HighLight News

ထိုင်းနိုင်ငံ

၁။      ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပုဇွန်တင်ပို့မှုသည် ယခုနှစ်အတွက်(၁၄%)ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းထား ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့်(၁၅၀၀၀၀)သာရှိမည်ဖြစ်ပြီး တန်ဖိုးအားဖြင့် ဘတ်ငွေ(၄၄)ဘီလီယံရှိ ကြောင်း၊ ၎င်းမှာ(၂၁%)ကျဆင်းသွားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ များသောအားဖြင့် ကပ်ရောဂါနှင့် ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်မားနေခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခုနှစ် ပထမ (၁၀)လအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်ပပုဇွန်တင်ပို့မှုမှာ စုစုပေါင်းအားဖြင့် တန်ချိန် (၁၂၃.၂၉၇)ရှိခဲ့ကြောင်း၊ နှစ်အလိုက်တွင်(၉%)ကျဆင်းခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် (၃၅.၉)ဘီလီယံရှိပြီး (၁၁%)ကျဆင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် ယခုနှစ်အတွက် ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တန်ချိန်(၂၇၀၀၀၀)သာရှိမည် ဖြစ် ကြောင်း၊ ၎င်းမှာ ၂၀၁၉ခုနှစ်က ရှိခဲ့သော တန်ချိန်(၂၉၀၀၀၀)ထက် (၇%)ကျဆင်းသွား ခြင်း ဖြစ်ပြီး ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားစဉ် ကာလအတွင်း ပုဇွန်ရောဂါနှင့် ဝယ်လိုအားနည်းခြင်းတို့ ကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၂။       တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှုအနေဖြင့် (၃%)ကျဆင်းမည်ဖြစ်ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့် (၃.၃၂)သန်းရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်းသိရှိရပါသည်။ တိုင်းပြည်၏ ပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှုမှာ လာမည့်နှစ်တွင် (၁၅%)တိုးတက်လာနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး တန်ချိန်အားဖြင့် (၃၁၀၀၀၀)ရှိလိမ့်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်ပပို့ကုန်တင်ပို့မှုအနေဖြင့် (၁၅%)တိုးတက် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ပြည်တွင်းဝယ်လိုအားမှာ စုစုပေါင်းပုဇွန်ထုတ်လုပ်မှု၏(၂၀%)အထိ တိုးတက်လာနိုင်ဖွယ်ရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း၊ လာမည့်(၅)နှစ်တာ ကာလအတွင်း ပြည်တွင်း ပုဇွန်စားသုံးမှုမှာ (၄၀%-၅၀%)အထိ တိုးတက်လာလိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၃။      ပုဇွန်လုပ်ငန်းအတွက် အဓိကအတားအဆီးမှာ ဘတ်ငွေဖြစ်ကြောင်း၊ ဘတ်ငွေတန်ဖိုး မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကစ၍ (၁၁%)မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ ဒေါ်လာနှင့်ဘတ်ငွေလဲနှုန်းမှာ ပျမ်းမျှအား ဖြင့် (၃၃.၆၈)ဖြစ်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ ရှုပီးနှင့် ဗီယက်နမ် ဒေါင်ငွေတို့မှာ (၁၄%)နှင့် (၂%)တို့ ဖြင့် အသီးသီး တန်ဖိုးလျော့ကျခဲ့ကြောင်း Mr.Somsak ကပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဘတ်ငွေ တန်ဖိုး မြင့်တက်မှုမှာ အမျိုးသားအဆင့်ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။      

၄။         စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ပို့ကုန်တင်ပို့မှုနှင့် ပတ် သက်၍ ယခုနှစ်တွင် (၇%) အထိ ကျဆင်းခဲ့ရပြီးနောက်လာမည့်နှစ်အတွက် ပို့ကုန် တင်ပို့မှု အား (၄%) တိုးတက်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒနှင့် မဟာဗျူဟာ ရုံးညွှန်ကြားရေးမှူး ချုပ် Ms. Pimchanok Vonkorpon က ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးပြန်လည်နာလန်ထူလာမှုနှင့် ကာကွယ်ဆေးရရှိလာမှုတို့ကြောင့် နောက်နှစ်အတွက် အစားအစာ ၊ အိမ်မှနေ၍ အလုပ်လုပ် ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်ပတ်သက်သည့် ထုတ်ကုန်များ၊ အိမ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ၊ ကျန်းမာ ရေးပစ္စည်းအများစုတို့အနေဖြင့် လာမည့်နှစ်တွင် ပြည်ပတင်ပို့မှု တိုးတက်လာလိမ့်မည်ဖြစ် ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ကုန်သွယ်ဖက်နိင်ငံအများစု၏ တင်ပြချက်များအရ ဒုတိယ လှိုင်းကူးစက်မှုများရှိနေသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ပိတ်ဆို့မှု Lockdown အစီအမံများမှာ စီးပွား ရေးတစ်ခုလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေရန် ပထမလှိုင်း အချိန်ကဲ့သို့ တင်းကြပ်စွာ မပြုလုပ် ကြကြောင်း Ms. Pimchanok က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဒုတိယ (၃)လပတ်တွင် အောင်မြင်စွာ ထုတ်လုပ်နိုင်သောကာကွယ်ဆေးကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအလားအလာ အပေါ်ယုံကြည်မှု များစွာရှိခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် ပို့ကုန်အလားအလာနှင့် ပတ် သက်၍ အခြားသော အပြုသဘောဆောင်သည့်အချက်များမှာ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ထောက် ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသည် ပုံမှန်အခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားခြင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ရေနံ ဝယ်လို အား ပြန်လည်မြင့်တက်လာခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း၊ အနှုတ်သဘောဆောင်သော အချက် အလက်များမှာမူ ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊ ကြာရှည်စွာကူးစက်ဖြစ်ပွားနေသည့် ကပ်ရောဂါ၊ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲများ၊ ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေမှုနှင့် အမေရိကန်စီးပွား ရေး၏ သက်ရောက်မှု၊ ရွေးကောက်ခံသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်၏ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒတို့ပါဝင် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၅။         (၂၃.၁၂.၂၀၂၀)ရက်နေ့တွင် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုဝင်ဘာလတွင် တိုင်းပြည်၏ အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းပြီး ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ (၁၈.၉)ဘီလီယံ ရှိခဲ့ကြောင်း၊ ယခင်နှစ် အလားတူကာလထက် (၃.၆၅%) ကျဆင်း သွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုမှာလည်း (၀.၉၉%) ကျဆင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန် ဒေါ်လာ (၁၈.၉) ဘီလီယံရှိခဲ့ကြောင်း၊ ရလဒ်အနေဖြင့် ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၅၂.၆)သန်းရှိခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ လက်ရှိတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် တရုတ်၊ အာဆီလံ (၅) နိုင်ငံနှင့် CLMV  နိုင်ငံများသို့ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုများလည်း (၈.၉%၊ ၁၅%၊ ၁၃% ) တို့ဖြင့် အသီးသီးကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ တောင်အာရှဈေးကွက်သို့ တင်ပို့မှုမှာ (၁.၇%) ကျဆင်းခဲ့ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ် တစ်နှစ်လုံးအနေဖြင့် ထိုင်းပြည်ပပို့ကုန်တင်ပို့မှုသည် ၇% ကျဆင်းသွားနိုင်ပြီး၊ အမေရိ ကန်ဒေါ်လာ (၂၃၈)ဘီလီယံရှိလာနိုင်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါသည်။

