ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

၂ဝ၂၃ ခုနှစ် မေလ ၁၆ ရက်နေ့မှစတင်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသည့် ဝါဂွမ်းများအပေါ် ပိုးသတ်ပေးရန်လိုအပ်ချက်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက ပယ်ဖျက်ပေးခဲ့သည့်အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသူများအတွက် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ၅ ရက်တာစောင့်ဆိုင်းနေရမှုကို လျော့နည်းသက်သာစေခဲ့ကြောင်း ဒါကာမြို့ရှိ အမေရိကန်သံရုံးက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနမှ နည်းပညာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့၏ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ၌ အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်သည့် ခရီးစဉ်အပြီးတွင် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့၏ ခရီးစဉ်အတွင်း အမေရိကန် ဝါဂွမ်းထုတ်လုပ်မှုနှင့် ပိုးမွှားစီမံကွပ်ကဲရေးမဟာဗျူဟာနှင့် ဝါဂွမ်းပြုပြင် ထုတ်လုပ်သည့် နည်းပညာတို့ဖြင့် ဝါဂွမ်းတွင်ပါရှိနေသော ပိုးမွှားကို ဖယ်ရှားသန့်စင်လျက်ရှိကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်မှ ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဝါဂွမ်းကို ဒုတိယမြောက်အကြီးမားဆုံးထုတ်လုပ်ပြီး ဒုတိယအများဆုံး တင်သွင်းသည့်နိုင်ငံဖြစ်ကာ အမေရိကန်နိုင်ငံအတွက် ဝါဂွမ်းများကို သတ္တမမြောက် အကြီးမားဆုံးတင်ပို့သည့် နိုင်ငံလည်းဖြစ်ပါသည်။ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အမေရိကန်၏ ဝါဂွမ်းတင်ပို့မှုမှာ တန်ဖိုးဒေါ်လာ ၄၇၅ သန်းကျော်ရှိခဲ့ပါသည်။ ယခင်က ပိုးသတ်ပေးရန် လိုအပ်ချက်သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ဝါဂွမ်းရောင်းချမှုအား နှောင့်နှေးစေပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသူများအနေဖြင့်လည်း နှစ်စဉ်ဝါဂွမ်း ပိုးသတ်မှုအတွက် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာကို ကျခံခဲ့ရကြောင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံမှ အရည်အသွေးမြင့်မားပြီး ရေရှည်အသုံးခံသော ဝါဂွမ်းများကို တင်သွင်းခွင့်ပြုခြင်းဖြင့် အချိန်နှင့်ငွေ သိသာစွာကုန်ဆုံးမှုကို လျော့နည်းသက်သာစေမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး Mr. Peter D Haas က ယခုကဲ့သို့ ဝါဂွမ်းတင်သွင်းမှုအပေါ် ပိုးသတ်မှိုင်းတိုက်ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ချက်ကို ဖယ်ရှားပေးခြင်းဖြင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမှတစ်ဆင့် ကုန်သွယ်မှုအတားအဆီးများကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ကာ ကြွယ်ဝချမ်းသာစေမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေတိုးတက်စေရန် အမေရိကန်နိုင်ငံမှ အရည်အသွေးမြင့်မားသော ဝါဂွမ်းများကို လိုအပ်လျက်ရှိပြီး အမေရိကန်မှ စားသုံးသူများသည်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ ထုတ်လုပ်သော ရေရှည်အသုံးခံပြီး အရည်အသွေးမြင့်မားသည့် အဝတ်အထည်များကို အသုံးပြုလျက်ရှိပါသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး Mr. Muhammad Abdur Razzaque