ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

        ဗီယက်နမ် (Reuters) - ဗီယက်နမ်ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသူများသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးအတွင်း အဆိုးရွားဆုံးမိုးခေါင်မှုကို ယခုနှစ်အတွင်း အဆိုးရွားဆုံးကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး တချို့သော တောင်သူလယ်သမားများသည် စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ကောင်း၍ အထွက်နှုန်းကောင်းနေသော်လည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင်  espressos ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လာမည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်မှုများမြင့်တက်လျက်ရှိသည်။

          ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံးကော်ဖီထုတ်လုပ်သည့် ဗီယက်နမ်တွင် လာမည့်ရာသီရိတ်သိမ်းမှုအတွက် ပြည်တွင်းခန့်မှန်းချက်မှာ ဆိုးရွားနေဆဲဖြစ်သည်။

       မတ်လမှ မေလဆန်းပိုင်းအတွင်း Central Highlands ကော်ဖီထွက်ရှိရာဒေသတွင် အပူရှိန်ကြောင့် အထွက်နှုန်း ၁၀-၁၆% ကျဆင်းမည်ဟု ဗီယက်နမ် Mercantile Exchange (MXV) မှ လက်ထောက်အကြီးအကဲ Nguyen Ngoc Quynh က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

        သို့သော်လည်း မကြာသေးမီရက်သတ္တပတ်များအတွင်း မိုးပြန်လည်ရွာသွန်းမှုကြောင့် လယ်သမားများနှင့် တာဝန်ရှိသူများအကြား ယုံကြည်မှုများတိုးမြင့်လာကာ အလားအလာများပိုမိုကောင်းမွန်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကော်ဖီတင်ပို့သည့်နိုင်ငံဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ်အနေဖြင့် မိုးပြန်လည်ရွာသွန်းမှုကြောင့် အထွက်နှုန်းတိုးမည်ကို အထောက်ကူပြုသော်လည်း Espressos နှင့် အသင့်စားကော်ဖီများတွင် အများဆုံးတွေ့ရသော robusta စေ့များ၏ ဈေးနှုန်းများကိုကျဆင်းစေရန် အထောက်အကူဖြစ်နိုင်/မဖြစ်နိုင်ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးပေ။

        ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းကော်ဖီထွက်ရှိသော ပြည်နယ်များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည့် Gia Lai တွင် ဟက်တာ၅၀ကျယ်ဝန်းသော ကော်ဖီစိုက်ခင်း၏ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသူလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် Nguyen Huu Longက  "ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏ ကော်ဖီအထွက်နှုန်း ၁၀-၁၅% ကျဆင်းမည်ဟုမျှော်လင့်ထားပေမဲ့ ကျွန်တော့်စိုက်ခင်းတွေကတော့ အထွက်နှုန်းတိုးနေပါတယ် " ဟုပြောသည်။ ယင်း၏ စိုက်ပျိုးနည်းမှာ အပူလှိုင်းကာလတွင် ၎င်း၏သစ်ပင်များကိုကာကွယ်ရန်အတွက် အပင်တစ်ဝိုက်ရှိမြေဆီလွှာကို အရွက်များဖုံးကာ စိုစွတ်နေစေခဲ့သည်။ မြေဆီလွှာအရည်အသွေးမြှင့်တင်ရန် နှစ်အနည်းငယ်အကြာတွင် သစ်ပင်ခုတ်ခြင်းဓလေ့ကို ဆန့်ကျင်သည့်နည်းဖြင့် ၎င်း၏ကော်ဖီပင်များကြီးထွားမှုကို ဆယ်စုနှစ်များစွာထိန်းသိမ်းထားသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် အပင်များသည် အမြစ်များပိုမိုနက်ရှိုင်းပြီး မြေအောက်ရေသိုက်များဆီသို့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာဝင်ရောက်နိုင်ကြသည်။

