ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

        အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်း Logar ပြည်နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်များ ပြပွဲကို ကျင်းပခဲ့ကြောင်း စက်မှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

        ထိုသို့သော အစပျိုးမှုများသည် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် ဒေသတွင်း ထုတ်လုပ် မှုကို အားကောင်းလာစေရန်အတွက် အဓိကခြေလှမ်းတစ်ရပ်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ပြည်တွင်းဖြစ် ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် စျေးကွက်အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးရန်နှင့် ပြည်တွင်းထွက်ကုန်များကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ရန် ပြည်သူများအား တိုက်တွန်းခဲ့ကြောင်း ပြည်နယ်ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူး Mawlawi Mohammad Anwari Dinparwar က ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

         ပြပွဲတွင် ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် တောင်သူလယ်သမားများသည် စိုက်ပျိုးရေး၊ စက်မှု လုပ်ငန်းနှင့် စီးပွားဖြစ်ပစ္စည်းများ အပါအဝင် ထုတ်ကုန်မျိုးစုံကို ပြသထားကြောင်းသိရသည်။

         အာဖဂန်အစိုးရသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် လက်မှုကဏ္ဍများကို ပံ့ပိုးပေးရန်အတွက် အလားတူ စိုက်ပျိုးရေးပြပွဲများကို ကျင်းပခဲ့ပြီး လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် ၎င်းတို့၏ အသက်မွေးဝမ်း ကြောင်းအတွက် ထိုလုပ်ငန်းများအားမှီခိုနေရပါသည်။

 DOCA(ရန်ကုန်)

           အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ Prabowo Subianto က သဘာဝသယံဇာတကဏ္ဍတွင် တရားမဝင် တူးဖော်မှု၊ မှောင်ခိုလုပ်ငန်းနှင့် အခြားသော မသမာမှုများကြောင့် နှစ်စဉ် ရူပီယာ ထရီလီယံ ဆယ် ဂဏန်းအထိ ဆုံးရှုံးကြောင်း အောက်တို ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ စားအုန်းဆီစိမ်း နှင့် ပတ်သက်၍ ပျက်ခြစားမှုမှ နိုင်ငံတော် ဆုံးရှုံးမှုအတွက် ရူပီယာ ၁၃.၂၅ ထရီလီယံ (အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၈၁၀ ခန့်) ပြန်လည်ရရှိရေး အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားတွင် Prabowo က အဂတိ လိုက်စားမှုကို တိုက်ဖျက်ရန်နှင့် နိုင်ငံတော် ဘဏ္ဍာရေး ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွင် ရှေ့နေချုပ် ရုံးအား ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။ Bangka Belitung မှ ခဲဖြူများ မှောင်ခို တင်သွင်းမှုကို ရပ်တန့်ရန် မကြာသေးမီက လုပ်ဆောင်မှုများသည် နှစ်စဉ် ရူပီယာ ၄၀ ထရီလျံခန့်အထိ ဆုံးရှုံးမှုကို ထုတ်ဖော် ပြသခဲ့ပြီး ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုနီးပါး ဆက်လက်တည်မြဲ နေခဲ့ကြောင်း ၎င်းကပြောကြားခဲ့သည်။ ပြည်သူ လူထု၏ အကျိုးစီးပွားကို ထိခိုက်စေသော မည်သည့်ပါတီ ကိုမဆို အစိုးရအနေဖြင့် ပြတ်ပြတ် သားသား အရေးယူဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းကမှတ်ချက်ပြုသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကြီးမား ကျယ်ပြန့်သော သဘာဝသယံဇာတများကို ကာကွယ်ရာတွင် ကဏ္ဍအားလုံးမှ စည်းလုံး ညီညွတ်စွာနှင့် ခိုင်မာမှုရှိရှိ ပိုမိုကောင်းမွန်သော စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် အမျိုးသား ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို အရှိန်မြှင့်ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း Prabowo က ပြောကြားခဲ့သည်။  

DOCA(ရန်ကုန်)