က ၎င်းတို့အနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် ရာသီဥတုအကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရန်၊ ဆန်းသစ်သောနည်းပညာများကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်နှင့် အစားအသောက်ဖူလုံမှုရှိစေရန်တို့အတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနနှင့် နီးကပ်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Source: The Daily Star, 23 May 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ဧပြီလအတွင်း ဆန်တန်ချိန် ၂.၇၉ သန်း တန်ဖိုးအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံ (ဘတ်ငွေ ၅၁.၂ ဘီလီယံ) တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူ တင်ပို့မှုထက် ၂၃% တိုးတက်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အစိုးရ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Mr. Anucha Burapachaisri က နိုင်ငံအများအပြားတွင် ဝယ်လိုအား တိုးလာခြင်းကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ ဆက်လက်မြင့်တက်လာမည်ဟု မျှော်လင့်ရကြောင်း၊ မေလ ၁၀ ရက်နေ့အထိ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် ၃.၀၅ သန်းရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြည်ပမှ ဆန်အမှာစာများ ဆက်လက်မြင့်တက်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံပိုင်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်များ၏ စျေးကွက်ချဲ့ထွင်မှုနှင့် ဈေးကွက်ဝယ်လိုအားကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန် တင်ပို့ရာတွင် ဆန်အရည်အသွေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတို့အတွက် ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်က ကျေးဇူးတင်လျက်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဧပြီလအတွင်း ဆန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ခြင်းက ဘတ်ငွေအား တည်ငြိမ်မှုရရှိစေပြီး နိုင်ငံခြားဈေးကွက်များတွင် ကုန်စည်၏ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်ရာ ပြည်တွင်းဆန်ဈေးနှုန်းများသည် အစိုးရက အာမခံပေးသည့်ဈေးနှုန်း၏ အထက်တွင် ရောက်ရှိနေခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ နှစ်စဉ်တင်ပို့ရန် လျာထားချက်ထက် ကျော်လွန်နိုင်မည်ဟု လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာနက ခန့်မှန်းထားပြီး ပြည်တွင်းကုန်သွယ်မှုဦးစီးဌာန (DIT) ကလည်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင်  ဆန်တန်ချိန် ၇.၆၉ သန်း တင်ပို့ရာမှ ယခုနှစ်၌ တန်ချိန် ၈ သန်းခန့်အထိ  တင်ပို့နိုင်မည်ဟု မျှော်မှန်းလျက်ရှိသည်။

DIT ၏ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Mr. Udom Srisomsong က ထိုင်းဆန်အပေါ် ကမ္ဘာ့ဝယ်လိုအားသည် အားကောင်းနေဆဲဖြစ်ပြီး ဈေးနှုန်းကိုထိန်းထားနိုင်ကာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင် စွမ်းရရှိစေခဲ့ကြောင်း ပြောဆိုပါသည်။ သို့ရာတွင် အစိုးရအသစ်ဖွဲ့စည်းမည့် Move Forward ပါတီ သို့မဟုတ် Pheu Thai ပါတီတို့၏ မူဝါဒများ၌  ကောက်ပဲသီးနှံဈေးနှုန်းများနှင့် ပတ်သက်၍ စီမံဆောင်ရွက်မှုများကို ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ မတွေ့ရသေးကြောင်း၊  အစိုးရ အပြောင်းအလဲကာလတွင် အဓိကသီးနှံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဟန့်တားသည့်မူဝါဒများကို ရုတ်ချည်း အပြောင်းအလဲမလုပ်သင့်ကြောင်း ထိုင်းဆန်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်း၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ Mr. Charoen Laothamthat က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ပြည်ပသို့ ဆန်တင်ပို့ရာတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ဆုံးရှုံးမည်ကို ထိုင်းကုမ္ပဏီများက စိုးရိမ်နေကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Bangkok Post, 21 May 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ပီလောပီနံနှင့် စားအုန်းဆီ ကဲ့သို့သော သီးနှံများအတွက် ဝင်ငွေအာမခံချက်ရှိစေမည့် အစီ အမံများကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခြင်း မရှိသောကြောင့် အဆိုပါသီးနှံများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အစိုးရအသစ်၏ မူဝါဒကို စောင့်ဆိုင်းနေချိန်၌ လယ်ယာထွက်ကုန်နှင့် ဈေးနှုန်းစီမံခန့်ခွဲမှုစနစ်အား ထိန်းကျောင်းသွားမည်ဟု ထိုင်းစီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ကတိပြုပြောကြားပါသည်။

ပြည်တွင်းကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန၏ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Mr. Udom Srisomsong က ၎င်းတို့အနေဖြင့် လယ်သမားများသို့ လုံလောက်စွာ အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမည့်နည်းလမ်းများအပါအဝင် လယ်ယာထွက်ကုန်နှင့် ဈေးနှုန်းစီမံခန့်ခွဲမှုစနစ်အား ထိန်းကျောင်းဆောင်ရွက်ရန် အစီအစဉ်များချမှတ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ယေဘုယျအားဖြင့် ဈေးကွက်ဈေးနှုန်းများသည် သင့် လျော်သော အခြေအနေရှိသဖြင့် လက်ရှိ လယ်ယာကုန်ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ဈေးနှုန်းများကို စီမံခန့်ခွဲ နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အစိုးရအသစ် မဖွဲ့စည်းမီ အကူးအပြောင်းကာလအတွင်း လယ်သမားများကို ထိခိုက်စေမည့် အလားအလာမရှိကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိုင်းပြည်တွင်းဈေးကွက်၌ တိရစ္ဆာန်အစာဖြစ်သည့် ပြောင်းသည် အစိုးရ၏အာမခံဈေးနှုန်း ဖြစ်သော တစ်ကီလိုဂရမ်လျှင် ဘတ်ငွေ ၈.၅၀ ပမာဏထက် ကျော်လွန်၍ ဘတ်ငွေ ၁၁.၉၅ အထိ ရှိကြောင်း၊ စားအုန်းဆီမှာလည်း အာမခံဈေးနှုန်း တစ်ကီလိုဂရမ်လျှင် ၄ ဘတ်နှုန်းထက် ပိုမို၍ ဘတ်ငွေ ၅.၈၀ ရှိကြောင်း၊ ပီလောပီနံသည်လည်း အာမခံဈေးနှုန်း တစ်ကီလိုဂရမ်လျှင် ၂.၅၀ ဘတ်ကို ကျော်လွန်လျက် ၃.၉၀ ဘတ် ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

အစိုးရ၏ အစီအမံများတွင် သီးနှံများ ပိုလျှံမှုရှိပါက လယ်သမားများနှင့်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ထုတ်ကုန်ရောင်းချမှုကို ဆိုင်းငံ့ထားခြင်း၊ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ၏ လယ်ယာထွက်ကုန်များကို ဝယ်ယူမှုနှင့် လယ်သမားများအတွက် ချေးငွေရရှိမှုဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ပို့ကုန်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် လယ်သမားများအတွက် ဈေးကွက်ရှာဖွေပေးခြင်း စသည်တို့ပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိအစိုးရအနေဖြင့် စပါး၊ ပီလောပီနံ၊ ပြောင်း၊ စားအုန်းဆီနှင့် ရာဘာ စသည့် သီးနှံ ၅ မျိုးအတွက် ဝင်ငွေအာမခံချက်ရှိမည့် အစီအမံများကို ၄ နှစ်တာကာလအတွင်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်းသီးနှံ ၅ မျိုးအတွက် ဘတ်ငွေ ၂၉၉ ဘီလီယံကို လျာထားခဲ့ရာ မေလ ၁၉ ရက်နေ့အထိ ဘတ်ငွေ ၂၁၈ ဘီလီယံကို  ခံစားခွင့်ရှိသော လယ်သမားဦးရေ ၈.၁၃ သန်းသို့ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

အဆိုပါ အစီအမံများသည် လယ်သမားများ၏ ဝင်ငွေတိုးလာစေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း၊ ယခုနှစ်အတွက် ဘတ်ငွေ ၈.၁၅ ဘီလီယံကို ခွဲဝေပေးခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ယခင် ၃ နှစ် ကာလအတွင်း ပျမ်းမျှ ဘတ်ဂျက်ခွဲဝေပေးမှုမှာ ဘတ်ငွေ ၅၀ မှ ၈၀ ဘီလီယံ အကြားရှိကြောင်း၊ ပီလောပီနံ၊ ပြောင်းနှင့် စားအုန်းဆီတို့၏ ဈေးနှုန်းများ သင့်တင့်မှုရှိသဖြင့် ၎င်းသီးနှံများအတွက် ခွဲဝေပေးမှုမှာ နည်းပါးခဲ့ပြီး ရာဘာနှင့် စပါးသီးနှံတို့အတွက်သာ အဓိကလိုအပ်ခဲ့ကြောင်းဖြင့် Mr. Udom ကပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုနှစ်အတွက် စပါးသီးနှံအား ဝင်ငွေအာမခံချက်အစီအစဉ်အဖြစ် ဘတ်ဂျက်ကို ဘတ်ငွေပေါင်း ၁၆၂ ဘီလီယံထိ အတည်ပြုလျာထားခဲ့ရာ ၎င်းအနက် ဘတ်ငွေပ ၇.၈ ဘီလီယံကိုသာ အသုံးပြုပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ သက်ဆိုင်ရာ သီးနှံများနှင့် စပ်လျဉ်းသော မူဝါဒကော်မတီများထံမှ အတည်ပြုချက် ရရှိခဲ့သော်လည်း ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးများသည် အာမခံဈေးနှုန်းထက် မြင့်မားနေသဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် ပီလောပီနံနှင့် စားအုန်းဆီတို့အတွက် ထောက်ပံ့မှုအစီအမံများကို သက်တမ်း တိုးမြှင့်မှု မပြုခဲ့ကြောင်း၊ ၎င်းသီးနှံ ၅ မျိုး၏ ဈေးနှုန်းများသည် အစိုးရက သတ်မှတ်ထားသော အခြေခံဈေးနှုန်းအောက် ကျဆင်းပါက ဝင်ငွေအာမခံမှု အစီအစဉ်အရ လယ်သမားများသို့ ထောက်ပံ့ကြေးများ ပေးအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: Bangkok Post, 20 May 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ပြည်တွင်း၌ ရောင်းလိုအားအပိုင်းကို မြှင့်တင်နိုင်ရန်နှင့် ဈေးနှုန်းများအား ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယအစိုးရသည် ဘရာဇီးနိုင်ငံထံမှ မတ်ပဲများ ဝယ်ယူတင်သွင်းနိုင်မည့်အခြေအနေကို ကြိုတင်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရောင်းလိုအားနှင့် ဝယ်လိုအား ကွာဟချက်အပေါ်မူတည်၍ နှစ်စဉ်မတ်ပဲတန်ချိန် ၇ သိန်းမှ ၇.