ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

အမျိုးသားသမဝါယမ လယ်ယာထွက်ကုန်ရောင်းဝယ်ရေးအဖွဲ့ (National Cooperative Agricultural Marketing Federation - NAFED) နှင့် အမျိုးသားသမဝါယမစားသုံးသူများအဖွဲ့ (National Cooperative Consumers Federation- NCCF) တို့သည် မဟာရဋ္ဌပြည်နယ်မှ ကြက်သွန်နီတန်ချိန် ၂ သိန်း ၀ယ်ယူမည်ဖြစ်ကြောင်း အိန္ဒိယအစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့အပြီးတွင် ၎င်းပြည်နယ်ရှိ လယ်ယာထွက်ကုန်ရောင်းဝယ်ရေးကော်မတီ (APMC) ကုန်စည်ဒိုင်အချို့မှ ကုန်သည် များသည် အစိုးရ၏ ကြက်သွန်နီ လေလံရောင်းချမှုကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြသည်။

သို့သော် လယ်သမားများနှင့် ကုန်သည်များကမူ မီးဖိုချောင်သုံး အခြေခံစားကုန်များအပေါ် ပို့ကုန်အခွန် ၄၀% စည်းကြပ်မည့် အစိုးရ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ရုပ်သိမ်းပေးရန် ခိုင်မာစွာ တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ အစိုးရကမူ ကြက်သွန်နီ ၁ ကွင်တယ် (၁၀၀ ကီလိုဂရမ်)လျှင် ရူပီး ၂၄၁၀ နှုန်းဖြင့် ဝယ်ယူမည်ဟု ဩဂုတ်လ ၂၂ ရက်၊ အင်္ဂါနေ့၌ ကြေညာခဲ့သည်။

တနင်္လာနေ့မှစတင်၍ ကြက်သွန်နီ လေလံတင်ရောင်းချမှုကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သော ကုန်သည်များက ယခုကဲ့သို့ ပို့ကုန်အခွန်စည်းကြပ်မှုမှာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေပြီး နိုင်ငံတကာဈေးကွက်အပေါ် ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်းဖြင့် ပြော ကြားခဲ့သည်။ နွေကြက်သွန်နီ ထုတ်လုပ်မှုနှုန်းအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကြောင့် ဩဂုတ်လ ၁၉ ရက် နေ့တွင် အစိုးရက ပြည်ပသို့ တင်ပို့ခြင်းကို ကန့်သတ်ရန်နှင့် ပြည်တွင်း၌ ဝယ်ယူရရှိနိုင်မှု တိုးမြှင့်စေရန် ရည်ရွယ်၍ ကြက်သွန်နီအပေါ် ပို့ကုန်အခွန် ၄၀% ချမှတ်ခဲ့ခြင်းနှင့်အတူ အရန်ရိက္ခာသိုလှောင်မှုအတွက် တောင်သူများထံမှ ကြက်သွန်နီ တန်ချိန် ၂ သိန်းကို ထပ်မံဝယ်ယူရန်လည်း တပြိုင်နက်တည်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

ယခင် စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဟောင်း Sharad Pawar က အစိုးရ၏ ကြက်သွန်နီဝယ်ယူရန် ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ပို့ကုန်အခွန်ကောက်ခဲခြင်းအား ရုပ်သိမ်းမည့်အချိန်အထိ များစွာအထောက်အကူဖြစ်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း မဟာရဋ္ဌပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် Eknath Shinde ကမူ အစိုးရ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုဆိုကာ လယ်သမားများအား လှုပ်ရှားမှုကို ရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

အစိုးရ၏ ကြက်သွန်နီဝယ်ယူမှုသည် အင်္ဂါနေ့တွင် စတင်ခဲ့ရာ ဝယ်ယူရေးဗဟိုဌာနရှိရာ Nashik ဒေသမှ တောင်သူလယ်သမားတစ်ဦး၏ ပြောကြားချက်အရ ၎င်းတို့အနေဖြင့် အခြားရွေးချယ်စရာများ မရှိခဲ့၍ အစိုးရထံ ကြက်သွန်နီကို လာရောက်ရောင်းချခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ အစိုးရအနေဖြင့် လယ်သမားများအား ခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်းကို ရပ်တန့်ရမည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ပြောကြားခဲ့သည်။

