ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

            ကမ္ဘောဒီးယားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကောင်စီ (CDC) သည် ပြင်သစ်ကုမ္ပဏီများထံမှ အရည်အချင်းပြည့်မီသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပရောဂျက် (QIPs) ၄၄ ခုကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှစတင်ကာ စုစုပေါင်းဒေါ်လာ သန်း ၃၈၀ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် နည်းပညာ၊ အသိပညာ၊ ကျွမ်းကျင်မှု၊ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် စွန့်ဦးတီထွင်မှုစိတ်ဓာတ်များ လွှဲပြောင်းပေးခြင်းဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို သိသိသာသာ အထောက်အကူ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ CDC ၏ ကမ္ဘောဒီးယား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘုတ်အဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူး Nut-Un Voanra မှ ပြင်သစ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး François Corbin ဦးဆောင်သော ပြင်သစ် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် CDC ရုံးချုပ်၌ တွေ့ဆုံစဉ် ယင်းအချက်အား မျှဝေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အခမ်းအနားတွင် Voanra သည် ကမ္ဘောဒီးယား၏ လူမှုစီးပွားတိုးတက်မှုကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့၏ ခရီးစဉ်ကို ကြိုဆိုကြောင်း၊  ကမ္ဘောဒီးယား-ပြင်သစ်စီးပွားရေးဖိုရမ်၏ အောင်မြင်သောရလဒ်များနှင့် CDC ဒုတိယဥက္ကဌ (၁) Sun Chanthol နှင့် Corbin တို့အကြား နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ၏တွေ့ဆုံမှုကိုများကို ပြောကြားခဲ့သည်။ Voanra သည် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးခရီးတွင် ဆက်လက်ပံ့ပိုးပေးမှုအတွက် ပြင်သစ်အစိုးရနှင့် ပြင်သစ်ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများကို ကျေးဇူးတင်ရှိ ကြောင်း ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။ တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် Corbin က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လျင်မြန်သောဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ချီးကျူးခဲ့ပြီး အစိုးရ၏ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သော ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် အလယ်အလတ်ဝင်ငွေအဆင့်နှင့် ၂၀၅၀ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေမြင့်မားသောနိုင်ငံ အဆင့်သို့ရောက်ရှိရန် အစိုးရ၏ရည်မှန်းချက်ကို ချီးကျူးခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ကြီးထွားလာသော နိုင်ငံတကာဂုဏ်သတင်းနှင့် မူဝါဒ၊ စီးပွားရေး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုစသည့် နယ်ပယ် များတွင် နှစ်နိုင်ငံနှင့် ဘက်စုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအတွက် ခိုင်မာသော ကတိကဝတ် များပြုခဲ့ပြီး လာမည့်နှစ်တွင် Siem Reap ပြည်နယ်၌ ကျင်းပမည့် ၂၀ ကြိမ်မြောက် Francophonie Summit ကို အောင်မြင်စွာ လက်ခံကျင်းပနိုင်ရန် မျှော်လင့်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Khmer Times

DOCA(ရန်ကုန်)      

    ကာဇက်စတန်နိုင်ငံဟာ အလယ်အာရှနဲ့ အရှေ့ဥရောပမှာ တည်ရှိပြီး   အာရှနဲ့ဥရောပတိုက် နှစ်ခုစလုံးတွင် ပါဝင်လျက်ရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နဝမမြောက်အကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး  အကြီး ဆုံးကုန်းတွင်း ပိတ်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ကာ   အနောက်ဥရောပထက်ပင် ဧရိယာပိုမိုကြီးမားပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ရုရှား၊ တရုတ်၊ ကာဂျစ်စတန်၊ ဥဇဘက်ကစ္စတန်၊  တာ့ခ်မင်နစ္စတန်တို့နဲ့ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိပြီး မြို့တော်အမည်မှာ အက်စ်တာနာဖြစ်ကာ ယခင်မြို့တော်ဖြစ်တဲ့ အာမာတီမြို့မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်မှာ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ကာဇက်ဘာသာစကား အသုံးပြုပြီး   ရုရှားဘာသာစကားကိုလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးစွဲကြကာ ကာဇက်၊ ရုရှား၊ ယူကရိန်း၊ ဂျာမန်၊ ဥဇဘက်၊ တာတာနဲ့ ဝီဂါလူမျိုး တွေနေထိုင်ကြပါတယ်။  ဆိုဗီယက်ယူ နီယံပြိုကွဲပြီးနောက် ၁၉၉၁ ခုနှစ်  ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်မှာ သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ပထမဆုံး သမ္မတမှာ နူဆူလ်တန် နာဇာဘာယက်ဗ် (Nursultan Nazarbayev) ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိသမ္မတကတော့ ကာဆင်း တိုကာယဲ့ဗ် (Kassym Tokayev)ဖြစ်ပါတယ်။

