ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

   နှစ်နိုင်ငံအကြား ပဲမျိုးစုံကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရာတွင် အထူးသဖြင့် မတ်ပဲနှင့် ပဲစင်းငုံတို့ကို တိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်ရန်အတွက် ဘရာဇီးနိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည့် အစီအမံတစ်ရပ်ကို ဖော်ဆောင်လျက်ရှိသည်ဟု နယူး‌ဒေလီမြို့ရှိ ဘရာဇီးသံရုံးမှ စိုက်ပျိုးရေးသံမှူးက ပြောကြားခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

     အိန္ဒိယအနေဖြင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံအား ပဲမျိုးစုံပေးသွင်းနိုင်မည့် အားထားရသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံ တစ်ခုအဖြစ် မှတ်ယူထားကြောင်းဖြင့် မကြာသေးမီက ကျင်းပခဲ့သော အစည်းအဝေးတစ်ခုတွင် အိန္ဒိယအစိုးရ အရာရှိများက ဘရာဇီးသံရုံးမှ တာဝန်ရှိသူများသို့ ပြောဆိုခဲ့သည်။  အဆိုပါတွေ့ဆုံမှု တွင် နှစ်နိုင်ငံဘက်မှ တာဝန်ရှိသူများသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား ပဲမျိုးစုံ ကုန်သွယ်မှု၊ အထူးသဖြင့် မတ်ပဲနှင့် ပဲစင်းငုံ တို့နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပဲမျိုးစုံဆိုင်ရာ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်နိုင်မည့် မဟာဗျူဟာများ၊ ကုန်သွယ်မှု တိုးချဲ့ရေးနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးတို့ကို တွန်းအားပေးမည့် ဖြစ်တန်ခြေရှိသော ယန္တရားစနစ်များ တည်ထောင်မှု ကိစ္စရပ်များအပေါ် ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း ဘရာဇီးသံရုံးမှ စိုက်ပျိုးရေးသံမှူး Angelo de Queiroz Mauricio က ပြောကြားပါသည်။

    အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာအတွင်းဝန် Rohit Kumar Singh က အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ဘရာဇီးထံမှ မတ်ပဲ တန်ချိန် ၃၀၀၀ ကို ဝယ်ယူတင်သွင်းနိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း၌ ဝယ်လိုအားမြင့်တက်နေမှုအရ ယခုနှစ်တွင်လည်း ဘရာဇီးနိုင်ငံထံမှ နောက်ထပ် မတ်ပဲတန်ချိန် ၂၀၀၀၀ ကို တင်သွင်းရယူနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်းဖြင့် ပြီးခဲ့သော သီတင်းပတ်၌ ပြောကြားထားသည်။

     ပဲမျိုးစုံကဏ္ဍ၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား လယ်ယာထွက်ကုန်ပစ္စည်းများ ကုန်သွယ်မှုကို တိုးချဲ့ရန်အတွက် အရေးပါသည့် အခွင့်အလမ်းနယ်ပယ်တစ်ရပ်ကို ကိုယ်စားပြု လျက်ရှိကြောင်း၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယအတွက် မဟာဗျူဟာမြောက် ကုန်စည်ပံ့ပိုးသူ အဖြစ် ရပ်တည်နိုင်မည့် အနေအထားရှိကြောင်း၊ ယေဘုယျအားဖြင့် နှစ်နိုင်ငံဘက်ရှိ လယ်ယာကဏ္ဍများ အားလုံးသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် စိတ်အားထက်သန်မှုရှိကြောင်း၊ အိန္ဒိယနှင့် ဘရာဇီး နှစ်နိုင်ငံ အစိုးရများအနေဖြင့် အပြန်အလှန် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည့် သွင်းကုန်မူဝါဒများနှင့် တည်ငြိမ်မှုရှိပြီး နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မှုကို အကောင်းဆုံးဖြစ်စေမည့် ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်သော ကာလရှည် အနာဂတ် ဖြစ်နိုင်ခြေများကို ဖော်ဆောင်နိုင်ရေးအတွက် စည်းချက်ညီညွတ်စွာ အတူတကွလုပ်ဆောင်နိုင် မည်ဟု မျှော်လင့်ရကြောင်းဖြင့် Mr. Mauricio က ပြောဆိုခဲ့သည်။

    အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာ၊ စားနပ်ရိက္ခာနှင့် ပြည်သူ့ဖြန့်ဖြူးမှုရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနဘက်ကမူ စုံစမ်းမေးမြန်းချက်အပေါ် တစ်စုံတစ်ရာ ပြန်ကြားမှုမရှိကြောင်း၊ အတွင်းဝန် Mr. Singh က အိန္ဒိယ နိုင်ငံ၏ အဓိက စားသုံးကုန်စည်များဖြစ်သော ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲတို့ကို ဈေးကွက်ဖြန့်ကျက်ရယူနိုင် မည့် အရင်းအမြစ်တစ်ခုအဖြစ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သင့်သည်ဟု ယခင်နှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဘရာဇီး နိုင်ငံရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် အစိုးရအရာရှိများသို့ တိုက်တွန်းပြောဆိုထားကြောင်း၊ ယခင် ရက်သတ္တပတ်၌ နယူး‌‌ဒေလီမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပဲမျိုးစုံညီလာခံ ဆွေးနွေးပွဲ၌ လည်း အိန္ဒိယ၏ လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံရှိသော စားသုံးသူများအတွက် သက်သာသော ဈေးနှုန်းဖြင့် အဆိုပါ ပဲမျိုးများ ရရှိနိုင်မှု သေချာခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဟု ၎င်းက ပြောဆိုခဲ့ကြောင်း အိန္ဒိယ Mint သတင်းဝက်ဘ်ဆိုက်၌ ဖော်ပြပါသည်။

    အိန္ဒိယသည် သက်သတ်လွတ်စားသုံးမှု များပြားသည့် နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေအဆင့် အတန်း မြင့်မားလာသည်နှင့်အမျှ ပရိုတင်းပါဝင်မှုရှိသော ပဲမျိုးစုံကို စားသုံးမှုသည် တိုးတက်လျက် ရှိကြောင်း၊ ဝယ်လိုအားမြင့်တက်မှုကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ခုတည်းအပေါ် အမှီပြုရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ ဘရာဇီးနှင့် အာဂျင်တီးနားတို့၏ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်မှုကို ထည့် သွင်း စဉ်းစားလျက် အိန္ဒိယ၏ ဘေးအန္တရာယ်စွန့်စားရမှုကို ခွဲထုတ်လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖြင့် Mr. Singh က ယခင်သီတင်းပတ်တွင် ပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

  အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၌ တင်သွင်းခဲ့သည့် တန်ချိန် ၂ သန်းကို ကျော်လွန်လျက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပဲမျိုးစုံ တန်ချိန် ၃.၁ သန်းခန့်ကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းခဲ့ရာ ပဲနီလေး၊ ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲတို့မှာ အများဆုံးပါဝင်ခဲ့သည်။ လက်ရှိကာလ၌အဆိုပါပဲများကို မြန်မာနိုင်ငံ၊ အရှေ့အာဖရိကနိုင်ငံများ၊ ဩစတေးလျနိုင်ငံနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့ထံမှ အဓိက ဝယ်ယူတင်သွင်းလျက်ရှိသည်။

      အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် လူဦးရေတိုးတက်များပြားမှုနှင့်အတူ သက်သတ်လွတ်စားသုံးရန်အတွက် ပဲမျိုးစုံအပေါ် ဝယ်လိုအားသည်လည်း တိုးတက်လျက်ရှိကြောင်း၊ သို့သော် စားနပ်ရိက္ခာမူဝါဒသည် နှံစားသီးနှံများ ထုတ်လုပ်မှုကို အလေးပေးပြီး ပဲမျိုးစုံကဏ္ဍအား လျစ်လျူရှုခဲ့ခြင်းကြောင့် ပဲမျိုးစုံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ သိသာစွာ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယအနေဖြင့် ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို လုံလောက်စွာ ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေရပြီး နှစ်စဉ် ပြည်ပမှ တင်သွင်းမှုအပေါ် အမှီပြုနေရဆဲဖြစ်ကြောင်း စသည်ဖြင့် Noida မြို့ရှိ Jaipuria စီမံခန့်ခွဲမှုတက္ကသိုလ်၊ စီးပွားရေး ဌာနမှ တွဲဖက်ပါမောက္ခ Amarnath Tripathi က ပြောကြားခဲ့သည်။

     ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် လက်ရှိကာလတွင် ပဲမျိုးစုံ တန်ချိန် ၃ သန်းခန့်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် လျက်ရှိပြီး မတ်ပဲစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် ၁၀၀၀၀ ခန့် ပါဝင်ကြောင်း၊ ကုလားပဲ၊ စားတော် ပဲနှင့် ပဲနီလေးတို့ကို တန်ချိန် ၃၀၀၀ အောက်သာ ထုတ်လုပ်မှုရှိကြောင်း၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံအနေဖြင့် အိန္ဒိယနှင့် ပဲမျိုးစုံကုန်သွယ်မှုတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် စိတ်ပါဝင်စားမှုရှိသော်လည်း အိန္ဒိယဘက်မှ ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒများ တည်ငြိမ်စေရေးနှင့် ဈေးကွက်အခြေအနေ ခန့်မှန်းရလွယ်ကူမှုရှိရေး ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ချက်များအပေါ် စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: livemint.com, 19 Feb 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ၂၀၂၃ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် မီနီမားကတ်များနှင့် စူပါမားကတ်များ၌ ဆန် ရောင်းချမှုကန့်သတ်ချက်များ တိုးမြင့်လာနေချိန်တွင် ဆန်လက်ကျန်များ လုံလောက်မှုရှိကြောင်း အစိုးရက ၁၂-၂-၂၀၂၄ ရက်နေ့၌ ပြောဆိုခဲ့ပါသည်။

    နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေး ပြုလုပ်ပြီးနောက် ဆန်လက်ကျန် လုံလောက်မှု အပေါ် အာမခံပါကြောင်းနှင့် ခေတ်မီလက်လီအရောင်းဆိုင်များအတွက် ဆန်ရရှိနိုင်မှုကို အရှိန်မြှင့် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားစားနပ်ရိက္ခာအေဂျင်စီ၏ အကြီးအကဲ Arief Prasetyo Adi က သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

     ခေတ်မီလက်လီဆိုင်များတွင် ၅ ကီလိုဂရမ်ဝင် ဆန်အိတ်များ ရရှိနိုင်မှုမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ဝန်းကျင်ကတည်းက ရှားပါးလာသည်ဟု သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် လက်လီဝယ်ယူသူများအတွက် ကန့်သတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ လက်လီ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း များအသင်းမှ အကြီးအကဲ Roy Mandey က ကန့်သတ်ချက် များရှိနေသည်ကို အတည်ပြုလျက် ဖြန့်ဖြူးမှုသေချာစေရန်နှင့် ထပ်ဆင့်ပြန်လည်ရောင်းချခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်နိုင်စေရန်အတွက် ထိုသို့ လုပ်ဆောင်ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ဆန်များ ဝယ်ယူရရှိနိုင်မှု လွယ်ကူစေရေးအတွက်လည်း အသင်းက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

     အပတ်စဉ် တနင်္လာနေ့တွင် ထုတ်လွှင့်သည့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု အချက်အလက်များအရ ဆန်ဈေးသည် ဖေဖော်ဝါရီလလယ်တွင် ၁.၆၅% မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလတွင် ဆန်တန်ချိန် ၁.၆၃ သန်းနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလ၌ တန်ချိန် ၁.၁၅ သန်း လိုအပ်ချက် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အချက်အလက်များအရ သိရသည်။ အစိုးရသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဆန် တန်ချိန် ၂.၄၄ သန်း တင်သွင်းရန် စီစဉ်ထားပြီး ၎င်းအနက် တန်ချိန် ၄၄၅၀၀၀ ခန့်မှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အတွက် တင်သွင်းရန်ကျန် ကိုတာခွဲတမ်းကို ဆက်လက်ဖော်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသား စားနပ်ရိက္ခာအေဂျင်စီက ပြောကြားခဲ့သည်။

