အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ (Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)) သည် အရှေ့တောင်အာရှ ၁၀ နိုင်ငံ ပေါင်းစည်းဖွဲ့စည်းထားသော နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အသင်းဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူ၊ ထိုင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများသည် ၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် အာဆီယံကြေညာချက် (ဘန်ကောတ်ကြေညာစာတမ်း)ကို လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ နောင်တွင် ဘရူနိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာ၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား စသော နိုင်ငံများပါဝင်လာခဲ့ပြီး ၁၀ နိုင်ငံအထိဖြစ်လာခဲ့သည်။ အာဆီယံသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ကမ္ဘာမြေမျက်နှာပြင် ဧရိယာစုစုပေါင်း၏ ၃% ရှိပြီး စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၄.၄၆ သန်း ရှိသည်။ ကမ္ဘာလူဦးရေး စုစုပေါင်း၏ ၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး ခန့်မှန်းခြေ သန်း ၆၀၀ ရှိသည်။ အာဆီယံ၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ ငြိမ်းချမ်း၍ ကြွယ်ဝသော အသိုင်းအဝန်းတစ်ခုအဖြစ် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲစွာ ရပ်တည်ရေးတည်ဆောက်ရာ၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ညီညွတ်သော စိတ်ဓာတ်များမှတဆင့် ဒေသတွင်း စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး တိုးတက်မှုနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဖွံဖြိုးတိုးတက်မှုများကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့် မြှင့်တင်ရန် ဖြစ်သည်။
ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ) (European Union (EU)) သည် အဖွဲ့ဝင် ၂၇ နိုင်ငံရှိသည့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးရာ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်း တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှာ အဓိကအားဖြင့် ဥရောပတွင် တည်ရှိသည်။ ဥရောပသမဂ္ဂအား မက်စ်ထရစ်စာချုပ်အရ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ထူထောင်ခဲ့သည်။အီးယူအဖွဲ့သည် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍ ၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကဏ္ဍ၊ စက်မှုလုပ်ငန်းကဏ္ဍ ၊ စက်မှုလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ စွမ်းအင်ကဏ္ဍ၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာကဏ္ဍစသည့် ကဏ္ဍများကို ဦးစားပေး ဆောင်ရွက် နေပြီးအာဆီယံ၏ အဓိက ဆွေးနွေးဖက်ကုန်သွယ်ဖက်အဖွဲ့စည်းတစ်ခုလည်းဖြစ်ပါသည်။
(၁၈) ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ-အီးယူ စီးပွားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် ဝန်ကြီးများက ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းအစီအစဉ် (၂၀၂၂-၂၀၂၃)ကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး အာဆီယံ-အီးယူ လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်မှု သဘောတူစာချုပ်ချုပ်ဆိုမည့် ရည်မှန်းချက်ကို ကာလရှည်ရည်မှန်းချက်အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ကာလတို ကာလလတ်တွင် ကုန်သွယ်မှုနှင့် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မြှင့်တင်နိုင်ရန်အတွက် အခြားအစီအစဉ်များဖြင့် ဆောင်ရွက်ရေးတို့အပေါ် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် အီးယူသည် အာဆီယံ၏ ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်း၏ ၁၀ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သော တရုတ်နှင့် အမေရိကန်ပြီးလျှင် အာဆီယံ၏တတိယအကြီးဆုံးကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်းကုန်သွယ်မှုပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၈၀.