          ကာဇက်စတန်နိုင်ငံဟာ ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံဖြစ်သော်လည်း     ၎င်းရဲ့ပထဝီ အနေအထား အရ ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးမှာတော့ အလွန်အရေးပါတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ ဥရောပ၊ ရုရှားနဲ့ အလယ်အာရှဒေသတွေကို ကုန်းလမ်း၊ ရထားလမ်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပေးနိုင်တဲ့ ဗဟိုချက်တစ်ခုဖြစ်တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ စက်မှုဇုန်တွေနဲ့ ဥရောပရှိစားသုံးသူဈေးကွက်တွေကို ရထားလမ်း၊ ကုန်းလမ်းကွန်ရက်ဖြင့် တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ပေးပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်တင်ပို့တဲ့ နိုင်ငံတွေထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး ဥရောပနဲ့အာရှရဲ့စွမ်းအင် လုံခြုံ  ရေးအတွက် မရှိမဖြစ်အရေးပါတဲ့ပိုက်လိုင်း (Pipelines) တွေ တည်ရှိရာဒေသလည်းဖြစ်တယ်။

    မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကာဇက်စတန်တို့ဟာ ပထဝီအနေအထားအရ အလှမ်းဝေးကွာသော်လည်း ကဏ္ဍစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ပါက နှစ်နိုင်ငံစလုံးအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိလာမှာဖြစ်ပါ တယ်။ ကာဇက်နိုင်ငံဟာ ယူရေးရှားကုန်းမြေကို   ဥရောပနဲ့ချိတ်ဆက်ပေးသလို မြန်မာနိုင်ငံဟာ လည်း  တရုတ်၊ အိန္ဒိယနဲ့တောင်အာရှကို အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဖြင့် ချိတ်ဆက်ပေးပါတယ်။ ချိတ်ဆက် မှုတွေ ပိုမိုခိုင်မာလာပါက အာရှအလယ်ပိုင်းမှ အရှေ့တောင်အာရှသို့ ကုန်စည်များနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုတွေ စီးဆင်းနိုင်တဲ့ ဒေသတွင်းလမ်းကြောင်းသစ်တစ်ခု    ပေါ်ပေါက်လာမှာဖြစ်တယ်။

စီးပွားရေးနှင့်ကုန်သွယ်ရေး အခွင့်အလမ်းများ

     ကာဇက်စတန်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဧရိယာအကြီးဆုံး ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း သဘာဝသယံဇာတနဲ့ တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ အလွန်ကြွယ်ဝတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။  မြန်မာ နိုင်ငံအတွက် ကာဇက်စတန်မှ တင်သွင်းနိုင်တဲ့ အဓိကပစ္စည်းတွေကတော့ စွမ်းအင်နဲ့ တွင်းထွက် ပစ္စည်းတွေ၊ စိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာ အပါအဝင်နည်းပညာတွေဖြစ်တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စွမ်းအင် လိုအပ်ချက် အထူးသဖြင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍတွင်   ဖြည့်ဆည်း ပေးနိုင်တဲ့ အလားအလာတွေ ရှိပါတယ်။

     မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့လည်း စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ သယံဇာတအခြေခံကုန်ပစ္စည်းများ၊ ပင်လယ်ရေ ထွက်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝတာကြောင့် ကာဇက်စတန်ဈေးကွက် ကိုတင်ပို့နိုင်တဲ့  အဓိကကုန်စည် များစွာရှိပါတယ်။  မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အထည်အလိပ်လုပ်ငန်းဟာလည်း  ဈေးနှုန်းသက်သာပြီး   အရည် အသွေးရှိတဲ့အတွက် ဥရောပ-အာရှစီးပွားရေးသမဂ္ဂ(EAEU)အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့   ကာဇက်စတန်ရဲ့ ဈေး ကွက်ကို ထိုးဖောက်နိုင်ပါတယ်။ ကာဇက်စတန်ဟာ သတ္တုတူးဖော်ခြင်းနဲ့ သတ္တုသန့်စင်ခြင်း ကဏ္ဍတွေမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာအတွေ့အကြုံနဲ့ ခေတ်မီနည်းပညာတွေပိုင်ဆိုင်ထားတယ်။ မြန်မာ နိုင်ငံအနေနဲ့ ကာဇက်စတန်ရဲ့ သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ သန့်စင်ထုတ်လုပ်ရေးနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း ရေးဆိုင်ရာ စံနှုန်းများနဲ့ နည်းပညာတွေရယူပြီး တွင်းထွက်ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍကို ခေတ်မီတိုးတက် အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံအကြားသဘာဝ သယံဇာတပစ္စည်းများ ဖလှယ်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ စက်မှုကုန်စည်တွေ ကုန်သွယ်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းများ ချိတ် ဆက်ခြင်း၊  နည်းပညာနဲ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့မှတစ်ဆင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုး ဖြစ်ထွန်းနိုင်တဲ့   စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများစွာရှိပါတယ်။

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အခွင့်အလမ်းများ

    ကာဇက်စတန်နိုင်ငံဟာ   ၎င်းရဲ့ပထဝီ အနေအထားတည်ရှိမှုနဲ့ အဖိုးတန်တွင်း ထွက်သယံ ဇာတပစ္စည်းတွေ ကြွယ်ဝတဲ့အတွက်  စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရှိတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ အထူး သဖြင့် စွမ်းအင်လုံခြုံရေးအတွက် အရေးကြီးတဲ့ရေနံနဲ့သဘာဝဓာတ် ငွေ့တင်ပို့ရာ ကနေ နိုင်ငံခြား ဝင်ငွေများရရှိနေတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်  ယူရေနီယံနဲ့ အခြားတွင်း ထွက်သယံဇာတတွေကို ပြည်ပနိုင်ငံအများအပြားကို တင်ပို့ရောင်းချလျက်ရှိပါတယ်။ ယူရေနီယံကို ရုရှားနိုင်ငံသို့ တင်ပို့ ရောင်းချပြီးရေနံကိုတော့ တရုတ်နိုင်ငံသို့ အဓိကထား တင်ပို့ရောင်းချကာနိုင်ငံခြား ဝင်ငွေတွေ ရရှိ နေတာလည်းဖြစ်တယ်။ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံမှာ  ရုရှား၊  တရုတ်တို့အပြင် အမေရိကန် ၊  တောင်ကိုရီး ယား၊ ကာတာ၊ တူကီယဲနဲ့ အနောက်ဥရောပ နိုင်ငံအချို့လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြတယ်။ Astana International Financial Center (AIFC) ဟာလည်း National Digital Investment Platform ရဲ့အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သလို ကာဇက်စတန်ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းကြီး တစ်ခု ဖြစ်တာကိုတွေ့ရှိရတယ်။

          AIFC ဟာ ဗဟိုအာရှဒေသရဲ့ အဓိကဘဏ္ဍာရေး စင်တာကြီး တစ်ခုဖြစ်ပြီး  ဗဟိုအာရ ှဒေသအပြင် တရုတ်နိုင်ငံအနောက်ပိုင်းဒေသ၊ အရှေ့ဥရောပနဲ့   အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတို့ရဲ့ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအတွက် အလွန်အရေးပါလျက်ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကာဇက် စတန်ဟာ  ၎င်းရဲ့တွင်းထွက်သယံဇာတများ တင်ပို့ရောင်းချလို့ ရရှိလာတဲ့နိုင်ငံခြားဝင်ငွေများကို ခေတ်မီဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာဖြင့် ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လုပ်ငန်းများနဲ့ပေါင်းစပ်ကာ နိုင်ငံ၏ အနာဂတ်စီးပွားရေးကို ပုံဖော်နေတဲ့ ဗဟိုအာရှဒေသရဲ့စီးပွားရေးမှာ ဦးဆောင်နေတဲ့နိုင်ငံ လို့ပြောလို့ ရတယ်။

