“ ပြည်သူတိုင်းဟာ စားသုံးသူဖြစ်တယ် စားသုံးသူတိုင်းမှာ စားသုံးသူအခွင့်အရေးရှိတယ် စားသုံးသူအခွင့်အရေးနစ်နာဆုံးရှုံးရင် တိုင်ကြားနိုင်ပါတယ် ” စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနက အသိပေးခြင်းနဲ့ လက်ကမ်းစာစောင်များ ဖြန့်ဝေခြင်းတို့မှာ ဒီစာသားလေးကို ဖော်ပြထားပါတယ်။
စားသုံးသူဆိုတာ ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို ကိုယ်တိုင်သုံးစွဲသူများ enduser ဖြစ်သူ consumer ဖြစ်ပါတယ်။ ဝယ်ယူသူ Customer အဆင့်နဲ့တင်စားသုံးသူများ မဟုတ်ပါဘူး။ ထုတ်လုပ်ရောင်းချဖြန့်ဖြူးသူ ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့လုပ်ငန်းရှင်များမဟုတ်တဲ့ စားသုံးသူကို ဆိုလိုပါတယ်။ လူတိုင်း မနက်အိပ်ယာထတာနဲ့ ဆပ်ပြာ၊ သွားတိုက်ဆေး၊ အစားအသောက်စတဲ့ ကုန်စည်ကအစပြုပြီး ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ခရီးသွားဝန်ဆောင်မှုတွေကို ဝယ်ယူသုံးစွဲနေကြတဲ့သူများဖြစ်ပြီး လုပ်ငန်းရှင်ဘက်မှာလည်း ကိုယ့်လုပ်ငန်းမဟုတ်တဲ့ ကဏ္ဍတွေမှာတော့ စားသုံးသူ တဖန်ဖြစ်နေမှာပဲ၊ ဒါကြောင့် ပြည်သူတိုင်းဟာ စားသုံးသူဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စားသုံးသူအခွင့်အရေးဆိုတဲ့အပိုင်းမှာ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေး၊ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုတဲ့အပိုင်းတွေကသီးသန့်ရှိပြီးဖြစ်ကြလို့ စားသုံးသူအခွင့်အရေးဆိုတာကို သီးသန့်ရှုမြင်ပေးစေချင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေမှာ စားသုံးသူအခွင့်အရေး(၈)ချက်ကို ပြဌာန်းထားပါတယ်။ ဒီအခွင့်အရေးတွေဟာ နိုင်ငံတကာနှင့် အာဆီယံမှာ သတ်မှတ်ပြဌာန်းထားတဲ့ အခွင့်အရေးတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။
ပထမဆုံးအခွင့်အရေးတစ်ချက်ကတော့ စားသုံးသူများအတွက် ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြေခံလိုအပ်ချက်များပေါ်တွင် စိတ်ကျေနပ်မှုရရှိစေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ မည်သူမဆို ကိုယ်ပေးလိုက်ရတဲ့တန်ဖိုးနဲ့ကိုက်ညီတဲ့ ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုများကို ရရှိလိုမှာဖြစ်ပြီး ရရှိရမည့်အခွင့်အရေးလည်းရှိပါတယ်။ ဥပမာ သောက်ရေသန့်ဆိုရင် သန့်ရှင်းဘေးကင်းရမှာကတော့ အခြေခံလိုအပ်ချက်ဖြစ်ပြီး အုန်းရည်နံ့မွှေးရမယ်၊ အေးစက်ရမယ်ဆိုတာကတော့ အခြေခံလိုအပ်ချက် မဟုတ်တော့ပါဘူး။ အခြေခံလိုအပ်ချက်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကုန်စည်၏ အရည်အသွေး၊ အချိန်အတွယ် ပမာဏနှင့် အလေးချိန်မှန်ကန်မှုရှိစေရန် စစ်ဆေးဆောင်ရွက်ခြင်းများ ပြုလုပ်လျှက်ရှိပါတယ်။ စားသုံးသူများ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေး၊ ကျန်းမာရေး စိတ်ကျေနပ်မှုရရှိစေရေးတို့အတွက် စားသုံးသူကာကွယ်ရေး ဥပဒေတွင် ပြဌာန်းထားသည့်နှင့်အညီ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန ဝန်ထမ်း များသည် စားဝတ်နေရေး အခြေခံလိုအပ်ချက်ကဲ့သို့ ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုတို့၏ အခြေခံရှိရမည့် စံနှုန်းကို လိုအပ်ချက်များ ကိုက်ညီစေရေးအတွက်ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အသိပေးခြင်း၊ စစ်ဆေးခြင်း၊ အရေးယူခြင်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် စိတ်ကျေနပ်မှုရရှိစေခြင်း အခွင့်အရေးကို ပြည့်ဝစွာ ရရှိစေရန်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ စားသုံးသူများဘက်ကလည်း ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု ဝယ်ယူအသုံးပြုခြင်းမပြုမီ လေ့လာရမယ့်အချက်များကို လေ့လာခြင်း၊ အရည်အသွေး၊ အရည်အတွက်၊ ဈေးနှုန်းကို လေ့လာသုံးသပ်ခြင်းတို့ဆောင်ရွက်ပြီးမှ ဝယ်ယူသုံးစွဲသင့်ပါသည်။
