထိ ဖြစ်ပေါ် လျှက်ရှိသော ဖရဲသီးဈေးနှုန်းများမှာ ဖရဲသီးအဝိုင်းကြား (၁) တန် ဈေးနှုန်းမှာ (၈၀၀ မှ ၂၃၀၀) ယွမ်၊ အစေ့မဲ့ဖရဲ (၁) တန် ဈေးနှုန်းမှာ (၁၀၀၀ မှ ၃၅၀၀) ယွမ် ထိရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ဖရဲအကြားသီးကို မန္တလေး၊ မြင်းခြံ၊ ဝမ်းတွင်း၊ ကျိုက်ထို၊ ဘီးလင်း၊ ချောင်းဦးမှ တင်ပို့လာခဲ့ပြီး၊ ဖရဲအဝိုင်း အကြားသီးကို မန္တလေး၊ မြင်းခြံ၊ ချောင်းဦးမှ တင်ပို့လာခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်ပတင်ပို့မှုအခြေအနေ

          ဖရဲသီးကို နယ်စပ်လမ်းကြောင်းများမှတဆင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့လျှက်ရှိရာ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ် (၂၅-၁၂-၂၀၂၀) ရက်နေ့အထိ တန်ချိန် (၈၆၆၉၄.၃) တန်၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၈.၆၀၉) သန်း တင်ပို့ခဲ့ပါသည်။ ယခင်နှစ် အလားတူကာလတွင် တန်ချိန် (၂၀၂၃၅၈.၅) တန်၊ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၁၇.၃၂၅) သန်း တင်ပို့ခဲ့သဖြင့် ကာလတူနှိုင်းယှဉ်ပါက တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် (၁၁၅၆၆၄.၂) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၈.၇၁၆) သန်း လျော့နည်းခဲ့ပါသည်။

သုံးသပ်တင်ပြချက်

            မြန်မာနိုင်ငံမှ သစ်သီးဝလံနှင့်ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးနည်းလမ်းဖြင့် သာမက ပင်လယ်ရေကြောင်းလိုင်းနှင့် လေကြောင်းလိုင်းများဖြင့်ပါ ပြည်ပဈေးကွက်များသို့ တင်ပို့လျက် ရှိပါသည်။ ဖရဲသီးကို တရုတ်နိုင်ငံသို့သာ အဓိကတင်ပို့နေရပြီး ယခင်နှစ်များထက် တင်ပို့မှုပမာဏ လျော့ ကျခဲ့သော်လည်း ဈေးနှုန်းမြင့်မားစွာရရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ(၅)ရက်နေ့တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၌ အအေးပိုနေခြင်းနှင့် အချို့ဒေသများတွင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအနည်းငယ်ပြန်တွေ့ခြင်းကြောင့် ဖရဲသီးဈေးနှုန်းများ အနည်းငယ်ကျသွားကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဖရဲသီး အဓိကတင်ပို့ရာလမ်းကြောင်းဖြစ်သည့် ကျင်စန်းကျော့ဂိတ်ကို ဇန်နဝါရီလ (၅) ရက်နေ့မှစ၍ မြန်မာစံတော်ချိန် နံနက် (၇:၀၀) နာရီမှ ည (၈:၃၀) နာရီအထိ အချိန်တိုးမြှင့်ဖွင့်လှစ် လိုက်သဖြင့် ဖရဲသီးကားများ ပိုမိုဝင်ရောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့ နယ်စပ်ဂိတ်များ အချိန်တိုးမြှင့်ဖွင့် လှစ်လိုက်ခြင်းကြောင့် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုမြန်ဆန်၍ ဖရဲသီးကားများ ပိုမိုတင်သွင်းနိုင်သော်လည်း ဈေး ကွက်ကို ထိန်းထားနိုင်ရန်အတွက် ဈေးကွက်ရောင်းချရမှုပေါ်အခြေခံ၍ တင်ပို့သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မူဆယ်သစ်သီးဝလံကုန်စည်ဒိုင်မှ သိရှိရပါသည်။