    ကော်ဖီစိုက်တောင်သူတစ်ဦးဖြစ်သည့် Doan Van Thang က ၎င်း၏စိုက်ခင်းသည် အပင်ပတ်လည်ရှိ မြေဆီလွှာကိုလည်းပျော့ပြောင်းစေပြီး မိုးရေနှင့် ဓာတ်မြေသြဇာများကို စုတ်ယူမှုပိုမိုတိုးတက်စေသည့်နည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးသည်ဟုပြောသည်။     

        Gia Lai ၏မြို့တော် Pleiku လယ်သမား Tran Thi Huong က သူမသည် ပုံမှန်ထက် ရေကိုပိုမိုသုံးစွဲခဲ့သည့်နည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး အပူလှိုင်းကျရောက်စဉ်ကာလအတွင်း၌ ဒေသအာဏာပိုင်များက တည်ဆောက်ထားသော တူးမြောင်းများမှတစ်ဆင့် လုံလောက်စွာရေသွင်းစိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့သည်ဟုပြောသည်။ ကော်ဖီချယ်ရီသီးများသည် ယခင်နှစ်များထက် သေးငယ်သော်လည်း အထွက်နှုန်းလျော့ဆင်းနိုင်ခြင်းမရှိဟု  သူမမျှော်လင့်ထားသည်။ ပြင်းထန်သောရာသီဥတုကြောင့် ခါတိုင်းထက်များသော ပိုးကောင်များကိုလည်း  ဇီဝပိုးသတ်ဆေးများသုံး၍  ကာကွယ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု သူမကဆိုသည်။

          အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဌာန (USDA) ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ ဗီယက်နမ်၏ လာမည့်ရိတ်သိမ်းချိန်သည် လက်ရှိရာသီထွက်ရှိမှုထက် အကြမ်းဖျင်းတည်ငြိမ်မည်ဟုခန့်မှန်းထားသည်။

         ရိတ်သိမ်းမှုအပေါ်  မည်သို့ပင်အကျိုးသက်ရောက်စေကာမူ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ကော်ဖီသောက်သုံးသူများအတွက် ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမြင့်တက်လာဖွယ်ရှိသည်။

       ဗီယက်နမ်၏ ကော်ဖီလက်ကားဈေးနှင့် လန်ဒန်ကော်ဖီဈေးကွက်တွင် ရောင်းတန်းဝင် ကော်ဖီစေ့ robusta ဈေးနှုန်းသည် ဗီယက်နမ်၌ ရိတ်သိမ်းမှုနည်းပါးပြီးနောက် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် စံချိန်တင်မြင့်တက်ခဲ့ပြီး အကြောင်းရင်းမှာ မိုးခေါင်ရေရှားပြီးနောက် နိုင်ငံ၏နောက်ထပ်ရိတ်သိမ်းမှုအပေါ် စိုးရိမ်မှုများကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ကုန်သည်များနှင့် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားထံမှသိရသည်။ နောက်ဆုံးပေါ်  Eurostat ဒေတာများအရ ဧပြီလတွင် ကော်ဖီဈေးနှုန်းဖောင်းပွမှုသည် နိုင်ငံ ၂၇ နိုင်ငံရှိ ဥရောပသမဂ္ဂတွင် ၁.၆ရာခိုင်နှုန်းခန့်မြင့်တက်သွားသဖြင့် စံချိန်တင် လက်ကားစျေးနှုန်းများသည် စားသုံးသူစျေးနှုန်းများအပေါ်  အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။

       လာမည့် အောက်တိုဘာလ ရိတ်သိမ်းရာသီမတိုင်မီ မိုးမလုံလောက်ခြင်းကြောင့် အထွက်နှုန်းကျမည်ဆိုသော စိုးရိမ်ပူပန်များသည် ဖြစ်နိုင်ချေလွန်စွာဝေးသေးသည်ဟု ဗီယက်နမ်အခြေစိုက်ကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောဆိုသည်။

SOURCE-REUTERS

DOCA(မန္တလေး)

   အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရန်ဆန်သိုလှောင်မှု ခိုင်မာစေရေးအတွက် နိုင်ငံပိုင် ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်ရေး အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သော Bulog ၏ မကြာသေးမီက ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံရှိ ဆန်ကုမ္ပဏီများအား ရယူပိုင်ဆိုင်မည့် အစီအစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ပြဿနာတစ်စုံတစ်ရာ မရှိဟု စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး Andi Amran Sulaiman က ပြောကြားခဲ့သည်။