၆။         ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကုန်စည်ဈေးနှုန်းများသည် ၂၉-၁၂-၂၀၂၀ နေ့တွင် Makro Super market ၊ Tesco Lotus Supermarket ၊ Makro နှင့် Knlong Toey Market များ၌ ရောင်းချ နေသော လက်လီနှင့် လက်ကားဈေးနှုန်းများဖြစ်ပါသည်။ ဆန်၊ ပဲမျိုးစုံ၊ ငါး၊ ပုဇွန်များ သိသာ စွာ ပြောင်းလဲခြင်းမရှိကြောင်း၊ ဝက်သားဈေးနှုန်းနှင့် ကြက်သားဈေးနှုန်းများလည်း သိသာစွာ ပြောင်းလဲမှုရှိကြောင်း၊ ဒီဇယ်ဆီဈေးနှုန်းနှင့် ဓါတ်ဆီဈေးနှုန်းသည် ယခင်အပတ်ကထက် ဈေးနှုန်း အနည်းငယ်ပြန်ကျသွားကြောင်း၊ ဘတ်ငွေလဲနှုန်းသည် ပျမ်းမျှအားဖြင့် အမေရိကန် တစ်ဒေါ်လာလျှင် ၃၀.၀၈ဘတ်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

ဟောင်ကောင်နိုင်ငံ

၇။         ဟောင်ကောင်ဒေသသို့ ခရီးသွားများ လာရောက်မှုမှာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် လျော့ နည်းလာရာ (၉၉.၈%) အထိ လျော့ကျခဲ့ပြီး COVID-19  စတုတ္ထ လှိုင်းကြောင့် ကူးစက်မှု နှုန်းများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေရာ နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ခရီးသွား (၆၀၀၀)ဦးအောက် လျော့ နည်းခဲ့ကြောင်း၊ ခရီးသွားများ လာရောက်မှု၏ (၆၀%) ရှိသော တရုတ်ပြည်မကြီးမှ လာ ရောက်မှုမှာလည်း လျော့ကျခဲ့ပြီး နိုဝင်ဘာလအတွင်းက (၃၅၅၅)ဦးသာ လာရောက်ခဲ့ ကြောင်း၊ ခရီးသွားများလာရောက်မှုအနေဖြင့် စက်တင်ဘာလကတည်းကပင် အနိမ့်ဆုံးဖြစ် နေကြောင်း၊ COVID-19 ကြောင့် ဟောင်ကောင်ဒေသသို့ ဝင်ပေါက်ဂိတ် (၃)ခု ဖြစ်သော  ဟောင်ကောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၌လည်း လေကြောင်း အချို့လာရောက်မှုတို့ကို ပိတ်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်ပမှာ လာရောက်သူများကိုသာ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ပြီး နှစ်ပတ်ကြာ အသွားအလာ ကန့်သတ်စောင့်ကြည့်နေထိုင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုနှစ် ပထမ (၁၁) လအတွင်း ခရီးသွားများလာရောက်မှုမှာ (၃.၅၆)ဘီလီယံ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် (၉၃.၂) ရာခိုင်နှုန်းလျော့ကျခဲ့ကြောင်း၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်က ဟောင်ကောင်သို့ လာရောက်သည့်ဧည့်သည် (၅၅.၉၁)မီလီယံ လာရောက်ခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားများလာရောက်မှုမှာ နိုဝင်ဘာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ယခင်ကထက် လူဦးရေ (၆၀၀၀)ခန့်နီးပါးလျော့ကျခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၈။      ဟောင်ကောင်ဒေသသည် နိုင်ငံတကာမှ ဒေသ (၁၁၇)ခု နှင့် လေကြောင်းလိုင်း ချိတ်ဆက်ပြေးဆွဲ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ယခုနှစ်အတွင်း ခရီးသည်တင်လေယာဉ် (၂၉၆၉၈)စီး ပြေးဆွဲခဲ့ရာ အနီးဆုံးဒေသရှိ ကွမ်ကျိုးလေဆိပ်ထက် (၃)ဆများခဲ့ကြောင်း၊ သို့ သော် တရုတ်ပြည်မကြီး၌ မတ်လအတွင်း ကူးစက်မှုလျော့ကျလာခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ပြန် လည်ဖွင့်လှစ်လိုက်သည့်အတွက် မဟာပင်လယ်ကွေ့ဒေသ၌ ဟောင်ကောင်လေဆိပ် ပြေးဆွဲ မှုကို ထိခိုက်မှုရှိသောကြောင့် လေဆိပ်ကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်မှု မြင့်တက်လာကြောင်း၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က စတင်၍ တရုတ်ပြည်မကြီးဗဟိုအစိုးရသည် ရှန်းကျန့်ဒေသအား အချက်အချာကျ သည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်၍ လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ရှန်းကျန့်လေဆိပ်မှ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများသို့ လေကြောင်း လိုင်းများ ပြေးဆွဲနိုင်မှုမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် (၆၈) % ၊ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် (၂၄) % နှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် (၂၉) % အသီးသီးဖြစ်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်ဒေသမှ ပြေးဆွဲမှုမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် တွင် (၂) %နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် (၇) % အသီးသီးမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ် တွင် ပြေးဆွဲမှုမှာ (၃)% လျော့ကျခဲ့ကြောင်း၊ အဆိုပါလျော့ကျမှုမှာ မဟာပင်လယ်ကွေ့ ဒေသအတွင်း ဆက်သွယ်သွားလာမှု အဆင်ပြေစေရန် ဟောင်ကောင်ဒေသအနီးရှိ ကျူးဟိုင် လေဆိပ်ကို (၅၅)% တိုးမြှင့်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်လေဆိပ်တွင် အသုံးပြု မည့်သူများ၊ ဆက်သွယ်ရန် ကွန်ယက်လမ်းကြောင်းများရှိသော်လည်း ရှန်းကျန့်နှင့် ကွမ်ကျိုး ဒေသတို့တွင်မရှိကြောင်း၊  အကယ်၍ ဟောင်ကောင်ဒေသမှ ကုန်ပစ္စည်းများ ပို့ဆောင်မှု ကွင်းဆက်ကို အားလုံးမပို့နိုင်လျှင် ပုံစံအသစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲပို့ဆောင်ကြမည် ဖြစ်ရာ ကမ္ဘာ့ ကပ်ရောဂါ  COVID – 19ကြောင့် အဆိုပါဒေသများမှ ပြေးဆွဲနိုင်မှုများမှာ တစ်ပြေးညီဖြစ် သွားနိုင်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ  COVID – 19 ဖြစ်ပွားမှုမှာ (၁)နှစ် သို့မဟုတ် (၂)နှစ်ခန့် ကြာမြင့်နေလျှင် ကုမ္ပဏီများသည် ကုန်ပစ္စည်းများပို့ဆောင်ရန် အခြားသော လမ်းကြောင်း များကို ရွေးချယ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော် နိုင်ငံပေါင်း (၂၃၀)ကျော်သို့ ပို့ဆောင်နေသည့် ဟောင်ကောင်ဒေသအခြေစိုက် Freight Amigoသည် ဟောင်ကောင်ဒေသ အပြည်ပြည်ဆိုင် ရာလေဆိပ်အနေဖြင့် မဟာပင်လယ်ကွေ့ဒေသ၌ အချက်အချာကျသည့် လေဆိပ်အဖြစ် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်လျက် ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံ

၉။      ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ကဏ္ဍစုံ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်အနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ လူနေမှုပုံစံအသစ်နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေနိုင်သည့် ခေတ်မီဒစ်ဂျစ်တယ် လူ့ ဘောင် အဖွဲ့အစည်းသို့ ပြောင်းလဲရေးအတွက်  ဂျပန်အစိုးရသည် အထူးကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားရန် ပြင်ဆင်လျှက်ရှိရာ ကိုရိုနာကူးစက်ရောဂါသည် နိုင်ငံစီးပွားရေးကို များစွာ သက်ရောက်မှုရှိသဖြင့် ကူးစက်ရောဂါစောင့်ကြည့်လေ့လာမှုမှာ အရေးပါသည့် အချက် တစ်ချက် ဖြစ်သည့်အတွက်  ဂျပန်နိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့် ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုနှင့်အတူ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးကဏ္ဍတို့တွင် ဟန်ချက်ညီမျှစွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်လာစေရန် အထူးအလေးထား ကြိုးပမ်းနေ သကဲ့သို့ ကာဗွန်ကင်းစင်သည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်လာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်အတူ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ် စနစ်အသုံးပြုမှုမြှင့်တင်ရေး၊ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်နှင့် လုပ်ခလစာများ ဟန်ချက်ညီ မြင့်မား လာစေမည့်ဝန်းကျင်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်လာစေရေးအတွက် အစိုးရမှ တွန်းအားပေး ဆောင် ရွက်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံ၏ လူမှုစီးပွားဘဝနှင့် အလုပ်အကိုင် အခြေအနေများ တည်ငြိမ် လာစေရန် ဘက်စုံမူဝါဒများချမှတ်ကာပံ့ပိုးဆောင်ရွက်နေသော်လည်း ယခုသုံးလ ပတ်ကာလ အတွင်း နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးမှာ ဆက်လက်ထိုင်းမှိုင်းနေဆဲဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၁၀။    ကုမ္ပဏီများ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာသုံးစွဲမှုအပိုင်းတွင် ကြီးမားစွာကျဆင်းနေပြီး ပြည် တွင်းစီးပွားရေး မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေသောကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစုအနေဖြင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုဆောင်ရွက်ရန် ရပ်ဆိုင်းနေသကဲ့သို့ နိုင်ငံ၏ထက်ဝက်ကျော်ရှိသည့် ပုဂ္ဂလိကစားသုံးမှု အခြေအနေသည်လည်း ကြီးမားစွာထိခိုက်ခဲ့ရကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်လွှားပြန့်ပွားနေသည့် ကိုရိုနာ ကပ်ရောဂါဂယက်ကြောင့်  အနာဂတ်ကာလ၌ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့်အခြားနိုင်ငံများ၏ အလုပ်အကိုင်/ ဝင်ငွေ/ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု/ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍနှင့် အရင်းအနှီး ဈေးကွက်များကို ဆက်လက်ထိခိုက်လာနိုင်သဖြင့် အတက်အကျများကို အထူးအာရုံစိုက် လေ့လာဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်ပွားနေမှုကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအပိုင်းတွင် ဆက်လက်အားနည်း နေမှုများ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဆက်လက်ကျဆင်းနေမှုများ၊ ဒေသတွင်းပထဝီနိုင်ငံရေးအပိုင်း တင်းမာနေမှုများ၊ ရံဖန်ရံခါ ရင်ဆိုင် ကြုံတွေ့နေရသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ စသည် တို့ကြောင့် လက်ရှိဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ယခင်သုံးလပတ်ကာလများထက် အနည်းငယ် တိုးတက်လာသော်လည်း ကဏ္ဍစုံဖွံဖြိုးတိုးတက်မှုအနေဖြင့် ယခင်ကိုရိုနာ ကူးစက် ရောဂါမပြန့်ပွားမီကာလ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနေအထား မျိုးသို့ ပြန်လည် မရောက်ရှိ သေးဘဲ ဆက်လက် ထိုင်းမှိုင်းနေမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၁၁။    ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိကမိတ်ဖက်ပို့ကုန်တင်ပို့သည့်နိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြန်လည် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့်အတွက် မော်တော်ယာဉ်နှင့် မော်တော်ယာဉ်ဆက်စပ်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုများ ပြန်လည် မြင့်တက်လာခဲ့သည့်ဒေသများမှာ အာရှတိုက်နိုင်ငံများ၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ဥရောပ သမဂ္ဂနိုင်ငံများဖြစ်ကြကြောင်း၊ ဝန်ဆောင်မှုကုန်သွယ်ရေးဖြစ်သည့် ပြည်တွင်း/ ပြည်ပ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကိုရိုနာကပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုဒဏ်ကြောင့် အထိနာခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တကာ ခရီးသွား ဝင်ရောက်မှုသည် ဆက်လက်ကျဆင်းနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်း နာလန်ထူ လာစေရန် ပြည်တွင်းခရီးသွားလှုံ့ဆော်မှုအစီအစဉ်ဖြစ်သည့်  “Go To Travel Campaing” ကို ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း ပြည်တွင်း ကိုရိုနာ ကူးစက် ရောဂါပြန်လည် မြင့်တက်လာမှုများကြောင့် Osaka နှင့် Sapporo  မြို့များကို နိုဝင်ဘာလ နောက်ဆုံးပတ်မှ စတင်ကာအဆိုပါ အစီအစဉ်မှ ရပ်နားထားခဲ့ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း ကူးစက်မှု များ နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဆက်လက်မြင့်တက် နေခြင်းကြောင့် ဒီဇင်ဘာလကုန်တွင်စတင်မည့် နှစ်ကူးအားလပ်ရက်တွင် ကူးစက်မှုများ ပိုမိုမြင့်မားလာနိုင်သည့် အတွက် အစိုးရ၏ ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်ဆိုင်ရာ အကြံပေးအဖွဲ့နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ကာ ဂျပန်အစိုးရမှ ပြည်တွင်း ခရီးသွား လာမှု လှုံ့ဆော်ရေးအစီအစဉ် “Go To  Travel Camping” ကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ၂၈ ရက်နေ့မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ဆိုင်းငံ့ထားမည် ဖြစ် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၁၂။     ကာလတိုသုံးသပ်ချက်အနေဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကိုရိုနာပြန့်ပွားမှုထိန်းချုပ်ရေး ဆောင် ရွက်ချက်များအရ နိုင်ငံတကာဝင်ထွက်မှုများပိတ်ထားခြင်း၊ စီးပွားဖြစ် နိုင်ငံတကာ လေကြောင်း ခရီးစဉ်အများစု ရပ်ဆိုင်းထားခြင်းတို့ကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း အခြားသော နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များ၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ် ဆောင် ရွက်မှုများကြောင့် ပို့ကုန်ကဏ္ဍတွင် ပြန်လည်မြင့်တက်လာသော်လည်း အဆိုပါနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် အားနည်းချက်/ အားသာချက်များကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစား ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဓိက သွင်းကုန်မိတ် ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် ဉရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံများမှ သွင်းကုန်များဝင်ရောက်မှုအားနည်းနေပြီး ကာလ တို သုံးသပ်မျှော်မှန်းချက်အနေဖြင့် လူမှုစီးပွား ရေး ဆောင်ရွက်ချက်များ ပြန်လည် စတင် နေပြီဖြစ်၍ သွင်းကုန်ကဏ္ဍ ပြန်လည်မြင့်တက်လာနိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်း ထားကြောင်း သိရှိရ ပါသည်။

စင်ကာပူနိုင်ငံ

၁၃။    စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ တရားဝင်သတင်းထုတ်ပြန်ချက်အရ နိုင်ငံစီးပွားရေးသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ စတုတ္ထ(၃) လပတ်တွင် ၃.၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ကျဆင်းခဲ့ရာ  ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စက်မှု ဝန်ကြီးဌာန၏ ကြိုတင် ခန့်မှန်းချက်ဖြစ်သော ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ၆ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၆.၅ ရာခိုင်နှုန်းကြား ကျဆင်းနိုင်သည်ဆိုသည်ခန့်မှန်းချက်ထက် ရလဒ်ကောင်းမွန်ခဲ့ကြောင်း၊ ယခု ကဲ့သို့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စတုတ္ထ (၃)လပတ်အတွင်းနှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တစ်နှစ်လုံးအတွက် စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးအခြေအနေကို ခန့်မှန်းရာတွင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ရရှိခဲ့သော စာရင်းအချက်အလက်များကိုသာ အဓိကထည့်သွင်းတွက်ချက် ထားပါကြောင်း နှင့် ပိုမိုပြည့်စုံသော စာရင်းအချက်အလက်များရရှိချိန်တွင် စာရင်းပြန်လည် ညှိနှိုင်းချက်များ ပြုလုပ်၍ သတင်းထုတ်ပြန်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်းကို တွက်ချက် တိုင်းတာသည့် လုပ်ငန်းကဏ္ဍအလိုက် တိုးတက်ပြောင်းလဲမှု အခြေအနေများတွင် ကုန်ထုတ် လုပ်မှု လုပ်ငန်းကဏ္ဍ၊ သတင်းအချက် အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ ငွေရေး ကြေးရေးနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့မှာ ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ် ထက်ပင် တိုးတက်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေး အစီအမံများကြောင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် သိုလှောင် ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍ၊ တည်းခိုနေထိုင်မှုနှင့် အစားအသောက်ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း ကဏ္ဍ၊ လက်လီရောင်းဝယ်ရေးနှင့် လက်ကားကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့မှာ ထိခိုက်မှုများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရကြောင်း သိရှိရပါ သည်။

အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံ

၁၄။       အီးယူနှင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား ဗြိတိန်ခွဲထွက်မှုအလွန် ကုန်သွယ်မှု သဘောတူ ညီချက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ၂၄-၁၂-၂၀၂၀ နေ့တွင်ကြေညာခဲ့ပြီး အီးယူ-ဗြိတိန် ကုန်သွယ်မှုသဘော တူညီချက်သည် ဥရောပ၏အကျိုးစီးပွားဖြစ်သကဲ့သို့ ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏အကျိုးစီးပွားလည်း ဖြစ် ကြောင်း၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံသည် အီးယူအတွက် တတိယနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သွားသော်လည်း တူညီ သော တန်ဖိုးစံနှုန်းများနှင့် အကျိုးစီးပွားများကိုမျှဝေလျှက် မိတ်ဖက်အဖြစ် ဆက်လက် တည် ရှိနေမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အနေဖြင့် ကမ္ဘာ့လုံးဆိုင်ရာ ဘုံရည်မှန်းချက် များအတွက် အတူတကွရပ်တည် သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊    ဥရောပကော်မရှင်၏ ၂၄-၁၂-၂၀၂၀ ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အီးယူ-ဗြိတိန်ကုန်သွယ်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက်သည် ဥရောပ၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ပေးခြင်း၊ မျှတသော ယှဉ်ပြိုင်မှုကို သေချာစေခြင်းနှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အကျိုးရှိမည့် နယ်ပယ်များတွင် ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း ဟူသောခေါင်းဖြင့် ဖော်ပြထားကြောင်း၊ ၎င်း သဘောတူညီချက် (မူကြမ်း)တွင် အီးယူနှင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီ ချက်( Free Trade Agreement)နှစ်ဖက်နိုင်ငံသားများ၏ လုံခြုံမှုအတွက် မိတ်ဖက် ပြုစုမှုနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ စားသုံးသူများနှင့် နိုင်ငံသားများ၏ ရပိုင်ခွင့်များ သေချာစေရေး နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် ဘက်ညီမျှတစွာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စေရေး၊ အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်း ရေးယန္တရားလုပ်ငန်းစဉ်များ စသည်တို့အတွက် စီမံအုပ်ချုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာသဘောတူညီခြင်း စသည့် မဏ္ဍိုင် (၃) ရပ် ပါဝင်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။

၁၅။    ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ဗြိတိန်နိုင်ငံသည် အီးယူတစ်ခုတည်း သော စျေးကွက်နှင့် အကောက်ခွန်သမဂ္ဂ၊ အီးယူ၏ မူဝါဒများနှင့် နိုင်ငံတကာ သဘောတူ ညီချက်များမှ ထွက်ခွာမည်ဖြစ်ပြီး၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့အကြား လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ကုန်စည် နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ အရင်းအနှီးများ လွတ်လပ်စွာရွေ့ပြောင်းသွားလာနိုင်မှုသည် အဆုံး သတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အီးယူနှင့်ဗြိတိန်နိုင်ငံတို့သည် ၎င်းတို့၏သီးခြားလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ ဉပဒေများနှင့်အတူသီးခြား စျေးကွက်နှစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်ကြမည်ဖြစ်ရာ နှစ်ဘက်အကြား ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ ကုန်သွယ်ခြင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်သွားလာခြင်းတို့တွင် ယခင်ကနှင့်မတူဘဲ အတားအဆီး များရှိ လာ မည ဖြစ်ကြောင်းကိုသိရှိရပါသည်။

၁၆။    အဆိုပါ အီးယူ-ဗြိတိန်ကုန်သွယ်မှုသဘောတူညီချက်ကို အီးယူအဖွဲ့ဝင်(၂၇)နိုင်ငံမှ သံ အမတ်ကြီးများက၂၈.၁၂.၂၀၂၀နေ့တွင် တညီတညွတ်တည်းအတည်ပြုခဲ့ကြပြီး ဗြိတိန် ပါလီမန် က ၃၀.၁၂.၂၀၂၀နေ့တွင် ယင်းသဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုသွားရန်ရှိကြောင်း၊ အီးယူဘက်တွင် အဆိုပါသဘောတူညီချက်ကို ဉရောပပါလီမန်က ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လတွင် မဲခွဲဆုံးဖြတ်မည် ဖြစ်သော်လည်း အီးယူ၏လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအရ သဘော တူညီ ချက်သည် ယင်းကာလမတိုင်မီတွင် ယာယီအနေဖြင့် အသက်ဝင်နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ

၁၇။    အိန္ဒိယမှာ မြန်မာမတ်ပဲ၊ ကုလားပဲနဲ့ ပဲတီစိမ်း စျေးနှုန်းတွေဆက်တက်ခဲ့ပြီး ပဲစဉ်းငုံနဲ့ ပဲရာဇာများမှာ ဈေးများပြန်ကြခဲ့ပါကြောင်း၊  အိန္ဒိယ၏ ဆောင်းရာသီကာလမှာ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်တွေ စျေးချိုလာသည့်အတွက်ကြောင့်  ပဲမျိုးစုံစားသုံးမှုလျော့ကျပြီး အသင့်စား ခွဲခြမ်းပဲဝယ်လိုအား နည်းပါနေတယ်လို့လည်း သိရှိရပါသည်။ အရင်အပတ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မွန်ဘိုင်းတွင်  ပဲခွဲစက်များက  လတ်တလောလိုအပ်ချက်အရ ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ပြည်ပက တင်သွင်းထားတဲ့ မတ်ပဲလက်ကျန်နည်းပါးနေတာတွေကြောင့် မြန်မာ့မတ်ပဲ FAQ ဟာ ၁၀၀ ရူပီမြင့်တက်ပြီး တစ်ကွမ်တယ်(၁၀၀ ကီလိုဂရမ်)ကို ၇၂၀၀ ရူပီးစျေးနှုန်းများ ဖြစ်ပေါ်လာ ခဲ့ပါသည်။

