လူသားတို့၏ဘဝရပ်တည်မှု၌ အဓိကလိုအပ်ချက်သုံးမျိုးဖြစ်သည့် “စားရေး၊ ဝတ်ရေးနှင့် နေရေး” တို့တွင် “စားရေး”သည် အသက်ရှင်မှုအတွက်အလွန်အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင် လျှက်ရှိရာ လူတို့စားသောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ထုတ်လုပ်ထားသော စားသောက်ကုန်များ၏ အရည် အသွေးမြင့်မားမှုကလည်း ကျန်းမာသက်ရှည်ရေးကိုများစွာ အထောက်အကူပြုလျှက်ရှိပါသည်။
စားသောက်ကုန်ဟုဆိုရာ၌ မြန်မာတို့၏ အခြေခံစားကုန်များတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သော စားသုံးဆီ၏အရည်အသွေးသည် စားသုံးသူများ၏ကျန်းမာရေးအတွက် လျစ်လျူရှုထားသင့်သော အရာမဟုတ်ပေ။ သို့ဖြစ်ရာ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွှတ်သော အရည်အသွေးမြင့် စားသုံးဆီများ တင်သွင်း သိုလှောင် ထုတ်လုပ်ရောင်းချဖြန့်ဖြူး ပေးနိုင်ရန်အလို့ငှာ စားသုံးဆီအရည်အသွေး ထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကို စားသုံးဆီလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ကြသူတိုင်းက လေ့လာ သိရှိထားကြရုံမျှမက လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြရန်လည်း အထူးလိုအပ်လှပါသည်။
“အရည်အသွေးထိန်းသိမ်းခြင်း” ဟုဆိုရာ၌အရည်အသွေးဟူသော ဝေါဟာရ၏အဓိပ္ပါယ်ကို သေချာစွာသိရှိထားရမည် ဖြစ်ပါသည်။ “ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခု၏အရည်အသွေး” ဆိုသည်မှာ စားသုံးသူများ၏လိုအပ်ချက်များနှင့် မျှော်လင့်ချက်များကိုဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်သော ၎င်းကုန်ပစ္စည်း ၏ ကြန်အင်လက္ခဏာများဖြစ်သည်ဟု မှတ်သားဖူးခဲ့ရာစားသုံးဆီနှင့်ပတ်သက်၍ စားသုံးသူများ ၏မျှော်မှန်းချက်အရ သတ်မှတ်ထားသောရူပအရည်အသွေးများမှာ ကြည်လင်သောအရောင်ရှိပြီး မနှစ်သက်ဖွယ်အနံ့ကင်းကာအရသာကောင်းမွန်၍ အမှုန် အနည်ကင်းစင်ရမည်တို့ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင်လည်း အခြားအဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ချက်အနေဖြင့် “စားသုံးသူများ၏မျှော်မှန်းချက် အပြင်သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းက သတ်မှတ်ထားသောစံချိန်စံညွှန်းများနှင့်ပါ ကိုက်ညီမှုရှိပြီး နိုင်ငံ တော်က အခါအားလျှော်စွာ ပြဌာန်းသည့်ဥပဒေနည်းဥပဒေတို့နှင့်ပါ အကျုံးဝင်သော ၎င်း ကုန်ပစ္စည်း၏ ကြန်အင်လက္ခဏာစု” ဟူ၍လည်းလေ့လာဖူးပြန်ရာ စားသုံးဆီ၏ သိပ္ပံနည်းကျ တိုင်းတာရရှိသော ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာအရည်အသွေးအချက်အလက်များသည် စံချိန်စံညွှန်းဘောင် အတွင်းရှိနေမှသာ ကျန်းမာရေးနှင်ညီညွှတ်သော အဆင့်မြင့်စားသုံးဆီ အရည်အသွေးနှင့်ပြည့်စုံ သည်ဟု သတ်မှတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။
