သတင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုများ

နေပြည်တော်၊ (၈.၅.၂၀၂၁)

မြန်မာကုန်ပစ္စည်းစစ်ဆေးရေးနှင့်စမ်းသပ်မှုလုပ်ငန်းလီမိတက် (MITS) ၏၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ် နှစ်ပတ်လည်အခမ်းအနားကို ယနေ့ နံနက် ၁၀:၀၀ နာရီတွင် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ရုံးအမှတ် (၃) အစည်းအဝေးခန်းမ၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအခမ်းအနားသို့ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး ဦးညွန့်အောင်၊ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်၊ MITS ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များနှင့် တာဝန်ရှိသူများ တက်ရောက်ခဲ့ပါသည်။ 

အခမ်းအနားတွင် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီးက အဖွင့် အမှာစကားပြောကြားရာတွင် MITS သည် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖွဲ့စည်း ပေးထားသည့် သီးခြားလွတ်လပ်သော အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး ဝန်ကြီးဌာနကို တာဝန်ခံ၍ လယ်ယာ ထွက်ကုန်များ ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရာ၌ စံချိန်စံညွှန်းနှင့်ကိုက်ညီအောင် စစ်ဆေးဆောင်ရွက်ပေးသော Third party အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပါကြောင်း၊ MITS အနေဖြင့် နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြု အရည်အသွေး စံချိန်စံညွှန်း များကို လိုက်နာလက်ခံပြီး ကျင့်သုံးလျက်ရှိပြီး ISO 9001:2008 လက်မှတ်ကို ၂၀၁၂ တွင် ရရှိထားပြီး ISO 9001:2015 ကို ၂၀၁၈ တွင် ရရှိထားပြီးဖြစ်ပါကြောင်း၊ ဆက်လက်၍ ကုန်ပစ္စည်း စစ်ဆေးခြင်းဆိုင်ရာ ISO 17020 နှင့် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ISO 17025 တို့ကို ရရှိရန် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းရမှာ ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ISO 17025 ရရှိရေးအတွက် ISO စံချိန်စံညွှန်းနှင့်ကိုက်ညီသည့် ဓာတ်ခွဲခန်းသုံးပစ္စည်းများ ဖြည့်တင်းရန် လိုအပ်သလို HR ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်လည်း လိုအပ်ပါကြောင်း၊ ကုန်သွယ်မှုပြုလုပ်နိုင်မည့် ဆိပ်ကမ်းများ၊ နယ်စပ်ဂိတ်များတွင် ကုန်ပစ္စည်းစစ်ဆေးခြင်းလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်နိုင်အောင် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါကြောင်း၊ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင်လည်း ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ယုံကြည်မှု၊ အားကိုးမှု ရရှိ နိုင်စေရန် ဘက်မလိုက်မှု၊ ရိုးသားမှု၊ ပွင့်လင်း မြင်သာမှု၊ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်သိမှု စသည့်အချက်များ နှင့်ညီအောင် ဆောင်ရွက်သွားကြရမှာဖြစ်ပါကြောင်း လမ်းညွှန်အမှာစကားပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဆက်လက်၍ MITS ဥက္ကဋ္ဌ၊ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်က MITS ၏ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်းနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုအခြေအနေများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ရှင်းလင်းတင်ပြခြင်း၊ အုပ်ချုပ်မှုဒါရိုက်တာက ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်၊ MITS ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာကို ဖတ်ကြား တင်သွင်းအတည်ပြုခြင်းစသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပြီး ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း MITS သို့ လုပ်ငန်း အများဆုံးအပ်နှံခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီများအား ဆုအသီးသီးချီးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။