ဒုတိယအခွင့်အရေးဖြစ်တဲ့ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစွာ အသုံးပြုခွင့်ရှိခြင်းဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးကိုစားသုံးသူများရရှိစေရေးအတွက် စားသုံးသူရေးရာဦးစီး ဌာနသည် စစ်ဆေးရေးအရာရှိများ ခန့်အပ်ထားကာ ဈေးကွက်စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်း လုပ်ငန်းများ ကိုဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ စားသုံးသူများအနေဖြင့်လည်း သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာန အဖွဲ့ အစည်းများက စားသုံးရန် သို့မဟုတ် အသုံးပြုရန်မသင့်ဟု သတ်မှတ် ထုတ်ပြန်ထားသော ဘေးအန္တရာယ်ရှိသည့် ကုန်စည်၊ ဝန်ဆောင်မှုများကို ရှောင်ကြဉ်ပြီး ဆောင်ရမည့်၊ ရှောင်ရမည့် လမ်းညွှန်ချက်များနှင့်အညီ တိကျစွာ လိုက်နာသုံးစွဲရန်လိုအပ်ပါသည်။
တတိယအခွင့်အရေးဖြစ်တဲ့ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူအသုံးပြု ရာတွင် လိုအပ်သောသတင်းအချက်အလက်များ ပြည့်စုံမှန်ကန်စွာသိရှိခွင့်နှင့် ပြေစာ သို့မဟုတ် အထောက်အထားရယူခွင့်ရှိခြင်းဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးရရှိစေရေးအတွက် ကုန်အညွှန်းအမှတ်အသား ဖော်ပြခြင်း အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များထုတ်ပြန်၍ လိုက်နာစေရေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ စားသုံးသူများဘက်ကလည်း ကုန်အညွှန်းအမှတ်အသားဖော်ပြချက်ပြည့်စုံမှု၊ မြန်မာဘာသာဖြင့် ဖော်ပြမှုတို့ကို သေချာကြည့်ရှုအား ပေးရန်၊ လိုအပ်လျှင်အထောက်အထားရစေရန် ပြေစာရယူသည့် အလေ့အကျင့်ရှိရန်၊ အာမခံကဒ်ပါစည်းကမ်း ချက်များကို သေချာဖတ်ရှုသိရှိသည့်အလေ့အထရှိစေရန် တို့ကို ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။
စတုတ္ထအခွင့်အရေးဖြစ်တဲ့ ဈေးကွက်အတွင်းရှိ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စားသုံးသူစိတ်ကြိုက်ရွေးချယ်ဝယ်ယူနိုင်ခွင့်ရှိခြင်းဆိုတဲ့အခွင့်အရေးကို စားသုံးသူများရရှိ စေရန် လယ်ယာထွက်ကုန်၊ စားဆီ၊ စက်သုံးဆီ၊ ဆေးဝါးစသည့် ကုန်ပစ္စည်းဈေးနှုန်းများ၊ ဈေးကွက် လိုအပ်မှု၊ ပိုလျှံမှုများကို လေ့လာတင်ပြလျက် ဖြစ်သင့်သည့်ဈေးကွက်ဖြစ်ပေါ်အောင် ထိန်းကျောင်း ခြင်း၊ ရွေးချယ်ခွင့် မရှိသော လက်ဝါးကြီးအုပ်စနစ်များမရှိစေရေး ယှဉ်ပြိုင်မှုဥပဒေဖြင့် ထိန်းထား ခြင်း၊ လုပ်ငန်းရှင်အသင်းအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ စားသုံးသူများဘက်ကလည်း ရွေးချယ်ခွင့်ရှိသည်ဖြစ်တဲ့အတွက် ယုံကြည်စိတ်ချရသော လိပ်စာ၊ ဖုန်းနံပါတ်ပါရှိပြီး အာမခံချက်ရှိသော အရောင်းဆိုင်လုပ်ငန်းများကို ရွေးချယ်တတ်သည့် အလေ့အကျင့်ရှိရပါမည်။ သေချာစိစစ်ရွေးချယ်ဝယ်ယူခြင်းမပြုပါက လိမ်ညာခံရပြီး ဆက်သွယ် မရသည့် Online Shopping သို့မဟုတ် သေချာလိမ်ညာရှောင်ပြေးသူဖြစ်ပါက စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးဉပဒေ၏အကာအကွယ်ယူ၍မရတော့ဘဲ ခိုးမှု၊ လိမ်မှုကဲ့သို့ ပြစ်မှုကြောင်းနှင့်သာ သက်ဆိုင်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။