စားသုံးဆီ၏အရည်အသွေးသည် ဆီစားသုံးသူပြည်သူများ၏ ကျန်းမာရေးနှင့်လူမှုစီးပွား ဘဝများအတွက် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိအရေးပါနေသောကြောင့် စားသုံးဆီ၏ အရည်အသွေး ကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်အတွက် အရည်အသွေးစီမံခန့်ခွဲမှုနည်းစနစ်အရ စားသုံးဆီ၏ ဘဝအစ ဖြစ်သော ဆီထွက်သီးနှံဘဝကပင် စတင်၍ အရည်အသွေးကိုထိန်းသိမ်းရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ရိတ်သိမ်းခြင်း ၊ သိုလှောင်ခြင်း၊ စက်ကြိတ်ခြင်း၊ ထုတ်ပိုးခြင်း၊ သယ်ယူ ဖြန့်ဖြူးခြင်း၊ဈေးတွင်ရောင်းချခြင်းနှင့်မီးဖိုဆောင်တွင်အသုံးပြုခြင်းစသည့် ဆက်တန်းတစ်လျှောက် တွင် အရည်အသွေးထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုင်ရာဆောင်ရွက်ချက်များကို လုပ်ဆောင်သွားကြရမည် ဖြစ်ပါ သည်။
ဆီထွက်သီးနှံများတွင် စုစုပေါင်းဆီပါဝင်မှု ရာခိုင်နှုန်း ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့်အထက်ရှိသော သီးနှံ များကို သဘာဝနည်းဖြင့်ဆီကြိတ်၍ရရှိသော်လည်း ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအောက်ရှိသော သီးနှံများကို မူ ဓာတုဗေဒနည်းဖြင့်သာ စားသုံးဆီထုတ်ယူနိုင်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ “ မူရင်းကောင်းမှ မိတ္တူကောင်း နိုင်မည်” ဖြစ်သကဲ့သို့ အရည်အသွေးမြင့်စားသုံးဆီ ရရှိစေရန် ပင်ရင်းဆီထွက်သီးနှံ၏ အရည် အသွေးပေါ်မူတည်သောကြောင့် ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးသော တောင်သူများအနေဖြင့် မျိုးကောင်း မျိုးသန့်ကို ကောင်းမွန်သောစိုက်ပျိုးနည်းကျင့်စဉ်အတိုင်း လိုက်နာစိုက်ပျိုး၍ ရိတ်သိမ်းချိန် မှန်ကန် ရန် လည်းသတိပြုသင့်ပါသည်။ ရိတ်သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ပျက်ဆီးဆုံးရှုံးမှုနှင့် မှိုကျရောက်ခြင်းတို့မှ ကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက်လည်း ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်နည်းပညာဆိုင်ရာ ပညာရှင်များ၏ အကြံပြုချက် များကို လေးစားလိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါသည်။
စားသုံးဆီထုတ်လုပ်သည့် စက်ရုံများအနေဖြင့်လည်းမိမိတို့ထုတ်ကုန်အရည်အသွေးမြင့်မား စေရန်ရည်ရွယ်၍ကုန်ကြမ်းအဆင့်မှ စတင်ပြီးထုတ်လုပ်မှုဖြစ်စဉ်တစ်လျှောက်အပါအဝင် ကုန်ချော ထွက်သည်အထိ အဆင့်တိုင်းနေရာတိုင်းတွင် စနစ်တကျစီမံကွပ်ကဲနိုင်သည့် အရည်အသွေးစီမံ ခန့်ခွဲမှုစနစ်တစ်ရပ် ရေးဆွဲဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ သို့မှသာ မိမိတို့ထုတ်ကုန်၏ အရည်အသွေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး အရည်အသွေးအာမခံမှုပေးနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