လက်ရှိအချိန်တွင် မြန်မာ့ဖရဲသီး၏ ပြည်ပဈေးကွက်အနေဖြင့် တရုတ်ဈေးကွက် တစ်ခုတည်းသာ အဓိကအားထားနေရသဖြင့် ရေရှည်တွင် ပြည်ပဈေးကွက်များ တိုးချဲ့ရှာဖွေ၍ တင်ပို့နိုင်ရန် လိုအပ်လျှက် ရှိပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ပြည်တွင်းကုမ္ပဏီတစ်ခုက မြန်မာ့အစေ့လွတ်ဖရဲသီး တန်ချိန် (၂၀) ကျော်ကို UAE နိုင်ငံသို့ စမ်းသပ်တင်ပို့ခဲ့ရာ အရည်အသွေးပိုင်းဆိုင်ရာ၌ ရလဒ်ကောင်းများ ရရှိခဲ့ သဖြင့် တင်ပို့နိုင်ရန် အလားအလာကောင်းများရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထိုသို့ ပြည်ပဈေးကွက် တိုးချဲ့ တင်ပို့နိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာနများ၊ အသင်းအဖွဲ့များနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များက စနစ်တကျ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ပါကြောင်း လေ့လာတင်ပြအပ်ပါသည်။

စိုက်ပျိုးထွက်ရှိမှုအခြေအနေ

           စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီး ဌာန၏ စာရင်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကြက်သွန်နီ စိုက်ပျိုးမှုအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးဧရိယာ (၁၇၄၄၂၃) ဧကရှိပြီး ထွက် ရှိမှုမှာ (၆၂၉၆၀၅၃၁၃) ပိဿာ ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဧကလျှင် ပျမ်းမျှ (၃၆၂၀.၇၁) ပိဿာ ထွက်ရှိပါသည်။ကြက်သွန်နီ အဓိက စိုက်ပျိုးသော တိုင်းဒေသကြီးများဖြစ်သည် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် (၂၂၇၅၇၂၀၁၈) ပိဿာ၊ တစ်နိုင်ငံလုံးထွက်ရှိမှု၏ (၃၆) % ၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် (၁၆၂၁၇၀၉၆၆)ပိဿာ၊ တစ်နိုင်ငံလုံး ထွက်ရှိမှု၏ (၂၆)%၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် (၂၀၀၁၄၉၉၈၃) ပိဿာ၊ တစ်နိုင်ငံလုံးထွက်ရှိမှု၏(၃၂)% ဖြစ်ပါသည်။ တိုင်းဒေသကြီး (၃) ခုပေါင်း ကြက်သွန်နီ ထွက်ရှိမှုသည်  (၅၈၉၈၉၂၉၆၇) ပိဿာရှိပြီး ၊ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးထွက်ရှိမှု၏ (၉၄) % ရှိပါသည်။

ဈေးနှုန်း၊ ဈေးကွက်အခြေအနေ

          ယခုတစ်ပတ်တွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုရင့်နောင်ပွဲရုံ (ဆိပ်ဖြူစလတ်သန့်) စျေး (အသစ်) (၅၅၀) ကျပ်ဖြစ်ပြီး၊ နယ်တစ်ပိဿာ လက်ကားစျေး (လတ်) စျေးများမှာ  မုံရွာတွင် (အသစ်) (၄၅၀)ကျပ်၊ မန္တလေးတွင် (၅၀၀) ကျပ်၊ ကျောက်ဆည်၊ မြစ်သားတွင်(လတ်) (အသစ်) (၅၅၀) ကျပ်၊ မကွေးတွင်(၅၀၀) ကျပ်ဝန်းကျင် အသီးသီး အရောင်းအဝယ် ပြုလုပ်လျက် ရှိပါသည်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ ကြက်သွန်နီ ထွက်ရှိရာ ဒေသများမှ မြင်းခြံကုန်စည်ဒိုင်သို့ ယခုတစ်ပတ်တွင် ကုန်ချိန်ပိဿာ (၁၆၀၉၂၀၀) ခန့်ထိ ဝင်ရောက်မှုရှိခဲ့ပါသည်။ မြင်းခြံ ကုန်စည်ဒိုင်မှ ရန်ကုန်ဘုရင့်နောင်ပွဲရုံများသို့ အဓိက တင်ပို့လျက် ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် ပခုက္ကူကုန်စည်ဒိုင်သို့ ယခုတစ်ပတ်တွင် ပိဿာချိန် (၁၀၂၈၀၀၀) ခန့်နှင့် ဆိပ်ဖြူကုန်စည်ဒိုင်သို့ ယခုတစ်ပတ်အတွင်း ကုန်ချိန် (၁၂၄၀၀၀) ပိဿာခန့် ဝင်ရောက် ခဲ့ပါသည်။ ကြက်သွန်နီများ နေ့စဉ်ဝင်ရောက် အရောင်းအဝယ် ဖြစ်လျက်ရှိပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် နွေ ကြက်သွန်နီများအပြင် မိုးကြက်သွန်နီများလည်း နေ့စဉ် ကုန်စည်ဒိုင်များသို့ ဝင်ရောက်လျက်ရှိပြီး အရောင်း အဝယ်ပြုလုပ်လျက် ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်ပတင်ပို့မှုအခြေအနေ

          ယခုဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ပြည်ပသို့ ကြက်သွန်နီ တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် (၅၂၃၅၅.၆၇၈)၊ တန်ဖိုး (၁၇.၃၆၄)(USD) သန်း ဖြစ်ပါ သည်။ ၂၅-၁၂-၂၀၂၀ ရက်နေ့အထိ တရုတ်နိုင်ငံသို့ (၂၄၀၅၆.၀၀) တန်၊ စင်ကာပူသို့ (၁၆၃၈.၁၅) တန်၊ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ (၁၀၅၉၂.၂၀) တန်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ (၁၃၄၉၂.၈၅)တန်၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသို့ (၄၈၁.၀၁) တန်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ (၇၀.၀၀)တန်၊ မလေးရှားနိုင်ငံသို့  (၂၀၂၅.၄၇) တန် တင်ပို့ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခုဘဏ္ဍာနှစ် ပြည်ပတင်ပို့မှုသည် ၂၅-၁၂-၂၀၂၀ ရက်နေ့ထိ တန်ချိန် (၅၂၃၅၅.၆၇၈)၊ တန်ဖိုး (၁၇.၃၆၄)(USD)သန်း တင်ပို့ခဲ့ပြီး ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ် ကာလတူတင်ပို့မှုထက် (၃၁၆၀၆.၉၀၈) တန်ချိန် ပိုမို တင်ပို့ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

သုံးသပ်ချက်

       ကြက်သွန်စိုက်တောင်သူများ မိုးရာသီတွင် စိုက်ပျိုးခဲ့သည့် ကြက်သွန်နီစိုက်ခင်းများ ယခု လဆန်းပိုင်းတွင် စတင်နှုတ်သိမ်းနေကြပြီး လက်ရှိတွင် ကြက်သွန်နီဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းနေခြင်း ကြောင့် ယခင်နှစ်ထက် သီးနှံဝင်ငွေအကျိုးအမြတ် နည်းပါးခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခင်နှစ် မိုးကြက်သွန်နီ လှိုင်လှိုင်ပေါ်ချိန်တွင် ဈေးနှုန် ၁၅၀၀ မှ ၂၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိခဲ့သဖြင့် ကြက်သွန်စိုက် တောင်သူများ တွက်ခြေကိုက်မှုရှိခဲ့ပါသည်။ နယ်စပ်လမ်းကြောင်းဖြစ်သည့် မူဆယ်လမ်းကြောင်းမှ တဆင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ကြက်သွန်နီ နေ့စဉ်တန်ချိန်(၁၀၀၀) ဝန်းကျင်ခန့် တင်ပို့လျက်ရှိပြီး မြဝတီမှ တဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ နေ့စဉ် တန်ချိန် (၂၀၀) မှ (၃၀၀) ထိ တင်ပို့လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် ကြက်သွန်နီ တင်သွင်းမှုကို ကန့်သတ်ထားခြင်းကြောင့် လက်ရှိအချိန်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့မှုများလည်း ရပ်တန့်လျက်ရှိသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရက ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဆန်းပိုင်းက ကြက်သွန်နီ ပြည်ပတင်ပို့မှုကို ပြန်လည်ခွင့်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် တရားမဝင် လမ်းကြောင်း များမှတဆင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လျက်ရှိကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအစိုးသည် ကြက်သွန်နီတင်သွင်းခြင်းကို ပြန်လည်သုံးသပ်လျက်ရှိပြီး ပြန်လည်ခွင့် ပြု/မပြုကို မကြာခင် ထုတ်ပြန်သွားမည်ဟု သတင်းများအရ သိရှိရပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် COVID-19 ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းအား ယာယီပိတ်ထားခြင်းကို ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်၍ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကလည်း ကြက်သွန်နီတင်သွင်းခြင်းကို ခွင့်ပြုခဲ့မည်ဆိုပါက ကြက်သွန် လောကသားများအတွက် ဈေးကောင်းရရှိရေး အခွင့်အလမ်း တစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်တင်ပြ အပ်ပါသည်။