၁၈။    ချန်နိုင်းစျေးကွက်တွင်  မြန်မာမတ်ပဲ FAQ ဟာ ၇၃၀၀ ရူပီးမှာစျေးဆက်ငြိမ်နေခဲ့ပြီး SQ တစ်မျိုးပဲ ၁၀၀ ရူပီးမြင့်တက်ပြီးတော့ ၈၀၀၀ ရူပီးစျေးဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန် တည်း တွင်လည်း လက်လီ လက်ကားအရောင်းဆိုင်တွေမှာ ခွဲခြမ်းသန့်စင်ပြီး မတ်ပဲတွေကို ဝယ်လို အားနည်းလာကြောင်း သိရှရပါသည်။ ပြည်တွင်းပဲစျေးကွက်တစ်ချို့မှာ မတ်ပဲအသစ်တွေ ဝင်လာချိန်တွင်  အစိုးရပိုင် အေဂျင်စီက မိုးစိုက်မတ်ပဲလက်ကျန်အဟောင်းတွေကို ခပ်သွက် သွက် ထုတ်ရောင်းနေပါကြောင်း၊  ဒီလလယ်နဲ့ နောက်လကုန်လောက်တွင် အိန္ဒိယမှာ မတ်ပဲ အသစ်တွေပိုပြီး အဝင်များလာနိုင်ပါကြောင်း၊ မတ်ပဲစျေးမြင့်တက်ခဲ့ပေမယ့် ယခင် အပတ် မွန်ဘိုင်းစျေးကွက်က မြန်မာပဲစဉ်းငုံလီမွန်အနေဖြင့်  စျေးအတက်မှာ ပဲခွဲစက်များက ပြန်လည်ဝယ်ယူထိန်းခဲ့သည့်အတွက်ကြောင့် ၁၀၀ ရူပီး ပြန်ကျပြီး တစ်ကွမ်တယ်ကို ၅၆၀၀ ရူပီး စျေးပဲရှိခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယပဲစဉ်းငုံစျေးကလည်း ၅၀ ရူပီးကျပြီး ၆၀၀၀-၆၀၅၀ ရူပီး ဝန်း ကျင်စျေးရှိခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယမှာ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေ စျေးကွက်ထဲဆက်တိုက်ဝင်လာကာ အစိုးရက ပဲစဉ်းငုံ ဟောင်း လက် ကန်တွေကို ခပ်သုတ်သုတ်ရောင်းထုတ်နေတာနဲ့ စျေးချိုတဲ့ အာဖရိကပဲ စဉ်းငုံတွေ လက်ကျန် ရှိနေတာကြောင့် ပဲစဉ်းငုံစျေးကွက်မှာ ဖိအားတွေ ဆက် များ နေမယ့် သဘောရှိပါသည်။

၁၉။    ကာနာတာကာပြည်နယ်တွင်  ဒေသအစိုးရအဖွဲ့အစည်းများက အရင်နှစ် လက်ကျန် ပဲစဉ်းငုံ ဟောင်းတွေကို အနိမ့်ဆုံးသတ်မှတ်စျေး MSP အောက်နဲ့တောင် ချရောင်း လာသည့်အတွက်ကြောင့် စျေးလျှော့ရောင်းရမှာကို တောင်သူတွေစိုးရိမ်တကြီးဖြစ်လာကြပါ သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အိန္ဒိယက ပဲစဉ်းငုံအများဆုံးစိုက်တဲ့ဒေသတွေမှာ တိမ်ထူပြီး မိုးရွာလို့ရာသီဥတု မကောင်းမှာ စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာပါတယ်။ ရာသီဥတုမကောင်းလို ပဲစဉ်းငုံ သစ်အဝင်နောက်ကျမှာနဲ့ အရည်အသွေးအပေါ်မှာရှိလာနိုင်ပါသည်။ အထွက်နှုန်း နည်း မယ်လို့ ခန့်မှန်းရတဲ့အတွက် စျေးကွက်ထဲဝင်တဲ့ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေကလည်း မျှော်လင့်သလို မများနိုင်ဘဲ အရင်နှစ်ထက်လည်း လျော့နည်းသွားဖွယ်ရှိနေပါတယ်။ ကုန်သည် တွေကလည်း ပဲစဉ်းငုံစိုက်တဲ့ဒေသကနေပဲအဝင် ဘယ်လောက်ရှိမလဲဆိုတာကိုပဲ စောင့်ကြည့်နေကြပါ သည်။မဟာရာသျှတ္တရာပြည်နယ်၊ တစ်ချို့ဒေသက ထွက်လာတဲ့ ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေမှာဆိုရင် အစိုဓာတ် ၁၇-၂၂ % ထိ ပါဝင်နေပြီး အရောအနှောက ၃-၄ % လောက် ပါနေပါကြောင်း၊ အိန္ဒိယ အစိုးရက ပဲစဉ်းငုံသစ်တွေကို MSP စျေး ၆၀၀၀ ရူပီးနဲ့ ဒီလထဲမှာ စဝယ်ပေးမယ် လို့ခန့်မှန်းနေကြပြီး၊ အစိုးရလက်ထဲမှာလည်း ပဲစဉ်းငုံဟောင်းတွေ လက်ကျန်နည်းနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

       စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မုံရွာခရိုင်၊ ချောင်းဦးမြို့နယ်သည် နှစ်စဉ် ဖရဲသခွားဧက တစ်သောင်းကျော် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပြီး ပြည်တွင်းပြည်ပတင်ပို့ရောင်းချလျက်ရှိရာ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးခင်မောင်လှိုင်နှင့် တာဝန်ရှိသူများသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဖရဲသခွားစိုက်ခင်းသို့ ကွင်းဆင်းခဲ့ရာ လက်ရှိ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသည် ၂ဝ၁၅ ခုနှစ်မှစတင်၍ ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ ဖရဲသခွားနှင့်ပတ်သက်၍လည်း အသင်းအဖွဲ့ဆိုင်ရာများ၊ အသိပညာပေးသင်တန်းများ၊ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများ၊ ကုန်စည်ပြပွဲများဆောင်ရွက်ခဲ့ပါကြောင်း၊ ဖရဲသခွားနှင့်ပတ်သက်၍ ချိတ်ဆက်ပေးရန်လိုသည်များကိုလည်း တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့သို့ တင်ပြညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ပါကြောင်း၊ ချောင်းဦးမြို့နယ် မင်းခေါင်/မင်းတည်ကျေးရွာသို့ သွားရောက်၍လည်း တိုင်းဒေသကြီး သစ်သီးဝလံအသင်းနှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဖရဲ/သခွား အသင်းတို့မှ ဥက္ကဌနှင့်တာဝန်ရှိသူများအား တွေ့ဆုံ၍ ချိတ်ဆက်ပံ့ပိုးနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးသည့်နည်းစနစ်၊ GAPလက်မှတ်၊ ပိုးမွှားကင်းစင်ကြောင်း လက်မှတ်များအတွက် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနက တာဝန်ယူပေးလျက်ရှိပြီး အပင်ပြုစုကိုင်တွယ်ခြင်းနှင့်အရည်အသွေးပိုင်းကို စိုက်ပျိုးတောင်သူများက တာဝန်ယူကြကြောင်း၊ ဈေးကွက်ရရှိရေးအတွက် ပြည်ပတင်ပို့သော ကုမ္ပဏီများနှင့် ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်ရေးအတွက် စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိကြောင်းဆွေးနွေးပြောကြားခဲ့ရာ ဖရဲစိုက်တောင်သူများက COVID 19 ကာလ အတွင်း ကုန်တင်ယာဉ်များ နယ်စပ်ဂိတ်၌ ကြန့်ကြာနေမှုများကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးစေလိုကြောင်း တင်ပြခဲ့သည်ဟု သတင်းရရှိပါသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး(DOCA)