FarMart ၏ ပူးတွဲတည်ထောင်သူနှင့် အမှုဆောင်အရာရှိဖြစ်သူ Alekh Sanghera က အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာ့အဓိက ကြက်သွန်နီထုတ်လုပ်သူနှင့် တင်ပို့သူနိုင်ငံဖြစ်ရာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၌ ပို့ကုန် တန်ဖိုး ဒေါ်လာသန်း ၅၀၀ ကျော် တင်ပို့နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊  ယခုစည်းကြပ်မှုသည် ပို့ကုန်စျေးကွက်ကို ထိခိုက်ပြီး ကုန်သည်များအတွက် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို အဟန့်အတားဖြစ်စေကြောင်း၊ ပြည်ပသို့ ကြက်သွန်နီ တင်ပို့မှုအပေါ် အလွန်အမင်းမှီခိုနေရသည့် လယ်သမားများ၏ အသက်မွေး ဝမ်းကြောင်းမှုကို ခြောက်လှန့်လျက်ရှိကြောင်း၊ ယှဉ်ပြိုင်ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် နယ်သာလန်၊ မက္ကဆီကိုနှင့် တရုတ်တို့အတွက် အကျိုးမြတ်ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်းဖြင့် ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့အပြင် အိန္ဒိယ၏ ကြက်သွန်နီကို အားကိုးနေရသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ နီပေါနဲ့ သီရိလင်္ကာ ကဲ့သို့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးပြဿနာများဖြင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ကြောင်း၊ ယခုဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် သက်ရောက်မှုနယ်ပယ်မှာ ကျယ်ပြန့်သွားကာ စီးပွားရေးမူဝါဒများ၊ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုတို့အကြား ရှုပ်ထွေးမှုများဖြစ်ပေါ်စေဖို့ မီးမောင်းထိုးပြလျက်ရှိကြောင်းဖြင့်  Alekh Sanghera ထပ်မံပြောကြားခဲ့သည်။

Source: The Hindu Business Line, 23 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

တရုတ်နိုင်ငံ၌ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသကြီး ၁၀ ခုတွင် နမူနာကောက်ယူ လေ့လာဆန်းစစ်ချက် ရလဒ်များအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ကောက်စောစပါး (early-season rice) စိုက်ပျိုးမှုမှာ ဧရိယာလျော့ကျခဲ့သော်လည်း အထွက်နှုန်းတိုးတက်မှု ရရှိခဲ့ကြောင်း တရုတ်အမျိုးသားစာရင်းအင်းဗျူရို အဖွဲ့ (NBS) က ဩဂုတ်လ ၂၃ ရက်၊ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။