        ငါးသည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နေ့စဉ်စားသောက်မှုတွင် အရေးပါအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေ ပေသည်။ မြန်မာလူမျိုး အိမ်ထောင်စုများသည် ရေငန်ငါးများထက် ရေချိုငါးများကို ပိုမိုကြိုက်နှစ်သက် လေ့ရှိကြပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် မြစ်ချောင်းအင်းအိုင်များ ပေါများသည့်အားလျော်စွာ ထုတ်လုပ်ရရှိ သော ငါးများကို ပြည်တွင်းစားသုံးမှုအတွက် ဖြည့်တင်းလျှက်ရှိသည့်အပြင် ပြည်ပတင်ပို့မှုအတွက်ပါ အထောက်အကူပြုလျှက်ရှိပါသည်။ ငါးသည် အဆီနည်းပြီး ပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်ဝသော အသားတစ်မျိုး ဖြစ်သောကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ စားနပ်ရိက္ခာနှင့် အာဟာရဖူလုံရေးအတွက် အကျိုးပြုပါသည်။ အသား မှရရှိသော အခြားပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်ဝသည့် အစားအစာများ၊ အသားတို့နှင့်နှိုင်းယှည်ပါက ငါးသည် ဈေးသက်သာသောကြောင့် လူအများ ဝယ်ယူစားသုံးနိုင်သည့် စားသောက်ကုန်အမယ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါ သည်။

ပြည်တွင်းငါးထုတ်လုပ်မှုနှင့် စားသုံးမှု

          မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငါးနှင့် ရေထွက်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းများကို တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး နှင့် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် အများဆုံးလုပ်ကိုင်လျှက်ရှိကြပြီး ပင်လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ကုန်း တွင်းရေချိုငါးလုပ်ငန်းဟူ၍ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်လျှက် ရှိကြပေသည်။ FAO ၏ စာရင်းများအရ မြန်မာ နိုင်ငံ၏ ငါးထုတ်လုပ်နိုင်မှုမှာ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မက်ထရစ်တန်ချိန် (၃) သန်း၊ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ခုနှစ် မက်ထရစ်တန်ချိန် (၅.၈၇) သန်းနှင့် ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် မက်ထရစ်တန်ချိန် (၃.၅၄) သန်း ဖြစ် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ FAO ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ငါးမွေးမြူ ထုတ် လုပ်သည့်နိုင်ငံများတွင် အဆင့် (၈) နေရာ၌ ရပ်တည်လျှက်ရှိပြီး ငါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍမှ မြန်မာနိုင်ငံဂျီဒီပီ၏ (၂) ရာခိုင်နှုန်းကို ထောက်အကူပြုလျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ FAO အဖွဲ့၏ ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုင်ငံ အလိုက် ငါးနှင့်ပင်လယ်စာသုံးမှုနှုန်း ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူတစ်ဦး တစ်နှစ်ပျမ်းမျှ စားသုံး မှုနှုန်းမှာ (၄၇.၃၂) ကီလိုဂရမ်ရှိပြီး ကရင်ပြည်နယ်နှင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတို့က အများဆုံး စားသုံး ကြကာ ချင်းပြည်နယ်က စားသုံးမှုအနည်းဆုံးဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပေသည်။ အာဆီယံနိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံက ဒုတိယစားသုံးမှုအများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ငါးနှင့် ပင်လယ်စာစားသုံးမှုနှုန်းမှာလည်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ထိုင်း၊ လာအို၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့၏ စားသုံးမှုနှုန်းထက် ပိုမိုမြင့်မားလျှက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ငါးထုတ်လုပ်မှုနှင့် စားသုံးမှုနှုန်းသည် မြင့်မားပြီး ငါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍအတွက် အလားအလာ ကောင်းများစွာရှိနေပေသည်။ အာဆီယံနိုင်ငံများ၏ ငါးနှင့်ပင်လယ်စာ စားသုံးမှုနှုန်းအား တစ်ဖက်ပါ အတိုင်း ဖော်ပြအပ်ပါသည်-