၆ ဘီလီယံရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ အာဆီယံသည် EU နှင့် ကုန်သွယ်မှုပိုငွေကို အမြဲတမ်းမှတ်ပုံတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် US$ 54.6 ဘီလီယံအထိရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။ EU သည် ASEAN တွင် တတိယမြောက်နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု (FDI) ၏ တတိယအကြီးဆုံးပံ့ပိုးပေးသည့်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ EU သည် အာဆီယံ၏ စုစုပေါင်း Foreign Direct Investment(FDI) ၏ 10.1% ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် အာဆီယံ-အီးယူ FTA ညှိနှိုင်းမှု စတင်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ၂၀၀၉ ခုနှစ် မတ်လတွင် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှု (၇) ကြိမ်ပြုလုပ်ပြီးနောက် နှစ်ဖက်စလုံးမှ ညှိနှိုင်းမှုများကို ခေတ္တရပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် မတ်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ၁၅ ကြိမ်မြောက် AEM-EU ကုန်သွယ်ရေးကော်မရှင်နာ ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးတွင် AEM နှင့် EU ကုန်သွယ်ရေးကော်မရှင်နာတို့သည် အနာဂတ်အာဆီယံ-အီးယူ FTA ဆိုင်ရာ မူဘောင်တစ်ရပ်ရေးဆွဲရန်အတွက် ဒေသတစ်ခုမှ ဒေသဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲများကို တရားဝင်စတင်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ဤတာဝန်ယူပြီး နောက်တွင် အကြီးတန်းစီးပွားရေးအရာရှိများသည် မူဘောင်နှင့် မှတ်တိုင်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် Joint Working Group (JWG) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
အာဆီယံ-အီးယူ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းအစီအစဉ်
ပေါ်ပေါက်လာသော စိန်ခေါ်မှုများနှင့် အာဆီယံနှင့် အီးယူအကြား ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အလမ်းများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်ရန်အတွက် AEM နှင့် EU ကုန်သွယ်ရေးကော်မရှင်နာတို့သည် အာဆီယံ-အီးယူ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အစီအစဉ်ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ 2017 ခုနှစ် မတ်လ 15th AEM-EU Trade Commissioner Consultations တွင် AEM နှင့် EU Trade Commissioner မှ 2017-2018 အတွက် အာဆီယံ-အီးယူ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းအစီအစဉ်ကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး၊ 2015-2016 လုပ်ငန်းအစီအစဉ်အရ အောင်မြင်သော အစပျိုးမှု များအပေါ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ခုနှစ်အတွက် လုပ်ငန်းအစီအစဉ် နယ်ပယ်ငါးခုမှာ-
1) အဆင့်မြင့်မူဝါဒဆွေးနွေးပွဲ။
2) အကြီးတန်းစီးပွားရေးအရာရှိများအဆင့်တွင် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်း၊
3) စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနှင့် ဆွေးနွေးမှု တိုးမြှင့်ရေး၊
4) ပညာရှင်များ၏ ဆွေးနွေးမှုများ၊ နှင့်
5) အမျိုးမျိုးသော ပရောဂျက်များ ပါဝင်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ။
၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ၂၈ ကြိမ်မြောက် Asean Senior Economic Official’s Meeting(SEOM)-EU ဆွေးနွေးပွဲများသည် အနာဂတ် အာဆီယံ-အီးယူ Free Trade Area(FTA) ၏ မူဘောင်နှင့် ကန့်သတ်ချက်များကို ဖော်ဆောင်ရန် အာရုံစိုက်သည့် ၂၀၂၀-၂၀၂၁ အတွက် အာဆီယံ-အီးယူ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းအစီအစဉ်ကို အပြီးသတ်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းတွင် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်သဘောတူထားသော ဦးစားပေးကဏ္ဍများတွင် အကောင်းဆုံးအလေ့အကျင့်များ၊ အတွေ့အကြုံနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများကို မျှဝေရန် ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ၏ ဆွေးနွေးပွဲများကို စီစဉ်ကျင်းပခြင်းနှင့် နှစ်ဖက်အကြားရှိပြီးသားကွာဟချက်များကို ပေါင်းကူးပေးခြင်းအပြင် လုပ်ငန်းနှင့် ဆွေးနွေးပွဲများ တိုးမြှင့်ခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။
EU Plus (ARISE Plus)
EU Plus (ARISE Plus) မှ အာဆီယံ ဒေသတွင်း ပေါင်းစည်းရေး ပံ့ပိုးမှု၊ ARISE Plus ပရိုဂရမ်သည် ခြောက်နှစ်တာကာလ (၂၀၁၇-၂၀၂၂) အတွင်း အာဆီယံအတွက် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရေး ရန်ပုံငွေကို ထောက်ပံ့ပေးပြီး အဆိုပါ အစီအစဉ်သည် AEC Blueprint 2025 ကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းနှင့် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်များ အားကောင်းလာစေရေးတို့မှတဆင့် အာဆီယံစီးပွားရေး ပေါင်းစည်းမှုကို ပံ့ပိုးကူညီရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ၎င်းသည် ယခင်အစီအစဉ်လေးခု၏ နောက်ဆက်တွဲဖြစ်သည့် အီးယူမှ အာဆီယံဒေသတွင်း ပေါင်းစည်းရေး ပံ့ပိုးကူညီမှု (ARISE – 2016 တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်)၊ အာဆီယံ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးနှင့် စာရင်းအင်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်တည်ဆောက်ခြင်း (COMPASS – လုပ်ဆောင်ဆဲ)၊ ဉာဏပစ္စည်းမူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အာဆီယံစီမံကိန်း၊ (ECAP III – 2017 တွင်ပြီးစီး) နှင့် ASEAN Air Transport Integration Project (AATIP – 2016 တွင် ပြီးစီး)။ ARISE-Plus ကို ဒေသဆိုင်ရာနှင့် နိုင်ငံအဆင့် နှစ်ခုလုံးတွင် အကောင်အထည် ဖော်သည်။ ARISE Plus တွင် အောက်ပါ အစိတ်အပိုင်းငါးခု ပါဝင်သည်- i.) Trade
ii.)ASEAN Intellectual Property Rights
iii.) ASEAN Secretariat Capacity Building and
iv.) ASEAN Economic Integration Monitoring and Statistics
v.) ASEAN Air Transport.
အီးယူ-အာဆီယံ စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ရေး စီမံကိန်း စောင့်ကြည့် ပေါင်းစည်းရေး တိုးတက်မှုနှင့် စာရင်းအင်းများ (COMPASS) EU-ASEAN COMPASS ပရောဂျက်
အီးယူ-အာဆီယံ စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ရေး စီမံကိန်း စောင့်ကြည့် ပေါင်းစည်းရေး တိုးတက်မှုနှင့် စာရင်းအင်းများ (COMPASS) EU-ASEAN COMPASS ပရောဂျက်သည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအစိုးရများ၏ တစ်ဦးချင်းနှင့် အာဆီယံအဆင့်တွင် ဆောင်ရွက်နေသည့် အစိုးရများ၏ စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် လွယ်ကူချောမွေ့စေရေးအတွက် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ နှိုင်းယှဉ်၍ သက်ဆိုင်သည့် အချက်အလက်များကို ပိုမိုရရှိနိုင်ရန်နှင့် အသုံးချခြင်းအားဖြင့် အာဆီယံပေါင်းစည်းမှုကို ပံ့ပိုးကူညီရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ၎င်းတွင် အဓိက အစိတ်အပိုင်း နှစ်ခု ပါဝင်သည်-
(က) အာဆီယံ အသိုက်အဝန်း စာရင်းအင်းစနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ပံ့ပိုးရန်နှင့်
(ခ) AIMD ၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကို တည်ဆောက်ရန်။
စီမံကိန်းကာလမှာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇွန်လမှ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအထိ အကျုံးဝင်ပြီး ပြီးဆုံးသွားပါသည်။ COMPASS အောက်ရှိ အချို့သော လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ယခု ARISE Plus အောက်တွင် ဆက်လက်ရှိနေပါမည်။
အဆင့်မြှင့်တင်ထားသော ဒေသဆိုင်ရာ အီးယူ-အာဆီယံ ဆွေးနွေးပွဲတူရိယာ (E-READI Facility)
အဆင့်မြှင့်တင်ထားသော ဒေသဆိုင်ရာ EU-ASEAN Dialogue Instrument (E-READI Facility) ကို နယ်ပယ် 10 ခုတွင် အကျုံးဝင်သည့် READI Facility အောင်မြင်စွာ ပြီးစီးမှုအပေါ် အခြေခံ၍ တီထွင်ခဲ့သည်-