အဆိုပါ NBS ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ကောက်စောစပါး စိုက်ပျိုးမှုမှာ ဟက်တာ ပေါင်း ၄.၇၃၃ သန်းရှိပြီး ယခင်နှစ်ကထက် ဟက်တာ ၂၁၉၀၀၀ သို့မဟုတ် ၀.၅% လျော့နည်းခဲ့ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် စပါးအထွက်နှုန်းမှာ ၁ ဟက်တာလျှင် ၅၉၈၇ ကီလိုဂရမ်ရှိပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ် အထွက်နှုန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁ ဟက်တာလျှင် ၇၂.၇ ကီလိုဂရမ်ပိုမိုလျက် တိုးတက်မှု ၁.၂% ရရှိခဲ့ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်ရာ ယခုနှစ်တွင် ကောက်စောစပါး စုစုပေါင်းတန်ချိန် ၂၈.၃၃၇ သန်း ထွက်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ ၎င်းပမာဏသည် ယခင်နှစ် ထွက်ရှိမှုထက် ၂၁၅၀၀၀ တန်ပိုမိုခြင်း သို့မဟုတ် ၀.၈% တိုးတက်မှုရရှိခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဒေသန္တရအစိုးရများသည် တောင်သူလယ်သမားများသို့ အမျိုးသားအဆင့် ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးမှု အထောက်အပံ့များ၊ ကောက်ပဲသီးနှံ စိုက်ပျိုးသည့် တောင်သူများအတွက် တစ်ကြိမ်သာပေးအပ်သည့် ပံ့ပိုးငွေများနှင့် ဝင်ငွေနည်းပါးသည့် တောင်သူများအတွက် အခြေခံထောက်ပံ့မှု အစီအမံများကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ကောက်စောစပါး စိုက်ပျိုးမှုဧရိယာမှာ ကြီးမားစွာ တည်ငြိမ်မှုရှိကြောင်း၊ သို့သော် ယခင်နှစ်၌ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ဆောင်းဦးရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီအတွင်း ကာလရှည်ခြောက်သွေ့မှု ဖြစ်ပေါပြီး ကောက်စောစပါး အချိန်မီ စိုက်ပျိုးနိုင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့ရာ ယခုနှစ်စိုက်ပျိုးမှုမှာ ဧရိယာအနည်းငယ်မျှ လျော့နည်းခဲ့ရကြောင်း၊ ယခုနှစ်တွင် အဓိကစိုက်ပျိုးသည့်ဒေသများ၌ သဘာဝဘေ းအန္တရာယ် သက်ရောက်မှု နည်းပါးပြီး စိုက်ပျိုးမှုကို အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမည့် ကောင်းမွန်သော ရာသီဥတုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းက အထွက်နှုန်း တိုးတက်မှုကို ရရှိစေခဲ့ကြောင်းဖြင့် Ecns.cn တရုတ်သတင်းအေဂျင်စီက ဖော်ပြထားပါသည်။

Source: Ecns.cn, 23 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲ ဈေးနှုန်းများမြင့်တက်မှုနှင့်အတူ အခြားသော ပဲများ၏ ဝယ်လိုအားသည်လည်း မြင့်တက်ခဲ့ရာ ကုလားပဲဈေးနှုန်းများသည် လွန်ခဲ့သည့် တစ်လတာအတွင်း ငါးပုံတစ်ပုံခန့် သိသာစွာမြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အိန္ဒိယအစိုးရ၏ ကောက်ပဲသီးနှံထွက်ရှိနိုင်မှု တတိယအကြိမ်ခန့်မှန်းချက်၌ ကုလားပဲသီးနှံ တန်ချိန် ၁၂၅.၄၃ သိန်းအထိ စံချိန်တင်ထွက်ရှိနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားမှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ကုလားပဲဈေးနှုန်းများမှာ ပုံမှန်မဟုတ်ဟု ကုန်သည်များပြောဆိုကြောင်း၊ ကုန်အဝယ်ဒိုင်များစွာတွင် ကုလားပဲဈေးနှုန်းများသည် ဇွန်လကုန်ပိုင်းအထိ အစိုးရက အထောက် အပံ့ပေးဝယ်ယူမည့် အခြေခံရည်ညွှန်းဈေး ၁ ကွင်တယ် (၁၀၀ ကီလိုဂရမ်) လျှင် ၅၃၃၅ ရူပီးနှုန်း အောက်၌ တည်ရှိနေခဲ့ရာမှ ယခုအခါ အဆိုပါဈေးနှုန်းအထက်သို့ ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ Indore ဈေးကွက်တွင် ကုလားပဲ စံဈေးနှုန်းသည် ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့၌ ၁ ကွင်တယ်လျှင် ၄၇၈၅ ရူပီးနှုန်းရှိပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ၇၇၆၅ ရူပီးအထိ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ အဆိုပါဈေးကွက်၌   ဩဂုတ်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ကုလားပဲ စံဈေးနှုန်းသည် ၁ ကွင်တယ်လျှင် ၅၅၉၅ ရူပီးဖြစ်ကြောင်း Hindu Business Line သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

