ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

           အင်ဒိုနီးရှား၏ ကာဗွန်ဈေးကွက်သည် ရူပီယာ ၇၈.၃၇ ဘီလီယံ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄. ၈၂ သန်းခန့်) တန်ဖိုးရှိ အရောင်းအ၀ယ်များကို စက်တင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၂၃ မှ ၂၀၂၅ ခုနှစ် သြဂုတ် ၂၂ ရက်အထိ မှတ်တမ်းတင်ထားကြောင်း Indonesia Carbon Exchange မှ သြဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ အရောင်းအ၀ယ်အများစုသည် စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းခွဲများမှဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ဝန်ဆောင်မှုအသုံးပြုသူများသည် ကာဗွန်အရောင်းအ၀ယ်ပြုလုပ်သော ကာဗွန်စျေးကွက်ကို စတင်ရောင်းချသည့် ကစားသမားများအပါအဝင်၊ ၎င်းတို့၏ဝန်ဆောင်မှု အသုံးပြုသူများသည် ပိုမိုကွဲပြားလာကြကြောင်း အင်ဒိုနီးရှားစတော့ အိတ်ချိန်းရှိ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဌာနခွဲမှ အကြီးအကဲ Ignatius Denny Wicaksono က ပြောကြားခဲ့သည်။ လက်လီရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ကြီးထွားလာမှုတွင် လက်လီရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုသည် ရေရှည်တည်တံ့မှုနှင့် ကာဗွန်ခြေရာကို လျှော့ချခြင်း၏ အရေးပါမှုတို့ကို အများပြည်သူသိရှိလာစေရန် ရောင်ပြန်ဟပ်နေကြောင်း ၎င်းက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ထိုကာလ အတွင်း ကုန်သွယ်မှုပမာဏသည် ၂၈၁ ကြိမ်နှင့် ညီမျှသော ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် တန်ချိန် ၁.၆ သန်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်ကို ပိုမိုခိုင်မာစေရန်အတွက် အင်ဒိုနီးရှား၏ ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ဆောင်မှု အာဏာပိုင်အဖွဲ့သည် နိုင်ငံ၏ ကာဗွန်နည်းသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အစီအစဉ်တွင် ပါဝင်မှုကိုချဲ့ထွင်ရန်နှင့် ပံ့ပိုးကူညီရန်ရည်ရွယ်၍ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍအတွက် ကာဗွန်ရောင်းဝယ်ရေး လမ်းညွှန်မှုများကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source : Xinhua

DOCA(ရန်ကုန်)

     ယခုနှစ်တွင် ဈေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်မှုများ ပြင်းထန်လာပြီး ငွေကြေးတန်ဖိုးမြင့်မားမှု လေဆန်ခရီးနှင့် ကြုံတွေ့နေရခြင်းက ဈေးနှုန်းအရ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို ထိခိုက်စေပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန် တင်ပို့မှုမှာ သိသာစွာ ကျဆင်းလျက်ရှိခဲ့သည်ဟု အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနရှိ နိုင်ငံခြား စိုက်ပျိုးရေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း (Foreign Agricultural Service - FAS) က အစီရင်ခံဖော်ပြထားပါသည်။

          စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နေ့၌ FAS က ထုတ်ပြန်သော အဆိုပါအစီရင်ခံစာအရ ယခုနှစ်အစမှ ဩဂုတ် ၁၇ ရက်နေ့အထိ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုသည် တန်ချိန် ၃.၈၇ သန်းရှိပြီး ယခင်နှစ် အလားတူကာလ တင်ပို့ခဲ့မှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၆ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ရာ ရလဒ်အားဖြင့် ကမ္ဘာ့ ဆန်တင်ပို့မှု အများဆုံးနိုင်ငံများအနက် ယခင်က ဒုတိယနေရာတွင်ရှိရာမှ အိန္ဒိယနှင့် ဗီယက်နမ် တို့၏နောက်၌ တတိယနေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

