စားသုံးသူ အခွင့်အရေးနှင့် အာမခံချက်အပေါ် တောင်းဆိုနိုင်မှု
စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနမှ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို စဉ်ဆက်မပြတ် ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စားသုံးသူကာကွယ်ရေးကို စားသုံးသူအကာ အကွယ်ပေးရေးဥပဒေ (၂၀၁၄ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ်၁၀)ဖြင့် ပထမ အကြိမ်နှင့်စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ(၂၀၁၉ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ဥပဒေအမှတ်၉)ဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်ပြဌာန်းခဲ့ပါသည်။ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေတွင်လည်း စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ပိုမိုတိုးချဲ့ကာ ဆောင်ရွက်လာခဲ့ကြပါသည်။ အာဆီယံစီးပွားရေး အသိုက်အဝန်းလမ်းပြမြေပုံ ၂၀၂၅ (AEC Blue Print ၂၀၂၅) လက်အောက်တွင် စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းသည်အရေးပါသောကဏ္ဍတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်နေသည့်အတွက် အာဆီယံ စားသုံးသူကာကွယ်ရေး မဟာဗျူဟာလုပ်ငန်းစီမံချက်(၂၀၁၆-၂၀၂၅)ပါလုပ်ငန်းအစီအစဉ်များကို နှစ်အလိုက်ဦးစားပေးကဏ္ဍများသတ်မှတ်၍ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့်အတူ လိုက်ပါအကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် စားသုံးသူကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများစွာဆောင်ရွက်ခြင်းများမှ စားသုံးသူ များအတွက် စားသုံးသူများသိသင့်သည့် အသိပညာများကို အသိပညာပေးဟောပြောပွဲကျင်းပမှု၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကိုလည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များအား စီးပွားရေးကျင့်ဝတ်နှင့်အညီ လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆောင်ရန်/ ရှောင်ရန်တို့ကို အသိပညာပေးဟောပြောပွဲများကို လည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများ ပိုမိုဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ စားသုံးသူ ၏အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်မှုပြုရန် သို့မဟုတ် အသက်မွေးဝန်းကျောင်းပြုရန် မဟုတ်ဘဲ ကိုယ်တိုင်သုံးစွဲမှုအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ အခြားသူအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ ရည်ရွယ်၍ ဝယ်ယူခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ ရယူခြင်း၊ ကုန်စည် ချေးငှားပြုလုပ်သူများ သို့မဟုတ် ပေးကမ်းထောက်ပံ့ခြင်းခံရသူများကို ဆိုလိုပါသည်။