ပြည်ပတင်ပို့မှုအခြေအနေ

          ငါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏စီးပွားရေးကို အထောက်အကူပြုသည့်ကဏ္ဍအဖြစ် ရပ် တည်လျှက်ရှိပြီး စုစုပေါင်း ဂျီဒီပီ၏ (၂) ရာခိုင်နှုန်းကို အထောက်အကူပြုလျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် ငါးကဏ္ဍသည် မြန်မာနိုင်ငံ အသားစားသုံးမှု၏ (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းကို အထောက်အပံ့ပေးသည့် အပြင် အလုပ်အကိုင်ပံ့ပိုးနိုင်မှုတွင်လည်း ၆ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါသည်။ အချို့သော ကမ်းရိုးတမ်းဒေသများတွင် ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဘဏ္ဍာငွေရရှိမှု၏ (၃၄) ရာခိုင်နှုန်းမှ (၅၆) ရာခိုင်နှုန်းအထိ အထောက်အကူ ပြုကြောင်း စစ်တမ်းများအရ သိရှိရပေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်ပသို့ ငါးတင်ပို့မှုတွင် ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏ္ဍာနှစ်၌ တန်ချိန် (၄၁၃၀၄၂.၉၆) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၃၉၁.၆၀၁) သန်း၊ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် တန်ချိန် (၃၈၇၁၄၀.၁၅) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၃၈၀.၈၄၅) သန်း၊ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် တန်ချိန် (၄၃၇၆၉၆.၂၂) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၄၆၈.၇၅) သန်း အသီး သီး တင်ပို့ခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ် ငါးပြည်ပတင်ပို့မှုအနေဖြင့် (၂၅-၁၂-၂၀၂၀) ရက် နေ့အထိ တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် (၁၁၅၅၀၈.၃၁၁) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၁၂၈.၃၆၃) သန်း တင်ပို့ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ကာလတူနှိုင်းယှဉ်ပါက တန်ချိန် (၁၄၉၃၄.၅၉) တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၁၄.၃၅၇) သန်း လျော့နည်းခဲ့သည်ကိုတွေ့ရှိရပေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နှစ်စဉ်ပြည်ပငါးတင်ပို့မှုမှာ စုစုပေါင်းငါးထုတ်လုပ်မှု၏ ပျမ်းမျှ ၁၀ % ကိုသာ တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး ထိုင်း၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ စင်္ကာပူနှင့် အာရပ်နိုင်ငံများသို့ တင်ပို့လျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရပေသည်။

ငါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍ၏ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော အခြေအနေများ