    လက်ရှိကာလတွင် အရေးကြီးဆုံးမှာ ပြည်တွင်းစီးပွားရေးကို လှုံ့ဆော်တွန်းအားပေးရန် အလားအလာကောင်းမွန်မှုကို အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း စားနပ်ရိက္ခာ အရင်းအမြစ်များ ကောင်းစွာရရှိရန် စပါးစိုက်ခင်းအသစ်များ ဖန်တီးခြင်း၊ ရှိပြီးသား စပါးခင်းများကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခြင်းနှင့် ရေပေးဝေရေးစနစ်များ မြှင့်တင်ခြင်း စသည့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများနှင့်အတူ အဆိုပါ ဆန်ကုမ္ပဏီများ ရယူပိုင်ဆိုင်မည့် အစီအစဉ်ကို ဆောင် ရွက်သင့်ကြောင်း၊ အင်ဒိုနီးရှားသည် ယခင်က ဆန်တင်သွင်းမှုပမာဏ သုညဖြင့် ဆန်ဖူလုံမှုရရှိခဲ့ ကြောင်း၊ လက်ရှိတင်သွင်းမှု အနေအထားအရ ၎င်းကိန်းဂဏန်းသည် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းထက် မပိုသင့် ကြောင်း  Mr. Sulaiman က အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်။

   လာမည့် ဇူလိုင်လမှ အောက်တိုဘာလအထိ ရာသီဥတုခြောက်သွေ့မှုကြောင့် အရန် စားနပ် ရိက္ခာသိုလှောင်မှု ကျဆင်းနိုင်မည့်အခြေအနေကို သက်သာစေရေးအတွက် ကာလတို ဖြေရှင်းမှု နည်းလမ်းအဖြစ် ပြည်နယ်အားလုံးသို့ ရေစုပ်စက်များဖြန့်ဖြူးခြင်းကို ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့မှုနှင့် အယ်လ်နီညို၏ သက်ရောက်မှုများကို လျော့ပါးစေရန်အတွက် အသင့်လျော်ဆုံး နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောဆိုသည်။

    ရေကြောင်းပို့ဆောင်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးဝန်ကြီး Mr. Luhut Binsar Pandjaitan က Bulog အဖွဲ့သည် ပြည်တွင်း အရန်ဆန်သိုလှောင်မှု ဖူလုံစေရန်အတွက် ကမ္ဘောဒီးယားထံမှ ဆန်ရင်းမြစ်များစွာကို သိမ်းသွင်းရယူမည်ဖြစ်ကြောင်း အစောပိုင်းကာလတွင် အတည်ပြုပြောကြားထားသည်။

     Bulog ၏ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်ဖြစ်သူ Mr. Bayu Krisnamurthi က စီးပွားရေးနှင့် စားနပ်ရိက္ခာဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွင် အခြားမိတ်ဖက်များ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အလားအလာများကို ရှာဖွေနိုင်ရေးအတွက် အစိုးရ၏ညွှန်ကြားချက်ကို လိုက် နာရန် အသင့်ရှိကြောင်း၊ Bulog အဖွဲ့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အစောပိုင်း၌ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းအချင်းချင်း ချိတ်ဆက်မှုနှင့်  အစိုးရချင်းညှိနှိုင်းမှု အစီအစဉ်များမှတစ်ဆင့် ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ဇွန်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Antara News, 20 Jun 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    ပြည်တွင်းဆန်ဖူလုံမှုကို မြှင့်တင်ရေးအတွက် ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်ကုမ္ပဏီများကို သိမ်းသွင်း ရယူရန် မကြာသေးမီက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စီစဉ်မှုသည် ပို့ကုန်ဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် လယ်ယာမြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကြောင့် အတားအဆီးများနှင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောဆိုလျက်ရှိကြသည်။