      စပါးသီးနှံကို ရှေးယခင်က မိုးရာသီတွင်သာစိုက်ပျိုးကြပြီး ၁၉၉၂-၁၉၉၃ ခုနှစ်မှစ၍ နွေ ရာသီတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်စိုက်ပျိုးလာရာ ယခုအခါ  မိုးစပါးစိုက်ဧရိယာ ၁၅ သန်းကျော်နှင့် နွေစပါးစိုက်ဧရိယာဧက ၂.၇ သန်းကျော်စိုက်ပျိုးကြောင်း၊မိုးစပါးသည် မိုးရေကိုအားထားစိုက်ပျိုး ရပြီး နွေစပါးသည် ဆည်ရေ(သို့)မြစ်ရေ၊ ကန်ရေ၊ မြေအောက်ရေ စသည့် သွင်းရေတစ်မျိုးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးရသည်ဖြစ်ရာ မေလမှ စက်တင်ဘာလကုန်အထိ စိုက်ပျိုးသောစပါးကို မိုးစပါး၊ အောက်တိုဘာလ မှ ဧပြီလကုန်အထိ စိုက်ပျိုးသောစပါးကို နွေစပါးဟု ခွဲခြားနိုင်ကြောင်း၊ နွေစပါးအထွက် နှုန်းပိုခြင်းမှာ မိုးရာသီထက်နွေရာသီတွင် မိုးတိမ်ကင်းစင်ပြီး စပါးပင်အတွက် နေရောင်ခြည် စွမ်းအင် ပိုမိုရရှိသဖြင့် အဆိုပါနေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ဖြင့် အပင်အတွက် အစာချက်လုပ်ကာ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးပွင့်သီးရ၍ဖြစ်ကြောင်း၊ ယေဘူယျအားဖြင့် နွေစပါးသည် မိုးစပါးထက် သက်တမ်းပိုမို ရှည်ရခြင်းမှာ နွေစပါးသည်နိမ့်သောအပူချိန်တွင်ပင်ပိုင်းကြီးထွားမှုကိုစတင်ဖြတ်သန်းရပြီး ရာသီ ဥတုအေးသဖြင့် အပင်ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သဖြင့် သက်တမ်းအလယ်အလတ် ရှိသော(သို့)သက်တမ်းကြီးသောစပါးမျိုးကို စိုက်ပျိုးခြင်းမပြုသင့်ခြင်းမှာ မူရင်း သက်တမ်းထက် ပိုမို အသက်ရှည်ခြင်းကြောင့် ရိတ်သိမ်းချိန်တွင် မိုးလှိုင်ချိန်နှင့် ကြုံတွေ့ကာ ထိခိုက်ပျက်စီး လေလွင့်ဆုံးရှုံးမည်ကိုစိုးရိမ်ရကြောင်း၊ ဒေသရေမြေအလိုက် စိုက်ပျိုးနိုင်သောစပါးမျိုး များစွာရှိ ကြောင်း၊ နွေရာသီတွင်စိုက်ပျိုးသင့်သည့်စပါးမျိုးများမှာ ဒေသစပါးမျိုးအုပ်စုနှင့် အထွက်ကောင်း စပါးမျိုးအုပ်စုတို့ဖြစ်ပြီး ဒေသစပါး(သို့) ရာသီစပါး(သို့) ပန်းပွင့်ရက်ပုံသေရှိသော စပါးမျိုးများက အုပ်စုတစ်ခုဖြစ်ရာ အဆိုပါအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးများသည် အလင်းရောင်တုံ့ပြန်မှုရှိသောစပါးမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး မိုးရာသီတွင်သာ ဖြစ်ထွန်းကြောင်း(ဥပမာ- အင်းမရဲဘော်၊ နှံကား၊ လုံးသွယ်မွှေး)၊ အထွက်ကောင်းစပါး(သို့)ခေတ်သစ်စပါးမျိုးတို့သည် အခြားအုပ်စုဝင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အလင်းရောင် တုံ့ပြန်မှုမရှိပဲ သက်တမ်းအလိုက် သီးပွင့်ရင့်မှည့်ကြရာ မျိုးစေ့မြေချ စတင် ပျိုးထောင်စိုက်ပျိုး သည်မှ စပါးမျိုးအလိုက် အသက်စေ့လျှင်ရိတ်သိမ်းနိုင်ပြီး မိုးရာသီတွင်သာမက နွေရာသီတွင် လည်းစိုက်ပျိုးနိုင်ရာ နွေစပါးဟူ၍သီးသန့်မရှိကြောင်း၊ မိုးရာသီတွင်စိုက်သည့် အထွက်ကောင်း စပါးမျိုးအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးကို နွေရာသီတွင်စိုက်ပျိုးလိုပါက နွေစပါးအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း၊နွေ ရာသီတွင်အများစုစိုက်ပျိုးသည့် အထွက်ကောင်းစပါးမျိုးများမှာ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းတွင် သီးထပ်ရင်နှင့် အလယ်ပိုင်းတွင် ရွှေသွယ်ရင်စပါးမျိုးတို့ဖြစ်ပြီး သီးထပ်ရင်နှင့်ရွှေသွယ်ရင် စပါး နှစ်မျိုးစလုံးသည် သက်တမ်းတိုစပါးမျိုးများဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုအခါ အခြားအထွက်ကောင်း သက်လျင်မျိုးများဖြစ်သော ရက်-၉၀ ရတနာတိုးတို့ကိုလည်းစိုက်ပျိုးလာသော်လည်း သက်လတ် အထွက်ကောင်းစပါးမျိုးများဖြစ်သော မနောသုခနှင့် ဆင်းသုခတို့ကိုလည်း မိုးရာသီသာမက နွေ ရာသီတွင်လည်းစိုက်ပျိုးနေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊ယခုအခါ စပါးကို တိုက်ရိုက်မျိုးစေ့ချစိုက်ပျိုးသည့် စနစ်ကိုကျင့်သုံးသကဲ့သို့ ပျိုးထောင်ကောက်စိုက်သည့်စနစ်ကိုလည်း ဆောင်ရွက်နေကြရာ စိုက် ပျိုးမည့်ဒေသ၏ သွင်းရေရရှိနိုင်မှုအခြေနေ၊ လွယ်ကူမှု၊ ခက်ခဲမှု၊ မြေဆီလွှာ၏ ရေထိန်းထားနိုင်မှု၊ စိုက်ပျိုးသူ၏ ကုန်ကျစရိတ်ကျခံနိုင်မှု၊ စိုက်ပျိုးမည့် မြေဧရိယာပမာဏ အကျယ်အဝန်းအပေါ် မူ တည်၍ စဉ်းစားရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးကဲ့သို့သော မြေဧရိယာ ပိုင်ဆိုင်မှု များ သောဒေသများ၌ တိုက်ရိုက်မျိုးစေ့ကြဲပက်စိုက်ပျိုးလေ့ရှိခြင်းမှာ မုတ်သုံမိုးစတင်ကျရောက်သည့် ဒေသဖြစ်၍ မိုးဉီးမကျမီရိတ်သိမ်းလိုခြင်းကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး နှင့်မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတို့၌  နွေစပါးကို နည်းလမ်းနှစ်မျိုးစလုံးကျင့်သုံးစိုက်ပျိုးကြပြီး နေပြည် တော်၊ ပျဉ်းမနားနှင့်လယ်ဝေးဒေသတို့ကဲ့သို့ မိုးစပါး၊ ပဲမျိုးစုံ၊ နွေစပါး သုံးသီးစားပုံစံကို ဆောင် ရွက်ကြသည့်လယ်သမားများက ပဲမျိုးစုံရိတ်သိမ်းအပြီး မြန်ဆန်စွာ နွေစပါးကို စိုက်ပျိုးလိုကြသ ဖြင့် တိုက်ရိုက်မျိုးစေ့ချစိုက်ကြပြီး အချို့ကမျိုးစေ့ချကိရိယာဖြင့်ဆွဲ၍မျိုးစေ့ချကြကြောင်း၊ ပိုးမွှား ရောဂါကျရောက်မှုသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရာသီဥတုနှင့် ဆက်စပ်လျှက်ရှိရာ မိုးရာသီတွင် ဘက်တီးရီးယားရွက်ခြောက်ရောဂါကျရောက်မှု ဆိုးရွားနိုင်ပြီး နွေစပါးတွင်ဘက်တီးရီးယား ရွက် စင်းရောဂါကျရောက်လေ့ရှိကြောင်း၊ မိုးစပါးတွင် ရွက်ပြားမျိုးနွယ်ဝင်အုပ်စုပေါင်းမြက်များ ပိုမို ပေါက်ရောက်ပြီး နွေစပါးတွင် မြက်မုန်ညင်းနွယ်ဝင်အုပ်စုနှင့် မြက်မျိုးနွယ်ဝင်အုပ်စု ပေါင်းမြက် များပိုမိုပေါက်ရောက်လေ့ရှိကြောင်း၊ မိုးစပါးနှင့်နွေစပါးတွင် သဘာဝမြေဩဇာနှင့်ဓါတ်မြေဩဇာ နှစ်မျိုးစလုံးသုံးစွဲရန်လိုအပ်ရာ သဘာဝမြေဩဇာသုံးစွဲခြင်းဖြင့် စေးသောမြေကိုဖွယ်စေ၍ဖွယ်သောမြေကို စေးစေကြောင်း၊ဓါတ်မြေဩဇာကိုသုံးခြင်းဖြင့် စပါးပင်ရှင်သန်ကြီးထွားရေး၊ပွင့်သီးရေးတို့အတွက် လုပ်ငန်း အဝဝကိုအစဉ်လည်ပတ်နေစေရန်လိုအပ်သည့် phosphorous၊ Nitrogen၊ Potassium ဓါတ်များ ရရှိစေကြောင်း၊နွေစပါးတွင် နိုက်ထရိုဂျင်ဓါမြေဩဇာထည့်ခြင်းကြောင့် ရရှိသည့်အကျိုးအမြတ် သည် မိုးစပါးထက်ပို၍ကောင်းစေသည်သာမက စပါးအထွက်နှုန်းလည်း သိသာစွာတိုးတက်နိုင် ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