စားသုံးဆီကို ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ်ခြင်းမရှိပဲ ပြည်ပမှ မှာယူတင်သွင်းပြီးသိုလှောင်ဖြန့်ဖြူး ရောင်းချသူများ အနေဖြင့်လည်းမိမိတို့နိုင်ငံမှ ထုတ်ပြန်ထားသော စားသုံးဆီအရည်အသွေး သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာ၍မှာယူတင်သွင်းရမည့်အပြင် သိုလှောင်ကာလ၌ ဆီအရည်အသွေး ကျဆင်းမှု နည်းနိုင်သမျှနည်းစေရန်ကိုလည်း စီမံဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆီသိုလှောင်ကန်၏ တည်ဆောက်ပုံ၊ ကြံ့ခိုင်းရေး၊ သန့်ရှင်းရေးနှင့် စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးထိန်းသိမ်း ခြင်းတို့က များစွာအရေးပါသောအချက်များဖြစ်ကြပါသည်။
စားသုံးဆီသိုလှောင်ကန်ကို စားသုံးဆီနှင့်ထိတွေ့လျှင် ဓာတ်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိသော Stainless Steel ဖြင့်တည်ဆောက်သင့်ပြီး Mild Steel ဖြစ်နေပါကအတွင်းဘက်ကို epoxy သုတ်လိမ်းရမည် ဖြစ်ပါသည်။ တည်ဆောက်သည့်ပုံသဏ္ဍန်သည် လုံးရှည်ဆလင်ဒါပုံထက် အောက်ခြေရှူး ကော်နီ ကယ်ပုံသဏ္ဍန်ကသန့်ရှင်းရေးဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ပိုမိုအဆင်ပြေစေပါသည်။ ဆီသို လှောင်ကန် ၏ ပိုက်လိုင်းစနစ်သည်ဆီသွင်း၊ ဆီထုတ် ပြုလုပ်ရန်သီးခြား ပိုက်လိုင်းစနစ်ရှိသင့်ပြီး ပိုက်လိုင်းများ ရှိအဖွင့်အပိတ်ဘားများ လုံခြုံမှုရှိရန်အရေးကြီးပါသည်။ ၎င်းတို့မလုံပါကဆီလှောင် ကန်အတွင်းသို့ ပြင်ပလေဝင်ရောက်နိုင်ပြီးဓာတ်တိုးမှုဖြစ်စဉ်အရ စားသုံးဆီအရည်အသွေးကို ကျဆင်းလာစေနိုင် ပါသည်။ ထို့ပြင်ဆီလှောင်ကန်အတွင်းရှိ စားသုံးဆီ၏အရည်အသွေးကိုနေ့စဉ် နမူနာ ထုတ်ယူ၍ စစ်ဆေးပြီး မှတ်တမ်းထားခြင်း၊ အဆင့်(Grade) မတူသောစားသုံးဆီများရော နှောခြင်းမှ ကင်းဝေး စေရန် အတွက်လည်းဆီအသစ်မသိုလှောင်မီ လက်ကျန်ဆီကိုဦးစွာရှင်းထုတ်၍ ဆီကန်ကိုကောင်း မွန်စွာ သန့်ရှင်းခြောက်သွေ့စေပြီးမှအသုံးပြုခြင်းစသည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများကိုလည်း စားသုံးဆီအရည်အသွေးထိန်းသိမ်းရာတွင် အမြဲဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။
စားသုံးဆီစက်ရုံမှ ထုတ်လုပ်ရရှိသော စားသုံးဆီများကိုလည်းကောင်း၊ သိုလှောင်ကန် အတွင်းမှ စားသုံးဆီများကိုလည်းကောင်း ထုတ်ပိုးတံဆိပ်ကပ်ရန်အတွက် နေရာတစ်ခုသို့ သယ်ဆောင်လိုသည့်အခါအသုံးပြုရသော Container များသည်အတွင်းအပြင် ကောင်းစွာ သန့်စင် ခြောက်သွေ့ပြီးသော Food Grade Container များဖြစ်ရမည့်အပြင် အဖုံးလုံခြုံစွာ ပိတ်ဆို့နိုင်ရန် လည်း လိုအပ်ပါသည်။ သိုလှောင်ကန်အပိုင်းက သိုလှောင်ထားစဉ် ကာလအတွင်း ဆီအရည် အသွေးကျဆင်းမှုကို စနစ်တကျထိန်းချုပ်နိုင်ရန်မည်သို့ပင်ဆောင်ရွက်ထားစေကာမူ ဆီထုတ်ယူ သယ်ဆောင်သည့် Container များ၏ မသန့်ရှင်းမှုနှင့် ယိုယွင်းပျက်ဆီးမှုတို့ကလည်း စားသုံးဆီ အရည်အသွေးအားအလွန် ထိခိုက်စေသည်ကိုသတိပြုသင့်ပါသည်။