     နိုင်ငံပိုင်ဝယ်ယူရေးအေဂျင်စီဖြစ်သော ဘူးလော့အဖွဲ့ (BULOG) သည် လုပ်ငန်းများ သိမ်း သွင်းရယူမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်ကုမ္ပဏီများ၊  အချို့သော အင်ဒိုနီးရှားဘဏ်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဘူးလော့အဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌ Dr. Bayu Krisnamurthi က ယခုအခြေ အနေမှာ အစပိုင်းသာရှိသေးပြီး လုပ်ငန်းအဆင့်များအလိုက် သက်ဆိုင်သည့် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရဦးမည်ဖြစ်သည်ဟု The Straits Times သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

    ရာထူးသက်တမ်းကုန်ဆုံးတော့မည့် သမ္မတဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက နိုင်ငံ၏ အရန်ဆန် သိုလှောင်မှုမှာ စိတ်ချရသည့်အဆင့်တွင် သေချာခိုင်မာစွာ ရှိနေစေရေးအတွက် ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်စပါး စိုက်ပျိုး ရေးလုပ်ငန်းများအား ရယူပိုင်ဆိုင်ခြင်းကို စဉ်းစားဆောင်ရွက်ရန် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ဘူးလော့ အဖွဲ့သို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပြီးနောက် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများထံမှ ဆန်များကို ရယူတင်သွင်းခြင်းထက် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ များထံ၌ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းက ပိုမိုကောင်းမွန်လိမ့်မည်ဟု သမ္မတဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ပြောဆိုထားသည်။

    ကမ္ဘာ့ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတွင် စတုတ္ထအကြီးမားဆုံးနှင့် ဆန်စားသုံးမှု၌ တတိယ အများဆုံးဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ခြောက်သွေ့မှုဒဏ်ကြောင့် စပါးအထွက်ကျဆင်းမည် ဟု ခန့်မှန်းထားမှုနှင့်အတူ ဆန်ဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်မှုရှိစေရေးအတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း ဆန် တန်ချိန် ၃.၆ သန်းကျော်ကို တင်သွင်းရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း အစိုးရအရာရှိများက ပြော ကြားခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ နှစ်စဉ် ဆန်စားသုံးမှုမှာ တန်ချိန် သန်း ၃၀ ခန့်ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှား စာရင်းအင်းဌာန၏ အချက်အလက်များအရ  ၂၀၂၃ ခုနှစ်၌ ဆန်ထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် ၃၁.၁ သန်း ခန့်ရှိပြီး ယခင်နှစ်ကထက် ၁.၄% ပိုမိုတိုးတက်ခဲ့သည်။ 

   အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ မြေဧရိယာများစွာရှိသော်လည်း စပါးစိုက်ပျိုးနိုင်သည့်ဧရိယာမှာ ဂျာဗား ဒေသတွင်သာရှိပြီး မြေလွတ်မကျန်အောင် သိပ်သည်းစွာ စိုက်ပျိုးထားရှိပြီးဖြစ်ကြောင်း ကျွမ်းကျင် သူများက ပြောဆိုကြသည်။ အခြားသော အဓိကကျွန်းများဖြစ်သည့် ဆူမာတြား၊ ကာလီမန်တန်၊ ဆူလာဝေဆီနှင့် ပါပူအာတို့တွင် ရေမြေရာသီဥတု ကိုက်ညီမှုမရှိခြင်း၊ ဆည်ရေပေးဝေမှု အခြေခံ အဆောက်အအုံများ လိုအပ်ချက်ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ အနည်းငယ်မျှ သာရှိသည်။ ထို့အပြင် ဂျာဗားကျွန်း၌ မြို့ပြလူနေမှုတိုးချဲ့မှုနှင့်အတူ စိုက်ပျိုးမြေများအား အကျိုး အမြတ် ပိုမိုရရှိမည့် စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် လူနေအိမ်ရာများအဖြစ် ပြောင်းလဲဖော်ဆောင်ခြင်းကလည်း ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုကို လျော့နည်းစေလျက်ရှိသည်။

    ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများနှင့် စိုက်ပျိုးသည့်ဧရိယာ ကျဆင်းလာမှုတို့အရ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဆန်ထွက်ရှိမှုမှာ နည်းပါးဖွယ်ရှိသည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး Mr. Amran Sulaiman က ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့၌ လွှတ်တော်သို့ တင်ပြခဲ့သည်။ စပါးစိုက်ဧရိယာမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ လနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ၃၆.၉% လျော့ကျလျက် ဟက်တာ ၆.၅၅ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

    ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံခြားသားပိုင်ဆိုင်မှု ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းပြည့်ဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ လုပ်ကိုင်ရန် ခွင့်ပြုထားရာ ဆန်စပါးထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းတစ်ခုအား သိမ်းသွင်းရယူခြင်းမှာ သာမန်အားဖြင့် ရိုးရှင်းဖွယ်ရှိသော်လည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည့် အခြားသော အခြေခံအကြောင်း တရားများ ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

    ဂျကာတာမြို့အခြေစိုက် စီးပွားရေးနှင့် ဥပဒေရေးရာ လေ့လာဆန်းစစ်မှုဗဟိုဌာန (Centre of Economic and Law Studies) မှ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး Mr. Bhima Yudhistira က နိုင်ငံ ခြားသားပိုင်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီဖြစ်ငြားသော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားကုမ္ပဏီတစ်ခုအဖြစ် သက်ဆိုင် ရာ နိုင်ငံ၏ ဥပဒေများနှင့် ညွှန်ကြားချက်များကို လိုက်နာရမည်ဖြစ်၍ ထိုကဲ့သို့ လုပ်ငန်းသိမ်းသွင်း ရယူခြင်းမှာ အင်ဒိုနီးရှား၏ ဆန်စပါးဖူလုံမှုကို မြှင့်တင်နိုင်မည်ဟု အာမခံချက် မပေးနိုင်ကြောင်း၊ အကယ်၍ ကမ္ဘောဒီးယားအစိုးရက ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုသည် ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို ဦးစားပေး ရမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါက အဆိုပါကုမ္ပဏီသည် အင်ဒိုနီးရှားသို့ ဆန်တင်ပို့ခြင်းကို လုပ်ဆောင်နိုင် လိမ့်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ဘူးလော့အဖွဲ့အနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့သော ကန့်သတ်ချက်များကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားသင့်ကြောင်း ပြောဆိုထားသည်။

    ဘူးလော့အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ Dr. Bayu ကမူ ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်ကုမ္ပဏီများကို သိမ်းသွင်းရယူရာ၌ ကြုံတွေ့နိုင်သော ပို့ကုန်ဆိုင်ရာ ပြဿနာအခက်အခဲများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ၎င်းတို့အေဂျင်စီ အနေဖြင့် ကိုင်တွယ်ဆွေးနွေးမှု မရှိသေးကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

     ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည်သက်တမ်းတိုး ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် နှစ်နိုင်ငံဆန်ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာအရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံထံမှ ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန် ချိန် ၂၅၀၀၀၀ ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၈ ခုနှစ်အထိ ဝယ်ယူခွင့်ရရှိထားသည်။ နှစ်နိုင်ငံကြား ဆန် ကုန်သွယ်မှုကို အင်ဒိုနီးရှားမှ ဘူးလော့အဖွဲ့နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားမှ Green Trade ကုမ္ပဏီတို့ အကြား အဆိုပါ အစိုးရချင်းသဘောတူညီမှုအရ လုပ်ကိုင်ခြင်းအပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံပိုင် ID Food ကုမ္ပဏီ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားဆန်စပါးအသင်းချုပ်တို့အကြား ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှု အစီအစဉ်အဖြစ် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။

   သို့သော် ကမ္ဘောဒီးယားမှ နှစ်စဉ်ဆန်တင်ပို့ခွင့်ပြုသည့် အဆိုပါပမာဏသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ဆန်လိုအပ်ချက်တစ်ရပ်လုံးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက နည်းပါးသော ပမာဏမျှသာဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း စားသုံးမှုမှ ပိုလျှံမှုရှိသည့် ဆန်ကိုသာ ကမ္ဘောဒီးယားမှ တင်ပို့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ ဆန်စားသုံးမှု မှာ အထူးသဖြင့် အာဖရိကကဲ့သို့သော ဒေသများ၌ မြင့်တက်လာခြင်းက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရောင်း လိုအားကွင်းဆက်တွင် မသေချာ မရေရာမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက်ရှိကြောင်း၊ တစ်ချိန်တည်းမှာ ပင် အိန္ဒိယကဲ့သို့သော ဆန်တင်ပို့သည့် အဓိကနိုင်ငံများသည် ပြည်တွင်းရိက္ခာဖူလုံမှု အကျပ် အတည်းများ ကြုံတွေ့လာမှုအရ ပို့ကုန်ဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိ ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်ရာ ဘရာဇီးနှင့် အာဖရိကဒေသများတွင် ပဲပုပ်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရန်အတွက် တရုတ်နိုင်ငံက လယ်ယာမြေများ ရယူလုပ်ကိုင်ခြင်းကို နမူနာယူလျက် ဘူးလော့အဖွဲ့အနေဖြင့် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုကို ကောင်းမွန်စေရန်အတွက် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၌ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမြေများ ဝယ်ယူရရှိနိုင်ရေးကို ရှေ့ရှုဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးမြေရယူခြင်းသည် လွှဲပြောင်းရယူထား သည့် ကုမ္ပဏီ၏ စပါးမှဆန်သို့ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်မှုကို အာမခံချက်ပေးလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံရေးရာ စီးပွားရေးအသင်း (Indonesian Political Economy Association) မှ စိုက်ပျိုးရေးကျွမ်းကျင်သူ Mr. Khudori က ပြောကြားခဲ့သည်။

    စားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံမှုရှိစေရေးအတွက် စိုက်ပျိုးမြေများ ဝယ်ယူလုပ်ကိုင်ခြင်းကို ဆော်ဒီ အာရေးဘီးယားသည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်လည်းကောင်း၊ အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု သည် အာဖရိကဒေသ၌လည်းကောင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသည်။ သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားအတွက် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၌ စပါးစိုက်ပျိုးရန် မြေဝယ်ယူခြင်းမှာ အလုပ်ထက် အပြောက ပိုမိုလွယ်ကူမှုရှိ မည်ဖြစ်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောဆိုလျက်ရှိကြသည်။

    စီးပွားရေးရာ အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သော Bower Group Asia ၏ ကမ္ဘောဒီးယား အခြေစိုက်ရုံးခွဲမှ ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး Mr. Bora Chhay က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု မြှင့်တင်သည့်လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် မြေယာပိုင်ဆိုင်ခွင့်ကို မိမိနိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် မိမိနိုင်ငံသား၏ တိုက်ရိုက်ပိုင်ဆိုင်မှု ၅၁% အထက်ပိုမိုပါဝင်သည့် တရားဝင် မှတ်ပုံတင်ထားသော လုပ်ငန်းအစုအဖွဲ့များ အတွက်သာ သီးသန့်ခွင့်ပြုထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြော ဆိုခဲ့သည်။

    အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် ပြည်ပသို့ ကြည့်ရှုအဖြေရှာခြင်းထက် ပြည်တွင်း၌ စပါးစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ရာတွင် လက်ရှိတွေ့ကြုံနေရသည့် ဆန်စပါး၏ အရည်အသွေးကို ထိခိုက်မှုဖြစ်စေသော သိုလှောင်ရုံ မလုံလောက်မှု၊ စပါးစိုက်တောင်သူများနှင့် ဆန်စက်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ယှဉ်ပြိုင်နိုင် စွမ်းကို အထောက်အကူပြုမည့် စက်ပစ္စည်းကိရိယာနှင့် နည်းပညာရပ်များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း ကင်းမဲ့မှု စသည့် အခက်အခဲပြဿနာရပ်များကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသင့်ကြောင်း Mr. Bhima က ပြောဆိုထားသည်။