(ရင်းမြစ်- တောင်သူကြီးများဂျာနယ်)

          မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နေ့စဉ်ချက်ပြုတ်စားသောက်မှုအလေ့အထတွင် စားသုံးဆီသည် အဓိကအခန်း ကဏ္ဍမှ မပါမဖြစ် ပါဝင်နေသည်ကို တွေ့ရှိရပေမည်။ ရှေ့မြန်မာများလက်ထက်ကပင် “ဆီရွဲဖွဲ‌ တောင် ဟင်းဖြစ်” ဟု တင်စားရလောက်အောင် စားသုံးဆီကို နှစ်ခြိုက်စွာစားသုံးခဲ့ကြသည်မှာ ယခုကာလအထိ ပင် ဖြစ်ပေရာ ခေတ်စနစ်များ ပြောင်းလဲလာပြီး လူဦးရေတိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ဆီကိုရေလို မချိုးနိုင် တော့ဘဲ ပြည်ပနိုင်ငံများမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းလာခဲ့ကြရပြီ ဖြစ်ပါသည်။

          စားသုံးဆီဆိုသည်မှာ လူတို့ချက်ပြုတ်ကြော်လှော်စားသုံးရာတွင် အဆိပ်အတောက်မဖြစ်ပေါ်စေ ဘဲ စားသုံးရန်သင့်လျော်သောဆီဖြစ်ပြီး အပင်ထွက်ဆီ (Vegetable Oil) နှင့် တိရစ္ဆာန်ထွက်ဆီ (Animal fat) ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားထားပါသည်။ အမှန်စင်စစ်အားဖြင့် စားသုံးဆီတို့သည် ဓာတု‌ဗေဒဖွဲ့စည်းပုံအရ အဆီအက်ဆစ် (Fatty Acid) အမျိုးမျိုးဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး ပြည့်ဝအဆီအက်ဆစ် (Saturated Fatty Acid)၊ မိုနို မပြည့်ဝအဆီအက်ဆစ် (Mono Unsaturated Fatty Acid)၊ ပိုလီမပြည့်ဝအဆီအက်ဆစ် (Poly Unsaturated Fatty Acid) တို့ အချိုးအဆအမျိုးမျိုး ပေါင်းစပ်ပါဝင် နေသောကြောင့် စားသုံးဆီတို့၏ အရည်အသွေးများ ကွဲပြားနေရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာလူမျိုးများ အနေဖြင့် ဟင်းချက်ရာတွင် အသုံးများသောစားသုံးဆီများမှာ မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီ၊ နေကြာဆီ၊ စားအုန်းဆီ နှင့် ပဲပုတ်ဆီတို့ဖြစ်ပြီး ဖွဲနုဆီနှင့် ကနိုလာဆီတို့ကိုမူ အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုကြရာ ယေဘူယျအားဖြင့် အပင်ထွက်ဆီ (Vegetable Oil) များကိုသာ စားသုံးဆီအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။

          မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူဦးရေတိုးတက်လာမှုနှင့်အတူ ခေတ်နှင့်အညီပြောင်းလဲလာသော စားသောက်မှု ပုံစံများကြောင့် ပြည်ပမှ မှာယူတင်သွင်းရသော စားသောက်ကုန်အမျိုးမျိုးအနက် စားသုံးဆီသည်လည်း တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပါသည်။ စားသုံးဆီကို စတင်တင်သွင်းခွင့်ပြုသည့်အချိန်မှစ၍ နှစ်စဉ်လျော့နည်း သွားခြင်းမရှိဘဲ ယနေ့ကာလအထိ တန်ချိန်များ တိုးမြင့်တင်သွင်းနေသည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ပင်လယ်ရေကြောင်းနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများမှ တရားဝင် တင်သွင်းလာသော အရည်အသွေး စစ်ဆေးပြီးသည့် စားသုံးဆီများရှိသကဲ့သို့ စစ်ဆေးမှု တစ်စုံတစ်ရာမပါရှိဘဲ တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာ သော စားသုံးဆီများလည်းရှိနေပေရာ အလွန်သတိပြုရမည့် အခြေအနေဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါတရားမဝင် ဝင်ရောက်လာသော စားသုံးဆီများတွင် ပုံပြောင်းအဆီအက်ဆစ်များ (Trans Fatty Acid) နှင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိသော အခြားဓာတ်သဘာဝ (ဥပမာ- အာဖလာတော့ဆင်မှိုဆိပ်) များ ပါရှိနေနိုင်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော စားသုံးဆီများကြောင့် သွေးအတွင်း ကိုလက်စထရောများ မြင့်တက် လာပြီး နှလုံးနှင့် အသည်းအဆီဖုံးခြင်း၊ အသည်းကင်ဆာဖြစ်ခြင်းစသည့် ကုသရန် ခက်ခဲသောဝေဒနာ များ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသည်။

          စားသုံးဆီ တစ်ဂရမ်( 1 gram) ကို စားပြီးတိုင်း အင်အားဓာတ်(စွမ်းအင်) ကိုး ကယ်လိုရီ ( 9 kal/gm) ရရှိစေပြီး ထိုရရှိလာသော စွမ်းအင်ကို နေ့စဉ်လှုပ်ရှားသွားလာမှုများတွင် အသုံးပြုကြရပါသည်။ ထို့‌ကြောင့် စားသုံးဆီသည် လူတို့အတွက် အင်အားဖြစ်စေသောအစာအုပ်စုဝင် ဖြစ်သော်လည်း လိုအပ် သည့် ပမာဏထက်ပို၍စားသုံးမိပါက အင်အားဓာတ် လွန်ကဲမှုကိုဖြစ်ပေါ်စေပြီး ကိုယ်အလေးချိန် တိုးလာ နိုင်သည်နှင့်အမျှ အဝလွန်လာကာ သွေးတိုးရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အဆစ်ရောင်ရောဂါ စသည့် နာတာရှည်ဝေဒနာများ ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ပါသည်။

          စားသုံးဆီကို အလွန်အကျွံစားသုံးသောကြောင့် ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့် ရောဂါဆိုးများမှ ရှောင်ရှား နိုင်ရန်အလို့ငှာ အသက်အုပ်စုအလိုက်တစ်နေ့တာအတွက် အနည်းဆုံးလိုအပ်သော စားသုံးဆီပမာဏကို ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန(အာဟာရဌာနခွဲ)မှ အောက်ပါဇယားအတိုင်း လမ်းညွှန်မှုပြုထားသည်ကို တွေ့ရှိ ရမည်ဖြစ်ပါသည်-

          အထက်ဖော်ပြပါ ကျန်းမားရေးဦးစီးဌာနက လမ်းညွှန်မှုပြုထားသောစားသုံးဆီပမာဏနှင့်အညီ မိသားစုတိုင်းက တိကျစွာလိုက်နာသုံးစွဲခြင်းဖြင့် ကုသရန်ခက်ခဲသော နာတာရှည်ရောဂါ ဝေဒနာဆိုးများ မှ ကင်းဝေးစေခြင်းကြောင့် ဆေးကုသမှုအတွက် အသုံးပြုရမည့်ကုန်ကျစရိတ် သက်သာခြင်းနှင့် မိသားစု ဝင်များ စိတ်ချမ်းသာမှုကိုရရှိနိုင်ခြင်း၊ မလိုအပ်ဘဲပိုလျှံစွာဝယ်ယူနေရသောစားသုံးဆီအတွက် ကုန်ကျ စရိတ်ကို စုဆောင်းလာနိုင်ခြင်းတို့အပြင် အခြားလူမှုစီးပွားဘဝများကိုလည်း မြင့်မားလာစေနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

          မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ ပြည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းမှ အစပြူ၍မိသားစုပေါင်းများစွာက စားသုံး ဆီကို လိုအပ်သလောက်သာ သုံးစွဲလိုက်ခြင်းအားဖြင့် ပြည်သူများကျန်းမာသန်စွမ်းပြီး နာတာရှည်ရောဂါ များကင်းဝေးကာ မိမိတို့၏လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို စွမ်းအားပြည့်ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခြင်းနှင့်အတူ စားသုံးဆီတင်သွင်းမှုအတွက် အသုံးပြုရသော နိုင်ငံခြားငွေ ချွေတာလာနိုင်ခြင်းကြောင့် အခြားပြည်တွင်း လိုအပ်ချက်များကို ပိုမိုဖြည့်ဆည်း တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်လာနိုင်မည်လည်း ဖြစ်ပါသည်။

          စားသုံးသူပြည်သူများ၏ ကျန်းမာရေးသည် နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လွန်စွာ အရေးပါသည်ဖြစ်ပေရာ လူတိုင်းကိုယ်စီ စားသုံးဆီနှင့် ကျန်းမာရေးဆက်နွယ်မှုကို ဂရုပြုကြခြင်းဖြင့် စားသုံးဆီကြောင့်ဖြစ်ပွားတတ်သော နာတာရှည်ရောဂါဝေဒနာများမှ ကင်းဝေးကြစေရန် အရည်အသွေး စစ်ဆေးပြီးသော စားသုံးဆီများကို ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနမှ လမ်းညွှန်ထားသော ပမာဏနှင့်အညီ လိုအပ်သလောက်သာဝယ်ယူသုံးစွဲကြပါရန် ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

