“ဆားမပါသော ဟင်းပေါပျက်ပျက်” ဆိုသလို ဆားသည် မြန်မာလူမျိုးများအတွက် သာမက လူသားတိုင်းအတွက် အရေးပါလှသည့် အဖိုးတန်ကုန်ပစ္စည်းတစ်မျိုးဖြစ်သဖြင့် ဆားကြောင့် စစ်ပွဲများပင် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပါသည်။ ရှေးယခင်က ဆားကို အဖိုးတန်ပစ္စည်းဖလှယ်ရာ၌ ကြားခံပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ်လည်း အသုံးပြုခဲ့ကြသလို ဆားခဲအချပ်များကို ငွေအဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ကြပါသည်။ ရောမခေတ်တွင် စစ်သားများအား ဝယ်ယူဖို့ထောက်ပံ့ငွေ “Salarium” လို့ခေါ်တဲ့ ဆားအခကြေးငွေများအား ပေးအပ်ခဲ့တယ်လို လေ့လာမှတ်သား ခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ယနေ့ခေတ် အသုံးပြုနေတဲ့ “salary” (လစာ) ဟူသောအင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရသည် “Salarium” ဆာလာရီယမ် မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ပင် ဖြစ်ပါသည်။ ဂရိလူမျိုးတို့သည် ကျေးကျွန်များကို ဆားဖြင့် လုပ်ခရှင်းပေးခဲ့ကြရာ “not worth his salt” (ဆားပေးရကျိုးမနပ်) ဟူသော အသုံးအနှုန်းလည်း ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဤမျှလောက် အရေးပါသော ဆားအား ကုန်သွယ်မှုများ စတင် ဆောင်ရွက်လာကြသည့်အခါ တစ်ချို့နိုင်ငံများတွင် ဆားအားအခွန်ကောက်ခံမှုများ ဆောင်ရွက် ခဲ့သည့်အတွက် စစ်ပွဲများတောင် ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးပါသည်။
ယနေ့ခေတ်တွင် ဆားကို ဟင်းခတ်ပစ္စည်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ အသားများတာရှည်ခံစေရန်အတွက်လည်းကောင်း၊ ဆပ်ပြာနှင့်ဖန်ချက်လုပ်ခြင်းတို့တွင်လည်းကောင်း အသုံးပြုလျှက် ရှိကြပါသည်။ ဆားကို ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အသုံးပြုကြပါသည်။ ဥပမာအနေဖြင့် အိုင်အိုဒင်းဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကြီးထွားခြင်းနှင့် ဆိုးဆိုး ရွားရွား ဉာဏ်နုံ့ခြင်းတို့ အား တိုက်ဖျက်ရန် ဆားကို အိုင်အိုဒင်းဓာတ်ဖြည့်၍ အသုံးပြုကြခြင်း၊ သွားပိုးစားခြင်းကိုကာကွယ်ရန် ဆားတွင် ဖလူအိုရိုက်ဒ် ဒြပ်ပေါင်းထည့် ၍ အသုံးပြု ခြင်းများပင် ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆားထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံပေါင်း ၉၃ နိုင်ငံ ရှိသည့်အနက် မြန်မာ နိုင်ငံ၏ ဆားထုတ်လုပ်မှုမှာ အဆင့် ၅၁ တွင် ရှိနေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဓိကကျသည့် ဆားထုတ်လုပ်ရာ ဒေသကြီးများမှာ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မွန် ပြည်နယ် တို့ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးသည် တစ်နိုင်ငံလုံး ဆားထုတ်လုပ်မှု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း ခန့်ကို ထုတ်လုပ်ပေးနေသည့် ဒေသလည်းဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ လပွတ္တာ၊ ဖျာပုံ၊ ငပုတော နှင့် ဒေးဒရဲတို့တွင် အိုင်အိုဒင်းဆားချော ထုတ်လုပ်သည့် စက်ရုံ(၃၄)ရုံ တည်ရှိပါသည်။ လူတစ်ဦး တစ်နေ့လျှင် ဆားကျပ်သား တစ်ဝက်ခန့် စားသုံးမှု နှင့် တွက်ချက်ပါက မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်နှစ်လျှင် ဆားချော တန်ချိန် ၁၆၀၀၀၀ ကျော် လိုအပ်လျက်ရှိရာ အဆိုပါလိုအပ်ချက်များကို ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်းရှိ ဆားစက်ရုံများမှ လည်း ထောက် ပံ့ပေးလျှက် ရှိပါသည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအနေဖြင့် ပြီးခဲ့သော (၂၀၂၃-၂၀၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်) အတွင်း၌ ဆားဆန်ချိန် (၁၇၂၈၁၅) တန် ထုတ်လုပ် နိုင်ခဲ့ပါကြောင်း မြန်မာပြည်ရဲ့ ဆားလိုအပ် ချက်ကို အထောက်အပံ့ပေးနေသော ဧရာဝတီဆားလုပ်ငန်းများအကြောင်း ရေးသားတင်ပြ လိုက်ရပါတယ်။
DOCA(ဧရာဝတီ)