    အင်ဒိုနီးရှား စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး Mr. Sulaiman က စပါးစိုက်ခင်းအသစ်များကို တိုးချဲ့ ထူထောင်ခြင်း၊ တည်ရှိဆဲစိုက်ခင်းများ၏ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် ရေပေးဝေမှုစနစ် ကို ကောင်းမွန်စေခြင်းတို့ အပါအဝင် ပြည်တွင်း စားနပ်ရိက္ခာ အရင်းအမြစ်များအား  တိုးတက်မြှင့် တင်ရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုနှင့်အတူ ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်ကုမ္ပဏီများကို သိမ်းသွင်းရယူမည့် အဆို ပြုချက်ကို ဖော်ဆောင်သွားသင့်ကြောင်း ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့၌ ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: The Straits Times, 27 Jun 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    အိန္ဒိယနိုင်ငံ Kottayam မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သော ရော်ဘာဘုတ်အဖွဲ့၏ ၁၈၇ ကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေး၌ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး M Vasanthagesan က အိန္ဒိယ သဘာဝရော်ဘာ ကဏ္ဍ၏ လက်ရှိအခြေအနေကို တင်ပြချက်အရ ၂၀၂၄-၂၅ ဘဏ္ဍာနှစ်၌ ထုတ်လုပ်မှု တန်ချိန် ၈၇၅၀၀၀ နှင့် သုံးစွဲမှုတန်ချိန် ၁၄၂၅၀၀၀ သို့ အသီးသီး တိုးတက်လာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း သိရှိရသည်။

    အဆိုပါ အစီရင်ခံတင်ပြစာတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ သဘာဝရော်ဘာထုတ်လုပ်မှုသည် ၂၀၂၃-၂၄ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်၌ စုစုပေါင်းတန်ချိန် ၈၅၇၀၀၀ ရှိပြီး ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ် ထုတ်လုပ်မှုတန်ချိန် ၈၃၉၀၀၀ အပေါ် ၂.၁% တိုးတက်ခဲ့ကြောင်း၊ အဆိုပါကာလအတွင်း ပြည်တွင်း၌ သဘာဝရော်ဘာ သုံးစွဲမှုမှာ တန်ချိန် ၁၄၁၆၀၀၀ ရှိပြီး ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ်၌ သုံးစွဲခဲ့သော တန်ချိန် ၁၃၅၀၀၀၀ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၄.၉% မြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

     ၂၀၂၃-၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် အိန္ဒိယ၏ သဘာဝရော်ဘာ တင်သွင်းမှုမှာ ၄၉၂၆၈၂ တန်ရှိပြီး နှင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့မှုမှာ ၄၁၉၉ တန်ရှိသည်။ ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ်၌ တင်သွင်းခဲ့သော သဘာဝရော်ဘာ ၅၂၈၆၇၇ တန်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက တင်သွင်းမှုကျဆင်းခဲ့သည်။  ယခုနှစ် မတ်လကုန်တွင် စိုက်ပျိုးသူများ၊ ပြုပြင်ထုတ်လုပ်သူများ၊ ကုန်သည်များနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ လက်ဝယ်ရှိ စုစု ပေါင်း ဘဏ္ဍာနှစ်ပိတ် သဘာဝရော်ဘာ ကုန်လက်ကျန်မှာ ၃၇၂၀၈၅ တန်ခန့်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လကုန်ရှိ နှစ်ပိတ်လက်ကျန် ၄၄၂၆၀၂ တန်ထက် လျော့နည်းမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။ ၂၀၂၃-၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း အိန္ဒိယ၏ ဒြပ်ပေါင်းရော်ဘာ (Compounded Rubber) တင်သွင်းမှုမှာ တန်ချိန် ၁၆၉၈၂၀ တန် ဖြစ်ပြီး တင်ပို့မှုမှာ ၁၈၀၆၉ တန်ရှိသည်။