       "အသီးမှာ သရက် အရွက်မှာလက်ဖက်" ဟုဆိုးရိုးစကားရှိတဲ့အတိုင်း မြန်မာတို့ဟာ ဖန်၊ ချို ၊ခါး အရသာရှိတဲ့ လက်ဖက်စိုကို ကြိုက်နှစ်သက်စွာ စားသုံးကြသလို မြို့တိုင်းနီးပါး လိုလိုပင် လက်ဖက်ရည် အချိုကို လူကြီး၊ လူငယ်များ အသောက်များကြပြီး လက်ဖက်ရည် ဆိုင်ဓလေ့လို ဖြစ်နေပါပြီ။ လက်ဖက်ရည်ကြမ်းခေါ် အခါးရည်ခေါ် ရေနွေးကြမ်းဟာလည်း မြို့ရော တောပါမကျန် အိမ်တိုင်း နီးပါးမှာ ခုံမင်စွာ သောက်သုံးနေကြပါတယ်။ အလှူအတန်းများ၊ သာရေး၊ နာရေး များမှာလည်း လက်ဖက်သုပ်နှင့် လက်ဖက်ရည်ကြမ်းဟာ မပါမပြီးတဲ့  ဓလေ့ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။  လက်ဖက်ကို ပဲခူး၊ တနင်္သာရီ၊ ရန်ကုန်နှင့် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်များမှအပ ကျန်ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးအားလုံးမှာ စိုက်ပျိုးကြကြောင်း သိရပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးမှာ ဒုတိယ အများဆုံး၊ ကချင်ပြည်နယ်မှာ တတိယ အများဆုံးနှင့် ချင်းပြည်နယ်မှာ စတုတ္ထအများဆုံး စိုက်ပျိုးကြတယ်လို့ သိရပါတယ်။ လက်ဖက်ဟာ စိမ်းစိုအေးချမ်း ပြီးမြင့်မားတဲ့ တောင်တန်းဒေသ တွေမှာသာ ဖြစ်ထွန်း ပေါက်ရောက်ကြတယ်။ ပေပေါင်း ၃၀၀၀ ကျော်အထက်တွင် ဖြစ်ထွန်းပြီး တောင်စောင်းဒေသတွင်သာ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါတယ်။ လက်ဖက်ကို အပူပိုင်းနှင့် အပူလျော့ပိုင်း ဒေသများမှာ စိုက်ပျိုးကြပြီး အများအားဖြင့် ကုန်းမြင့် ဒေသများမှာ အမြင့်မီတာ (၂၀၀၀) ပေမှ (၆၀၀၀) ပေကျော် အထိမြင့်တဲ့ ကုန်းမြင့် နေရာထိ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါတယ်။ အရည်အသွေးကောင်းတဲ့ လက်ဖက်ထွက်ရှိဖို့အတွက် အသင့်လျော်ဆုံး အပူချိန်ကတော့ (၁၀)°C မှ (၃၀) °C ရှိပြီး တစ်နှစ်မိုးရေချိန် (၁၂၅၀) မီလီမီတာ၊ အသင့်လျော်ဆုံး အပူချိန်ကတော့ (၀.၅) မှ (၁၀)ဒီဂရီထိ ရှိတဲ့ တောင်စောင်းများမှာ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါတယ်။ ပင်လယ်ပြင်မှ အမြင့်ပေ ၁၅၀၀ ကျော်ဒေသများမှ အပူချိန် (၁၈) °C မှ (၂၅) °C နှင့် စိုထိုင်းဆ ၇၅ % မှ ၈၅ % ရှိပြီး၊ မိုးရေချိန် (၂၀၀၀) မီလီမီတာ၊ (၈၀)လက်မအောက် ရွာသွန်းတဲ့ဒေသများမှာ အရည်အသွေးကောင်းမွန်တဲ့ လက်ဖက်ခြောက်များ ထုတ်လုပ်ရရှိနိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ လက်ဖက်ဟာ မြေချဉ်ကို နှစ်သက်ပြီး  PH ၄.၅ မှ ၅.၅ ရှိကာ ရေစိမ့်ဝင်မှု ကောင်းမွန်တဲ့ မြေမျိုးမှာ အရည်အသေွးကောင်းတဲ့ လက်ဖက်ကို ရနိုင်ပါတယ်။ လေပြင်းတိုက်ခတ်မှု၊ ဆီးနှင်းကျမှုနှင့် မိုးရွာသွန်းမှုများ လွန်းခြင်းဟာ လက်ဖက်အရည်အသွေးကို ကျဆင်းစေပါတယ်။

          ကမ္ဘာပေါ်မှာ လက်ဖက်စိုက်ပျိုးနိုင်တဲ့နိုင်ငံ (၃၀) ခန့်ရှိပြီး အများဆုံး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပြီး တင်ပို့ရောင်းချနေတဲ့ နိုင်ငံတွေကတော့ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဂျပန်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ကင်ညာ ၊ တူရဂီနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံများ ဖြစ်ကြပြီး တရုတ်နိုင်ငံက အများဆုံးထုတ်လုပ် ရောင်းဝယ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ လက်ဖက် အမျိုးအစား တွေကတော့ လက်ဖက်ခြောက်စိမ်းလို့ ခေါ်တဲ့   အချဉ်မဖောက်ထားဘဲ ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ GreenTea၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက် အချဉ်ဖောက် ထုတ်လုပ်ထားတဲ့  လက်ဖက်ခြောက် (Oolong Tea) နှင့် အချဉ်ဖောက် ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ လက်ဖက်ရည် ချိုခြောက် (Black Tea) တို့ဖြစ်ပါတယ်။ Oolong Tea ကို တရုတ်ပြည်မကြီးမှာ အများဆုံးထုတ်လုပ်ပြီး ထိုင်ဝမ်ပြည်နယ်က  ဒုတိယအများဆုံး ထုတ်လုပ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ လက်ဖက်စို (Prickle Tea) ကို မြန်မာနိုင်ငံမှာသာ   စားသုံးမှုများတာကို တွေ့ရပါတယ်။ လက်ဖက်ရည်လို့ အများခေါ်နေကြတဲ့ လက်ဖက်ရည်အချို   (Black Tea) သောက်သုံးရာမှာတော့ ပြည်တွင်းမှာ ထုတ်လုပ်တဲ့ လက်ဖက်ခြောက်များကိုသာ သုံးကြပြီး အများအားဖြင့် နို့ဆီ၊ နို့စိမ်းများကို ထည့်ဖျော် သောက်သုံးကြတာ များပါတယ်။ လက်ဖက်ရည်ကြမ်းလို့ ခေါ်တဲ့ အခါးရည် (ရေနွေးကြမ်း) (Green Tea)ကို နိုင်ငံအနှံ့ သောက်သုံးကြပြီး ကိုးကန့်ခြောက်၊ ပင်လောင်းခြောက်တို့ ထုတ်လုပ်ထွက်ရှိရာ ဒေသအမည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးထုတ်လုပ် ရောင်းဝယ်နေကြပါတယ်။ လက်ဖက်စိုမှာတော့ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ ဇယန်းရွာမှ ထွက်ရှိသည့်လက်ဖက်ဟာ အကောင်းဆုံးဖြစ်လို့ နာမည်ကျော်ကြားပြီး ဇယန်းလက်ဖက်လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။ လက်ဖက်စိုမှာလည်း ရိုးရိုးလက်ဖက်သား၊ လက်ဖက်ချဉ်စပ်၊ စောင်းလျားလက်ဖက်၊ လက်ဖက်ချဉ်စပ်စသဖြင့် အမျိုးမျိုးပြုပြင် ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စိုက်ပျိုးနေတဲ့ လက်ဖက်မျိုးများမှာ ကိုးကန့်မျိုး၊ အာသံမျိုး နှင့် အူလုံမျိုးဆိုပြီး အဓိက (၃) မျိုးရှိပါတယ်။