          အိန္ဒိယမှဆန်များ သက်သာသောဈေးနှုန်းဖြင့် ဈေးကွက်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာခြင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့ အပါအဝင် အဓိကဝယ်လက်နိုင်ငံများ၏ ဆန်ဝယ်လိုအား လျော့ကျ လျက်ရှိခြင်းတို့က ထိုင်းဆန်တင်ပို့မှု ကျဆင်းစေရန် ပင်မတွန်းအားပေးသည့် အချက်များဖြစ်သည် ဟု FAS က ပြောဆိုထားသည်။ ထို့အပြင် ထိုင်းဘတ်ငွေ၏ တန်ဖိုး အတက်အကျပြောင်းလဲမှုက လည်း ထိုင်းဆန်၏ ဈေးနှုန်းအရ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို အနှောင့်အယှက်ပြုလျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြ ထားသည်။ ဆန်တင်ပို့မှု လုပ်ငန်းနယ်ပယ်မှ အရင်းအမြစ်များ၏ ပြောကြားချက်အရ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ အကောက်ခွန်နှုန်းထား ပြောင်းလဲမှုသည် ပရီမီယံအဆင့်အတန်းရှိသော စံပယ်ဆန်မွှေး တင်ပို့မှုတွင် ဈေးနှုန်းမတည်ငြိမ်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း သိရသည်။

          လယ်သမားများ၏ ဝင်ငွေရရှိမှုမှာလည်း စိုးရိမ်ဖွယ်ရာ အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိလာပြီး ဩဂုတ်လအတွင်း အဓိက စပါးအမျိုးအစားများ၏ လယ်ယာလုပ်ငန်းခွင်မှ ရောင်းချသည့် ဈေးနှုန်း များသည် ကျဆင်းမှုဖိအားများအောက်၌ တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ပြည်တွင်း စပါးဈေးနှုန်းများသည် သမိုင်းမှတ်တမ်း ကာလတစ်လျှောက် ဆက်လက်နိမ့်ကျလျက်ရှိပြီး ပို့ကုန်ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်း ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်မှုစရိတ် မြင့်မားခြင်းနှင့် ပို့ကုန်ဝယ်လိုအား ကျဆင်းနေခြင်းတို့ကြောင့် အထူး သဖြင့် ပရီမီယံအတန်းအစားမဟုတ်သော စပါးမျိုးများကို စိုက်ပျိုးသည့် တောင်သူများအတွက် ငွေကြေးကျပ်တည်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း FAS က ဖော်ပြထားသည်။

          ၂၀၂၅-၂၆ ဈေးကွက်ရာသီနှစ်အတွင်း နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများကို လျှော့ချနိုင်ရန်နှင့် စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မှု တည်ငြိမ်စေရန်အတွက် ဘတ်ဂျက်ရန်ပုံငွေ ဘတ် ၃၇.၉ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၁.၂ ဘီလီ ယံခန့်) ကျခံသုံးစွဲလျက် စပါးဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်စေရေး အစီအမံများကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်ဟု ထိုင်းအစိုးရက ဩဂုတ် ၁၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ပြောဆိုထားသည်။ အစိုးရသည် ၂၀၂၄-၂၅ ခုနှစ် ရာသီချိန်ပြင်ပ စပါးသီးနှံ ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်စေရေးအတွက် ဘတ်ငွေ ၇.၃ ဘီလီယံ ကို ကျခံသုံးစွဲခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ထိုင်းအစိုးရ၏ အစီအစဉ်အရ အကျုံးဝင်သည့် လယ်သမားမိသားစု များသည် စပါးစိုက်ဧရိယာ ၁ ရိုင်လျှင် ဘတ်ငွေ ၁၀၀၀ နှုန်း (၁ ဟက်တာလျှင် ၄.၉ ဒေါ်လာနှုန်း) ဖြင့် အိမ်ထောင်စုတစ်ခုလျှင် အများဆုံး ဘတ်ငွေ ၁၀၀၀၀ (၃၀၉ ဒေါ်လာ) အထိ ထောက်ပံ့ကြေး ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းအစီအစဉ်သည် စပါးစိုက်တောင်သူ မိသားစုပေါင်း ၅.၄၉ သန်းကျော် အတွက် လွှမ်းခြုံမှုရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: World-Grain.com, 8 Sept 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    မလေးရှားနိုင်ငံသည် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်ခြင်း (Malaysian Sustainable Palm Oil-MSPO) ထောက်ခံချက်ရယူဆောင်ရွက်ရေး မဖြစ်မနေလိုက်နာရန် သတ် မှတ်ထားသည့်အတွက် စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုတွင် ကြိုတင်မမျှော်မှန်းနိုင်သော ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်မှု နည်းပါးသောနိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ရန် လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည် ဟု စိုက်ခင်းနှင့် ကုန်စည်များရေးရာဝန်ကြီး Mr. Datuk Seri Johari Abdul Ghani က ပြောကြား ခဲ့ကြောင်း The Edge Malaysia သတင်းဌာနက စက်တင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြထားပါ သည်။