စားသုံးသူများသည် ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုတို့ကို ဝယ်ယူသုံးစွဲကြရာတွင် အကျိုးရှိရှိ အခွင့်အရေးများရစေရန်အတွက် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၏ ရည်မှန်းချက်တစ်ရပ်ဖြစ်သော စားသုံးသူအခွင့်အရေးနှင့် စားသုံးသူအကျိုးစီးပွားကာကွယ်ရေးဆောင်ရွက်ရန်သည်လည်း စားသုံးသူများကို ပိုမိုအကျိုးဖြစ်စေရန် ကူညီဆောင်ရွက်နေခြင်းဖြစ်ပါသည်။
စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေတွင် စားသုံးသူအခွင့်အရေး(၈)ချက်မှာ (၁) စိတ်ကျေနပ်မှုရရှိစေခြင်း၊ (၂) ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစွာအသုံးပြုခွင့်ရှိခြင်း၊ (၃) လိုအပ်သောသတင်းအချက်အလက်များပြည့်စုံမှန်ကန်စွာသိရှိခွင့်နှင့်ပြေစာ၊ အထောက်အထားရယူခွင့်ရှိခြင်း၊ (၄) စိတ်ကြိုက်ရွေးချယ် ဝယ်ယူနိုင်ခွင့်ရှိခြင်း၊ (၅) နစ်နာဆုံးရှုံးမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ရှင်းလင်းတင်ပြခွင့်နှင့်တိုင်ကြားခွင့်ရရှိနိုင်ခြင်း၊ (၆) နစ်နာဆုံးရှုံးမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ကုစားခွင့်ရရှိခြင်း၊ (၇) အသိပညာဗဟုသုတများ၊အခွင့်အရေးများနှင့် လိုအပ်သောအချက်အလက်များကို သိရှိလေ့လာနိုင်ခွင့်ရှိခြင်း၊ (၈) ပစ္စုပွန်သာမက အနာဂတ်မျိုးဆက်များအတွက်ပါ ကောင်းမွန်သာယာသောလူနေမှုအဆင့်အတန်းနှင့်ပတ်ဝန်းကျင် တွင်နေထိုင်နိုင်ခွင့်ရရှိစေခြင်းစသည့်အခွင့်အရေးများတို့ဖြစ်ပါသည်။
ကုန်စည်ဆိုသည်မှာ စားသုံးသူကိုယ်တိုင်အတွက်သော်လည်းကောင်း၊ အခြားသူများ အတွက်သော်လည်းကောင်း၊ ရည်ရွယ်၍ဝယ်ယူခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ စားသုံးခြင်းပြုသော အရာ ဝတ္ထုကိုဆိုပါကြောင်းနှင့် ငွေရေးကြေးရေးဆိုင်ရာလွှဲပြောင်းနိုင်သော စာချုပ်စာတမ်း၊ အစုရှယ်ယာ၊ ငွေချေးလက်မှတ်၊ ငွေကြေးစသည့်ကိစ္စရပ်များလည်း ပါဝင်ပါသည်။ ဝန်ဆောင်မှုဆိုသည်မှာတော့ လုပ်ငန်း သို့မဟုတ် လုပ်ဆောင်မှုအသွင်ဖြင့် စားသုံးသူ၏လိုအပ်ချက်ကို တန်ဖိုးဖြင့်ဖြစ်စေ၊ တန်ဖိုးမပါဘဲဖြစ်စေ ဖြည့်ဆည်းပေးသည့်ဆောင်ရွက်မှုကိုဆိုပါသည်။
စားသုံးသူအခွင့်အရေးများကို ရယူသုံးစွဲသည့် စားသုံးသူများမှာ ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတို့ကို သုံးစွဲရာတွင် လိမ်လည်လှည့်ဖြားမှုမခံရစေရန်၊ စားသုံးသူအနေဖြင့် ကုန်စည် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတို့ ဝယ်ယူသုံးစွဲရာမှ နစ်နာဆုံးရှုံးမှု ကြုံတွေ့လျင် စားသုံးသူအခွင့်အရေးမှ နစ်နာဆုံးရှုံးမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ရှင်းလင်းတင်ပြခွင့် တိုင်ကြားခွင့်ရှိသလို ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုအား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက အာမခံချက်ပေးထားသော သတင်းအချက်အလက်မပြည့်စုံခြင်းတို့ကို စားသုံးသူက အာမခံချက်အပေါ် တောင်းဆိုနိုင်သည့်အခွင့်အရေးတို့လည်း ရှိပါသည်။
စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ၊အခန်း(၁၁)တွင် ကုန်စည်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အာမခံချက်ပေးခြင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်သည် ရောင်းချသည့်ကုန်စည်တွင် သာမန်အားဖြင့် မမြင်နိုင်သော သဘာဝပြောင်းလဲနိုင်မှုနှင့်စပ်လျဉ်းသည့်အချက်အလက်များကို စားသုံးသူအား ထင်ရှားစွာဖော်ပြရန်၊ အချက်အလက်များမှာ စားသုံးသူက လက်ခံသုံးစွဲနိုင်သောအရည်အသွေး ရှိခြင်း၊ ကုန်စည်၏အရည်အသွေး၊ အချိန်အတွယ်ပမာဏနှင့် အလေးချိန်မှန်ကန်မှုရှိခြင်း၊ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစေခြင်း၊ သုံးစွဲသူ၏လိုအပ်ချက်အတွက် သင့်လျော်မှုရှိခြင်း၊ နမူနာပစ္စည်း တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း တူညီစွာပါရှိခြင်း၊ အာမခံချက်ပေးထားသည့်ကာလ သို့မဟုတ် အသုံးပြု နိုင်မည့်ကာလအတွင်း အပိုပစ္စည်းရရှိနိုင်ခြင်း၊ ပြန်လည်ပြုပြင်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် လဲလှယ်နိုင်ခြင်း၊ ကုန်အညွှန်းအမှတ်အသားပါအချက်အလက်၊ ကြော်ငြာ၊ ကမ်းလှမ်းချက် သို့မဟုတ် အရောင်းမြှင့်တင်ခြင်းတွင် ပါဝင်သောဖော်ပြချက်နှင့်ကိုက်ညီမှုရှိခြင်း အာမခံချက်တို့ ဖြစ်ပါသည်။
သို့ရာတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်သည် ကုန်စည်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဖော်ပြရမည့် အာမခံချက်များတွင် ဖော်ပြရန်အချက်အလက်များ၊ သတင်းအချက်အလက်ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြခြင်း မရှိလျင် စားသုံးသူသည်ကုန်စည်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အာမခံပေးထားမှုအပေါ် စားသုံးသူက ပြန်လည် တောင်းဆိုနိုင်သည့်အခွင့်အရေးရှိပါသည်။ ယင်းအချက်များမှာ အာမခံချက်ပေးထားသည့်အတိုင်း ပြန်လည်ပြင်ဆင်လဲလှယ်ပေးရန်၊ အပိုပစ္စည်းမရရှိနိုင်လျှင် ထုတ်လုပ်သူထံမှ ကုန်စည် တန်ဖိုး သို့မဟုတ် ဝယ်ယူသုံးစွဲသည့်ကုန်စည် သို့မဟုတ် မူလအရည်အသွေးအောက် မနိမ့်သော ကုန်စည် ကိုပြန်လည်ရရှိရန်၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ဘက်မှ ချို့ယွင်းချက်ကြောင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများအတွက် ယင်းကုန်စည်တန်ဖိုးနှင့်ညီမျှသော ကုန်စည်ကိုအစားထိုးလဲလှယ်ပေးရန်၊ ကုန်စည်နှင့်စပ်လျဉ်း သတင်းအချက်အလက်ဖော်ပြရန် ပျက်ကွက်မှုကြောင့်ထိခိုက်နစ်နာမှုရှိခဲ့လျှင် ၎င်းအတွက်လည်း လျော်ကြေးတောင်းခံခွင့်ရရှိရန်တို့ကို တောင်းဆိုနိုင်သည့်အခွင့်အရေးတို့ဖြစ်ပါသည်။
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်က စားသုံးသူအပေါ် အာမခံချက်ပေးထားပြီး ရောင်းချသည့်ကုန်စည် နှင့်စပ်လျဉ်း၍ စားသုံးသူသည် တောင်းဆိုပိုင်ခွင့်(၃)ချက်ကိုဖော်ပြပေးစေချင်ပါသည်။ ၎င်းမှာ အာမခံချက်နှင့်ညီသောအရည်အသွေးတူကုန်စည်ရရှိရန်၊ ရောင်းချသူမှ ငွေပြန်ပေးရန်၊ ပြင်ဆင်ပေး ရန် သို့မဟုတ် ပြန်လည်လဲလှယ်ပေးရန်နှင့် အာမခံချက်ထားသည့်အတိုင်း အမှန်တကယ်မရရှိပါက လျောကြေးရရှိရန်ကိုလည်း တောင်းဆိုပိုင်ခွင့်ရှိပါသည်။