          လက်ဖက်ကို မေလနှင့် ဇွန်လများတွင် စိုက်ပျိုးကြပြီး ဇွန်၊ ဇူလိုင်၊ ဩဂုတ်၊ စက်တင်ဘာ၊ အောက်တိုဘာ၊ နိုဝင်ဘာလ နှင့် ဒီဇင်ဘာလများတွင် ခူးဆွတ်ကြကြောင်း သိရပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ် အနေဖြင့် လက်ဖက် စိုက်ပျိုးမှုမှာ နှစ်စဉ် ဧက (၂)သိန်းကျော် စိုက်ပျိုးပြီး၊ (၁)သိန်းကျော် ပြန်လည် ထွက်ရှိ၍ တစ်ဧကမှာ အထွေထွေ ကုန်ကျစရိတ် အနေနှင့် ၁၁ သိန်း နီးပါးရှိပြီး ၁၁ သိန်းနီး ပါးလောက်ထိ ပြန်လည် မြတ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် လက်ဖက်ကို ကလော၊ ပင်းတယ၊ ရွာငံ၊ ရပ်စောက်၊ ပင်လောင်း၊ လွိုင်လင်၊ လဲချား၊ နမ့်စန်၊ ကွန်ဟိန်း၊ ကျေးသီး၊ မိုင်းကိုင်နှင့် မိုင်းရှူးမြို့များတွင် အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ လက်ဖက်များ ခူးဆွတ်ရာတွင် တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ်နှုန်းဖြင့် တစ်လလျှင် လေးကြိမ်၊   တစ်နှစ်လျှင်အကြိမ် ၄၀ ကျော်ခူးဆွတ်ရကြောင်း၊ တစ်ဧက လက်ဖက် အစို ပိဿာ ၈၀၀ မှ ၁၀၀၀ အထိထွက်ရှိကြောင်း လက်ဖက်စိုက်တောင်သူထံမှ သိရပါတယ်။ ဈေးနှုန်းအနေနှင့်ကတော့ အစိုတစ်ပိဿာ ၇၀၀၀ ကျပ်နှင့် အခြောက်တစ်ပိဿာ ၈၀၀၀ကျပ်မှ ၂၀၀၀၀ ကျပ် အထိ လက်ဖက်ခြောက် အမျိုးအစားလိုက် ပေးရကြောင်း သိရပါတယ်။ နမ့်စန်ဒေသမှ ထွက်သော နာမည်ကျော် ရွှေဖီမိုးလွတ် လက်ဖက်မှာ နာမည်ကြီးပြီး လူကြိုက်များသော လက်ဖက်ဖြစ်၍ ရွှေဖီမိုး ဆိုသည်မှာ မိုးမကျမီ သင်္ကြန်မတိုင်မီ ပေါ်ဉီးပေါ်ဖျား လက်ဖက်ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ မိုးရေလွတ်သည့် အတွက် ရွှေဖီမိုးလွတ်လက်ဖက်ဟု ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထိုထက်ကောင်းသော လက်ဖက်တစ်မျိုးကတော့ ပြာသို၊ တပို့တွဲ လက်ဖက်ရွက်ကြမ်းများ ဝေကြတော့မည့် ဆဲဆဲတွင် နှင်းအားကို အမှီပြု၍ ထွက်သော လက်ဖက်ရွက်နုကလေး များဖြစ်ပြီး ထို လက်ဖက်ကို နှင်းတက် လက်ဖက်ဟု ခေါ်ကြပြီး ရွှေဖီမိုးလက်ဖက်ကဲ့သို့ ပေါပေါများများ လုံလုံ လောက်လောက်တော့ မရနိုင်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ရွှေဖီဉီးမိုး နှင်းတက် လက်ဖက်၊ ရွှေဖီမိုး လွတ်လက်ဖက်၊ ခါးကန်လက်ဖက်၊ ခါးကွက် (ခါးဝှက်) လက်ဖက်၊ ခါးနိုင်လက်ဖက် ဟူ၍ လက်ဖက် အမျိုးမျိုးရှိကြောင်း သိရပါတယ်။

          ရိုးရာနည်း စနစ်ဖြင့် ပေါင်းခံ၊ နေလှန်း အခြောက်ခံသည့် လက်ဖက်ခြောက်သည် အရည်အသွေး ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ ဖုန် ၊ သဲအမှိုက်များ ပါဝင်ခြင်း၊ မူလပင်ကိုယ် အနံ့အရသာ ပျက်ယွင်း သွားခြင်းတို့ကြောင့် နိုင်ငံခြား ဈေးကွက်သို့ တိုးဝင်၍ မရကြောင်း သိရပါတယ်။ လက်ဖက်ခူးသော အချိန်မှာ နေအလွန်ပူပျင်းသော တန်ခူး၊ ကုဆုန်လ ရာသီ အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ သို့မှလည်း ထိုခူးသော လက်ဖက်များကို ပေါင်းတင်ကာ နေအခြောက်လှန်းနိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ နေခြောက်အောင် မလှန်းနိုင်၊ နေပူရှိန် ကောင်းစွာ မရသောလက်ဖက်များမှာ လက်ဖက်ခြောက် အဖြစ်သို့ မရောက်ဘဲ အချိုခြောက် (သို့မဟုတ်) လက်ဖက်စို၊ လက်ဖက်စိမ်း အနေဖြင့်သာ ဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ နေမလှန်းမီ ပေါင်းတင်ထားသော လက်ဖက်များကို နယ်သားကျအောင် နယ်ပေးရကြောင်း၊ လက်ဖက်အနယ် ကောင်းမှ လက်ဖက်ကောင်း ထွက်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ထို့သို့ နယ်ထားသော လက်ဖက်ကို နေရှိန်ပြင်းပြင်းတွင် နေလှန်းရကြောင်း၊ နေလှန်းရာတွင် နေ့မကူးစေရကြောင်း တစ်နေ့နှင့်အပြီး လှန်း၍ ခြောက်သော လက်ဖက်မှသာ လက်ဖက်ကောင်းဟု ဆိုနိုင်ပါတယ်။ နယ်သား မကျ၍ လည်းကောင်း၊ နေပူမရဘဲ တစ်နေနှင့် မခြောက်လျှင် လည်းကောင်း၊ လက်ဖက်မှာ ပွယောင်း လုံးထွေး သွားတတ်ကာ လက်ဖက်ခြောက် အကောင်းစား မဖြစ်နိုင်ဘဲ ဈေးကျနိုင်ကြောင်း သိရပါတယ်။

          လက်ဖက်သည် မြန့်မာ့ယဉ်ကျေးမှုတွင် ဆေးဖက်ဝင် အပင်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ လက်ဖက်ရည်ကို တစ်နေ့လျှင် သုံးလေးခွက် ပုံမှန်သောက်သုံးပေးပါက အသက်ရှည်နုပျိုခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်ခြင်း၊ အဆီများချပေးခြင်း၊ နှလုံးနှင့် သွေးကြော ရောဂါများမှကာကွယ်ပေးခြင်း၊ သွားနှင့် သွားဖုံးရောဂါကို အထောက်အကူပြု ကာကွယ်နိုင်ခြင်း၊ ဆီးချို၊ သွေးတိုး ရောဂါ များကို သက်သာစေခြင်း၊ အသည်း လုပ်ငန်း ဆောင်တာမှန်ကန် ကောင်းမွန်ခြင်း၊ ခရမ်းလွန် ရောင်ခြည်ဒဏ်မှ ကာကွယ်ပေးခြင်း၊ အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းကို ကာကွယ်ပေးခြင်း စသည့် အကျိုးကျေးဇူး များ ရရှိနိုင်သောကြောင့် လူသားတို့၏ ကျန်းမာရေး အတွက် အထောက်အကူပြုသည့် သီးနှံလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