၅ သိန်းခန့်ကို ပြည်ပမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းနေရကြောင်း၊ ၎င်းပမာဏ၏ ၇၄% ခန့်မှာ မြန်မာနိုင်ငံထံမှ ရယူတင်သွင်းခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ယခု ပြက္ခဒိန်နှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံမှ မတ်ပဲဝယ်ယူတင်သွင်းမှုမှာ တန်ချိန် ၂ သိန်းခန့်ရှိကြောင်း၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် မတ်ပဲ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရန် သင့်လျော်သည့် ရေမြေရာသီဥတုရှိသဖြင့် အိန္ဒိယအစိုးရသည် ဘရာဇီးမှ မတ်ပဲများ တင်သွင်းနိုင်ရန် အလေးအနက်ထားပြီး လေ့လာလျက်ရှိကြောင်း၊ လတ်တလောကာလ၌ ကြိုတင်ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးမှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်းဖြင့် အိန္ဒိယစားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာနမှ  အတွင်းဝန် Mr. Rohit Kumar Singh က ၂၃-၅-၂၀၂၃ နေ့တွင် သတင်းထောက်များသို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မတ်ပဲဝယ်ယူတင်သွင်းမှု အရင်းအမြစ်အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် မှီခိုနေရမှုကို လျော့ချပြီး အခြားသောနေရာဒေသများမှ ရရှိနိုင်ရန် လေ့လာဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ယခင်နှစ်၌ မတ်ပဲ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု တန်ချိန် ၂.၇၇ သန်းရှိရာမှ ၂၀၂၂-၂၃ ခုနှစ် (ဇူလိုင်-ဇွန်) သီးနှံရာသီတွင် မတ်ပဲတန်ချိန် ၂.၆၈ သန်းသာ ထွက်ရှိနိုင်မည်ဟု အိန္ဒိယ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး ဌာနက ခန့်မှန်းထားကြောင်းဖြင့် Economic Times သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါ သည်။

Source: Economic Times, 23 May 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၂-၂၃ သီးနှံစိုက်ပျိုးရေးရာသီ၌ ပဲစင်းငုံ စိုက်ပျိုးထွက်ရှိမှုမှာ ယခင်နှစ် ထုတ်လုပ်မှုအောက် ၁၄% ခန့် လျော့ကျမည်ဟု အစိုးရက ခန့်မှန်းထားပြီး ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင် အသိုင်းအဝိုင်းကမူ အထွက်လျော့ကျမှုမှာ ၂၀% ထက်ပိုမိုမည်ဟု ခန့်မှန်းကြပါသည်။ ပြည်တွင်း၌ ပဲစင်းငုံ လက်လီဈေးနှုန်းများမှာ မြင့်တက်လျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယစားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်းများအရ ဒေလီမြို့တော်တွင် ၁ နှစ်အတွင်း ၂၇% နှင့် ၆ လအတွင်း ၁၀% အထိ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ သို့ဖြစ်ရာ အိန္ဒိယပဲမျိုးစုံနှင့်ကောက်ပဲသီးနှံ လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း (IPGA) က ပဲစင်းငုံ၏နေရာတွင် ပဲနီလေး၊ ကုလားပဲ၊ ပဲတီစိမ်းနှင့် စားတော်ပဲတို့ ကဲ့သို့သော အခြားပဲများဖြင့် အစားထိုးသုံးစွဲမှုကို မြှင့်တင်နိုင်ရေး လှုံ့ဆော်ပွဲများအား အိန္ဒိယစားနပ်ရိက္ခာနှင့် ပြည်သူ့ ဖြန့်ဖြူးမှုရေးရာ ဦးစီးဌာနနှင့် ပူးပေါင်းကျင်းပရန် အဆိုပြုခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

IPGA ကုန်သည်အသင်း၏ ဥက္ကဋ္ဌ Mr. Bimal Kothari က ဈေးကွက်၌ ဝယ်လိုအား ရှိနေချိန်တွင် အိန္ဒိယ၏ ပဲစင်းငုံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ တစ်ဟုန်ထိုး ကျဆင်းမှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယသို့ ပဲစင်းငုံများ အဓိကတင်ပို့သည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်လက်ကျန်မှာ တန်ချိန် ၁ သိန်းခန့်သာရှိပြီး အာဖရိကအရှေ့ပိုင်းနိုင်ငံများမှ သင်္ဘောတင်ပို့မှုမှာလည်း စက်တင်ဘာလခန့်ကျမှသာ ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ရာ လက်ရှိ ပြည်တွင်းဝယ်လိုအားကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေး စီမံဆောင်ရွက်နိုင်မှု မရှိကြောင်း၊ ပဲစင်းငုံနှင့် အလားတူ သို့မဟုတ် ၎င်းထက်ပိုမို၍ ပရိုတင်းကြွယ်ဝသည့် အခြားသောပဲများကို အစားထိုးသုံးစွဲနိုင်ကြောင်း အသိပညာပေးရန်အတွက် ၎င်းတို့ အသင်းအနေဖြင့် လှုံ့ဆော် ပွဲများအား အစိုးရနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိနေသည်ကို မကြာ‌သေးမီက ဌာနဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူများနှင့် အစည်းအဝေး ကျင်းပတွေ့ဆုံရာတွင် တင်ပြခဲ့ကြောင်း၊ ထို့အပြင် အစိုးရ၏ လူမှုဖူလုံရေး အစီအစဉ်များအတွက် ဈေးကွက်အတွင်းမှ ပဲစင်းငုံများကို ဝယ်ယူခြင်းထက် ဈေးနှုန်းပိုမိုသက်သာမှုရှိပြီး ကုန်စည်ပမာဏ ပေါများသည့် အခြားပဲများကို အသုံးပြုရန် အကြံပြုထားကြောင်းဖြင့် ပြောဆိုပါသည်။

Mayur Global Corporation မှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Ms. Harsha Rai ကလည်း အိန္ဒိယသို့ တင်ပို့ရန်အတွက် အာဖရိကဈေးကွက်၌ ပဲစင်းငုံ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်မှုများသည်လည်း ယခင်နှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဈေးနှုန်းမှာ ၂၅% ခန့် မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယဈေးကွက်အတွင်း လွန်ခဲ့သည့် သီတင်းပတ်၌ ဈေးနှုန်း ဆက်လက်မြင့်တက်နေမှုကြောင့် အာဖရိကဒေသထွက် ပဲစင်းငုံများအား ကြိုတင်အရောင်းအဝယ် စာချုပ်ချုပ်ဆိုမှုများမှာ ရပ်ဆိုင်းလျက်ရှိကြောင်း၊ သီးနှံထွက်ပေါ်ချိန် ဈေးကွက်ဝင်ရောက်မှုက ဈေးနှုန်းသက်သာစေနိုင်သဖြင့် သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် သီးနှံရိတ်သိမ်းမည့်အချိန်တိုင်အောင် စောင့်ဆိုင်းနေမည့် အခြေအနေရှိကြောင်း ပြောကြားပါသည်။ အာဖရိကဒေသ၌ အိန္ဒိယဈေးကွက်သို့ တင်ပို့ရန် စိုက်ပျိုးသည့် ပဲစင်းငုံများမှာ ဇူလိုင်၊ ဩဂုတ်လများတွင် ရိတ်သိမ်းရရှိမည်ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်၌ ပြည်တွင်းမှ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သော ပဲမျိုးစုံ၏ ဈေးနှုန်းများ ကြီးမြင့်မှုဖြစ်ပေါ်သဖြင့် အမျိုးသားစိုက်ပျိုးရေးဈေးကွက်သမဝါယမအသင်းချုပ် (NAFED) သည် ပြည်ပမှတင်သွင်းသည့် စားတော်ပဲများ စားသုံးမှုမြှင့်တင်ရေး လှုံ့ဆော်ပွဲများကို  လုပ်ဆောင်ခဲ့ရကြောင်း၊ လက်ရှိ ပြည်တွင်းဈေးကွက်၌ ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လျက်ရှိမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကုန်သည်များအနေဖြင့် ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲတို့ကို သိုလှောင်ဈေးကစားခြင်း မပြုလုပ်ရန်နှင့် အကယ်၍ ပဲမျိုးစုံကို သိုလှောင်ဈေးကစားမှုပြုပါက အစိုးရချင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သည့် အစီအစဉ်ဖြင့်သာ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်ဟု အိန္ဒိယအစိုးရက သတိပေးပြောဆိုထားကြောင်းဖြင့် Economic Times သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားပါသည်။

Source: Economic Times, 18 May 2023  (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)