စားသုံးသူမှာ ကုန်စည်အပြင် ဝန်ဆောင်မှုကိုလည်း သုံးစွဲပါသည်၊ ၂၀၁၉ခုနှစ် စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးဥပဒေ၊ အခန်း(၁၃)ဝန်ဆောင်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အာမခံချက်ပေးခြင်းကိုလည်း ပုဒ်မ ၂၆ မှာဖော်ပြထားပါသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်သည် စားသုံးသူအပေါ် ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ဖော်ပြရမည့်အာမခံချက်များတွင် အချက်အလက် (၅)ခုကို ဖော်ပြထားပါသည်။
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်မှ ဝန်ဆောင်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အာမခံချက်များအချက်အလက်ကို စားသုံးသူသိရှိစေဖို့လို အပ်ပါကြောင်း၊ ၎င်းတို့မှာ (၁)ကြိုတင်အသိပေးခြင်း၊ (၂) မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက် ပြည့်စုံသော ဝန်ဆောင်မှုအဆင့်အတန်းနှင့် အညီပြည့်ဝစွာပေးခြင်း၊ (၃) စားသုံးသူ၏လိုအပ်ချက်နှင့်ကိုက်ညီမှုရှိခြင်း၊ (၄)အာမခံထားသောအချိန်ကာလအတွင်း ပြီးမြောက် အောင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့်(၅)စားသုံးသူနှင့်သဘောတူညီထားသည့် ဝန်ဆောင်မှုတန်ဖိုးအတိုင်း ပေးအပ်စေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်က ပုဒ်မ၂၆အရ စားသုံးသူအပေါ် အာမခံချက်ပေးထားသည့် ကာလအတိုင်းဝန်ဆောင်မှုမပေးနိုင်လျှင် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်ပေးရန်ပျက်ကွက်လျင် စားသုံးသူ သည် တောင်းဆိုပိုင်ခွင့်လည်းရှိပါသည်။ ဝန်ဆောင်မှုပေးရန်ပျက်ကွက်လျင် စားသုံးသူ တောင်းဆို ပိုင်ခွင့်မှာ (၁)ဝန်ဆောင်မှုပေးရန်ပျက်ကွက်ခဲ့မှုကြောင့်နစ်နာဆုံးရှုံးမှု ဖြစ်ခဲ့လျင် ယင်းအတွက် လျော်ကြေးပေးရန်၊ (၂)အာမခံထားသော အချိန်ကာလအတွင်း သဘောတူညီထားသော ဝန်ဆောင် မှုကိုမရရှိခဲ့လျင် စားသုံးသူ၏နစ်နာမှုအတွက် ကုစားခွင့်ပေးရန်ဖြင့် တောင်းဆိုပိုင်ခွင့့်ဖြစ်ပါသည်။
နိဂုံးချုပ်ဆိုသော် စားသုံးသူများမှာ စားသုံးသူ၏အခွင့်အရေးများနှင့်တာဝန်များ၊ အာမခံချက်များနှင့် အာမခံချက်များအပေါ်ပြန်လည် တောင်းဆိုနိုင်သည့်အခွင့်အရေးများသည် စားသုံးသူများအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှု၊ စားသုံးသူအကျိုးစီးပွားကာကွယ်ရေးလုပ် ဆောင်မှု၊ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးနှင့်ပတ်သက်သော အသိပညာဗဟုသုတရရှိမှုစသည့် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ ထို့ကြောင့် စားသုံးသူအတွက် စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ၏ ရည်ရွယ်ချက်များမှ စားသုံးသူအခွင့်အရေးများ အပြည့်အဝရှိနိုင်စေရန်၊ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တိကျမှန်ကန်ရှင်းလင်းသည့် သတင်းအချက်များဖြန့်ဝေ အသိပေးခြင်းကို ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နေခြင်းဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။
DOCA(မွန်)
