၁။ အာဖရိကတောင်ပိုင်းဒေသရှိနိုင်ငံများ၌ စားသောက်ကုန်နှင့် လူသုံးကုန်စည်များ ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်မှုလုပ်ကိုင်လျက်ရှိသော လုပ်ငန်းစုကြီးတစ်ခုဖြစ်သည့် Export Trading Group (ETG) က ပိုင်ဆိုင်သော ပဲစင်းငုံများအား အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့တင်ပို့ခြင်းကို လုပ်ဆောင်နိုင်ခွင့်မရှိဟု မိုဇမ်ဘစ် နိုင်ငံရှိ တရားရုံးတစ်ခုက အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနက ၁၉-၁-၂၀၂၄ နေ့တွင် ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။
၂။ မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံ၌ ပြိုင်ဘက်ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအကြား ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ပဲစင်းငုံများ ပြည်ပတင်ပို့မှုမှာ နှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှုဖြစ်ပေါ်လျက် ဈေးနှုန်းများကိုလည်း မြင့်တက် စေခဲ့သည်။ မိုဇမ်ဘစ်အခြေစိုက် Royal Group Limitada မှ ပြည်ပတင်ပို့မည့် ဒေါ်လာ ၆၁ သန်း ခန့် တန်ဖိုးရှိသော ပဲမျိုးစုံ တန်ချိန်ထောင်ပေါင်းများစွာသည် ၎င်း၏ သိုလှောင်ရုံများမှ တရားမဝင် သိမ်းဆည်းရယူထားခြင်းဖြစ်သည်ဟု စွဲဆိုလျက် ပြည်ပတင်ပို့မှုကို တားဆီးရန် ETG လုပ်ငန်းစုက မိုဇမ်ဘစ်တရားရုံး၌ အမှုဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံသမ္မတ Filipe Nyusi ထံသို့ လည်း အသနားခံလျှောက်ထားစာကို ETG လုပ်ငန်းစုက ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း၌ တင် သွင်းခဲ့သည်။
၃။ မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံ Nampula ပြည်နယ်ရှိ ပင်လယ်ရေကြောင်းဆိုင်ရာတရားရုံးက ၁၈-၁-၂၀၂၄ နေ့၌ အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ရာတွင် လျှောက်ထားသူတရားလို (ETG) ထံမှ ဝမ်းပုံစနစ်နှင့် ကုန်သေတ္တာများ ဖြင့် ရယူသိမ်းဆည်းထားသည့် ပဲစင်းငုံ၊ ပဲပုပ်၊ နှမ်း၊ မြေပဲ၊ ဆန်နှင့် ပြောင်း သီးနှံများအား ပင်လယ် ရေကြောင်းဖြင့် ထွက်ခွာတင်ပို့ခွင့်နှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်းတို့ကို ဆိုင်းငံ့လိုက်ကြောင်း ဖော်ပြ ထားသည်။ ရိုက်တာသတင်းဌာနက ကြည့်ရှုခဲ့ရသော အဆိုပါ တရားရုံးအမိန့်စာအရ ၎င်းဆုံးဖြတ် ချက်သည် CMA CGM နှင့် Maersk တို့အပါအဝင် ပင်လယ်ရေကြောင်း ပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီကြီး များနှင့်လည်း သက်ဆိုင်မှု ရှိမည်ဖြစ်သည်။
၄။ Nacala ဆိပ်ကမ်းမြို့ရှိ တရားရုံးက ၎င်းတို့ပိုင်ဆိုင်သည့် သိမ်းဆည်းခံရသော ကုန်ပစ္စည်း များအား ပြည်ပတင်ပို့ခြင်းမှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည့်အတွက် သက်သာမှု ရရှိခဲ့ကြောင်း ETG လုပ်ငန်းစု က ၁၉-၁-၂၀၂၄ နေ့ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ရာတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ တရားပြိုင်ဖြစ်သော Royal Group လုပ်ငန်းစုဘက်ကမူ မှတ်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ ပြောဆိုမှုမရှိကြောင်း သိရှိရသည်။
၅။ ကမ္ဘာ့ ပဲစင်းငုံစိုက်ပျိုးမှုနှင့် စားသုံးမှု အများဆုံးဖြစ်သော အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဇန်နဝါရီလ၌ သီးနှံအသစ် ရိတ်သိမ်းထွက်ရှိမှုမတိုင်မီ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၏ နောက်ဆုံးသုံးလပတ်အတွင်း ပြည်ပမှ တင်သွင်းမှုအပေါ် အမှီပြုခဲ့ရပြီး ပဲစင်းငုံတင်သွင်းမှု စုစုပေါင်းပမာဏ၏ ထက်ဝက်ကျော်သည် မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံထံမှ ရယူနေရခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ အစောပိုင်းတွင် အိန္ဒိယသို့ တင်ပို့မည့် ပဲစင်းငုံတန်ချိန် ၁၅၀၀၀၀ ခန့်သည် မိုဇမ်ဘစ်ဆိပ်ကမ်း၌ အကောက်ခွန်ဌာနမှ ပို့ကုန် ခွင့်ပြုချက်ရရှိရန် အချိန်ကြာမြင့်စွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရပြီး ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။
၆။ မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံရှိ Royal Group လုပ်ငန်းစုနှင့် အငြင်းပွားမှုမှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကပင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ သည်ဟု ETG အုပ်စုက မကြာသေးမီက ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က Royal Group အုပ်စု၏ အိန္ဒိယသို့ တင်ပို့မည့် ပဲပုပ်ကုန်စည်များသည် မျိုးရိုးဗီဇအရ ပြုပြင်ထားကြောင်း သံသယရှိသဖြင့် တားဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ယခုကိစ္စတွင် ETG လုပ်ငန်းစုသည် အာဏာပိုင်များထံသို့ သဒ္ဓါကြေးပေး ၍ ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုမရှိသည့် အခြေအနေ၌ ၎င်းတို့အား တရားရုံး၌အမှုဖွင့်လှစ် အရေးဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်းဖြင့် Royal Group အုပ်စုက စွပ်စွဲပြောကြားခဲ့သည်။
Source: Reuters, 19 Jan 2024