ကာဇက်စတန်ဟာ   နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ကဏ္ဍစုံကနေ နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ အတွက် လမ်းဖွင့်ပေးထားလို့ မြန်မာနိုင်ငံအနေ နဲ့လည်း  စီးပွားရေး အရပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်လို့ရတဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိတယ်ဆိုတာ လုံးဝသေချာနေတယ်။  ဒါ့ကြောင့်  နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲရဲ့ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံကို သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ တဲ့ခရီးစဉ်မှာ  မြန်မာ-ကာဇက်စတန် နှစ်နိုင်ငံကြား စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၊ သတ္တုတူးဖော်ရေးကဏ္ဍ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍနဲ့ စွမ်းအင် ကဏ္ဍတွေမှာ  ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပါက  နှစ်နိုင်ငံလုံးအတွက် အပြန်အလှန် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမယ် လို့  ပြောခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံကဲ့သို့ မြန်မာမှာလည်း တွင်းထွက် သယံဇာတများစွာ ထွက်ရှိတဲ့အတွက် သတ္တုတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ  ကာဇက်စတန်နိုင်ငံနဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။ ဒါ့အပြင် ဒစ်ဂျစ်တယ်အစိုးရတစ်ရပ်အဖြစ် ကူးပြောင်းရန် အကောင်အထည်ဖော်နေတဲ့ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းတွေမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းများ  ရှိနေတာကိုလည်း မြင်တွေ့ရတယ်။

ပထဝီအနေအထားအရ      ဗျူဟာမြောက်အချက်အချာကျမှု

     ကာဇက်စတန်နိုင်ငံဟာ ဆာဟတ်ဖို့ဒ် မက်ကင်ဒါ၏ “Heart Land Theory” အယူအဆ နယ်မြေတွင် ပါဝင်နေပြီး ယူရေးရှားဒေသ၏ အလယ်ဗဟိုချက်လည်း ဖြစ်ကာ   ကမ္ဘာ့အ‌ရှေ့ နဲ့  အနောက်ဒေသများအကြား ပေါင်းကူးတံတားသဖွယ်ဖြစ်နေတယ်။ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံဟာ ကဏ္ဍပေါင်းစုံနိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒကိုထောက်ခံပြီး အမေရိကန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ရုရှား၊ တရုတ် စတဲ့နိုင်ငံတို့နဲ့ အောင်မြင်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ဒေသတွင်းနဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးပြဿနာများ အထူးသဖြင့်  စွမ်းအင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အရေးကြီးသော ချိတ်ဆက်မှုတစ်ခု အဖြစ် ရှိနေတယ်။ ခြုံငုံကြည့်လျှင် ကာဇက်စတန်ဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေ၊ ရုရှားနဲ့ တရုတ် တို့ရဲ့  အကျိုးစီးပွားတွေအကြား     အင်အားချိန်ခွင်လျှာထိန်းသိမ်းရာမှာ ဘက်ပေါင်းစုံ ချိန်ညှိ နေရတဲ့ အခြေအနေမှာရှိနေတယ်။ ရုရှားအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေဟာ ဗဟိုအာရှမူဝါဒကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့  အရေးကြီးတဲ့အချက်ဖြစ်လာတာကြောင့် ကာဇက်စတန်အနေနဲ့ ဘက်စုံသုံး နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ဆက်လက်ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော်လည်း ၎င်းရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ မဟာဗျူ ဟာမြောက် ပထဝီအနေအထားကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားရန်အတွက် ဝေးကွာလှတဲ့ အမေရိ ကန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂတို့ထက်   အင်အားကြီး အိမ်နီးချင်းနှစ်နိုင်ငံ(ရုရှား၊ တရုတ်)တို့နဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မယ့်  နည်းလမ်းသစ်တွေကို   ရှာဖွေလျက်ရှိပါတယ်။

ရရှိလာနိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများ

      ကာဇက်စတန်နိုင်ငံနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကနေ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရရှိလာနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေရှုမြင်ရမယ်ဆိုလျှင် အခြေအနေအချို့နဲ့ ဆက်စပ်တွေးဆကြည့်ဖို့ လိုပါ မယ်။   အငယ်စား နျူကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက် ရုရှား နိုင်ငံပိုင် ROSATOM ကုမ္ပဏီနဲ့ နီးကပ်စွာပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိတဲ့ မြန်မာအနေနဲ့ ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ် ယူရေနီယံထုတ်လုပ်သူ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် အက်စတာနာမှာ နိုင်ငံ့အကြီးအကဲနှစ်ဦး တွေ့ဆုံခဲ့မှုဟာ မိမိတို့နိုင်ငံရဲ့ လျှပ်စစ်ကဏ္ဍ အဖြေရှာရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်ပေးမယ့် အခွင့်အလမ်း တစ်ခုဖြစ်လာနိုင်သလို စီးပွားရေးနဲ့ အခြားနယ်ပယ် အသီးသီးတို့မှာလည်း အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိလာနိုင်တယ်။

     အထူးအားဖြင့်  နျူကလီးယား စွမ်းအင်ကနေ တည်ငြိမ်တဲ့ လျှပ်စစ်ကိုထုတ်လုပ်တဲ့နေရာမှာ အဓိကလောင်စာဖြစ်တဲ့ ယူရေနီယံကြွယ်ဝမှုဟာ အဆိုပါနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ အားသာချက်လို့ဆိုရမှာ ဖြစ်ကာ   နှစ်နိုင်ငံအကျိုးစီးပွားအပါအဝင် သဘောတူညီမှုတွေကနေ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံနဲ့အကြား မိမိတို့နိုင်ငံအနေနဲ့ရယူ တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ရုရှားနဲ့ မြန်မာအကြား အငယ်စား နျူကလီး ယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်နိုင်ရေး  ခြေလှမ်းများကိုပါ အထောက်အကူ ဖြစ်ပေးပြီး မြန်ဆန်စေလာနိုင်တယ်။ ဒါ့အပြင် မိမိတို့နိုင်ငံအနေနဲ့ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံနဲ့ ဆက်ဆံရေး ကောင်းတွေ ဆက်လက် တည်ဆောက်သွားနိုင်မယ်ဆိုရင် ရုရှားဦးဆောင်တဲ့ ယူရေးရှားစီးပွားရေး ယူနီယန်(Eurasian Economic Union) မှာ တက်ကြွစွာပိုမိုပါဝင်လာနိုင်မယ့် ခြေလှမ်းတွေကနေ နိုင်ငံတကာစိန်ခေါ်မှုတွေကို ခံနိုင်ရည်ပိုမိုရှိလာနိုင်မယ့်အပြင်  နှစ်နိုင်ငံအကြားဆက်ဆံရေး အရ လည်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံကောင်းတစ်ခုကို ဆက်လက်ရှာဖွေနိုင်မယ့် အနာဂတ်ခြေလှမ်းအတွက်ပါ အကျိုးများလာနိုင်ပါကြောင်း  ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။  

Source: ခေတ်လူငယ်                                               

DOCA(ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ)

    ထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် အနူတင်ချာဗီရာကူလ်က နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် မြှင့်တင် သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလီမန်၌ ကတိပြုပြောကြားသည်။ ၎င်းအစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် လက်ရှိရင်ဆိုင်နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ် အနူတင်က ပြောကြားသည်။ ထိုင်းစီးပွားရေးကို ပြန်လည်ရှင်သန်လာစေရန်ရည်ရွယ်ပြီး ပြည်သူများ ဝင်ငွေ ပိုမိုရရှိရန်နှင့် လူနေမှုစရိတ်မြင့်တက်မှုကို လျှော့ချပေးမည့် မူဝါဒများကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်  ဝန်ကြီးချုပ် အနူတင်က ကတိပြုခဲ့သည်။

    နိုင်ငံအတွင်းသို့ လာရောက်လည်ပတ်သည့် နိုင်ငံခြားသားခရီးသွား ဧည့်သည်များအား ပစ်မှတ်ထား လိမ်လည်လှည့်ဖြားသည့် လုပ်ရပ်များကို ကာကွယ်တားဆီးခြင်းဖြင့် နိုင်ငံ၏ ခရီးသွား လုပ်ငန်းကို  ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် ကြိုးပမ်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ်က ဆက်လက်ပြောကြားသည်။

    ထို့ပြင်ဝန်ကြီးချုပ်အနူတင်က အဓိကဝန်ကြီးရာထူးနေရာများအတွက် အတွေ့အကြုံရင့် အစိုးရ အရာရှိများနှင့် စီးပွားရေးခေါင်းဆောင်များကို ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး  ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့ရွေး ချယ်ခန့် အပ်မှုနှင့် မူဝါဒ မိန့်ခွန်းများက မတ်လ သို့မဟုတ် ဧပြီလတွင်ကျင်းပမည့် အထွေထွရွေး ကောက်ပွဲ မတိုင်မီ ပြည်သူများ၏ ယုံကြည်မှုကိုရရှိရန် အစိုးရအဖွဲ့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအပေါ် ထင်ဟပ်လျက်ရှိကြောင်း စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက သုံးသပ်ပြောကြားသည်။

ကိုးကား - အင်န်အိတ်ချ်ကေ                                                

DOCA(ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ)

     အိန္ဒိယအစိုးရသည် ဥရောပသို့ ကုန်သွယ်မှုချောမွေ့စေရန် ရည်ရွယ်၍ ဆန်တင်ပို့မှု စည်း မျဉ်းများကို သိသိသာသာ ဖြေလျှော့ပေးခဲ့သည်။ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဦးစီးဌာန လက်အောက်ရှိ ပြညပကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DGFT) က ဘာစမာတီဆန်နှင့် ဘာစမာတီမဟုတ်သော ဆန် နှစ်မျိုးလုံးအတွက် လက်ငင်းအကျိုးသက်ရောက်စေမည့် ပို့ကုန်မူဝါဒပြင်ဆင်ချက်တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။

     ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော စံနှုန်းများအရ အီးယူအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပနိုင်ငံများ ဖြစ်သည့် ဗြိတိန်၊ အိုက်စလန်၊ လစ်ချန်စတိန်း၊ နော်ဝေးနှင့် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံများသို့ ဆန်တင်ပို့သူ များအား ပို့ကုန်စစ်ဆေးရေးကောင်စီ သို့မဟုတ် ပို့ကုန်စစ်ဆေးရေးအေဂျင်စီမှ ထုတ်ပေးသည့် စစ်ဆေးရေးလက်မှတ်ကို ထုတ်ပေးသွားမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အခြားဥရောပ နိုင်ငံများ အတွက် မဖြစ်မနေ စစ်ဆေးရေးလက်မှတ် လိုအပ်ချက်ကို ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂   ရက်နေ့အထိ ခြောက်လ ယာယီဆိုင်းငံ့ထားခဲ့ပါသည်။

    ဤမူဝါဒပြောင်းလဲမှုသည် ITC (HS) Code 1006 ခေါင်းစဉ်အောက်ရှိ ဆန်အမျိုးအစား အားလုံး အကျုံးဝင်မှုရှိသည်။ မကြာသေးမီလများအတွင်း ဥရောပသို့ ဆန်တင်ပို့မှုအပေါ် သက် ရောက်မှုရှိခဲ့သည့် စစ်ဆေးရေးလက်မှတ်များ ရရှိရေးအတွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှောင့်နှေးမှုများ နှင့် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး အတားအဆီးများနှင့် ပတ်သက်၍ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ စိုးရိမ်မှု များကို ဖြေရှင်းပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဖြေလျှော့မှုသည် ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်များကို ရိုးရှင်း လွယ်ကူစေရန်၊ ကုန်သွယ်မှုကုန်ကျစရိတ်များကို လျှော့ချရန်နှင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း အစိုးရက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: SS Rice News, 6 October 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    ဆန်တင်ပို့သူများအတွက် ကြွေးမြီပေးဆပ်နိုင်စွမ်း အကဲဖြတ်စနစ်တစ်ရပ် ထူထောင်ရန် ဗီယက်နမ် စက်မှုနှင့် ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ အဆိုပြုထားပြီး အဆိုပါစနစ်ကို အစိုးရ အချင်းချင်း စာချုပ်ချုပ်ဆိုခြင်းနှင့် ပို့ကုန်ပမာဏ သတ်မှတ်ခြင်းတို့အတွက် ကုမ္ပဏီများ ရွေးချယ် ရာတွင် အဓိကစံသတ်မှတ်ချက်အဖြစ် သတ်မှတ်သွားမည် ဖြစ်သည်။