       အာဂျင်တီးနားသမ္မတနိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ် (BCRA) သည် အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဌာနနှင့် အမေရိ ကန်ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၂၀ အထိ ငွေလဲနှုန်းတည်ငြိမ်ရေး သဘောတူစာချုပ်ကို အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက် နေ့က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြောင်း အာဂျင်တီးနားဗဟိုဘဏ်က အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုသဘောတူညီချက်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အာဂျင်တီးနား၏  မက်ခရိုစီးပွားရေး တည်ငြိမ်မှုကို အထူးအလေးထားပြီး ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းကာ ရေရှည်တည်တံ့သော စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်ကြောင်း BCRA မှ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ အာဂျင်တီးနားစီးပွားရေးဝန်ကြီး Luis Caputo နှင့် အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး Scott Bessent တို့ကြား တွေ့ဆုံမှုအပြင် အာဂျင်တီးနားသမ္မတ Javier Milei နှင့် အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump တို့ အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်က တွေ့ဆုံမှုအပါအဝင် အာဂျင်တီးနားအစိုးရ၏ စီးပွားရေးအဖွဲ့နှင့် အမေရိကန်အရာရှိများ ဝါရှင်တန်တွင် တွေ့ဆုံပြီးနောက် ကြေညာချက်ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ "သဘောတူညီချက်သည် နှစ်ဖက်စလုံးအကြား အပြန်အလှန်ငွေကြေးလဲလှယ်ခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်းများကို ချမှတ်ပေးသည်" ဟု ဘဏ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ "ဤလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများ သည် BCRA အား စာတမ်းတွင် ချမှတ်ထားသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ နှင့်အညီ ၎င်း၏နိုင်ငံတကာ အရန်ငွေများ၏ ငွေဖြစ်လွယ်မှုကို အားကောင်းစေခြင်းအပါအဝင် ရရှိနိုင်သောငွေကြေးနှင့် ငွေလဲနှုန်း မူဝါဒဆိုင်ရာ အကွာအဝေးကို ချဲ့ထွင်နိုင်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ သဘောတူညီ ချက်သည် အာဂျင်တီးနား၏ ငွေကြေးမူဝါဒကို အားဖြည့်ပေးသည့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဟာဗျူဟာ ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ကြောင်း BCRA မှ မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပြီး ငွေလဲနှုန်းနှင့် အရင်းအနှီးဈေးကွက်များ တွင် မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည့် အခြေအနေများကို တုံ့ပြန်ရန် ဗဟိုဘဏ်၏ စွမ်းဆောင်ရည် ကို အားကောင်းစေမည်ဖြစ်သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက် အာဂျင်တီးနားလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီ ရက်ပိုင်းအလိုတွင် အဆိုပါ ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာပြီး ငွေလဲနှုန်း မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေ သည့်အခြေအနေမျိုးတွင် စျေးကွက်လေ့လာသူများက ရွေးကောက်ပွဲမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော မသေချာ မရေရာမှုများကြောင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်သည်ဟု ဈေးကွက် လေ့လာသူများက သုံးသပ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင်၊ Bessent က ၎င်း၏အစိုးရသည် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် ဓနဥစ္စာရံပုံငွေအချို့ကို ပံ့ပိုးပေးမည့် နောက်ထပ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀ ဘီလီယံအတွက် ချေးငွေ လိုင်းသစ်တစ်ခုကို လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

DOCA(ရန်ကုန်)