(၁) ICT; (၂) စွမ်းအင်၊ (၃) သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ၊ (၄) သဘာဝဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှု၊ (၅) ပညာရေး၊ (၆) ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ (၇) စွမ်းရည်မြှင့်တင်ရေး၊ (၈) ရေကြောင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ (၉) ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေး၊ (၁၀) လူ့အခွင့်အရေး။ E-READI သည် အာဆီယံမဏ္ဍိုင်အားလုံးအောက်ရှိ ပူးတွဲဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ပရောဂျက်များနှင့် လှုပ်ရှားမှုများကို ပံ့ပိုးရန်အတွက် ယခုအခါတွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးလုံခြုံရေးနှင့် လူမှု-ယဉ်ကျေးမှုမဏ္ဍိုင်တို့၌ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ E-READI ၏ အလုံးစုံရည်မှန်းချက်မှာ အာဆီယံပေါင်းစည်းမှုကို ပံ့ပိုးရန်နှင့် အားလုံးပါဝင်ပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုမှတစ်ဆင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို လျှော့ချရန်ဖြစ်သည်။ ဥရောပအတွေ့အကြုံများနှင့် ဗဟုသုတများကို ရေးဆွဲခြင်းဖြင့် E-READI သည် ကဏ္ဍအလိုက်မူဝါဒဆွေးနွေးပွဲများမှတစ်ဆင့် အာဆီယံအသိုက်အဝန်းအပြာရောင်ပုံနှိပ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ပံ့ပိုးကူညီရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။
ပထမအကြိမ် အာဆီယံ-အီးယူ စီးပွားရေးထိပ်သီးအစည်းအဝေး (AEBS)
ပထမအကြိမ် အာဆီယံ-အီးယူ စီးပွားရေးထိပ်သီးအစည်းအဝေး (AEBS )ကို ဂျကာတာမြို့တွင် ၁၀ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ-အီးယူ ကုန်သွယ်ရေးကော်မရှင်နာ ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးနှင့် ၁၈ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး အနားတွင် ၂၀၁၁ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် ၁၁ ကြိမ်မြောက် AEM-EU Trade Commissioner Consultations ၏ အနားသတ်တွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဒုတိယအကြိမ် အာဆီယံ-အီးယူ စီးပွားရေး ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ 12th AEM-EU Trade Commissioner Consultations ကို 2013 ခုနှစ် မတ်လ 8 ရက်နေ့မှ 9 ရက်နေ့အထိ တတိယအကြိမ် အာဆီယံ-အီးယူ စီးပွားရေး ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ (၄၇)ကြိမ်မြောက် အာဆီယံစီးပွားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးကို မလေးရှားနိုင်ငံ ကွာလာလမ်ပူမြို့၌ ၂ဝ၁၅ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၃ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည်။ 5th AEBS ကို မနီလာမြို့ရှိ 15th AEM-EU Trade Commissioner Consultations ၏ အနားသတ်တွင် 2017 ခုနှစ် မတ်လတွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ Business Summits သည် AEM-EU Trade Commissioner နှင့်ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတို့ကြား ဆွေးနွေးမှုများအတွက် ပလက်ဖောင်းတစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးပါသည်။ ယခုအချိန်အထိ AEBS သည် အခြေခံအဆောက်အအုံ၊ စိုက်ပျိုးရေးစားနပ်ရိက္ခာ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ မော်တော်ယာဥ်၊ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍများတွင် ဆွေးနွေးမှုများကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ AEBS မှ ထွက်ပေါ်လာသော အကြံပြုချက်များနှင့် ကဏ္ဍအလိုက် ဆွေးနွေးမှုများကို AEM-EU ကုန်သွယ်ရေးကော်မရှင်နာထံ တင်ပြပါသည်။
သို့ဖြစ်ရာ ဥရောပသမ္မဂ္ဂနိုင်ငံများအသင်း အနေဖြင့်အာဆီယံ၏ အဓိကဆွေးနွေးဖက်အသင်း၊ ကုန်သွယ်ဖက်အသင်းအဖြစ် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် -ဥရောပ ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများနှင့် ပေါင်းကူး ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ပေးနေသည့် အသင်းကြီးတသင်းအဖြစ်တည်ရှိနေဦးမည်ဖြစ်ရာ ဥရောပသမ္မဂ္ဂနှင့် အာဆီယံကုန်သွယ်ရေးနှင့်မိတ်ဖက်ဆက်နွယ်မှုများအကြောင်းကို ဗဟုသုတအနေဖြင့် သိရှိနိုင်ပါရန် ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။
Source-https://asean.org/european-union/
DOCA(မန္တလေး)