          လက်ဖက်စိုက်ခင်းအများစုမှာ အပင်သက် တမ်းကြာနေသည့် အပင်ကြီးများ ဖြစ်ကြပြီး အကိုင်းရှင်း အကိုင်းဖြတ်ပေးမှုများ မရှိဘဲ လိုအပ်သော ပြုစုမှုများ မရှိကြောင်း၊ အသစ် စိုက်ခင်းများကို စနစ်ကျနစွာ စိုက်ပျိုးနိုင်ရေးနှင့် အထူးသဖြင့် ဘိန်းအစားထိုး သီးနှံအဖြစ်တိုးချဲ့ စိုက်ပျိုးသင့်ကြောင်း၊ မြန်မာ့ လက်ဖက်လုပ်ငန်း တိုးတက်အောင်မြင်လာစေနိုင်ရန်အတွက် စိုက်ပျိုးသည့် ဒေသနှင့် ကိုက်ညီနိုင်မည့် လက်ဖက် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များကို ရွေးချယ်ကာ သီးသန့်စိုက်ခင်းသစ်များ တည်ထောင် စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ လက်ရှိလက်ဖက်စိုက်‌ခင်းများမှာ ဓာတ်မြေဩဇာနှင့် ပိုး၊ မှိုသတ်ဆေးများ အသုံးပြုမှု မရှိသကဲ့သို့ နည်းပါးနေခြင်း အားသာချက်ကို အသုံးပြုကာ ယနေ့ ခေတ်စားနေသည့် အော်ဂဲနစ် လက်ဖက် စိုက်ပျိုးထုတ် လုပ်ရောင်းချနိုင်ရေး စည်းရုံးဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် လက်ဖက် စိုက်တောင်သူများ ဝင်ငွေပိုမို ရရှိလာနိုင်မည့်အပြင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သို့ပါ အော်ဂဲနစ် လက်ဖက်ခြောက်များအဖြစ် တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားသင့်ပါကြောင်း၊ အခြားလက်ဖက် စိုက်ပျိုးနေသည့် နိုင်ငံများနှင့် ထုတ်ကုန် အရည်အသွေးနှင့် လက်ဖက် အထွက်နှုန်းများ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်အတွက် မိရိုးဖလာ စိုက်ပျိုးနေသည့် စနစ်များမှ ခေတ်မီစိုက်ပျိုး နည်းစနစ်များ အစားထိုးလာနိုင်ရေးနှင့် ခူးဆွတ်မှု၊ ထုတ်ပိုးမှုစနစ်များကိုပါ စနစ်ကျနစွာ ဆောင်ရွက်သင့်ပါကြောင်း အကြံပြု ရေးသားလိုက်ရပါတယ်…

ရှမ်းပြည်နယ်(စားသုံးသူရေးရာဦးစီး)

ပုဂ္ဂလိကကျောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်ကြားလာမှုအပေါ် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်မှု                        

(က)    နေပြည်တော်နေ ကျောင်းသားမိဘများသည် နေပြည်တော်ရှိ ပုဂ္ဂလိကကျောင်း ဝန်ဆောင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၁၁-၆-၂၀၂၀ ရက်နေ့ တွင် နေပြည်တော်ဦးစီးမှူးရုံးသို့ တိုင်ကြားမှုလာခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါတိုင်ကြားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၁၉-၆-၂၀၂၀ ရက်နှင့် ၂၅-၆-၂၀၂၀ ရက်နေ့ တို့တွင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၏ တာဝန်ရှိသူများက တိုင်ကြား သူများနှင့် ပုဂ္ဂလိကကျောင်းမှ တာဝန်ရှိသူများအား ခေါ်ယူတွေ့ဆုံညှိနှိုင်းခဲ့ရာ ကျောင်း သားမိဘများက ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လအတွင်း ပြန်အမ်းငွေ ၁၀ဝ ရာခိုင်နှုန်းအပြည့် ပြန်လည်ရယူလိုကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ပါ သည်။ ထိုသို့ ဆွေးနွေးခဲ့မှုအပေါ် ၃၀-၆-၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် တတိယအကြိမ် ညှိနှိုင်းပေးခဲ့ရာ ပုဂ္ဂလိကကျောင်းမှ ပြန်အမ်းငွေ ၅၀ ရာခိုင် နှုန်းကို ဇူလိုင်လ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပေးအပ်ခဲ့ပြီး၊ ကျန် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် ပေးအပ်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသော ကြောင့် ၇-၉-၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် တိုင်ကြားမှုအား ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပြီးစီးခဲ့ပါသည်။

ခရီးသွားလုပ်ငန်းဝန်ဆောင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်ကြားလာမှုအပေါ် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်မှု

(ခ)     ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းစိန်မြို့နယ် တိုင်ကြားသူတစ်ဦးသည် ၂၃.၁၀.၂၀၁၉ ရက်နေ့ တွင်  ခရီးသွားလုပ်ငန်းတစ်ခု၏ တာဝန်ရှိသူထံမှ ဘန်ကောက်သို့သွားမည့်ခရီးစဉ်အတွက် လေယာဉ် လက်မှတ်(၆) စောင်ကို မှာယူခဲ့ပြီး ကျသင့်ငွေ ၁၁,၄၈,၀၀၀/- ကျပ်တိတိကို အဆိုပါ တာဝန်ရှိသူ၏ဘဏ်အကောင့်သို့လွှဲပေးခဲ့ကြောင်း၊ ၂၃.၁၀.၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် အဆို ပါခရီးသွားလုပ်ငန်းက လက်မှတ်(၁)စောင်သာ ပေးပို့ခဲ့ပြီး ကျန် (၅) စောင်အား ပေးပို့ခြင်း မရှိပါကြောင်း၊ ၈.၁၁.၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် ကျန်လက်မှတ် (၅) စောင် မှာဝယ်ယူ၍မရကြောင်း ဆက်သွယ်ပြောကြားလာသဖြင့်  လေယာဉ်လက်မှတ်(၆)စောင်ကို အရေးပေါ်ဝယ်ယူခဲ့ရ ကြောင်း၊ ဟိုတယ်အခန်း ဘွတ်ကင်များ အား တစ်ရက်နောက်ဆုတ်ခဲ့ရသဖြင့် အဆိုပါ တစ်ရက်စာအတွက် လျော်ကြေးပေးချေခဲ့ရပါကြောင်း၊ ယင်းသို့သော အဆင်မပြေမှုများစွာအတွက် စုစုပေါင်းငွေကျပ် ၂၂,၂၂,၀၀၀/-ဆုံးရှုံး နစ်နာခဲ့ရပါ ကြောင်း၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းက မိမိ၏ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုအတွက် တာဝန်ယူဖြေရှင်းပေးမည်ဟု ကတိ ပြုခဲ့သော်လည်း ၁၃.၁၁.၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် ငွေကျပ် ၉၀၀,၀၀၀ အား ပေးအပ်ခဲ့ပြီး ကျန်ငွေ ၁,၃၂၂,၀၀၀/-ကျပ်ကို ၂၀.၁၁.၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် ပေးအပ်မည်ဟု ကတိပြုခဲ့သော်လည်း ဖြေရှင်း ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းမရှိပါသဖြင့် ၁၀.၃.၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသို့ ဆက်သွယ်တိုင်ကြားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဦးစီးမှူးရုံး၌ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ခေါ် ယူတွေ့ဆုံညှိနှိုင်းခဲ့ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းက လျော်ကြေးအနေဖြင့် တိုင်ကြားသူဘက်မှ တောင်းဆိုသည့် ပမာဏအတိုင်းပေးချေရန် အခက်အခဲရှိပါကြောင်း ပြောကြားလာ၍ ကုမ္ပဏီဘက်မှ တိုင်ကြားခံရသူအား ပေးရန်ကျန်ရှိသည့်ငွေများကို (၆) လအတွင်း ပေးအပ် သွားရန် ညှိနှိုင်းပေးခဲ့ရာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်သဘောတူလက်ခံခဲ့၍ ၁၈.၃.၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး အမှုအား ပိတ်သိမ်းခဲ့ပါသည်။

       အာဆီယံစားသုံးသူကာကွယ်ရေးကော်မတီသည် အာဆီယံ ဒေသတွင်းရှိ Online စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စားသုံးသူပြည်သူများ သိရှိလိုက်နာနိုင်ရန်အတွက် ASEAN Online Business Code of Conduct အား ရေးဆွဲထုတ်ပြန် ထားရှိပါသည်။ အဆိုပါ Online Business Code of Conduct ရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များလိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းချက် ၁၅ ချက် အား အောက်ပါ (.pdf) ဖိုင်တွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှု့နိုင်ပါသည်-

Source: aseanconsumer.org