          စိုက်ခင်းနှင့် ကုန်စည်များရေးရာဝန်ကြီး Mr. Johari က မလေးရှားအစိုးရအနေဖြင့် ဥရောပ သမဂ္ဂ (EU)၏ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေး အစီအစဉ်အောက်ရှိ အောင်မြင်မှုတစ်ခုအဖြစ် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုရရှိရေးအတွက် လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတွင်းစားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုဆိုင်ရာ နောက်ဆုံးရ အချက်အလက်များနှင့် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအခြေအနေကို လက်ရှိတွင် စုစည်းညှိနှိုင်းလျက်ရှိ ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

          EU ၏ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအစီအစဉ်အောက်ရှိ လုပ်ငန်းစဉ်များအနက် ဆောင်ရွက်ရ သည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုမှာ တိကျသေချာသောအချက်အလက်များကို စဉ်ဆက်မပြတ်တင်ပြဆောင် ရွက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ယခင်က စိုက်ခင်းကဏ္ဍကို စားနပ်ရိက္ခာနှင့် စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ (FAO)သို့ သစ်တော အချက်အလက်များပေးဆောင်ရန် တာဝန်ယူထားသည့် ဝန်ကြီးဌာနမဟုတ်သည့် အခြားဝန်ကြီး ဌာနတစ်ခုက ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

          နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်မှုအနိမ့်ဆုံးရှိသော သို့မဟုတ် စံချိန်စံညွှန်းနှင့် အညီ (ပုံမှန်အဆင့်)ရှိသော သို့မဟုတ် ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်မှုအမြင့်ဆုံးရှိသော နိုင်ငံအဖြစ် အတန်းအစား ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းမပြုမီ ယင်းသို့ခွဲခြားနိုင်ရေး အသေးစိတ်သတ်မှတ်ထားသော နည်းစနစ်တစ်ခု ပါဝင်ပါသည်။ အရေးကြီးဆုံးအချက်မှာ မလေးရှားအစိုးရအနေဖြင့် ယင်းသို့ အတန်းအစားခွဲခြား သတ်မှတ်ခြင်းရလဒ်ကောင်းရရှိနိုင်ရန် လမ်းကြောင်းမှန်သို့ ရောက်ရှိနေပြီဖြစ် ကြောင်း ဝန်ကြီး Mr. Johari က ပြောကြားခဲ့သည်။

          ဝန်ကြီး Mr. Johari က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၅ ရက် (သောကြာနေ့)တွင် မ‌လေးရှား၊ Carey ကျွန်းရှိ စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်သောလုပ်ငန်းများဖြစ်သည့် Kampung Sungai Judah နှင့် SD Guthrie Palm Oil Excellence Centre သို့ သွားရောက်လည်ပတ်သည့် ဥရောပသမဂ္ဂ (EU)မှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ ရေအရင်းအမြစ် ခံနိုင်ရည်စွမ်းရှိမှုနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းအားရှိသော စီးပွား ရေးဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ကော်မရှင်နာ Ms. Jessika Rosswall နှင့်တွေ့ဆုံပြီးနောက် သတင်းထောက် များအား ယင်းသို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