ပဉ္စမအခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် အသိပညာ ဗဟုသုတများ အခွင့်အရေးများနှင့် လိုအပ်သောအချက်အလက်များကို သိရှိ လေ့လာ နိုင်ခွင့်ရှိခြင်းဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးပြည့်ဝစေရန် စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးအသိပညာပေး ဟောပြော ဆွေးနွေးပွဲများကို ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ လက်ကမ်းစာစောင်ဖြန့်ဝေခြင်း၊ ရုပ်မြင်သံကြားတွင် အသိပေး ဇာတ်လမ်းတိုထုတ်လွှင့်ခြင်း၊ သတင်း/ဆောင်းပါးများရေးသား၍ Commerce စီးပွားရေး သတင်းဂျာနယ်နှင့် အခြားသတင်းစာစောင် များတွင်ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်း၊ အင်တာနက် Website မှ လိုအပ်သောအချက်အလက်များ သိရှိလေ့လာနိုင်စေရန် လွှင့်တင်ထားခြင်းတို့ ဆောင်ရွက် လျက်ရှိပါသည်။ စားသုံးသူများဘက်ကလည်း ကိုယ်နဲ့ထိုက်တန်တဲ့အခွင့်အရေးကို ရရှိဖို့ လေ့လာပေး စေလိုပါသည်။
(၆)ချက်မြောက်အခွင့်အရေးဖြစ်တဲ့ ပစ္စုပ္ပန်တွင်သာမက အနာဂတ်မျိုးဆက်များအတွက်ပါ ကောင်းမွန်သာယာသော လူနေမှုအဆင့် အတန်းနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်ခွင့်ရရှိစေခြင်းဟူသည့် အခွင့်အရေးကို စားသုံးသူများရရှိစေဖို့ သက်ဆိုင်ရာဥပဒေများပြဌာန်းခြင်း၊ နည်းဥပဒေများ ထုတ်ပြန် ခြင်း၊ စံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများသတ်မှတ်ခြင်း၊ အမိန့်နှင့်ညွှန်ကြားချက်များဖြင့်ထိန်းကျောင်းခြင်း၊ အမျိုးသားစားသုံးကာကွယ်ရေးအစီအစဉ်များဖြင့် စီမံချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင် ရွက်ခြင်း၊ ရေရှည်တည်တံ့သည့် စားသုံးမှုအလေ့အကျင့် ကောင်းများလိုက်နာစေရေး အသိပေခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ စားသုံးသူများဘက်ကလည်း ဈေးနှုန်းသက်သာပြီး အရည်အသွေး ညံ့သည့်၊ ပြန်လည်အသုံးပြုမရဘဲ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုထိခိုက်စေမည့် ပစ္စည်းများကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြင့် ဒီစားသုံးသူအခွင့်အရေးကို နောင်လာနောက်သားများအထိ ပြည့်ဝအောင် လိုက်နာသင့်ပါသည်။
(၇)ချက်မြောက်အခွင့်အရေးဖြစ်တဲ့ စားသုံးသူနစ်နာဆုံးရှုံးမှုနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် ကိစ္စရပ်များ တွင် ရှင်းလင်းတင်ပြခွင့်နှင့် တိုင်ကြားခွင့်ရရှိနိုင်စေခြင်းဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးကိုရရှိနိုင်စေဖို့ စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေး ဥပဒေမှာ စားသုံးသူ၏နစ်နာ ဆုံးရှုံးမှု တစ်ရပ်ရပ်ကို တိုင်ကြားလိုပါက လူကိုယ်တိုင် သော်လည်းကောင်း၊ လူထုဆက်သွယ်ရေး နည်းလမ်းတစ်ခုခုဖြစ်သော်လည်းကောင်း သက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးမှူးရုံးသို့ သက်သေအထောက်အထားနှင့် အတူ တိုင်ကြားနိုင်သည်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