          ယခုအခါ ကမ္ဘာအနှံ့ဖြစ်ပွားလျှက်ရှိသော ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ၏ ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် နိုင်ငံ အသီး သီးတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်ခဲ့ကြရပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ကဏ္ဍအသီးသီး၌ ထိခိုက်နစ် နာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရပေသည်။ ၎င်းတို့တွင် ငါးလုပ်ငန်းသည်လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုများသည် ပြည်တွင်းဒေသအနှံ့အပြားတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သဖြင့် သွားလာကန့်သတ် မှုများပြုလုပ်ခဲ့ရသောကြောင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်မှုများတွင် အခက်အခဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရပါသည်။ ထို့ပြင် ဒေသတွင်းကူးစက်မှုများအဖြစ် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရှိ ဒေသတစ်ချို့တွင် ဒေသတွင်းကူးစက်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်း၊ ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးမြို့တို့ရှိ အဓိကငါးဈေးကြီးများတွင် ရောဂါ ပိုးကူးစက်ခဲ့၍ ငါးဈေးများ ယာယီပိတ်ခဲ့ရခြင်း စသည့် အခြေအနေများက ပြည်တွင်းငါးစားသုံးမှုကို ထိ ခိုက်စေခဲ့ပါသည်။ ပြည်ပတင်ပို့ရာတွင်လည်း တင်ပို့မည့်နိုင်ငံများအကြား ကပ်ရောဂါနှင့်ပတ်သက်၍ အပြန်အလှန် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများရှိခြင်း၊ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ၌ တင်ပို့မှုအခက်အခဲများ ရှိခြင်းတို့က ပြည်ပတင်ပို့မှုကို လျော့ကျစေခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ငါးအများဆုံး တင်ပို့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကူးစက်မှုများရှိနေသဖြင့် မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်ဂိတ်များ ဖြစ်သည့် ထီးခီးနှင့် မောတောင်ဂိတ်များကို ပိတ်ထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်ပတင်ပို့မှု များ ဆက်လက်မလျော့ကျသွားစေရန် ရေတို၊ရေရှည်အစီအမံများ ချမှတ်ဆောင်ရွက်သွားရန်နှင့် ပြည် တွင်းငါးထုတ်လုပ်မှုကို အထောက်အပံ့ဖြစ်စေရန် ငါးစားသုံးမှုမြင့်မားလာအောင် ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ် လျှက်ရှိနေပါသည်။

ပြည်တွင်းငါးစားသုံးမှု တိုးတက်မြင့်မားလာဖို့ …

          ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း ပြည်တွင်းငါးထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍအပေါ် ထိခိုက်မှုလျော့နည်း စေရန် ထိရောက်မည့်ဆောင်ရွက်မှုတစ်ခုမှာ ပြည်တွင်းငါးစားသုံးမှုတိုးတက်ခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့ ငါးစားသုံးမှုတိုးတက်စေရန် ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ပြည်သူများအား အသိပညာပေးခြင်း၊ ငါးစား သုံးခြင်းမှရရှိသည့် အာဟာရနှင့်ပတ်သက်၍ ဟောပြောဆွေးမှုများ ပြုလုပ်လျှက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါ သည်။ အဆိုပါ ဆောင် ရွက်မှုများကို ဒေသအနှံ့အပြားတွင် ပြုလုပ်ဆောင်ရွက်ရန်လည်း လိုအပ်ပေသည်။ ထို့ပြင် စားသုံးမှုတိုးတက်လာစေရန်အတွက် ပြည်သူများ ဈေးသက်သာစွာဖြင့် အလွယ်တကူ ဝယ်ယူရရှိ ရေးကိုလည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာအသင်းအဖွဲ့များ၊ လုပ်ငန်းရှင်များက မြို့နယ်အလိုက်၊ ဒေသအလိုက် ငါးဈေးကားများစီစဉ်၍ ရောင်းချပေးခြင်း၊ နိုင်ငံတော်ရိက္ခာထောက်ပံ့မှု တွင်လည်း ငါးရိက္ခာထည့်သွင်းထောက်ပံ့ပေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးကာလအတွင်း ပြည်သူများသည် မိမိတို့နေအိမ်အတွင်း နေထိုင်ကြရ သဖြင့် စားသုံးသည့်အစားအသောက်များမှ အာဟာရဓာတ် မျှတစွာရရှိရေး ဂရုပြုစားသုံးကြရမည်ဖြစ် ပါသည်။ ငါးစားသုံးခြင်းဖြင့် ငါးတွင်ပါဝင်သော ပရိုတင်းနှင့် ဗီတာမင်-ဒီမှ ရောဂါပိုးများ ခုခံကာကွယ် ခြင်းနှင့် ကိုယ်ခံစွမ်းအားကောင်းမွန်ရေးအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ငါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍ စဉ်ဆက်မပြက်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပြည်ပတင်ပို့မှုတိုးတက်ရန် ရေရှည်အစီအမံ များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ ပြည်တွင်းစားသုံးမှု တိုးတက်လာစေရန်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရဌာနများ၊ အသင်းအဖွဲ့များ၊ လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ပြည်သူများအားလုံးက တက်ညီလက်ညီ ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ငါးစားသုံးမှုအား ဂုဏ်ယူစရာ ပြယုဂ်တစ်ခုအဖြစ် ခံယူသင့်ပါကြောင်း တိုက်တွန်းရေး သားလိုက်ရပါသည်။

