ထန်းလျက်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှထွက်ရှိသော မြန်မာတို့၏ ရိုးရာအစားအစာတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ထန်းလျက်ကို အစားအစာနှင့် မုန့်များတွင်ထည့်သွင်းအသုံးပြုသကဲ့သို့ ဆေးဝါးအဖြစ်လည်း အသုံးပြု ကြသည်။ ထန်းလျက်ကို သကြားအစားထိုး အချိုဓာတ်အဖြစ်လည်း အသုံးပြုကြသည်။ ထန်းလျက်ကို အညာဒေသများဖြစ်သည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်းနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ ကျောက်ပန်းတောင်း မြို့နယ်များမှ အများဆုံးထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ ကျောက်ပန်းတောင်းမှ ထွက်ရှိသောထန်းလျက်သည် လူကြိုက်များ၍ နာမည်ကြီးသည်။
ထန်းရည်ချိုအများဆုံးထွက်ရှိသည့်အချိန်သည် တပေါင်း၊ တန်ခူး၊ ကဆုန်၊ နယုန်၊ ဝါဆို၊ ဝါခေါင် စသည့်လများတွင် ထန်ရည်လှိုင်လှိုင်ပေါ၍ ထန်းပင်ပိုင်ဆိုင်သူများနှင့် ထန်းလျက်ထုတ်လုပ် သူများအတွက် အကောင်းဆုံအချိန်ဖြစ်သည်။ နွေရာသီနှင့် မိုးရာသီများတွင် ထန်းလျက်ချက်လုပ်မှု အများဆုံးပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုရာသီများသည် ထန်းရည်ပေါ်ချိန်ဖြစ်သောကြောင့် ကုန်ချောအများ ဆုံးထုတ်လုပ်နိုင်သည်။ မိုးနည်းသည့် နှစ်များတွင် ထန်းရည်အထွက်နည်းသည်။
ထန်းလျက်ချက်လုပ်ရာတွင် ထန်းပင်မှကျသည့်အရည်သည် ပထမဦးရေဖြစ်ပြီး ၎င်းထန်းပင် မှကျလာသည့် ထန်းရည်ချိုအား ထန်းလျက်အဖြစ် စတင်ချက်လုပ်ရသည်။ ထန်းရည်ပိုချို၍ ထန်း လျက်ချက်လုပ်နိုင်စေရန် ထန်းရည်ခံမြေအိုးထဲသို့ တည်ခေါက် ထည့်ပေးရသည်။ ထန်းလျက်အညို ချက်လုပ်ရာတွင် ထန်းရည်ချိုအား အပူပေးထားသည့် သတ္ထုဒယ်ထဲတွင် ထန်းရည်များပွတ်လာ၍ အရည်ပျစ်လာသည်အထိ မီးအချိန်အဆပေါ်မူတည်၍မွှေပေးရသည်။ မွှေချိန်(၁၅) မိနစ်ခန့်ကြာပြီး ထန်းလျက်အလုံးများပြုလုပ်နိုင်သည့် အနေအထားမျိုးတွင် မီးဖိုမှချကာ (၁၀) မိနစ်ခန့် ပြန်မွှေပြီး ခပ်နွေးနွေးအနေအထားတွင် ထန်းလျက်အလုံးများ စတင်ပြုလုပ်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ထန်းလျက်အဖြူ ချက်ရာတွင် ထန်းရည်ချို၏ အပေါ်ရည်ကိုသာခပ်ယူပြီး သေချာစွာသန့်စင်ကာ ကျိုချက်ရသည်။ ထန်းလျက်သည် ထန်းဖိုထန်းလျက်နှင့် ထန်းမထန်းလျက်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိသည်။ ထန်းဖို ထန်းလျက် ဆိုသည်မှာ အသီးမသီးသော ထန်းဖိုပင်၏အဖူးမှရရှိသော ထန်းရည်ချိုကို ကျိုချက်၍ ရလာသော ထန်းလျက်ကိုခေါ်သည်။ ထန်းမ ထန်းလျက်ဆိုသည်မှာ အသီးသီးသော ထန်းမပင်၏ထန်းနုခိုင်တွင် အသီးခိုင်ကိုထု၍ ရလာသောထန်းရည်ချိုကို ကျိုချက်ရသော ထန်းလျက်ကိုဆိုသည်။ ထန်းဖို ထန်းလျက်နှင့် ထန်းမထန်းလျက်တွင် ထန်းဖိုထန်းလျက်သည် ပို၍ဆေးဖက်ဝင်ကြောင်းသိရသည်။ ထန်းရည်ချို ၁၂ ပိဿာ (မြေအိုး ၆) လုံးကျိုချက်လျင် ၂ ပိဿာနှုန်းထွက်ရှိပြီး ထန်းအပင် ၄၀ တွင် ထန်းလျက်အချိန်ပေါင်း ၂၅ ပိဿာခန့် ထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
ထန်းလျက်သည် ထန်းပေါ်ဦးထန်းလျက်၊ အုန်းထန်းလျက်၊ ဇီးထန်းလျက်၊ နို့ထန်းလျက်၊ နှမ်း ထန်းလျက်၊ မြေပဲထန်းလျက်၊ သံပုရာထန်းလျက်၊ ဂျင်းထန်းလျက် ဟူ၍ရှိပြီး အုန်းထန်းလျက်နှင့် ဇီးထန်းလျက်ကို လူကြိုက်အများဆုံးဖြစ်သည်။ ထန်းလျက်ကို ကြံသကာများ၊ သကြားများနှင့်ရော ၍ချက်လုပ်မှုများလည်းရှိနေသည်။ သို့သော် ထန်းလျက်အစစ်နှင့် အတုမှာ စားကြည့်ရုံမျှနှင့် ကွဲပြား မှုရှိသည်။ ဆောင်းရာသီ အချိန်ကာလများ၌ ကုန်ကြမ်းရှားပါးခြင်းကြောင့် သိုလှောင်ထားသည့် ထန်းလျက်များကိုသာ ရောင်းချနေရ၍ ဆောင်းရာသီသည် ထန်းလျက်ဈေးနှုန်းအမြင့် ဆုံးအချိန် ဖြစ်သည်။ ကုန်ကြမ်းပေါများချိန်တွင် ၁ပိဿာလျှင် ၁၈၀၀ ခန့်ပေးရသော်လည်း ကုန်ကြမ်းမရရှိနိုင် သည့် အချိန်တွင် ၁ပိဿာ ၃၀၀၀ ခန့်ပေးရကြောင်း သိရသည်။ ယခုနှစ် ထန်းလျက်ဈေးနှုန်းများမှာ ရိုးရိုးထန်းလျက်နှင့် ထန်းပေါ်ဦးထန်းလျက်တို့သည် ၁ပိဿာ ၁၉၀၀-၂၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး၊ အုန်းထန်း လျက်၊ ဇီးထန်းလျက်တို့သည် ၁ပိဿာ ၃၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိကာ နှမ်း၊ မြေပဲ ထန်းလျက်များကို ၅၀ ကျပ်သားနှင့် အထက်ကြိုတင်မှာယူမှသာ ပြုလုပ်ပေးပြီး ဈေးနှုန်းမှာ ၁ ပိဿာ ၄၀၀၀ ကျပ်ခန့် ရှိကြောင်းသိရသည်။
DOCA(စစ်ကိုင်း)