     အင်ဒိုနီးရှားသည် G2G အစီအစဉ်အရ ထိုင်းနိုင်ငံမှ ဆန်မက်ထရစ်တန်ချိန် ၂ သိန်းကို တင်သွင်းရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြောင်း နိုင်ငံပိုင် စားနပ်ရိက္ခာဝယ်ယူရေးအေဂျင်စီ (Bulog) က ၁၂-၂-၂၀၂၄ နေ့တွင် ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာနှင့် ပါကစ္စတန်တို့မှလည်း ဆန်တန်ချိန် ၅ သိန်းကို ဝယ်ယူရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ကြောင်း ယခုလအစောပိုင်းတွင် Bulog က ပြောကြားထား သည်။

     အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရသည် ယခုနှစ်တွင် ဆန်တန်ချိန် ၂ သန်း တင်သွင်းရန် ကိုတာခွဲတမ်းကို အတည်ပြုထားပြီး ရှေ့လာမည့်မတ်လတွင် လေးပုံတစ်ပုံရောက်ရှိမည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြောင်း၊ ဇန်နဝါရီနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ယခင်နှစ်ကာလတူ ထုတ်လုပ်နိုင်မှုအောက် ၄၆% လျော့ကျလျက် ဆန်တန်ချိန် ၂.၂၅ သန်းခန့်သာ ထွက်ရှိနိုင်သဖြင့် ကနဦးခန့်မှန်းခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဆန်ထွက်ရှိနိုင်မှု မက်ထရစ်တန်ချိန် ၃၂ သန်း ခန့်မှန်းချက်ကို ပြန်လည်လျှော့ချခဲ့ရကြောင်း တာဝန်ရှိသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

    ခြောက်သွေ့သော အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုကြောင့် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှု အလျဉ်ပြတ်တောက်ခဲ့သော်လည်း ယခုနှစ်၌ ထုတ်လုပ်မှု ပြန်လည်ကောင်းမွန်ရန် မျှော်လင့်ရ ကြောင်းနှင့် အယ်လ်နီညိုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် အစောပိုင်းထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေရာမှ ဧပြီလတွင် တဖြည်းဖြည်း ပျက်ပြယ်သွားဖွယ်ရှိသည်ဟု အင်ဒိုနီးရှား မိုးလေဝသအေဂျင်စီက ခန့်မှန်းထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Bangkok Post, 12 Feb 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    ထိုင်းနိုင်ငံ၌ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ပထဝီဒေသဆိုင်ရာအညွှန်းကိန်း (GI) ထုတ်ကုန်များ ရောင်း ချခြင်းမှ ထိုင်းဘတ် ၆၀ ဘီလီယံအထိ ဝင်ငွေရရှိရန် ရည်ရွယ်လျက် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်း ဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် GI ထုတ်ကုန်အရေအတွက်စာရင်း၌ ကုန်စည် ၂၀ မျိုး ထပ်မံပေါ်ထွန်း လာရေး စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း Bangkok Post သတင်း ဌာနက ‌ဖော်ပြပါသည်။

    ယခုနှစ်တွင် ဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ပထဝီဝင်ဒေသ သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ထူးကဲ အရေးပါမှုရှိသည့် သီးနှံများ၏ တန်ဖိုးမြင့်တက်လာစေရန်အတွက် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ထုတ် ကုန်ဆိုင်ရာ GI ကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၏ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းအားကို မြှင့်တင်ရန် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့လုပ်ဆောင်မှုသည် ထိုင်းလယ်သမားများအတွက် အလုပ် အကိုင်ဖန်တီးရေးနှင့် ဝင်ငွေတိုးပွားရေးတို့ကို ဦးတည်ဆောင်ရွက်မှုဖြစ်ကြောင်း၊ GI မှတ်ပုံတင် ထားသည့်ထုတ်ကုန် ၁၉၈ မျိုးအပြင် ထပ်မံ၍ ကုန်စည် ၂၀ မျိုး တိုးတက်လာစေရန် စီစဉ်လျက် ရှိကြောင်း၊ အဆိုပါ အစီအစဉ်တွင် ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများနှင့် ကုန်ချောအထိ အသွင်ပြောင်းလဲ ထုတ်လုပ်နိုင်သည့်ပစ္စည်းများ နှစ်မျိုးလုံးအတွက် စိုက်ပျိုးရေးအခြေခံ ထုတ်ကုန်များ မြှင့်တင်နိုင် ရေးကို အလေးထား ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ယခင်နှစ်၌ GI ထုတ်ကုန် ရောင်းရငွေ ပမာဏသည် ထိုင်းဘတ် ၅၀ ဘီလီယံရှိပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းဘတ် ၆၀ ဘီလီယံထိ ရရှိရေး မျှော်မှန်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်းဖြင့် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ဒုတိယဝန်ကြီး Mr. Napintorn Srisunpang ကပြောဆိုခဲ့ကြောင်း သိရပါသည်။

    နောက်ဆုံးစာရင်းရေးသွင်းထားသည့် GI မှတ်ပုံတင်စာရင်းတွင် တက်ခ် (Tak) ခရိုင်၏ စတုတ္ထမြောက် GI ထုတ်ကုန်ဖြစ်သည့် တက်ခ်ထောပတ်သီး (Tak avocado)၊ တက်ခ်ဂရပ်နိုက် ငရုတ်ဆုံ (Tak granite mortar)၊ မဲဆောက်ပဲကြီးကြော် (Pae Jor Khaew Maesod bean) နှင့် ခွံစိမ်းငှက်ပျော (Homthong Phob Phra) တို့ ပါဝင်ကြောင်း ထိုင်းမူပိုင်ခွင့်ဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြား ရေးမှူးချုပ် Mr. Vuttikrai Leewiraphan က ပြောကြားပါသည်။

    ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တက်ခ်ခရိုင်ရှိ တောင်တန်းဒေသများတွင် စိုက်ပျိုးထားသော ထောပတ်သီး  သည် ပင်းမြစ်၊ ဝမ်မြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်၊ သောင်ရင်းမြစ်၊ ဝမ်ချောင်တူးမြောင်းနှင့် မယ်လမော်ချောင်းတို့ အနီးပတ်ဝန်းကျင်အထိ အကျိုးကျေးဇူးရရှိစေကြောင်း၊ ၎င်းဒေသများတွင် သင့်လျော်သော ရေပေး ဝေစီးဆင်းမှု၊ ရေစုပ်ယူမှုနှင့် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အာဟာရဓာတ်ပါဝင်မှုတို့ကို ပေးစွမ်းသည့် အပြင် မြေသြဇာကောင်းသော မြေနှင့်ပေါင်းစပ်ပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံး စိုက်ပျိုးရေရရှိစေရန် သေချာမှု ရှိကြောင်း၊ ထိုသို့ အပင်ရှင်သန်ကြီးထွားနိုင်သည့် အခြေအနေများကြောင့် တက်ခ်ထောပတ်သီး သည် ထူးခြားသောစေးကပ်သည့် အသွင်အပြင်၊ အရသာ ကြွယ်ဝပြီး မွှေးကြိုင်သောရနံ့များနှင့် ပြည့်စုံသော ထူးကဲသည့်ထုတ်ကုန်တစ်ခုအဖြစ် ခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်ကြောင်း Mr. Leewiraphan က ပြောကြားပါသည်။

     ထိုင်းမူပိုင်ခွင့်ဦးစီးဌာနအနေဖြင့် GI မှတ်ပုံတင်ရရှိပြီးနောက် အရည်အသွေးထိန်းချုပ်မှု စနစ်များ ထူထောင်ရန်၊ စဉ်ဆက်မပြတ်စျေးကွက်ချဲ့ထွင်မှု လမ်းကြောင်းများကို ပံ့ပိုးပေးရန်နှင့် ထုတ်ကုန်များအတွက် တန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန်ဖန်တီးရန် စီစဉ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ ထိုသို့ဆောင်ရွက် ရာတွင် ထုတ်လုပ်သူများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် သက်ဆိုင်ရာဒေသအလိုက် အဖွဲ့အစည်း များနှင့် တိုက်ရိုက်ပူးပေါင်းပြီး အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ယခင်နှစ် ၌ ထုတ်ကုန်အရောင်းမြှင့်တင်မှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့မရရှိခဲ့သော ပြည်နယ်တစ်ခုစီအတွက် ထုတ်ကုန်နှင့် ဧရိယာစိစစ်ရွေးချယ်ရေးကို အသေးစိတ်ကောက် ယူထားသည့် စစ်တမ်းအချက်အလက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ GI မှတ်ပုံတင်ရရှိရန် အလားအလာရှိသည့် ထုတ်ကုန်အသစ်များ မှတ်ပုံတင်ရရှိရန်အတွက် အကဲဖြတ်စစ်ဆေးမှုများကို ဆောင်ရွက် လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Bangkok Post, 12 Feb 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပြည်သူများ အစဉ်အလာအားဖြင့် စားသုံးလေ့မရှိသော ဆန်မျိုးကွဲအချို့ကို ပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ပြီး စားသောက် ကုန်များတင်ပို့မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အာဏာပိုင်အဖွဲ့ (APEDA) သည် ဆန်နီ (Red Rice)၊ ငချိတ်ဆန် (Black Rice) နှင့် ကာလာနာမက်ဆန် (Kalanamak Rice) ဟုခေါ်ဆိုသည့် စပါးခွံ အမည်းဆန် ကဲ့သို့သော ပထဝီ ကုန်အညွှန်းအမှတ်အသား (GI) များရှိသည့် ဆန်မျိုးကွဲများအတွက် သီးခြား HSN codes များကို တီထွင်နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