ရင်းမြစ်။   (၁)  ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ မြန်မာနိုင်ငံ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာဆန်းစစ်လေ့လာချက် ၂၀၁၉,   (၂)   WorldFish website,   (၃) ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာန website page

          မော်လမြိုင်မြို့၏ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဒီဇင်ဘာလတတိယပတ်တွင်ဖြစ်ပေါ်နေသော အခြေခံစားကုန် ဈေးနှုန်းများမှာ ပေါ်ဆန်း (စပါး) တင်း (၁၀၀) လျှင် (၇၁၀၀၀၀) ကျပ်၊ ပေါ်ဆန်း (ဆန်) ၂၄ ပြည်ပါ တစ်အိတ်လျှင် (၂၉၅၀၀) ကျပ်၊ ဧည့်မထ (စပါး) တင်း (၁၀၀) (၅၈၂၀၀၀) ကျပ်၊ ဧည့်မထ (ဆန်) ၂၄ ပြည်ပါ တစ်အိတ် (၂၃၅၀၀) ကျပ်၊ စားအုန်းဆီ တစ်ပိဿာ (၂၄၀၀) ကျပ်၊ မြေပဲဆီ တစ်ပိဿာ (၇၅၀၀) ကျပ်၊ ကြက်သွန်နီ တစ်ပိဿာ (၇၀၀) ကျပ်၊ ကြက်သွန်ဖြူ (ရှမ်း) တစ်ပိဿာ (၄၀၀၀) ကျပ်၊ ကြက်သွန်ဖြူ (ကြူဂုတ်) တစ်ပိဿာ (၃၀၀၀) ကျပ်၊ မန်ကျည်းမှည့် တစ်ပိဿာ (၅၅၀၀) ကျပ်၊ ငရုတ်ခြောက် တစ်ပိဿာ (၆၀၀၀) ကျပ် ၊ ပဲနီလေး (မြန်မာ) တစ်ပိဿာ (၄၀၀၀) ကျပ်၊ ကုလားပဲခြမ်း တစ်ပိဿာ (၂၀၀၀) ကျပ်၊ မြေပဲဆံ တစ်ပိဿာ (၃၃၀၀) ကျပ်၊ မွေးမြူရေးကြက်သားတစ်ပိဿာ (၆၀၀၀) ကျပ်၊ ဝက်သား တစ်ပိဿာ (၁၀၀၀၀) ကျပ်၊ ဆိတ်သားတစ်ပိဿာ (၂၅၀၀၀) ကျပ်၊ အမဲသားတစ်ပိဿာ (၁၂၀၀၀) ကျပ်၊ ငါးကြင်း တစ်ပိဿာ (၁၀၀၀၀) ကျပ်၊ ငါးမြစ်ချင်း တစ်ပိဿာ (၇၀၀၀) ကျပ်၊ ကြက်ဥ/ဘဲဥ တစ်လုံးလျှင် (၁၅၀/၂၂၀) ကျပ်၊ ရာဘာ RSS 3 တစ်ပေါင်လျှင်(၇၃၀) ကျပ်၊ ရွှေ ၁၆’ (၁၃၁၅၀၀၀) ကျပ်၊ ရွှေ ၁၅’ (၁၂၀၅၀၀၀) ကျပ်၊ ရွှေ ၁၄’ (၁၁၁၀၀၀၀) ကျပ်၊ ဓာတ်ဆီ တစ်ဂါလံ (၃၄၄၂) ကျပ်၊ ဒီဇယ် တစ်ဂါလံ (၃၁၂၇) ကျပ် ဖြစ်ပေါ်လျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

          ယခုအပတ်ဈေးနှုန်းများမှာ ယခင်အပတ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် ရွှေဈေးနှုန်းနှင့် ဓါတ်ဆီ ၊ ဒီဇယ်ဆီဈေးနှုန်းတို့မှာ ဈေးအနည်းငယ်မြင့်တက်လာပြီး ရာဘာဈေးနှုန်းမှာ ဈေးအနည်းငယ် ကျဆင်းသွားကြောင်း တွေ့ရှိပါသည်။