     အစိုးရ၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ်စဉ် ၁၀၇/၂၀၁၈ နှင့် ၁/၂၀၂၅ တို့ကို အစားထိုးရန် ရည်ရွယ်ထားသော ဆန်တင်ပို့မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အမိန့်ကြော်ငြာစာ (မူကြမ်း) တွင် ဖော်ပြထား သည့် ၎င်းအဆိုပြုချက်သည် ကြွေးမြီဆိုင်ရာ အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းကို ပထမဆုံး အကြိမ် အဆိုပြုလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

     အများဆုံး အမှတ် ၁၀၀ အထိ ရရှိသည့် အမှတ်ပေးစနစ်ဖြင့် ဆန်တင်ပို့သူများ၏ အဆင့် သတ်မှတ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး အဆိုပါအချက်များ၌ ကြွေးမြီအဆင့်သတ်မှတ်ချက်၊ အခွန်ထမ်းဆောင် မှု၊ အကောက်ခွန်မှတ်တမ်း၊ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်တစ်လျှောက် တောင်သူလယ်သမားများနှင့် မိတ်ဖက်လုပ်ဆောင်မှု၊ ကုန်အမှတ်တံဆိပ် တည်ဆောက်မှု၊ ဆန်တင်ပို့မှုအတွေ့အကြုံ၊ ကုန်ပစ္စည်းလက်ကျန်နှင့် အစီရင်ခံစာ တင်ပြမှုများ ပါဝင်သည်။

     အဆိုပြုချက်အရ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုစွမ်းဆောင်ရည်၊ လုပ်ငန်းခွင်ဘေးကင်းရေး၊ မီးဘေး ကာကွယ်ရေး၊ ဘေးအန္တရာယ်ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုနှင့် ဂိုဒေါင်စံချိန်စံညွှန်းများကိုပါ ထည့်သွင်း အကဲ ဖြတ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး အမြင့်ဆုံးအဆင့်အနေဖြင့် ၈၀ မှတ်မှ ၁၀၀ မှတ်အတွင်းနှင့် အနိမ့်ဆုံး အဆင့် အနေဖြင့် သုညမှ ၁၉ မှတ်အတွင်းဟူ၍ အဆင့် ၅ မျိုးခွဲခြားသတ်မှတ်သွားမည်ဖြစ်သည်။

     ဗီယက်နမ် စက်မှုနှင့် ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသည် ဆန်တင်ပို့သူများ၏ ချေးငွေယူခြင်း၊ ပြန်ဆပ်ခြင်းတို့အား အကဲဖြတ်ရန်နှင့် ထုတ်ပြန်ကြေညာရန်အတွက် ကောင်စီတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်း သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဆိုပါ အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များသည် လက်ရှိ၌ တူညီစွာခွဲဝေပေးသည့် စနစ်နေရာတွင် အစားထိုး၍ စာချုပ်များနှင့် ခွင့်ပြုပမာဏများ သတ်မှတ်ခွဲဝေရာတွင် အခြေခံ အဖြစ် အသုံးပြုသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

   အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များသည် ဆန်တင်ပို့သူများ၏ ဂုဏ်သတင်းကို မြှင့်တင်ရေး၊ ယှဉ်ပြိုင် နိုင်စွမ်းမြှင့်တင်ရေးနှင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်တွင် ဗီယက်နမ်ဆန်၏ အမှတ်တံဆိပ်ခိုင်မာစေရေး တို့ကို အထောက်အကူပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စက်မှုနှင့် ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထား သည်။

     သို့ရာတွင် ကုန်သည်တစ်ဦးက ကြွေးမြီပေးဆပ်နိုင်စွမ်း အကဲဖြတ်စနစ်သည် အဆင့်မြင့် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုရှိသည့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်ကြီးများအတွက် အခွင့်သာစေမည် ဖြစ် ပြီး အသေးစားလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်အသစ်များအတွက် ခက်ခဲစေလိမ့်မည်ဟု သတိပေး ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုသို့ အကဲဖြတ်ရာတွင် တရားမျှတမှုရှိစေရန် လွတ်လပ်သော ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲရေး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတစ်ရပ် လိုအပ်မည်ဟု ယူဆရကြောင်း၊ မူကြမ်းတွင် လိုအပ်ချက်များနှင့် ညီညွတ်ပြီး လိုင်စင်ရရှိထားသည့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ငန်းများကို လည်း ဆန်တင်ပို့မှုလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်ခွင့်ပြုရန် အဆိုပြုထားကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: Vietnam News, October 03, 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)