            "Dushanbe Invest 2025" အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဖိုရမ်အပြီးတွင် စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၁ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူညီချက် ၅၂ ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြောင်း Asia-Plus News Agency က အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံတော်ပိုင်ဆိုင်မှုစီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီ၏ ထုတ်ပြန်ချက် ကို ကိုးကား၍ ဖော်ပြထားသည်။ သဘောတူညီချက်များတွင် စွမ်းအင်ကဏ္ဍ၌ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂.၅ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ သဘောတူညီချက်ငါးခု၊ စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် ဒေါ်လာ ၃၈၆ သန်းတန်ဖိုးရှိ သဘောတူညီချက်ကိုးခု၊ ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်အသွင်ကူးပြောင်းရေးတွင် စုစုပေါင်းဒေါ်လာ ၃၃၄ သန်း တန်ဖိုးရှိ သဘောတူညီချက်ရှစ်ခု၊ အစိုးရ-ပုဂ္ဂလိက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် သဘော တူညီချက်လေးခုတို့ပါဝင်ပါသည်။ တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ် ရေး ပရောဂျက်များ၊ ဒစ်ဂျစ်တယ် စီးပွား ရေး၊ အင်တာနက်အခြေခံအဆောက်အအုံ၊ 5G နည်းပညာနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ပညာရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် မှုတို့လည်း အကျုံးဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ အဓိကသဘောတူညီချက်များထဲမှတစ်ခုမှာ Starlink Tajikistan နှင့် လိုင်စင်သဘောတူညီချက်ဖြစ်ပြီး Starlink ၏ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ  ဂြိုလ်တု အင်တာနက်ကွန်ရက် ကိုနိုင်ငံ သို့ဝင်ရောက်ခွင့်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ စွမ်းအင်ကဏ္ဍရှိ သဘောတူညီချက် များသည် နေရောင်ခြည်နှင့် လေအားလျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများ ဆောက်လုပ်ခြင်းအပြင် စွမ်းအင်လုံခြုံရေးကို အားကောင်းလာစေရန်နှင့် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်၍စွမ်းအင်ကဏ္ဍတွင်ပညာပေးလုပ်ဆောင်မှုများအပြင်အသိပညာပေးခြင်းလုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်မှုများအပေါ် အာရုံစိုက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ "Dushanbe Invest 2025" ကို တာဂျစ်မြို့တော်တွင် အင်္ဂါနေ့မှ ကြာသပတေးနေ့အထိ "Green Economy: ယနေ့ စဉ်ဆက်မပြတ်သော အနာဂတ်အတွက် အခွင့်အလမ်းများ" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ကျင်းပခဲ့ကြောင်းသိရ သည်။

DOCA (ရန်ကုန်)

          အိန္ဒိယ၏ ဆန်တင်ပို့မှုသည် ကောင်းမွန်သောနှုန်းထားဖြင့် တိုးတက်လျက်ရှိပြီး ဖိလစ်ပိုင်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဗြိတိန်နှင့် မက္ကဆီကို အပါအဝင် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက် ၂၆ ခုသို့ တိုးမြှင့်တင်ပို့ရောင်းချရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု အိန္ဒိယ လယ်ယာထွက်ကုန်နှင့် ပြုပြင်ပြီးစားသောက်ကုန်များတင်ပို့မှု ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး အာဏာပိုင်အဖွဲ့ (APEDA) ဥက္ကဋ္ဌ Abhishek Dev က အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

          အိန္ဒိယ၏ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ စက်တင်ဘာလတွင် ၃၃ ဒသမ ၁၈ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လျက် တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၂၅ သန်းရှိခဲ့ပြီး ယခုနှစ် ဧပြီလမှ စက်တင်ဘာလအတွင်း ဆန် တင်ပို့မှု တန်ဖိုးသည် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းတိုးတက်လျက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ ဒသမ ၆၃ ဘီလီယံအထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

          APEDA အာဏာပိုင်အဖွဲ့သည် နိုင်ငံ၏ လယ်ယာထွက်ကုန်တင်ပို့မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းပေးသည့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ လက်ရုံးတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့အနေဖြင့် အဆိုပါ ဈေးကွက် ၂၆ ခုသို့ ဆန်တင်ပို့မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်း လျက်ရှိကြောင်း ဘာရတ် နိုင်ငံတကာ ဆန်စပါးညီလာခံ (Bharat International Rice Conference (BIRC) 2025) နှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များအား သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်စဉ် Mr. Dev မှ သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့သည်။

          အဆိုပါ ၂၆ နိုင်ငံတွင် ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ဗီယက်နမ်၊ အီရတ်၊ အမေရိကန်၊ မလေးရှား၊ တရုတ်၊ ပြင်သစ်၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု၊ ဘရာဇီး၊ တောင်အာဖရိက၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဂျပန်၊ ဂျာမနီနှင့် ကင်ညာနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သည်။ ယင်းနိုင်ငံများသည် အိန္ဒိယ၏ ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သည့် ပါကစ္စတန်ထံမှ ဆန်အများအပြားကို တင်သွင်းလျက်ရှိသည်။