မွန်ပြည်နယ်(DOCA)

     ၃.၁၂.၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းခရိုင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၊မြောင်မြို့နယ်တာဝန်ခံသည် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးနှင့်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ အလားအလာရှိသော ဒေသတွင်းထုတ်ကုန်တစ်မျိုးဖြစ်သည့် ကြက်သွန်နီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လျှက်ရှိသော မြင်းမူမြို့နယ်၊ ကြော့မင်းကျေးရွာရှိ ကြက်သွန်စိုက်တောင်သူများအား သွားရောက်တွေ့ဆုံမေးမြန်း ဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။

       ထိုသို့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ရာ ကြော့မင်းကျေးရွာတွင် ကြက်သွန်နီသီးနှံအား စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးလျှက်ရှိကြောင်း၊ ကြက်သွန်နီစိုက်ပျိုးတောင်သူများအနေဖြင့် မိမိကိုယ်တိုင် စိုက်ပျိုးရန် အတွက် ပျိုးထောင်သလို ပြန်လည်ရောင်းချရန် ရည်ရွယ်၍ ပျိုးထောင်သူများရှိကြောင်း၊ စုစုပေါင်း ကနဦး မတည်ရင်းနှီးငွေ ကျပ်(၈)သိန်းကျော်ခန့်ဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားရကြောင်း၊ ကြက်သွန်နီ(တစ်တင်း)ပျိုးထောင်လျှင် ပျိုးဘောင်(၆၄) ဘောင်ထွက်ရှိ၍ ကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် (၉)သိန်း ကျော် ကုန်ကျမှာဖြစ်ပြီး အကျိုးအမြတ်အနေဖြင့် ၁၆၀ဝ၀ဝ၀ (တစ်ဆယ့်ခြောက်သိန်း) ဝင်ငွေရရှိနိုင်သည့်အတွက် အသားတင် အကျိုးအမြတ် အနေဖြင့် (၇) သိန်းခန့်ရရှိနိုင်ကြောင်း ဆွေးနွေးသိရှိရပါသည်။ လက်ရှိ ကြုံတွေ့နေသည့် အခက်အခဲစိန်ခေါ်မှုများအနေဖြင့် ဝယ်လက်များ လာရောက်ဝယ်ယူမှု နည်းပါးခြင်း၊ ယခင်နှစ်များတွင် နောင်ချို၊ မေမြို့နှင့် အခြားမြို့များမှ ကျေးရွာ အရောက် ကွင်းဆင်းဝယ်ယူခြင်းများ ရှိခဲ့သော်လည်း ယခုကိုဗစ်ကာလအတွင်း အသွားအလာ ကန့်သက်ချက်များကြောင့်  ဝယ်ယူမူ နည်းပါးလာကာ မိမိတို့ ပျိုးထောင်တောင်သူများအနေဖြင့်လည်း အခြားဒေသများသို့ သွားရောက်ရောင်းချခြင်းများ မပြုလုပ်နိုင်သဖြင့် ထိုက်သင့်သော အကျိုးအမြတ်မရရှိခြင်း၊ မိမိတို့ကျေးရွာတွင် ကြက်သွန်စိုက်ဧက (၂၅၀) ခန့်ရှိပြီး ကြက်သွန်နီ စိုက်တောင်သူ(၁၅၀)ဦးခန့်ရှိကြောင်း လက်ရှိ အခြေအနေတွင် ပျိုးပင်များပိုမည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ တချို့တောင်သူများအနေဖြင့် အခြားဒေသများသို့ မြေနှီး၍ သွားရောက် စိုက်ပျိုးနေပြီး ကျေးရွာတွင် ယခင်နှစ် ကြက်သွန်နီအချိန် (၃၀ဝ၀ဝ)ခန့် တောင်သူများ လက်ဝယ်တွင်ရှိသေးကြောင်း တောင်သူများအနေဖြင့် ဈေးကွက်စောင့်ရင်း စောင့်ရင်းနှင့် ကြက်သွန်နီအဟောင်း တစ်ပိဿာ (၂၅၀) ကျပ်ခန့်သာရှိကြောင်း ကြက်သွန်နီ စိုက်ပျိုး လုပ်ထုတ်တောင်သူများထံမှသိရှိရပါသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး

စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန