ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဒုတိယသုံးလပတ်မှစတင်၍ အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုကြောင့် ဆန်ရောင်းချမှုအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ စိုက်ပျိုးရေးဌာနက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုသည် ခြောက်သွေ့ရာသီတွင် စတင်ဖြစ်ပေါ် လာနိုင်ပြီး ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်မတ်လတွင်အဆုံးသတ်မည်ဖြစ်သဖြင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် လက်ရှိကာလ၌ စပါးစတင်စိုက်ပျိုးနေပြီဖြစ်ရာ အခြားစိုက်ဧရိယာဒေသများတွင် ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်း ရိတ်သိမ်းသွားရမည်ဖြစ်ပါသည်။ စိုက်ပျိုးရေးဌာနက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်လများတွင် မိုးရွာသွန်းမှုမှာ ပျမ်းမျှအောက်လျော့နည်းပါက ဆည်မြောင်းများတွင် ရေပေးဝေမှု ထိခိုက်နိုင်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

လာမည့်ဇန်န၀ါရီလတွင် ခြောက်သွေ့သောနွေရာသီသို့ ဝင်ရောက်လာပြီဖြစ်သဖြင့် ခြောက်သွေ့ ရာသီကိုနှစ်သက်သည့် Luzon ဒေသ၊ အထူးသဖြင့် Luzon မြောက်ပိုင်းဒေသတို့ရှိ သီးပင်ပန်းပင်များကို စောင့်ကြည့်သွားရန်လိုအပ်ကြောင်း၊ အကြောင်းရင်းမှာ အဆိုပါဒေသများရှိ သရက်သီး၊ ကြက်သွန်နီ၊ ဆေးရွက်ကြီးနှင့် အခြားပန်းပင်သီးပင်များသည် သမိုင်းကြောင်းအရ ရေတွင် ကာလရှည်ကြာစွာနစ်မြုပ်နေပါက ပျက်စီးနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးဌာနက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

စိုက်ပျိုးရေးဌာန၏ အမျိုးသားဆည်မြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့အစည်း ကနဦးအစီရင်ခံစာ တွင် ဖော်ပြချက်အရ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏လယ်မြေ ၁၂၂ ဟက်တာတို့တွင် ရေပေးဝေမှု ပြတ်လပ် နိုင်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် ဆန်နှင့်ပြောင်းသီးနှံတို့အပေါ် အများဆုံးအကျိုး သက်ရောက်မှုဖြစ်ပေါ် နိုင်ကြောင်းနှင့် အဆိုပါအရေးကိစ္စကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် စိုက်ပျိုးရေးဌာနက အဖွဲ့အစည်း သို့ ဖြည့်စွက်ရန်ပုံငွေ ပီဆို ၄ဝ ဘီလီယံပေးအပ်ရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါ သည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် ရေထောက်ပံ့မှုရရှိခြင်းမရှိသောစိုက်ဧရိယာများတွင် ဆန်ကိုစိုက်ပျိုး သွားမည်ဖြစ်ပြီး ယင်းသို့ဆောင်ရွက်ရသည့်မဟာဗျူဟာမှာ မိုးခေါင်ရေရှားဒဏ်ကို ခံနိုင်သည့်စပါး မျိုးများကို ဖြစ်ထွန်းလာစေရန်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် အပင်လုပ်ငန်းအဖွဲ့အစည်းမှ မှတ်ပုံတင်လက်မှတ်ရရှိထားသော ဆန်မျိုးကွဲပေါင်း ၃၈ မျိုးရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတွက် ‌ရေပြတ်လပ်မှုကြောင့် စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်းမရှိသူများအနေဖြင့် အကူအညီပေးအပ်သည့် လူမှုဖူလုံရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဦးစီးဌာနနှင့် အလုပ်သမားနှင့် အလုပ်အကိုင်ဦးစီးဌာနတို့ကဲ့သို့ သော အဖွဲ့အစည်း သို့မဟုတ် အစီအစဉ်များတွင် စာရင်းပေးသွင်းနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: CNN Philippines, September 26, 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

၂၀၂၃-၂၄ စပါးရိတ်သိမ်းရာသီအတွင်း အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုကြောင့် ထိုင်းဆန်ထုတ် လုပ်မှုမှာ တန်ချိန်အားဖြင့် ၈၇၁,ဝဝဝ တန်နှင့် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၃.၂၇ ရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်း ကျဆင်းမည်ဖြစ်သဖြင့် တန်ချိန် ၂၅.၈ သန်းသာ ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ရှိ စိုက်ပျိုးရေးနှင့်စီးပွားရေးဌာန၏ နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက် အရ သိရှိရပါသည်။

၂၀၂၃-၂၀၂၄ သီးနှံနှစ်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စပါးစိုက်ပျိုးဧရိယာ စုစုပေါင်း ၆၂.၄ သန်း ရိုင် ရှိပြီး ယခင်နှစ်ထက် ၆ဝ၂,ဝဝဝ ရိုင် (၂၄ဝ, ၈ဝဝ ဧက) သို့မဟုတ် ဝ.၉၆ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်း ကျဆင်းသွားကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့်စီးပွားရေးဌာန၏ ဒုတိယအထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Tantita Bunyamaneekul က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ရိတ်သိမ်းဧရိယာသည် ခန့်မှန်း ၅၉.၆ သန်းရိုင် (၂၃.၈ သန်းဧက) ရှိပြီး ယခင်နှစ်ထက် ၃၁၆, ဝဝဝ ရိုင်  (၁၂၆, ၄ဝဝ ဧက) သို့မဟုတ် ၀.၅၃ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ပြီး ယင်းကဲ့သို့ ရိတ်သိမ်းဧရိယာ လျော့နည်းကျဆင်းခဲ့ရခြင်းမှာ မိုးရွာသွန်းမှုကို  နှောင့်နှေးစေသည့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယခုသီးနှံနှစ်မိုးရွာ သွန်းမှုမှာ ယခင်နှစ်ထက် လျော့နည်းမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြောင်း မိုးလေဝသဦးစီးဌာနက ပြော ကြားခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လလယ်မှ ဇူလိုင်လလယ်အထိ မိုးရွာသွန်းမှုလျော့နည်းခြင်းကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အထူးသဖြင့် ဆည်ရေသောက်မရရှိသော ခြောက်သွေ့ဒေသများတွင် ရေ ရှားပါးပြတ်လပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ပေါ်ခဲ့မှုကြောင့် လယ်သမားအချို့မှာ ၄င်းတို့၏ စိုက်ခင်းများတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်မှုမရှိဘဲ အချို့မှာဆန်ကိုတစ်ကြိမ်သာစိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့ကြပါသည်။ ထို့အပြင် စပါးပင်ပေါက်တွင် ဖြစ်ပွားတတ်သည့်ရောဂါများ၊ စပါးမှိုစွဲကဲ့သို့သောရောဂါနှင့် ပိုးမွှား ကျရောက်မှုအန္တရာယ်များ ရှိလာသဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းသွားကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့်စီးပွားရေးဌာနက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

၂ဝ၂၂ ခုနှစ်အစပိုင်းမှစတင်၍ အစိုဓာတ်ပါဝင်မှု ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိသော စပါးများအပါအဝင် ကောက်ညှင်းစပါးနှင့် ထိုင်း hom mali ဆန်မွှေးစပါးတို့၏ ဈေးနှုန်းများ ဆက်တိုက်မြင့်တက်ခဲ့ပါ သည်။ ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ပထမကိုးလတွင် ထိုင်း hom mali စပါး၏ပျမ်းမျှဈေးမှာ တစ်တန်လျှင် ပျမ်းမျှ ၁၄,၂၂၆ ဘတ်ရှိပြီး နှစ်အလိုက် ၁၃.၃% မြင့်တက်ခဲ့ပါသည်။ အစိုဓာတ်ပါဝင်မှု ၁၅% ရှိသည့်ဆန် တစ်တန်လျှင် ပျမ်းမျှ ၁ဝ,၄၉၉ ဘတ်၊ အမြတ်ငွေအားဖြင့် ၂ဝ.၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ ကောက်ညှင်းဆန် တစ်တန်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၁၁, ၆၅၇ ဘတ် ရှိပြီး ၂၇.၇ %  မြင့်တက်လာခဲ့ပါသည်။ 

၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ပထမခုနစ်လအတွင်း ထိုင်းဆန်တင်ပို့မှုသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် အလားတူကာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အရေအတွက်နှင့် တန်ဖိုးနှစ်မျိုးစလုံး တိုးတက်လာခဲ့ပါသည်။ ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်ဖော်ပြပါ ကာလအတွင်း ဆန်တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် ၂.၅၄ သန်းရှိခဲ့ပြီး နှစ်အလိုက် ၃ဝ.၂ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက် လာပြီး ပို့ကုန်တန်ဖိုးမှာ ဘတ် ၄ဝ.၈ ဘီလီယံ နှင့် ၅၁.၈ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာခဲ့ပါသည်။ ကောက်ညှင်းဆန်တင်ပို့မှုမှာလည်း တန်ဖိုးအားဖြင့် ဘတ် ၃.၃၄ ဘီလီယံအထိ တိုးမြင့်လာပြီး နှစ်အလိုက် ၁၄.၁ ရာခိုင်နှုန်း  တိုးမြင့်လာခဲ့ပါသည်။

အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုဖြစ်စဉ်ကြောင့် ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုကို သိသာစွာ ထိခိုက်စေနိုင် မည်ဟု စိုးရွံ့နေမှုများကြောင့် ထိုင်းပြည်တွင်းဆန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာရခြင်းဖြစ်ကြောင်း Mrs Tantita က သုံးသပ်ထားပါသည်။ ထို့အပြင် အိန္ဒိယမှဆန်တင်ပို့မှုကန့်သတ်ချက်နှင့်အတူ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဆန်ထုတ်လုပ်မှု လျော့ နည်းကျဆင်းလာမှုများကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ဆန်တင်ပို့မှု တိုးမြှင့်ရန် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း Mrs Tantita က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ 

(မှတ်ချက်။   တစ်ရိုင်လျှင် ဝ.၁၆ ဟက်တာ သို့မဟုတ် ဝ.၄ ဧကရှိပါသည်။)

Source: Bangkokpost, September 23, 2023.(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Justin Trudeau က ကနေဒါနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်ဇွန်လ အတွင်းက ဗြိတိန်နိုင်ငံ၊ ကိုလံဘီယာမြို့တွင် Sikh ခွဲထွက်ရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရာတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရကိုယ်စားလှယ်များပါဝင်နေသည်ဟု စွပ်စွဲပြောဆိုလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ကနေဒါနိုင်ငံမှ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ပဲနီလေးရောင်းချမှုမှာ နှောင့်နှေးလျက်ရှိ သည်။ ကနေဒါနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ပဲနီလေးအဓိကတင်သွင်းနေသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယ နိုင်ငံသို့ရောင်းချမှုများကို လျှော့ချလိုက်ခြင်းသည် ရိတ်သိမ်းရာသီအတွင်း ကနေဒါနိုင်ငံမှ လယ် သမားများရရှိသည့် ပဲနီလေးဈေးနှုန်းများကို နိမ့်ကျနိုင်စေဖွယ်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါဖြစ်ရပ် ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဲနီလေးဈေးနှုန်းများကို ဖောင်းပွမှုဖြစ်စေခဲ့ကာ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်တွင် ပြုလုပ်မည့်အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ရွေးကောက်ပွဲအတွက် နိုင်ငံရေးစွန့်စားမှုအလားလာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ ပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်က ဂျုံထွက်ရှိမှုလျော့နည်းကျခဲ့သဖြင့် ဂျုံတင်ပို့မှုကို တားမြစ် ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီးနောက် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်တွင် ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန်ဖြူများ ရောင်းချမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန် အဆိုပါဆန်များ တင်ပို့မှုကို တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယ နိုင်ငံတွင် အဓိကတင်သွင်းသည့်ကုမ္ပဏီဖြစ်သော Olam Agri ၏ ဒုတိယဥက္ကဌဖြစ်သူ Nitin Gupta က အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့အကြား လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသည့် တင်းမာမှုများကြောင့် နှစ် နိုင်ငံမှ ကုန်သွယ်မှုကန့်သတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အရာထမ်းများက စိုးရိမ် လျက်ရှိကြပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရသည် ကနေဒါနိုင်ငံသားများအား ဗီဇာထုတ်ပေးခြင်းကို ရပ် ဆိုင်းထားပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့သည် မိမိတို့နိုင်ငံများမှ သံတမန်များအား နှင်ထုတ်ခဲ့ ကြသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်မှုအပေါ်  တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်စေမည့်လုပ်ရပ်ကို လုပ်ဆောင်နေခြင်းမရှိကြောင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ပဲနီလေးဝယ်ယူသူများ သည် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလတွင် ကနေဒါနိုင်ငံမှရောင်းချသောပဲနီလေးများကို ဝယ်ယူခဲ့ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ Mr. Trudeau က အိန္ဒိယနိုင်ငံအပေါ် ဝေဖန်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်အချိန်မှ စတင်၍ ကနေဒါနိုင်ငံမှပဲနီလေးရောင်းချမှုအပေါ်အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ကမ်းလှမ်းချက်များမှာ ၆ ရာခိုင် နှုန်း လျော့နည်းကျဆင်းခဲ့ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပဲနီလေးတစ်တန်လျှင် ဒေါ်လာ ၇၇ဝ ဖြစ်ခဲ့ပါ သည်။ လက်ရှိကာလတွင်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပဲနီလေးဈေးနှုန်းများမှာ မြင့်တက်လျက်ရှိပါ သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ပဲနီလေးဝယ်ယူသူများမှာ နှောင့်နှေးလျက်ရှိသော်လည်း ကမ္ဘာ့ပဲနီလေးဝယ် လိုအားမှာ ဆက်လက်ခိုင်မာနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ကနေဒါနိုင်ငံမှပို့ကုန်တင်ပို့သူတစ်ဦးက ပြောကြား ခဲ့ပါသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ၂ဝ၂၂-၂ဝ၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ပဲနီလေးအများဆုံး ရောင်းချသည့်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့ပြီး တန်ချိန် ၄၈၅, ၄၉၂ တန်၊ ဒေါ်လာ ၃၇ဝ သန်းဖိုးရောင်းချခဲ့ကြောင်း၊ ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလမှဇူလိုင်လအတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကနေဒါနိုင်ငံမှပဲနီလေးကို ယခင်နှစ်ကာလ တူထက် ၄၂ဝ ရခိုင်နှုန်းပိုမိုရောင်းချနိုင်ခဲ့ကာ တန်ချိန် ၁၉ဝ, ၇၈၄ တန်ရောင်းချနိုင်ခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံပဲမျိုးစုံနှင့်သီးနှံအဖွဲ့အစည်း၏ဥက္ကဌဖြစ်သူ Bimal Kothari က အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ်ပဲနီလေးတန်ချိန် ၂.၄ သန်းအား စားသုံးလျက်ရှိပြီး ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် ၁.၆ သန်းပိုမိုလျော့နည်းခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှဝယ်ယူသူများသည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံမှ ပဲနီလေးဝယ်ယူရန် အခွင့်အလမ်း ရှာဖွေလျက်ရှိကြပြီး ကနေဒါနိုင်ငံမှဝယ်ယူမှုများ နှောင့်နှေးသွားခဲ့ကြောင်း မွန်ဘိုင်းအခြေစိုက် ပဲနီလေးအရောင်းအဝယ်လုပ်သူတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပဲမျိုးစုံကြောင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ အလွန်မြင့်မားလျက်ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံမှပဲနီလေးများကို အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အရေးတကြီးလိုအပ်လျက်ရှိနေပါသည်။ ပဲနီလေးတင်သွင်းမှုကို ကန့်သတ်မည့်နည်းလမ်းများမှာ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေမည်ဖြစ်သဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ယင်းကဲ့သို့သောလုပ် ဆောင်မှုမျိုးကို ရှောင်ရှားသွားမည်ဟုလည်း သိရှိရပါသည်။

Source: Economic Times, September 27, 2023. (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

လာအိုနိုင်ငံ၌ အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့မှုဖြစ်ပေါ်ခြင်းမှ လယ်ယာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုနှင့် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုအပေါ် သက်ရောက်ထိခိုက်နိုင်မှုများအား ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနိုင်ရန်အတွက် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအဖွဲ့ (FAO) နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို လုပ် ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ လာအိုနိုင်ငံ အလုပ်သမားနှင့်လူမှုဖူလုံရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ သဘာဝအရင်း အမြစ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သစ်တောဝန်ကြီးဌာနတို့မှ တာဝန်ရှိ သူများနှင့် FAO အဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ၁၅-၉-၂၀၂၃ နေ့တွင် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ် ကျင်းပလျက် အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် သက်ရောက်မှုများကို လျော့ပါးသက်သာစေရေး ရာသီ ဥတုခန့်မှန်းချက်များ ကြိုတင်မှန်းဆခြင်း၊ ကနဦးသတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ခြင်း၊ ရန်ပုံငွေ အစီအစဉ် များ ထူထောင်ခြင်း၊ စံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရေးဆွဲခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်သွားရန် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး ခဲ့ကြပါသည်။

Source: Xinhua, 26 Sept 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ စားသုံးသူများ၏ လွယ်လင့်တကူ ဝယ်ယူရရှိနိုင်မှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် နှင့်  သိုလှောင်ဈေးကစားမှုများကို တားဆီးနိုင်ရန်အတွက် လုပ်ငန်းအဆင့်အလိုက် ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲ သို‌လှောင်ထားရှိနိုင်မည့် ပမာဏကန့်သတ်ချက်များကို ၂-၆-၂၀၂၃ နေ့မှ စတင်၍ ၃၁-၁၀-၂၀၂၃ နေ့အထိ ချမှတ်ထားရှိခဲ့ရာ ယခုအခါ ၎င်းကန့်သတ်ချက်များကို ၃၁-၁၂-၂၀၂၃ နေ့အထိ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း အိန္ဒိယအစိုးရက ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။

၂၅-၉-၂၀၂၃ နေ့တွင် အိန္ဒိယ စားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ရာ၌ ထိုသို့ သက်တမ်းတိုးမြှင့်မှုအပြင် လက်ကားကုန်သည်များ၏ လက်ဝယ်တွင် အများဆုံး သိုလှောင်ထားရှိ နိုင်သည့် ပမာဏကိုလည်း တန်ချိန် ၂၀၀ မှ တန်ချိန် ၅၀ သို့ လျော့ချသတ်မှတ်ကြောင်း၊ ပဲခွဲစက် များ၊ ပြုပြင်ထုတ်လုပ်သူများ၏ လက်ဝယ်၌ ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲကို နှစ်စဉ်ကြိတ်ခွဲ ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း သို့မဟုတ် နောက်ဆုံးသုံးလအတွင်း ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ခဲ့သည့် ပမာဏတို့ အနက် များရာပမာဏအထိ သိုလှောင်ခွင့်ပြုထားရာမှ ယခု နှစ်စဉ်ကြိတ်ခွဲ ထုတ်လုပ်မှုပမာဏ၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း သို့မဟုတ် နောက်ဆုံး ၁ လအတွင်း ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ခဲ့သည့်ပမာဏ တို့အနက် များရာပမာဏသို့ လျော့ချလိုက်ကြောင်း၊ ကွန်ယက်ဖြန့်ကျက်၍ အကြီးစား လက်လီရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းများ အနေဖြင့် လက်လီဆိုင်များတွင် ယခင်အတိုင်း ၅ တန် အထိ သိုလှောင်နိုင်မည်ဖြစ် သော်လည်း သိုလှောင်ရုံအဆင့်၌မူ ယခင်က တန် ၂၀၀ အထိခွင့်ပြုရာမှ ယခု တန် ၅၀ အထိသာ ထားရှိခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကုန်အမြောက်အမြားသိုလှောင်၍ ဈေးကစားမှုမပြုအောင် တားဆီး ကာကွယ်ခြင်းဖြင့် စားသုံးသူများအတွက် ပဲစင်းငုံနှင့် မတ်ပဲကို ဈေးနှုန်းသက်သာစွာဖြင့် လွယ်လင့်တကူ ဝယ်ယူရရှိစေရန် ရည်ရွယ်လျက် သိုလှောင်ခွင့်ပမာဏ ကန့်သတ်ချက်ကို ပြင်ဆင်သက် တမ်းတိုးမြှင့်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ပဲမျိုးစုံ တင်သွင်းသူများ၊ ပဲခွဲစက်နှင့် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်သူများ၊ လက်ကားကုန်သည်များ၊ လက်လီ အရောင်းဆိုင်လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် ၎င်းတို့လက်ဝယ်၌ ပဲသိုလှောင်ထားရှိမှု အခြေအနေကို အစိုးရ၏ ကုန်စည်အချက်အလက်စင်္ကြန် e-portal သို့  ထုတ်ဖော်တင်ပြခြင်းအား ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရန် အိန္ဒိယစားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနက တိုက်တွန်းထားသည်။

အစိုးရ၏ စာရင်းများအရ စက်တင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ မိုးသီးနှံရာသီ၌ ပဲစင်းငုံစိုက်ပျိုးနိုင်မှုမှာ ဟက်တာ ၄၃.၆၉ သိန်းရှိပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူအောက် ဟက်တာ ၂.၃၇ သိန်း လျော့နည်းလျက်ရှိသည်။ အလားတူ မတ်ပဲစိုက်ဧရိယာသည် ဟက်တာ ၃၂.၇၉ သိန်း စိုက်ပျိုးပြီးဖြစ်ရာ ယခင်နှစ်ကာလတူနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဟက်တာ ၀.၅၂ သိန်းလျော့ကျလျက်ရှိသည်။ ကုန်သည်များ ကမူ ပဲစိုက်ပျိုးမှုဧရိယာကျဆင်းမှုသည် အဆိုပါကိန်းဂဏန်းများထက် ပိုမိုလျော့ကျမှုရှိနိုင်ကြောင်း၊ ဩဂုတ်လအတွင်း မိုးရွာသွန်းမှုနည်းပါးခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာလ၌ မိုးရေချိန်များပြားမှုကြောင့် ပဲများ၏ အထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်နိုင်ကြောင်း၊ နောက်ကျ၍ စိုက်ပျိုးသော ပဲစိုက်ခင်းများသည်လည်း အထွက် နည်းပါးဖွယ်ရှိကြောင်း ပြောဆိုလျက်ရှိကြသည်။

လက်ရှိကာလ၌ အိန္ဒိယပြည်တွင်းဈေးကွက်တွင် ပျမ်းမျှလက်လီဈေးနှုန်းအားဖြင့် ပဲစင်းငုံ ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ၁၄၉ ရူပီးနှုန်းရှိပြီး ယခင် ၁ လကထက် ၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ယခင်နှစ် ကာလတူထက် ၃၅ ရာခိုင်နှုန်း အသီးသီး ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ မတ်ပဲ ပျမ်းမျှလက်လီဈေးနှုန်းသည်လည်း ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ၁၁၈ ရူပီးနှုန်းရှိပြီး ယခင် ၁ လကထက် ၂ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ယခင်နှစ် ကာလတူထက် ၁၁ ရာခိုင်နှုန်း ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: The Hindu Business Line, 25 Sept 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)