    အိန္ဒိယကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဌာနမှ တွဲဖက်အတွင်းဝန် Rajesh Agarwal က ပြည်တွင်း၌ ဘာစမာတီမဟုတ်သော ဆန်မျိုးကွဲပေါင်း ၄ဝ မှ ၅ဝ ခန့်ရှိကြောင်း၊ အစိုးရက ဆန်တင်ပို့မှုကို ပိတ် ပင်ချိန်၌ Sona Masuri ၊ Govind Bhog နှင့် Kalanamak သို့မဟုတ် ဘာစမာတီမဟုတ်သော သာမန်ဆန်ဖြူ တို့ကဲ့သို့သော ဆန်မျိုးကွဲများ အားလုံးအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုဖြစ်စေခဲ့ ကြောင်း၊ ဆန်မျိုးကွဲအချို့အတွက် HSN code အသစ်တီထွင်သတ်မှတ်ရန် ဆောင်ရွက်ရခြင်းမှာ ဆန်လုပ်ငန်းနယ်ပယ်၏ တောင်းဆိုမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်သူများအားလုံးများနှင့် အသေးစိတ် ဆွေးနွေးပြီးပါက အဆိုပါကိစ္စအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊  နိုင်ငံအတွင်း အဓိကစားသုံးသည့် သာမန်ဆန်မျိုးကွဲများကို လယ်သမားများက ဆက်လက်ထုတ်လုပ်စေရန် မက်လုံးများပေး၍ ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

    လက်ရှိကာလ၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန်အတွက် HSN codes ၆ မျိုး နှင့် ဘာစမာတီဆန်အတွက် HSN code ၁ မျိုးရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်အတွင်း အိန္ဒိယ နိုင်ငံ၏ဆန်တင်ပို့မှုအပေါ် ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်းရိုက်ခတ်မည်ဟု ခန့်မှန်းရသဖြင့် ယခုကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်မှုသည့် အရေးပါလာခြင်းဖြစ်ပါသည်။

    အစိုးရက ဆန်၊ သကြားနှင့် ဂျုံတို့တင်ပို့မှုအပေါ် ကန့်သတ်ပိတ်ပင်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယ၏ လယ်ယာထွက်ကုန် တင်ပို့မှုမှာ ၉ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ ၂ဝ၂၂-၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်၌ အိန္ဒိယ နိုင်ငံသည် ဆန်တန်ချိန် ၂၂ သန်းတင်ပို့ခဲ့ပြီး ယခုနှစ်တွင်မူ ဆန်တင်ပို့ရန် ပိုလျှံမှုရှိ/မရှိ သေချာ ရေရာမှုမရှိသဖြင့်  ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန်ကို တင်ပို့သွားမည်မဟုတ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Economic Times, 13 February 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ပြည်ပသို့ ကော်ဖီတန်ချိန် ၂၃၀၀၀၀ တင်ပို့ ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၂၃ သန်းရရှိခဲ့ရာ ယခင်နှစ်ကာလတူနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပမာဏအားဖြင့် ၆၁.၆% နှင့် တန်ဖိုးအားဖြင့် ၁၀၀.၃% တိုးတက်ခဲ့ကြောင်း ဗီယက်နမ် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက် ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။