ပြည်တွင်း၌ ထုတ်လုပ်ထားသော စားသုံးဆီကိုဖြစ်စေပြည်ပမှ မှာယူတင်သွင်းလာသော စားသုံးဆီကိုဖြစ်စေ ဈေးကွက်သို့ပို့ဆောင်မည်ဆိုပါက Food Grade ထုတ်ပိုးပစ္စည်းဖြင့် Packing ပြုလုပ်ပြီး မိမိတို့၏ကုန်တံဆိပ်အမှတ်အသားပါဝင်သော ကုန်ညွှန်းအမှတ်အသား ကိုထုတ်ပိုး ပစ္စည်းပေါ်တွင်သေချာစွာကပ်ပေးရပါမည်။ စားသုံးဆီကိုထုတ်ပိုးမှုမပြုလုပ်မီ ဦးစွာအရည်အသွေး စစ်ဆေးသင့်ပြီး အထားခံနိုင်မှုကာလ(Shelf Life ) ကိုလည်းသုတေသနပြုလုပ်ထားသင့်ပါသည်။
စားသုံးဆီ၏ ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်( Supply Chain ) တစ်လျှောက်တွင် End User ဖြစ် သည့် စားသုံးသူထံသို့ မရောက်မီကြားအဆင့်တစ်ခုဖြစ်သော လက်လီဈေးကွက် သို့မဟုတ် ရပ်ကွက်ဈေးအဆင့်သည် ဆီအရည်အသွေးကျဆင်းမှုမြန်စေသော အဓိကနေရာ ဖြစ်နေပါသည်။ ဤသို့သောအခြေအနေ ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်းမှာ ဆီရောင်းချသည့်စနစ်ပုံစံ မမှန်မှုကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ဆီချေးအထပ်ထပ်တတ်နေသော ပုံးထဲမှဆီကိုဆီချိန်ခွက် (ဆီမှုတ်) ဖြင့်ခပ်ယူ၍ ခွက်မှောက် ခွက်လှန်စနစ်ဖြင့် ရောင်းချနေသောကြောင့် ပြင်ပလေနှင့် ဆီမျက်နှာပြင် ထိတွေ့မှုများခြင်းနှင့် အတူ ဆီထဲသို့ဆီမဟုတ်သောပစ္စည်းများပါဝင်မှုရှိလာ ခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ဆီကိုပျက်ဆီးလာ စေနိုင်ပါသည်။ ထိုသို့သောအခြေအနေ ဖြစ်ပေါ်နေသောဆီကို ဝယ်ယူစားသုံးသော စားသုံးသူ ကိုယ်တိုင်ကလည်းရေရှည်ကာလတစ်ခုအတွက် သိုလှောင်စားသောက်ရန် ရည်ရွယ်ပါကပျက်ဆီး နေသောဆီကြောင့် မိသားစု ကျန်းမာရေးကိုပါ ထိခိုက်လာမည်ဖြစ်ပါသည်။
အရည်အသွေးမမီသော စားသုံးဆီများနှင့် အမျိုးအစားမမှန်ကန်သောစားသုံးဆီများကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ ကြုံတွေ့လာရမည့် ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှုမှ ကာကွယ်ပေးရန်အတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ မြန်မာနိုင်ငံအစား အသောက်နှင့် ဆေးဝါးအာဏာပိုင်အဖွဲ့မှ အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၅၂၄/၂၀၂၁ ဖြင့် ၂၀၂၁ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် အမှတ်တံဆိပ်ပါစားသုံးဆီကို ထိန်းချုပ် အစားအသောက်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်းအမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ထိုနည်းတူ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ( ၂၀၁၉ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ၉ ။) ပုဒ်မ ၈၃ ပုဒ်မခွဲ (ခ) အရ အပ်နှင်းထားသော