          ဝန်ကြီး Mr. Johari က နိုင်ငံ၏ ကုန်ပစ္စည်း အတန်းအစားများကို ပြောင်းလဲစေနိုင်မည့် အရေးကြီးလုပ်ငန်းများအနက် တစ်ခုမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင်  မဖြစ်မနေလိုက်နာရန် သတ်မှတ် ထားသည့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်ခြင်း (Malaysian Sustainable Palm Oil-MSPO) ထောက်ခံချက်ရယူဆောင်ရွက်ရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ကြောင်း၊ အခြားသောအောင်မြင်မှုများ အနက်တစ်ခုမှာ စိုက်ခင်းများမှ ဆီကြိတ်စက်ရုံ၊ ဆီသန့်စင်စက်ရုံများသို့ စားအုန်းဆီသယ်ယူ ပို့ ဆောင်မှုအား စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးနိုင်မည့် အမျိုးသားအဆင့် နောက်ကြောင်းပြန်ခြေရာခံစနစ်ကို မိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

          မလေးရှားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတွင်းထုတ်လုပ်သည့် ထုတ်ကုန်တိုင်းအတွက် စာရင်းပြုစုခြင်း ဖြင့် ၎င်း၏ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုအလေ့အထများ၊ နောက်ကြောင်းပြန်ခြေရာခံစနစ်၏ ထိရောက် မှုတို့ကိုပြသနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ထုတ်ကုန်အားလုံးသည် သစ်တောပြုန်းတီးသောမြေများမှ ဆင်းသက်လာခြင်းမရှိကြောင်း၊ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှု အလေ့အထများ၊ နောက်ကြောင်းပြန် ခြေရာခံစနစ်၏ ထိရောက်မှုရှိစေရေး တသမတ်တည်းဖြစ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘေးအန္တရာယ် ကျ ရောက်မှုနည်းသော အတန်းအစားတွင် ပါဝင်ရေး အောင်မြင်မှုရရှိနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ပါကြောင်း ၎င်းကဆိုသည်။ လက်ရှိတွင် မလေးရှားနိုင်ငံကို ဥရောပသမဂ္ဂ သစ်တောပြုန်းတီးမှု စည်းမျဉ်း (EUDR)အရ စံချိန်စံညွှန်းနှင့်အညီ (ပုံမှန်အဆင့်)ဖြစ်သော နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။

          EUDR စည်းမျဉ်းအရ ဥရောပသမဂ္ဂ (EU)သို့ ကိုကိုး၊ ကော်ဖီ၊ စားအုန်းဆီ၊ ပဲပုပ်၊ နွား၊ ရော်ဘာနှင့် သစ် တင်ပို့သည့် လုပ်ငန်းရှင်များသည် ၎င်းတို့၏ ပို့ကုန်များသည် သစ်တောပြုန်းတီးမှု ကင်းစင်ပြီး တရားဝင်ခွင့်ပြုသော အရင်းအမြစ်ဖြစ်ကြောင်း သေချာမှုရှိစေရန် လိုအပ်ပါသည်။

          ခရီးစဉ်အတွင်း Ms. Rosswall သည် မလေးရှား၏ Palm Oil Experience Center Sustainability Gallery သို့ သွားရောက်လေ့လာခဲ့ပြီး စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်တစ်လျှောက် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ခိုင်မာအားကောင်းစေရန် မလေးရှား၏ အမျိုးသားအဆင့် နောက်ကြောင်းပြန် ခြေရာခံစနစ်၊ သစ်တောကဏ္ဍအပေါ် အုပ်ချုပ်မှုစနစ်တို့ကို အကျဉ်းချုပ် ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

          ထို့ပြင် အစောပိုင်းကာလတွင် Ms. Rosswall သည် မလေးရှား၏ Kampung Sungai Judah ဒေသသို့ရောက်ရှိခဲ့စဉ်က ပြန်လည်ရှင်သန်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ကောင်းမွန်သော စိုက်ပျိုးရေး ဆိုင် ရာ အ‌လေ့အကျင့်များ၊ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော ရိတ်သိမ်းခြင်းနည်းလမ်းများနှင့် စားအုန်းဆီနှင့် ဆက်စပ်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများမှတစ်ဆင့် ဒေသခံတိုင်းရင်းသား ပြည်သူများအား စွမ်းဆောင် ရည်မြှင့်တင်ပေးခြင်း အချက်အလက်များကို ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: The Edge Malaysia, 5 September 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

      အိန္ဒိယတွင် ဆန်စပါးစိုက်ဧကများပြားလာခြင်းနှင့် ပမာဏအများအပြား သိုလှောင်ထားခြင်းတို့ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ဆန်ထုတ်လုပ်မှု ပိုလျှံနေပြီး ယင်းအခြေအနေသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ် အထိ ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများ ဆက်လက်ကျဆင်းစေလိမ့်မည်ဟု လေ့လာမှုတစ်ခုအရ သိရှိရသည်။

          စံချိန်တင်ရိတ်သိမ်းထုတ်လုပ်မှုများနှင့် အနိမ့်ဆုံးအထောက်အပံ့ဈေးနှုန်း (MSP) ဖြင့် ဝယ် ယူမှုတို့ကြောင့် အိန္ဒိယအစိုးရလက်ဝယ်ရှိ ဆန်သိုလှောင်မှုပမာဏမှာ ဩဂုတ်လအထိ မက်ထရစ် တန်ချိန် ၃၇.၉ သန်း အထိရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆန်စပါးသုတေသနအဖွဲ့ (IRRI)၏ အကြီးတန်းသိပ္ပံပညာရှင် Alisher Mirzabaevနှင့် The Rice Trader ကုမ္ပဏီမှ အမှု ဆောင်အရာရှိချုပ် Jeremy Zwinger တို့ ပူးတွဲပြုစုထားသည့် လေ့လာမှုတွင် ဖော်ပြထားပါ သည်။

          စံချိန်တင်သိုလှောင်ထားခြင်း၊ ရာသီသစ်တွင် အထွက်နှုန်းများပြားခြင်း၊ ပြည်တွင်းစားသုံးမှု မက်ထရစ်တန်ချိန် ၃၀ သန်းနီးပါး များပြားလာခြင်းတို့နှင့်အတူ အိန္ဒိယ၏ ထုတ်လုပ်မှု အခြေအနေ မြင့်တက်မှုသည် ဆန်စပါးကဏ္ဍနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းသက်ရောက်မှု ကြီးမားလာမည် ဖြစ် ပါသည်။

          ၂၀၂၂ခုနှစ်မှ ၂၀၂၃ခုနှစ်အထိ အိန္ဒိယ၏ တင်ပို့မှုကန့်သတ်ချက်များအရ ပြီးခဲ့သည့်မတ်လ တွင် နောက်ဆုံးဆန်တင်ပို့မှု တားမြစ်ချက်ကို ဖြေလျှော့ခဲ့သည့်အတွက် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်အတွင်း ဆန်ဝင်ရောက်မှု များပြားလာကာ ၂၀၂၅ခုနှစ်တွင် ဆန် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၂၃.၅ သန်းနီးပါး တင် သွင်းမည်ဟု လေ့လာမှုအရ ခန့်မှန်းထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လကုန်အထိ အိန္ဒိယ တစ်နိုင်ငံတည်းက ဆန်မက်ထရစ်တန်ချိန် ၁၄.၇ သန်းကျော်တင်ပို့ခဲ့ရာ အဆိုပါ ကာလတူ တွင် ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်တို့က တင်ပို့ခဲ့သည့် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၄.၇ သန်းနှင့် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၆ သန်းတို့ထက်များပြားပြီး ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းကို ကျဆင်းစေခဲ့‌ပါသည်။

          အိန္ဒိယသည် ဆန်ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်သူအဖြစ် ဦးဆောင်လာခြင်းနှင့်အတူ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရိုက်ခတ်ခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများအား ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ကျဆင်းလာအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ ကြောင်း လေ့လာမှုတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ ဈေးနှုန်းချိုသာသည့် ဆန်များကြောင့် အာဖရိကနှင့် အာရှကဲ့သို့ ဆန်တင်သွင်းသည့်နိုင်ငံများမှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းခဲ့ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ပြိုင်ဖက်တင်ပို့သူ များ၏ ယှဉ်ပြိုင်မှုအခြေအနေ မှေးမှိန်လာကြောင်း၊ ဈေးနှုန်းကျဆင်းမှုသည် အာရှနိုင်ငံများရှိ လယ် သမားများအား နစ်နာမှုဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း၊ လေ့လာမှုအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် သိုလှောင်မှုပမာဏ မြင့်မားခြင်း၊ သိုလှောင်ရုံစွမ်းရည် ကျပ်တည်းလာခြင်းနှင့် စပါးသီးနှံအသစ်များ ဆက်တိုက်ရရှိလာ ခြင်းတို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများကို ထပ်မံဖိအားပေးကာ နိမ့်ကျစေဦးမည်ဟု ဖော်ပြထား သည်။

          ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ဆန်ထုတ်လုပ်မှု များပြားလာခြင်းကြောင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်အထိ ဆန်ဈေး နှုန်း ဆက်လက်ကျဆင်းမည့် အလားအလာရှိနေသည်ဟု လေ့လာမှုအရ သိရှိရပါသည်။ ကမ္ဘာ့ဆန် သိုလှောင်မှုနှင့် စားသုံးမှုအချိုးသည် ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းထက် ကျော်လွန်နေပြီး ခေတ်သစ်ကာလတွင် အမြင့်ဆုံးအခြေအနေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း၊ ယနေ့ရောက်ရှိနေသည့် ပမာဏသည် ထုတ် လုပ်မှု ပိုလျှံခြင်းကို အလွန်အကျူးဖြစ်စေကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ဆန်ထုတ်လုပ်မှုသည် ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၅၄၁ သန်းဖြင့် စံချိန်တင်မြင့်တက်လျက်ရှိပြီး သိုလှောင်မှု ပမာဏလည်း မြင့်တက်လျက်ရှိသည့်အတွက် ‌ဈေးကွက်တွင် ကြီးမားစွာနေရာယူထားဦးမည်ဖြစ် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

          ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားကဲ့သို့ ဆန်အမြောက်အမြားတင်သွင်းသည့် နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်သူများကို ကာကွယ်ပေးရန်အတွက် ဆန်ဝယ်ယူမှုများကို လျှော့ချလျက်ရှိ ကြောင်း၊  အစောပိုင်းကာလများအတွင်း သိုလှောင်မှုများ ဆောင်ရွက်ပြီးဖြစ်ရာ ဈေးကွက်ဝယ်လို အားလျော့နည်းနေခြင်းသည် ရေတိုဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဈေးနှုန်းပြောင်းလဲမှုကို များစွာသက်ရောက် မှုမရှိကြောင်း လေ့လာမှုတွင်‌ ဖော်ပြထားပါသည်။

Source: Business Mirror, 05 September 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

          ပြင်သစ်နိုင်ငံအခြေစိုက် ရေနံထွက်ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သည့် TotalEnergies ကုမ္ပဏီသည် ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ရေနံများထောက်ပံ့ပေးရန် လမ်းဖွင့်ထားကြောင်း သတ္တုတွင်းနှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနမှ ထုတ်ပြန်ထားသည်။ သတ္တုတွင်းနှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီး Keo Rottanak သည် TotalEnergies ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး Mehmet Celepoglu ကို ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ဝန်ကြီးဌာနရုံးတွင် လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့သည်။ နယ်စပ်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားပြီးနောက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ဒီဇယ်၊ ဓာတ်ဆီ၊ ဓာတ်ဆီ၊ ဓာတ်ငွေ့ရည်၊ လောင်စာဆီနှင့် ဂျက်ဆီများအပါအဝင် ထိုင်းနိုင်ငံမှ စွမ်းအင်တင်သွင်းမှုအပေါ် ကမ္ဘောဒီးယား၏ စွမ်းအင်တင်သွင်းမှု ပိတ်ပင်လိုက်ခြင်း ကြောင့် TotalEnergies ထောက်ပံ့ပေးရန် လမ်းဖွင့်ထားခြင်းသည် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပံ့ပိုးပေးခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TotalEnergies သည် နိုင်ငံတော်၏ ရေနံ၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့နှင့် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ကဏ္ဍများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အခွင့်အလမ်းများကို အလေးအနက်ထား ရှာဖွေနေကြောင်း Khmer Times တွင် အစောပိုင်းက ဖော်ပြခဲ့သည်။ TotalEnergies သည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်တင်ပို့လျက်ရှိသည့်ကုမ္ပဏီများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။  ကုမ္ပဏီသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၀ ကျော်တွင် လည်ပတ်နေပြီး ဝန်ထမ်း ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ဖြင့် လည်ပတ်လျက်ရှိသည်။  

Source: Khmer Times

DOCA(ရန်ကုန်)