အိန္ဒိယပဲမျိုးစုံနှင့် ကောက်ပဲသီးနှံအသင်း (IPGA) ၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ Bimal Kothari က ဈေးကွက်အတွင်း ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲ ရှားပါးမှုသည် အခြားသောပဲများအပေါ် ဖိအားများဖြစ်ပေါ်စေ ကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးထွက်ရှိမှု မြင့်မားမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသော်လည်း လွန်ခဲ့သော ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ကုလားပဲဈေးနှုန်းများသည် ၁ ကီလိုဂရမ်ပေါ်တွင် ၆ - ၇ ရူပီးခန့် ပိုမိုလာကြောင်း၊ ပဲနီလေးဈေးနှုန်းသည် ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ၂ - ၃ ရူပီးခန့် မြင့်တက်ခဲ့ပြီး အခြားသော ပဲမျိုးစုံဈေးနှုန်းများ သည်လည်း လိုက်ပါမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ ကုလားပဲထုတ်လုပ်မှု ကိန်းဂဏန်းများမှာ မှန်ကန်သည်ဟု ဆိုပါက အဘယ်ကြောင့် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ရသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်ဖွယ်ရာရှိကြောင်း၊ ကုလားပဲဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်မှုအတွက် အကြောင်းအရင်း ဖော်ပြချက်များမှာ လက်တွေ့မကျကြောင်း၊ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်မှု အချက်အလက်များက ကုလားပဲထွက်ရှိမှုမှာ ယခင်နှစ်ကထက် လျော့နည်းလျက်ရှိသည်ကို ညွှန်ပြနေကြောင်းဖြင့် ပြောဆိုပါသည်။

နိုင်ငံပိုင်ကော်ပိုရေးရှင်းဖြစ်သော NAFED သည် ၂၀၂၂-၂၃ ခုနှစ် ဆောင်းရာသီ၌ စိုက်ပျိုး ထွက်ရှိသည့် သီးနှံများအား ဈေးကွက်တင်ရောင်းချသည့် ရာသီကာလအတွင်း ကုလားပဲတန်ချိန် ၂၃.၅ သိန်းခန့်ကို အရန်ရိက္ခာအဖြစ် ဝယ်ယူစုဆောင်းခဲ့သည်။ IGrain India ပဲမျိုးစုံရောင်းဝယ်ရေး ကုမ္ပဏီမှ သုတေသီ Rahul Chauhan က NAFED လက်ဝယ်တွင် ယခင်နှစ် လက်ကျန်ပမာဏ တန်ချိန် ၁၄ သိန်း အပါအဝင် ဈေးကွက်သို့ရောင်းချပေးနိုင်သည့် ကုလားပဲတန်ချိန် ၃၇.၅ သန်းခန့် ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ လက်ရှိဈေးကွက်၌ ကုန်ပြတ်လပ်သည့် အခြေအနေရှိဟန်တူကြောင်း၊ NAFED ၏ ကုလားပဲ အမြောက်အမြား ဝယ်ယူမှုကြောင့် ယခုနှစ်တွင် ကုမ္ပဏီများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် ဝယ်ယူစုဆောင်းနိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း၊ အလားတူ ပဲခွဲစက်လုပ်ငန်းများထံ၌လည်း ကုလားပဲလက်ကျန် များပြားမှု မရှိကြောင်း၊ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ဝယ်လိုအားမြင့်တက်မှုနှင့်အတူ ကုလားပဲ ၁ ကွင်တယ်လျှင် ရူပီးငွေ ၁၀၀၀ မှ ၁၂၀၀ အတွင်း ဈေးနှုန်းများ တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုလာခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားပါသည်။