လုပ်ပိုင်ခွင့်ကိုကျင့်သုံး ၍ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ (Vegetable Oil , Cooking Oil ) နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ကုန်အညွှန်းအမှတ် အသား ဖော်ပြရာတွင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် ညွှန်ကြားချက်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ကြေငြာခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။
နိုင်ငံသားတိုင်း စားသုံးဆီကြောင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့လာနိုင်သည့် ရောဂါဆိုးများမှ ကင်းဝေး စေရန်အလို့ငှာ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနအသီးသီးမှ ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်နေသကဲ့သို့ စားသုံးသူ များဘက်မှလည်း မိမိပေးလိုက်ရသည့်ဈေးနှုန်းနှင့် ပြန်လည်ရရှိလာမည့် အရည်အသွေးတန်ဖိုးကို ချိန်ညှိ၍ ခွက်မှောက်ခွက်လှန်စနစ်အား ချန်ထားခဲ့ပြီးကုန်ညွှန်း အမှတ်အသားအပြည့်အစုံနှင့်တကွ FDA ထောက်ခံချက်ယူထားပြီးသော အမှတ်တံဆိပ်ပါ ဆီဗူးများ (Consumer Pack ) ကိုသာ ရွေးချယ်ဝယ်ယူကာ မိမိတို့စားသောက်မည့် ပမာဏကို သတ်မှတ်ထိန်းချုပ်စားသောက်သင့် ပါသည်။
ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွှတ်ပြီး ဘေးအန္တရာယ်ကင်းသော စားသုံးဆီများကို ပြည်တွင်း၌ပင် အရည်အသွေးမီတိုးတက်ထုတ်လုပ်လာနိုင်ခြင်းဖြင့် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်း ပေးနိုင်မည် ဖြစ်သောကြောင့် ပြည်ပမှ စားသုံးဆီတင်သွင်းမှု လျော့ချနိုင်၍ နိုင်ငံတော်အတွက် အကျိုးရှိလာမည့်အပြင် လုပ်ငန်းရှင်များကိုယ်တိုင်လည်းမိမိတို့၏ ထုတ်ကုန်အရည်အသွေးမြှင့် တင်ခြင်း၊ ထုတ်ကုန်အရည်အသွေးထိန်းသိမ်းခြင်းတို့ဖြင့် အရည်အသွေးဆိုင်ရာကွင်းဆက် ဖြစ်စဉ် (Quality Chain Process ) အရ ရောင်းအားကောင်းလာနိုင်ပြီး ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ် ကျဆင်း လာသောကြောင့် ဈေးနှုန်းကိုပါ တည်ငြိမ်လာနိုင်စေခြင်းဖြင့် စားသုံးသူအကျိုးစီးပွားကိုလည်း ကာကွယ်ရာ ရောက်မည်ဖြစ်ပါသည်။
သို့ပါ၍ စားသုံးဆီလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေကြသော လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် “ကုသိုလ် လည်းရဝမ်းလည်းဝ”ဆိုသည့် မြန်မာစကားပုံနှင့်အညီ မိမိအပါအဝင်စားသုံးသူများနှင့်အတူ နိုင်ငံ တော်အတွက်ပါ အကျိုးစီးပွားဖြစ်ထွန်းစေမည့် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွှတ်သော အရည်အသွေးမြင့် စားသုံးဆီများကို တိုးတက်ထုတ်လုပ်၍ သန့်ရှင်းသပ်ရပ်သောအဆင့်မြင့် ထုတ်ပိုးမှုစနစ်ဖြင့် စေတနာရှေ့ထား၍ ထုတ်လုပ်ရောင်းချနိုင်ကြစေရန် ဆန္ဒပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။
ITQM