တိုင်ကြားခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး အလွယ်တကူတိုင်ကြားနိုင်စေရန် နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးနဲ့ တိုင်ကြားနိုင်အောင်စီစဉ်ထားပါတယ်။ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန ဆိုင်းဘုတ်ပဲရှိရင် တိုင်ကြားနိုင်ကြောင်းမသိမှာစိုးလို့ စားသုံးသူသတင်းပြန်ကြားရေးနှင့် တိုင်ကြားမှုလက်ခံဆောင်ရွက် ရေးစင်တာ (Consumer Information and Complaint Center- CICC )ဟူ၍ ဆိုင်းဘုတ် ရေးသားဖော်ပြ၍ ရုံးခန်းများ ဖွင့်လှစ်ထားရှိပါတယ်။ အဆိုပါရုံးတွေရဲ့ ဖုန်းနံပါတ်တွေကိုလည်း အများပြည်သူသိရှိအောင် လက်ကမ်း စာစောင်နှင့် လူမှုမီဒီယာများမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဆိုပါရုံးတွေကို လူကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ဖုန်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ လူမှုမီဒီယာများမှတဆင့်ဖြစ်စေ တိုင်ကြားစာဖြည့်သွင်းတိုင်ကြားနိုင်ပါတယ်။ “ DOCA Myanmar” Mobile Application ကဖြစ်စေ၊ www.doca.gov.mm.website ကတဆင့်ဖြစ်စေ တိုင်ကြားနိုင်ပြီး တိုင်ကြားမှုအပေါ်ဖြေရှင်း ဆောင်ရွက်မှု အခြေအနေကိုအကြောင်းပြန်ကြားမှု ကြည့်ရှုနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ စားသုံးသူစစ်တမ်း ကောက်ယူမှုများအရ ဖုန်းဖြင့်တိုင်ကြားမှုနည်းလမ်းကိုဆောင်ရွက် လိုသူများကြောင်း တွေ့ရတဲ့ အတွက် ဖုန်းနံပါတ်တွေမသိသူတွေအတွက် အလွယ်တကူမှတ်နိုင်၊ ခေါ်ဆိုနိုင်မယ့် Consumer Call Center ကိုဖွင့်လှစ်ကာ 1535 ကို ဖုန်းခေါ်ဆိုနိုင်အောင် စီစဉ်ထားပါတယ်။ MPT ဖုန်းအတွက်ကတော့ (၀၉၇၆၅၄၈၁၅၃၅)နံပါတ်ဖြစ်ပါတယ်။ အထက်ပါနည်းလမ်းများကို တိုင်ကြားရာမှာ နစ်နာဆုံးရှုံးတဲ့ စားသုံးသူကိုယ်တိုင် သို့မဟုတ် မိသားစုဝင်များ၊ အစိုးရဌာနအဖွဲ့ အစည်းများ၊ စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာအသင်းအဖွဲ့များကနေတဆင့် တိုင်ကြားနိုင်ပါတယ်။
နစ်နာဆုံးရှုံးမှုရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကတော့ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စားသုံးသူ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုဖြစ်စေ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုဖြစ်စေ၊ ဂုဏ်သိက္ခာကိုဖြစ်စေ၊ နာမည်ဂုဏ် သတင်းကိုဖြစ်စေ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကိုဖြစ်စေ ထိခိုက်စေခြင်းကိုဆိုလိုသည်ဟု ဥပဒေမှာဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီနေရာမှာသုံးစွဲခဲ့သည့် ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု စပ်လျဉ်း၍ဖြစ်ကြောင်း ဂရုပြုစေလိုပါတယ်။ ရိုက်နက်ခံရလို့၊ မြောင်းပုပ်နံ့နံလို့ဆိုပြီး တိုင်ကြားလို့ မရပါဘူး၊ ညှော်နံ့နံလို့ဆိုပြီး မကြာခဏတိုင်ကြားတတ်တဲ့အခါ တိုက်ရိုက်မသက်ဆိုင်ကြောင်း ရှင်းပြပေးရပြီး စည်ပင်သာယာအဖွဲ့ကို ပေးပို့တာမျိုး၊ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းတာမျိုး ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