Indore မြို့အခြေစိုက် အိန္ဒိယအမှုန့်ကြိတ်စက်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ Suresh Agarwal က ကုလားပဲထွက်ရှိမှုမှာ အစိုးရ၏ခန့်မှန်းချက် တန်ချိန် ၁၃၅.၄၃ သိန်းအောက် လျော့ နည်းလျက် တန်ချိန် သိန်း ၉၀ မှ ၉၅ သိန်းအတွင်းသာ ရှိနိုင်ကြောင်း၊ မဒ္ဒရာပရာဒေ့ရှ်နှင့် ရာဂျပ်စတန်ပြည်နယ်များရှိ ကုန်အဝယ်ဒိုင် အများအပြားတွင် လွန်ခဲ့သော ၁၀ - ၁၂ ရက်ခန့်အတွင်း ကုလားပဲ ၁ ကွင်တယ်လျှင် ရူပီး ၈၀၀ ခန့် ဈေးပိုမိုလာပြီး ရူပီး ၅၉၀၀ မှ ၆၁၀၀ အကြား ဈေးနှုန်း များဖြင့် ရောင်းဝယ်မှုရှိကြောင်း၊ ပြည်နယ်များစွာတွင် ပြည်သူ့ဖြန့်ဖြူးရေးစနစ်အောက်၌ ကုလားပဲ များကို ဖြန့်ဝေလျက်ရှိခြင်းက ဈေးနှုန်းကွဲပြားမှုဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း ပြောဆိုပါသည်။

အမျိုးသား လယ်ယာထွက်ကုန် သမဝါယမဈေးကွက်မြှင့်တင်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (NAFED) သည် အရန်ရိက္ခာ သိုလှောင်ထားရှိမှုမှ နှစ်ဟောင်းကုလားပဲ ကုန်လက်ကျန်များကို အိန္ဒိယပြည်တွင်း နေရာဒေသ အနှံ့အပြား၌ စတင်ရောင်းချလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: The Hindu Business Line, 20 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှုသည်  ဇူလိုင်လတွင် တန်ချိန် ၁.၀၈ သန်းခန့်ရှိရာ ယခင်လထက် ၅၉% ခန့် ပိုမိုတင်သွင်းခဲ့ပြီး ၇ လအတွင်း တင်သွင်းမှုအမြင့်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း သိရပါသည်။ ပဲပုပ်ဆီတင်သွင်းမှုမှာ ၂၂% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ပမာဏအားဖြင့် တန်ချိန် ၃၄၂၂၇၀ တန် ရှိပါသည်။ နေကြာဆီတင်သွင်းမှုအနေဖြင့် ၇၁% မြင့်တက်မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး တန်ချိန် ၃၂၇၂၅၉ ရှိကြောင်း မွန်ဘိုင်းမြို့အခြေစိုက် အိန္ဒိယဆီစက်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း (SEA) က ဩဂုတ်လ ၁၄ ရက် တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားပါသည်။

အိန္ဒိယ စားသုံးဆီ ပြန်လည်သန့်စင်စက်လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် ဈေးနှုန်းကျဆင်းချိန် ကာလအတွင်း ဝယ်ယူမှု တိုးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ ဝယ်ယူသူနိုင်ငံဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှု မြင့်မားခြင်းက ထိပ်တန်းထုတ်လုပ်သူများ ဖြစ်သည့် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့ရှိ စားအုန်းဆီ လက်ကျန်ပမာဏကို လျော့နည်းစေပြီး မလေးရှား စားအုန်းဆီစျေးနှုန်းများကို အထောက်အကူဖြစ်စေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း စားသုံးဆီတင်သွင်းမှုသည် ဇူလိုင်လတွင် တန်ချိန် ၁.၇၆ သန်းအထိ စံချိန်တင်မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ပင်လယ်နက်ဒေသဖြတ်ကျော် ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုမှာ မသေချာမရေရာမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းကြောင့် ဆီသန့်စင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များက လာမည့်ပွဲတော်ရာသီကာလ၌ စားသုံးဆီလက်ကျန်များပြားစေရေးအတွက် တိုးမြှင့်ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အိန္ဒိယဆီကုန်သည်များက ပြောဆိုပါသည်။

ရုရှားနိုင်ငံက ပင်လယ်နက်ဒေသ ကောက်ပဲသီးနှံများ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ်မှနုတ်ထွက်ပြီးနောက်ပိုင်း နေကြာဆီဈေးမြင့်တက်လာကြောင်း၊ ထို့အပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပဲပုပ်ဆီထုတ်လုပ်နိုင်မှုအပေါ် စိုးရိမ်မှုများရှိလာခြင်းနှင့် ပဲပုပ်ထိပ်တန်းတင်ပို့သည့် အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံမှ ရောင်းလိုအားနည်းပါးခြင်းတို့ကြောင့် ပြီးခဲ့သောလတွင် ပဲပုပ်ဆီစျေးနှုန်းများသည်လည်း မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း နယူးဒေလီအခြေစိုက် အိန္ဒိယကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောကြား ခဲ့သည်။