          APEDA နှင့် အိန္ဒိယဆန်တင်ပို့သူများအဖွဲ့ချုပ် (IREF) တို့ ပူးပေါင်းစီစဉ်မှုဖြင့် နယူးဒေလီမြို့ ရှိ Bharat Mandapam ကွန်ဗင်းရှင်းစင်တာတွင် နှစ်ရက်ကြာ ကျင်းပမည့် အဆိုပါညီလာခံ၌ ထုတ်လုပ်သူများ၊ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ၊ တင်သွင်းသူများ၊ မူဝါဒချမှတ်သူများ၊ ငွေကြေးအဖွဲ့ အစည်းများ၊ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းရှင်များ၊ သုတေသနအဖွဲ့အစည်းများနှင့် မိတ်ဖက် ဝန်ဆောင်မှုပေးသူများ ပါဝင်တက်ရောက်ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ဆန်စပါးကုန်သွယ်မှုတွင် ပွင့်လင်းမြင် သာမှု၊ ထိရောက်မှုနှင့် ခံနိုင်ရည်ရှိမှုတို့ကို အားကောင်းခိုင်မာစေမည်ဟု Mr. Dev က ပြောကြား ခဲ့သည်။

          အိန္ဒိယသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၇၂ နိုင်ငံကျော်ကို ထောက်ပံ့ပေးနေသည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဆန် ထုတ်လုပ်သူနှင့် တင်ပို့ရောင်းချသူဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် BIRC 2025 သည် သက်ဆိုင်သူများ အတွက် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များတွင် ၎င်းတို့၏တည်ရှိမှုကို နေရာယူထား ရန် အခွင့်အလမ်းတစ်ခု ထောက်ပံ့ပေးလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။

          အဆိုပါ ညီလာခံသို့ လယ်သမားအဖွဲ့အစည်းများ (FPOs) မှ လယ်သမားပေါင်း ၃၀၀၀ ကျော်၊ နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ ကျော်မှ ပြည်ပဝယ်လက် ၁၀၀၀ ကျော်နှင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ၊ ဆန်စက် များနှင့် မဟာမိတ်စက်မှုလုပ်ငန်းများမှ လုပ်ငန်းရှင်ပေါင်း ၂၅၀၀ တို့ ပါဝင်တက်‌ရောက်ဖွယ် ရှိသည်။

          အဆိုပါ ညီလာခံမှ ရူပီးငွေ ကုဋေပေါင်း ၁ ဒသမ ၈ဝ သိန်းတန်ဖိုးရှိသော ဆန်တင်သွင်းမှု ဈေးကွက်အသစ်များကို ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန်နှင့် ရူပီး ကုဋေ ၂၅၀၀၀ တန်ဖိုးရှိသည့် ဆန်တင်ပို့မှု နားလည်မှုစာချွန်လွှာများ လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရန် ရည်မှန်းထားကြောင်း အိန္ဒိယ ကူးသန်းရောင်း ဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြောဆိုထားသည်။

          အိန္ဒိယသည် ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် စိုက်ပျိုးဧရိယာ ဟက်တာ ၄၇ သန်းခန့်မှ ဆန်တန်ချိန် ၁၅၀ သန်းခန့် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ဆန်ထွက်ရှိမှု၏ ၂၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိသည်။ ပိုမိုကောင်းမွန်သောမျိုးစေ့များ၊ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာအလေ့အကျင့်ကောင်းများနှင့် တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးမှု၊ ရေပေးဝေမှုတို့ကြောင့် တစ်ဟက်တာပျမ်းမျှအထွက်နှုန်းသည် ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ခုနှစ်၌ ၂ ဒသမ ၇၂ တန် ရှိခဲ့ရာမှ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ဟက်တာလျှင် ၃ ဒသမ ၂ တန်ခန့်အထိ တိုးတက်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၇၂ နိုင်ငံကျော်သို့ ဆန်မက်ထရစ် တန်ချိန် ၂၀.၁ သန်း၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂.၉၅ ဘီလီယံ တင်ပို့ခဲ့ပါသည်။

Source: Economic Times, 24 Oct 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)