     အိန္ဒိယရော်ဘာဘုတ်အဖွဲ့နှင့် မော်တော်ယာဉ်တာယာ ထုတ်လုပ်သူများအသင်း (ATMA) တို့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် ရော်ဘာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရေး စီမံကိန်း (INROAD Project) အောက်တွင် ရော်ဘာစိုက်ဧရိယာ ၆၉၃၀၇ ဟက်တာကို စိုက်ပျိုးထားပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ရေရှည် တည်တံ့သော သဘာဝရော်ဘာကဏ္ဍ ဖော်ဆောင်ရန် ကတိကဝတ်ပြုထားခြင်းကို သက်သေပြ လုပ်ဆောင်မှုအဖြစ် ATMA အသင်းသည် အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ဒေသ၌ ၅ နှစ်အတွင်း ရော်ဘာ ဧရိယာ ဟက်တာ ၂ သိန်း စိုက်ပျိုးနိုင်ရေး ရူပီးငွေ ကုဋေ ၁၀၀၀ ကို ထည့်ဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိ ကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: The Hindu Business Line, 21 Jun 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

     အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဈေးကွက်အတွင်း ကုန်စည်ရရှိလွယ်မှုကို ကောင်းမွန်စေရန်နှင့် သိုလှောင်ဈေးကစားမှုများကို ကာကွယ်တားဆီးနိုင်ရန်အတွက် ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ လက်ဝယ်၌ ပဲစင်းငုံနှင့်ကုလားပဲတို့အား အများဆုံးသိုလှောင်ထားနိုင်မည့် ပမာဏကန့်သတ်ချက်များကို အစိုးရ က ၂၁-၆-၂၀၂၄ နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

     အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၏ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်အရ Kabuli ကုလားပဲမျိုး အပါအဝင် အဆိုပါ ပဲစင်းငုံနှင့်ကုလားပဲ အမျိုးအစားတစ်ခုစီအတွက် လက်ကားရောင်းချသူများ အနေ ဖြင့် တန် ၂၀၀ အထိကိုလည်းကောင်း၊ လက်လီရောင်းချသူများသည် ၅ တန်အထိလည်းကောင်း၊ အကြီးစား လက်လီအရောင်းကွင်းဆက် လုပ်ကိုင်သူများသည် ဆိုင်တစ်ခုလျှင် ၅ တန်အထိနှင့် သိုလှောင်ရုံ၌ အများဆုံးတန် ၂၀၀ အထိကိုလည်းကောင်း၊ ပဲခွဲစက်လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် နှစ်စဉ် ကြိတ်ခွဲ ထုတ်လုပ်မှုပမာဏ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း သို့မဟုတ် နောက်ဆုံး ၃ လအတွင်း ကြိတ်ခွဲထုတ် လုပ်ခဲ့သည့်ပမာဏတို့အနက် များရာပမာဏကိုလည်းကောင်း လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးချင်း သိုလှောင် ထားနိုင်ခွင့်ရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

     သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ အနေဖြင့် ဆိပ်ကမ်းရှင်းလင်းမှု စတင်ဆောင်ရွက်သည့်နေ့မှ ၄၅ ရက်တာကာလအထိ တင်သွင်းလာသော အဆိုပါ ပဲမျိုးများကို လက်ဝယ်ထားရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းပဲအမျိုးအစားများကို သိုလှောင်ဖြန့်ဖြူး ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းများအားလုံးသည် အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၏ ကုန်လက်ကျန်စင်္ကြန်၌ ထုတ်ဖော်ကြေညာရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းတို့ လက်ဝယ်၌ လက်ရှိသိုလှောင်ထားသော ပမာဏသည် သတ်မှတ်ချက်ထက် ပိုမိုလျက်ရှိပါက ၁၂-၇-၂၀၂၄ ရက်နေ့အတွင်း အဆိုပါသတ်မှတ်ချက်သို့ ရောက်ရှိအောင် လျှော့ချဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုအမိန့်သည် စတင်ထုတ်ပြန်သည့်နေ့မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့အထိ သက်ရောက်မှုရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း Economic Times သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

Source: Economic Times, 22 Jun 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)