စားအုန်းဆီကြမ်းဈေးနှုန်းသည် ပဲပုပ်ဆီကြမ်းဈေးနှုန်းထက် လျော့နည်းပြီး တစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅၀ ကျော်အထိ ဈေးနှုန်းကွာခြားမှု ရှိလာသည့်အတွက် အိန္ဒိယ ဆီသန့်စင်ရေးလုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် စားအုန်းဆီသို့ ပြောင်းလဲ ဝယ်ယူ လုပ်ကိုင်လာကြောင်း၊ ရှေ့လာမည့်လများတွင်လည်း စားအုန်းဆီ တိုးမြှင့်တင်သွင်းမှု ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး စက်တင်ဘာလအတွင်း တန်ချိန် ၁ သန်းခန့် တင်သွင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊  အိန္ဒိယသို့တင်သွင်းမည့် စားအုန်း ဆီကြမ်းအတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ခ ကုန်ကျစရိတ်များ၊ ဘဏ်စရိတ်များ၊ အခွန်အခများ ပါဝင်သည့် CIF တစ်တန်ဈေးနှုန်းမှာ  အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၁၀ ရှိပြီး ပဲပုပ်ဆီကြမ်းမှာ ဒေါ်လာ ၁၀၅၀ နှင့် နေကြာဆီကြမ်းသည် ဒေါ်လာ ၁၀၁၀ အသီးသီး ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Reuters, 14 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုထက်မက မိုးများအလွန်အကျွံရွာသွန်းခဲ့ပြီးနောက် ကော်ဖီအထွက်နှုန်းသည် အနည်းဆုံးဖြစ်ခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘာ့ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမှာလည်း အချိန်တိုင်း မြင့်တက်နေခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါ အယ်လ်နီညို၏ ခြောက်သွေ့သောရာသီဥတုကြောင့် ကမ္ဘာ့ စတုတ္ထအကြီးမားဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီအထွက်နှုန်းမှာ ပိုမိုလျော့နည်းနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် အာရဘီကာကော်ဖီထက် ပိုမိုခါးသက်သော အရသာရှိသည့် ရိုဘတ်စတာကော်ဖီများကို အဓိက စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် ထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းကျဆင်းခဲ့သဖြင့် ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမှာ ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ၄ဝ% ကျော်မြင့်တက်ခဲ့ကာ ဇွန်လ၌  အမြင့်မားဆုံးသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။

အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုသည် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်အကုန်ပိုင်း၊ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလအထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဟုခန့်မှန်းထားပြီး ခြောက်သွေ့မှုများလည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း ရာဘိုဘဏ်ရှိ လယ်ယာထွက်ကုန် ဈေးကွက်သုတေသနဌာန အကြီးအကဲ Carols Mera က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ရာသီဥတုခြောက်သွေ့မှု ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဆိုပါက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီထုတ်လုပ်မှုမှာ ၂ဝ၂၄-၂ဝ၂၅ တွင် ပိုမိုကျဆင်းနိုင်ကြောင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား မိုလေဝသဌာန၏ပြောကြားမှုအရ ပူပြင်းခြောက်သွေ့သည့် ရာသီဥတုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်သည် ကော်ဖီအဓိကစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာ ဒေသနှစ်ခုဖြစ်သော ဂျာဗားနှင့် ဆူမားတြားအပါအဝင် နိုင်ငံ၏သုံးပုံနှစ်ပုံထက် ပိုမိုသည့် ဧရိယာပမာဏအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ၂ဝ၂ဝ ပြည့်နှစ်နှင့် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်တို့တွင် လာနီညာကြောင့် မိုးများ အမြောက်အမြားရွာသွန်းခဲ့ပြီး ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ပထမငါးလတွင်လည်း အလားတူမိုးများသောဖြစ်ရပ်ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါသည်။ ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီထွက်ရှိမှုမှာ  ၆ဝ ကီလို ဂရမ်ဝင် အိတ်ပေါင်း ၉.၇ သန်းထွက်ရှိမည်ဟုခန့်မှန်းထားသဖြင့် ယခင်နှစ်၌ ထွက်ရှိမှု အိတ်ပေါင်း ၁၁.၈၅ သန်းအောက် လျော့နည်းကျဆင်းမည်ဖြစ်ကာ ၂ဝ၁၁-၁၂ ခုနှစ်‌ နောက်ပိုင်း အနိမ့်ဆုံး ထွက်ရှိမှုဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဌာနက ဖော်ပြထားပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ရိုဘတ်စတာကော်ဖီများ စိုက်ပျိုးသည့် ဆူမားတြားကျွန်းတောင်ပိုင်း၊ လမ်ပန် ဒေသရှိ တောင်သူတစ်ဦးဖြစ်သူ Peratin Buchori က ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်တွင် ကော်ဖီရိတ်သိမ်းမှုမှာ မိုးရွာသွန်းမှုများသဖြင့် ၃ဝ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်းကျဆင်းပြီး ကော်ဖီပန်းများမှာ စောစီးစွာ ကြွေကျခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ လမ်ပန်အခြေစိုက် ကော်ဖီ ကုန်သည် တစ်ဦးက ကော်ဖီရောင်းလိုအားမှာ ယခင်နှစ်ထက် ၂၅% လျော့နည်းကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့အရောင်းကျဆင်းခဲ့သဖြင့် လွန်ခဲ့သောလများအတွင်း ကော်ဖီကို ရုတ်တရက် အများအပြား ဝယ်ယူမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း Reuters သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ကော်ဖီစိုက်ဧရိယာ ၁ ဟက်တာလျှင် ကော်ဖီစေ့ ဝ.၇ မှ ၁.ဝ မက်ထရစ် တန်ထွက်ရှိပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး ရိုဘတ်စတာကော်ဖီစေ့ရောင်းချသည့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှာ ၁ ဟက်တာလျှင် ကော်ဖီ ၂.၇ တန်ထွက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါ သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကော်ဖီစိုက်ခင်းဟက်တာ ၁.၂၅ သန်းခန့်ကို အသေးစားတောင်သူများမှ စိုက်ပျိုးကြပြီး ရှေးရိုးစဉ်လာ စိုက်ပျိုးနည်းများကိုသာ အသုံးပြုကြသူများဖြစ်ကာ ဓါတ်မြေဩဇာလည်း အလုံအလောက် မရရှိကြကြောင်း၊ ကော်ဖီပင်အများစုမှာ အိုမင်းလျက်ရှိကြပြီး အချို့အပင်များမှာ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုထက်မက ကြာရှည်ပြီဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအစိုးရက တောင်သူများကို အပင်သစ်များ ပြန်လည်စိုက်ပျိုးရန် တွန်းအားပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ကော်ဖီပျိုးပင်များ ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ဓါတ်မြေဩဇာထောက်ပံ့ပေးခြင်းနှင့် အတိုးနှုန်းသက်သာသော ချေးငွေများ ပိုမိုထုတ်ချေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ သို့ရာတွင် တရားဝင်ကိန်းဂဏန်းများအရ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီစိုက်ဧရိယာ စုစုပေါင်းအနက် ၂% ခန့်သာ ပြန်လည် စိုက်ပျိုးခဲ့ကြောင်း၊ ဝယ်ယူသည့် ကုမ္ပဏီများမှ စိုက်ပျိုးသူများသို့ အကောင်းဆုံး အလေ့အထများကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးပြီး အရောင်းကမ်းလှမ်းမှုပြုလုပ်စေမည့် အစီအစဉ်သစ်တစ်ရပ်အား အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန် အစိုးရက စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Channel News Asia, 14 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)