တိုင်ကြားနိုင်ကြောင်းအသိပေးခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြန်မာ့ရုပ်မြင်သံကြားမှာ ပြကွက်အတို လေးနဲ့ ထုတ်လွှင့်ခဲ့သလို ရေခဲသေတ္တာဆိုတဲ့ကုန်စည်ကို ဝယ်ယူပြီးနောက် တံခါးကပျက်နေလို့ စိတ်ကျေနပ်မှု မရှိတာမျိုး၊ ၆ လအာမခံ သက်တမ်းအတွင်း ပြင်မပေးတာမျိုး၊ Taxi ဝန်ဆောင်မှုကို ရယူပြီး သဘောတူထားတဲ့နေရာမရောက်မီ လမ်းမှာချထားခဲ့လို့ ပေးလိုက်ရတဲ့တန်ဖိုးနဲ့ မထိုက်တန်လို့ စိတ်ကျေနပ်မှု မရှိတာမျိုး၊ အစားအသောက်ဆိုတဲ့ကုန်စည်ကို မှာယူရာမှာ ယင်ကောင်ပါလာလို့ ဘေးကင်းမှုမရှိတဲ့အပြင် ပေးချေရတဲ့တန်ဖိုးက အဆမတန်ကြီးမြင့်နေလို့ သတင်းအချက်အလက်ကို မှန်ကန်စွာမသိခဲ့လို့ ဆုံးရှုံးမှုမျိုးများ ဖြစ်ပေါ်လာရင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနကို တိုင်ကြားနိုင်ပါတယ်လို့ အသိပေးထုတ်လွှင့်ခဲ့ပါတယ်။
တိုင်ကြားမှုကိုလက်ခံပြီး ခန့်အပ်ထားတဲ့စစ်ဆေးရေးအရာရှိများက လိုအပ်သော စာရွက်စာတမ်းများနှင့် မဟုတ်မမှန်လိမ်လည်တိုင်ကြားခြင်းဟုတ်မဟုတ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို ပြုလုပ်ပြီး တိုင်ကြားခံရရသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်ကို ညှိနှိုင်းဖြေရှင်း ရန်ခေါ်ယူခြင်း၊ သက်သေအပါအဝင်လိုအပ်ပါက သက်ဆိုင်သည့်ဌာနအဖွဲ့အစည်းများ ကျွမ်းကျင်သူများကို ဖိတ်ခေါ်၍ စိစစ်ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းပေးပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် လျှို့ဝှက်ထားရမည့် သတင်းအချက်အလက်များကို လျှို့ဝှက်ထားရှိပါတယ်။ စားသုံးသူတိုင်ကြားမှုများကို လေ့လာ ကြည့်ရင် အခွင့်အရေး(၈)ချက်အနက် နစ်နာဆုံးရှုံးမှုကြောင့်ဖြစ်သလို စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေပါအချက်များကို လိုက်နာရန် ပျက်ကွက်ကြောင်းတွေ့ရှိရပါတယ်။ ဒါကြောင့် စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ဘက်မှာလည်း ဥပဒေနှင့်အညီဆောင်ရွက်စေရန် ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။
စားသုံးသူတိုင်ကြားမှုအများစုကို သဘောတူညီမှုရအောင် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ထိုသို့ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းပေးရာမှာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပေးစေခြင်း၊ အစားထိုးပေးစေခြင်း၊ ဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုးနှင့်အညီ ငွေပြန်လည်ပေးစေခြင်းတို့ဖြင့် တိုင်ကြားသူနှင့်တိုင်ကြားခံရသူကြား မျှတမှုရှိအောင် ညှိနှိုင်းပေး ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ သတိပေးခြင်းနှင့် အသိပညာပေးခြင်း ဆောင်ရွက်လိုက်ရသည်များလည်းရှိပါသည်။ အဆိုပါအချက်များက သက်ဆိုင်ရာဦးစီးမှူးရုံး၏ စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းအရ အရေးယူခြင်းချမှတ်နိုင်သည့် အမိန့်များမှာပါဝင်ပါတယ်။
ထိုသို့ တိုင်ကြားမှုများကို ကုစားပေးခြင်းသည် စားသုံးသူအခွင့်အရေး(၈)ချက်အနက် ကျန်သည့်တစ်ချက်ဖြစ်သည့် ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ဝယ်ယူအသုံးပြုခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကုစားခွင့်ရရှိခြင်းဟူသည့် အခွင့်အရေးကို ပြည့်ဝအောင် ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။