    ဗီယက်နမ်ရာသီခွင် ကြောင်နှစ်၏ နှောင်းပိုင်းရက်များတွင် ဗဟိုကုန်းပြင်မြင့် (Central Highland) ပြည်နယ်များရှိ ကော်ဖီပျမ်းမျှစျေးနှုန်းသည် ယခင်အပတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဆက် လက်မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ အချို့ဒေသများတွင် ကော်ဖီစေ့ တစ်ကီလိုဂရမ်လျှင် ဗီယက်နမ်ဒေါင်ငွေ ၇၈၂၀၀မှ ၇၉၄၀၀ (ဒေါ်လာ ၃.၂ မှ ၃.၂၅) အကြား ဈေးနှုန်းများဖြင့် ဝယ်ယူလျက်ရှိကြောင်း၊ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လာမှုနှင့်အတူ ပြည်တွင်းကော်ဖီဈေးနှုန်းများသည် မကြာမီ၌ တစ်ကီလိုဂရမ် လျှင် ဗီယက်နမ်ဒေါင် ၈၀၀၀၀ ကျော်လွန် သွားဖွယ်ရှိကြောင်း သိရသည်။

   ပြည်တွင်းကော်ဖီဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာရခြင်းမှာ ကုန်သည်များအနေဖြင့် ဗီယက်နမ် နှစ်သစ်ကူး အားလပ်ရက်မတိုင်မီ ကော်ဖီဝယ်လိုအား မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး တင်ပို့သူ များအနေဖြင့် ယခင်နှစ်ကဲ့သို့ ရောင်းလိုအားပြတ်လပ်မည်ကို စိုးရိမ်သည့်အတွက် ၎င်းတို့အနေ ဖြင့် ပိုမိုဝယ်ယူရန် လိုလားကြကြောင်း၊ Dak Lak ပြည်နယ်၌ ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ် ကော်ဖီသီးနှံ အထွက်ပမာဏမှာ တန်ချိန် ၅၈၀၀၀၀ ခန့်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းတွက်ချက်ထားကြသည့်အတွက် ကော်ဖီတင်ပို့မှု ပမာဏမှာ တန်ချိန် ၃၃၀၀၀၀ ခန့်ရှိမည်ဟု မှန်းဆထားကြောင်း၊ အကယ်၍ ယခု အတိုင်း ဈေးနှုန်းများမြင့်တက်နေပြီး ရှေ့ဆက်လက်၍ ဈေးနှုန်းအတက်အကျ အနည်းငယ်ရှိပါက ယင်းပြည်နယ်၏ ကော်ဖီတင်ပို့မှုဝင်ငွေသည် ဒေါ်လာသန်း ၉၀၀ အထိ ရှိလာနိုင်ကြောင်း၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် Lam Dong ပြည်နယ်၌ ကော်ဖီဟက်တာ ၁၇၅၇၀၀ ခန့် စိုက်ပျိုးထားရှိမှုမှ ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင် ကော်ဖီသီးနှံ တန်ချိန် ၅၃၅၀၀၀ အထိ ထွက်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း သိရသည်။

    ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ကော်ဖီတန်ချိန် ၁.၆ သန်းကျော် တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပမာဏအားဖြင့် ၈.၇% ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း ယမန်နှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက တန်ဖိုး ၄.၆% မြင့်တက် လာကာ စံချိန်တင်ကုန်သွယ်မှုပမာဏ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၂၄ ဘီလီယံအထိ ရောက်ရှိခဲ့ ကြောင်း၊ ဗီယက်နမ် ကော်ဖီနှင့်ကိုကိုးအသင်း (Vicofa) ၏ အဆိုအရ ဗီယက်နမ်၏ ကော်ဖီထုတ် လုပ်မှုသည် ၂၀၂၂-၂၃ ခုနှစ်၌ တန်ချိန် ၁.၇၈ သန်းရှိရာမှ ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၁.၆ သန်းမှ ၁.၇ သန်း အတွင်းသို့ လျော့နည်း ကျဆင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

Source: Vietnam News, 11 February 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)