ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဆန်အိုးကြီးဖြစ်သလို မိုးစပါးစိုက်ပျိုးပြီးချိန် တွင် သီးထပ်အဖြစ် ပဲမျိုးစုံ၊ အစေ့ထုတ်ပြောင်း နှင့် နွေစပါးတိုကို့လည်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပါသည်။ ပဲမျိုးစုံ စိုက်ဧကသည် စပါးပြီးလျှင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးသော သီးနှံလည်းဖြစ်ပါ သည်။ ပဲမျိုးစုံသည် နှံစားသီးနှံ တွေထက် စိုက်ပျိုးရလွယ်ကူပြီး အရေးပါတဲ့ အသားဓာတ်များ ပေါကြွယ်ဝကာ နိုင်ငံခြား ဝင်ငွေ ရှာဖွေပေးနိုင်သော ပြည်ပပို့ကုန်လည်းဖြစ်ပါသည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတွင် ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာ နှစ်၌ ပဲမျိုးစုံ စိုက်ဧက ၁၅ သိန်းကျော်ရှိပြီး ပဲပုပ်စိုက်ဧက ၂၇၄၉၉ ဧက စိုက်ပျိုး ပါသည်။
ပဲပုပ်ကို ပဲပြား၊ပဲပင်ပေါက်၊ပဲပုပ်ထောင်း၊ ပဲပုပ်စေ့လှော်၊ဆီတို့ဟူး၊ ပဲငံပြာရည်၊ပဲမုန့်တို့ပြုလုပ် စားသုံးကြပြီး ပြည်ပဈေးကွက်သို့လည်းတင်ပို့ရောင်းချကြပါသည်။ ပဲပုပ်သီးနှံသည် ကမ္ဘာ့အရေးကြီး သီးနှံ (၁၀) မျိုးတွင်ပါဝင်ပြီး နံပါတ်(၆) အဆင့်ရှိသော သီးနှံလည်းဖြစ်ပါသည်။ပဲပုပ်တွင် ပရိုတင်း ဓာတ်၊သံဓာတ်၊ပိုတက်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် အမျှင်ဓာတ်တို့ပါဝင်ပါသည်။ ဆီပါရာခိုင်နှုန်းမှာ လည်း ၁၈ ရာနှုန်းမှ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်း ပါရှိသည့်အတွက် ဖျော်ထုတ်သည့် နည်းစဉ် (Extraction Method) ဖြင့်လည်း စားသုံးဆီ ကိုလည်းထုတ်ယူအသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
ပဲပုပ် သီးနှံကို ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတွင် မိုးစပါးစိုက်ပျိုးပြီးချိန် အောက်တိုဘာလဆန်း တွင် စတင်စိုက်ပျိုးပြီး ဇန်နဝါရီလဆန်းတွင်စတင်ထွက်ရှိ၍ တစ်ဧကလျှင် ပျမ်းမျှ တင်း(၂၀မှ ၂၅) တင်းခန့် ထွက်ရှိပါသည်။ ပဲပုပ်တစ်ဧကကုန်ကျစရိတ်မှာပျမ်းမျှ ၇ သိန်းကျပ်ခန့်ကုန်ကျပြီး တစ်ဧက ပျမ်းမျှ ထွက်နှုန်း တင်း(၂၀) နှင့် (၂၈.၁.၂၀၂၅)ရက်နေ့ ပဲပုပ်တစ်တင်းဈေး (၁၂၂၅၀၀ကျပ်) ဖြင့် တွက်ချက် ပါက( ၂၄၅၀၀၀၀) ကျပ်ခန့်ရရှိနိုင်ပြီး တစ်ဧက အကျိုးအမြတ် (၁၇၅၀၀၀၀)ကျပ်ခန့် ရရှိ သည့်အတွက် ပဲပုပ်စိုက်တောင်သူတို့တွက်ချေကိုက်အကျိုးရှိသော နှစ်လည်းဖြစ်ပါသည်။ ယခင်နှစ် ကာလတူ အချိန် တွင် ပဲပုပ်တစ်တင်းဈေးမှာ (၆၉၀၀၀) ကျပ်ခန့်သာရှိသည့်အတွက် ယခုနှစ် ပဲပုပ်စိုက် တောင် သူများ အနေဖြင့် ယခင်နှစ်ကထက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် အကျိုးအမြတ် ပိုမိုရရှိလျက်ရှိပါသည်။
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ ထွက်ရှိသော ပဲပုပ်များကို ဒေသတွင်းစားသုံးမှုအပြင် အစာစပ် စက်ရုံ များသို့တင်ပို့ရောင်းချခြင်း၊ ရန်ကုန်ဘုရင့်နောင်ဈေးကွက်မှ တဆင့်ပြည်ပသို့လည်း တင်ပို့လျက်ရှိပါ သည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ ပဲမျိုးစုံစိုက်ပျိုးသော တောင်သူများအနေဖြင့် လာမည့်နှစ် ဆောင်းသီး နှံစိုက်ပျိုးချိန်တွင် တစ်ဧက အကျိုးအမြတ်ပိုမိုရရှိလျက်ရှိသော ပဲပုပ်သီးနှံကို တိုးချဲ့ စိုက်ပျိုးမည် ဖြစ် ကြောင်းလည်း ကွင်းဆင်းဆွေးနွေးမှုများအရ လေ့လာသိရှိရပါသည်။
DOCA(ဧရာဝတီ)