အထက်ပါ ဆောင်ရွက်မှုများအရ တိုင်ကြားမှသာ ဒီအခွင့်အရေးတွေကို ရရှိမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တိုင်ကြားမှုမပြုသော်လည်း စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေပါ တာဝန်များနှင့် တားမြစ်ချက်များ ပြဌာန်းချက်များကို ဖောက်ဖျက်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကို ဈေးကွက်စောင့်ကြည့် စစ်ဆေးအရေးယူမှုများ၊ ဥပဒေပါ ပြစ်မှုပြစ်ဒဏ်များဖြင့် ဆောင်ရွက်နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စားသုံးသူများက တိုင်ကြားမှ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဆိုတာကို ပိုမိုသိမြင်လာကြမှာပါ။ နိုင်ငံတကာမှာတော့ စားသုံးသူ တိုင်ကြားမှုအလေ့အထ ထွန်းကားနေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ အချိန်ကုန်ခံ အလုပ်ရှုပ်ခံကာ စနစ်တကျတိုင်ကြားကြပြီး နောင်ကိုဤကဲ့သို့ မထုတ်လုပ်ရဲအောင်၊ ညံ့ဖျင်းသော ဝန်ဆောင်မှု မပြုလုပ်ရဲအောင် နစ်နာဆုံးရှုံးမှုအတွက် လျော်ကြေးများ တမင်ကို တောင်းခံကြပါတယ်။ ကိုယ်ခံရသလို သူများတွေမခံရအောင် ကိုယ်ချင်းစာခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ အများအကျိုးဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဂုဏ်ယူကြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စားသုံးသူတိုင်ကြားမှုပြုဖို့ အားနာတတ်တာတကြောင်း၊ အလုပ်ရှုပ်မှာစိုး အချိန်ကုန်တာစိုးရိမ်တာတကြောင်းနဲ့ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးပါ့မလားဆိုတဲ့ သံသယများကြောင့် တိုင်ကြားမှုနည်းနေသေးတာတွေ့ရပါတယ်။ ငွေကြေးရာဂဏန်းလောက်ပဲပြန်ရမှာမို့ မတိုင်တော့ဘူးဆိုပြီး တွေးရင် ကိုယ်လိုရာဂဏန်းပေါင်းများစွာသောသူတွေအတွက် စဉ်းစားပေးပါ။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ဘက်က ရာဂဏန်း ပြန်ပေးရုံနဲ့တင် တိုင်ရတာမတန်ဘူး၊ လျော်ကြေး၊ ဒဏ်ကြေး ပေးဆောင်စေမှ ကျေနပ်မယ်ဆိုရင်လည်း စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေး ဥပဒေမှာ သတ်မှတ်ထားသော ပြဌာန်းချက်ကို ဖောက်ဖျက်မှုအရ စားသုံးသူရေးရာ ကော်မတီ၏ ချမှတ်ရမည့် အမိန့်များအနက် နစ်နာမှုများအတွက် သတ်မှတ်ထားသော လျော်ကြေးငွေ ပေးစေခြင်း၊ ဒဏ်ကြေးငွေချမှတ်ခြင်းဆိုတဲ့ အမိန့်များပါဝင်ပါတယ်။
စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသည် စားသုံးသူတိုင်ကြားမှု လွယ်ကူအဆင်ပြေအောင် နည်းလမ်း အမျိုးမျိုး စီစဉ်ထားသလို ဆောင်ရွက်မည့် စစ်ဆေးရေးအရာရှိများကို သင်တန်းများ စနစ်တကျ ပေးထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် စားသုံးသူများဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စိတ်ကျေနပ်မှုရ စေရေးတို့အတွက် အာမခံချက်ပေးနိုင်သော အရည်အသွေးမြင့်မားသည့် ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဖော်ဆောင်ဖြည့်ဆည်းနိုင်စေရန်နှင့် စားသုံးသူအခွင့်အရေးများ အပြည့်အဝ ရရှိနိုင်စေရန် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနက ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ စားသုံးသူများ ကလည်း မိမိတို့ရသင့်တဲ့အခွင့်အရေးများရှိကြောင်း၊ အဆိုပါအခွင့်အရေးများကို ဖော်ဆောင် ပေးနေကြောင်းသိရှိပြီး ကိုယ်တိုင်ရယူတတ်ကာ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးကို အလေးထားလျက် မိမိကဏ္ဍဘက်က ဆောင်ရွက်နိုင်တာ ပါဝင်ဆောင်ရွက် နိုင်ကြပါစေကြောင်း တိုက်တွန်း လိုက်ပါတယ်။
DOCA(စစ်ကိုင်း)