ကျမ်းကိုး။      ။မိသားစုအာဟာရနှင့် မြန်မာ့အစားအစာ (၁၉၉၀၊ ဇန်နဝါရီလ) ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန၊ အာဟာရဌာနခွဲ။

(အိအိချော)

CTQM

စပိန်နိုင်ငံ

အရည်အသွေး၊ တီထွင်ဆန်းသစ်မှု၊ ဈေးကွက်နှင့် စားသုံးသူလိုအပ်ချက်တို့ကိုက်ညီမှု စသည့်အချက်များပေါင်းစပ်လိုက်ခြင်းကြောင့် စပိန်နိုင်ငံသည် အီးယူ၏အသီးအရွက်ဥယျာဉ် (Vegetable garden) အဖြစ် ဆက်လက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းရှိနေသည်ဟု စပိန်နိုင်ငံ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးက ပြောကြားခဲ့ကြောင်း၊ စပိန်နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်လျှင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးဝလံတန်ချိန် သန်း(၃၀)ကျော် ထုတ်လုပ်၍ နှစ်စဉ်ဝင်ငွေ ယူရို(၁၈)ဘီလီယံခန့်ရရှိနေရာ အီးယူတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးဝလံ ထုတ်လုပ်မှုကို ဉီးဆောင်နေသည့်နိုင်ငံဖြစ်ကြောင်း၊ စပိန်နိုင်ငံ၏စိုက်ပျိုးရေးစနစ် အောင်မြင်မှုသည် အရည်အသွေး၊ တီထွင်ဆန်းသစ်မှု၊ဈေးကွက်နှင့် စားသုံးသူတို့၏ မျှော်မှန်းချက်နှင့်လိုအပ်ချက်များကိုတုံ့ပြန်နိုင်စေမည့် ရောင်းချနိုင်စွမ်းတို့အပေါ်တွင် မှီတည်နေ၍ဖြစ်ကြောင်း၊ အီးယူ၏စာရင်းအင်းအဖွဲ့အစည်းစာရင်းများအရ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးဝလံများသည် အီးယူ၏လယ်ယာထွက်စားသောက်ကုန်ကဏ္ဍတွင် တန်ဖိုးအားဖြင့် အမြင့်ဆုံးစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအဖြစ်ကိုယ်စားပြုထားကြောင်း၊ စပိန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အချဉ်သီးမျိုးဝင် သစ်သီးများ၊ အနီရောင် အသီးများ၊ ဖရဲ/သခွားသီးများ၊ ခရမ်းချဉ်သီးနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို အဓိကစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပြီး အီးယူနှင့်တတိယနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် စပိန်နိုင်ငံ၏ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍမှ ဝင်ငွေသိသာစွာ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့်အတူ လယ်ယာကဏ္ဍ၏ တန်ဖိုးသည်(၁၂%) မြင့်တက်လာခဲ့ရာ နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုကြီးမားခဲ့ကြောင်း၊ စပိန်နိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် သစ်သီးဝလံနှင့်ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို သင့်တင့်သည့် ဈေးနှုန်းဖြင့် စားသုံးသူများထံရောင်းချနိုင်ရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးမှုကို အားပေးမြှင့်တင်ရေးဆိုသည့် မဟာဗျူဟာ(၂)ရပ်ကို ပြည့်မီအောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် လုပ်သားအခြေပြု ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းဖြစ်သဖြင့် ကျေးလက်ဒေသတွင် တစ်နှစ်လျှင် ပျမ်းမျှအလုပ်အကိုင်(၂၈၀၀၀၀)ခန့်ကို ဖန်တီးပေးနိုင်ရာ စပိန်နိုင်ငံစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ တစ်ရပ်လုံးရှိ အလုပ်အကိုင်အားလုံး၏(၅၀%)ကျော်ရှိကြောင်း၊ စပိန်နိုင်ငံရှိ သစ်သီးဝလံနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများက ၎င်းတို့၏ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းမြင့်မားရေး၊ ဈေးကွက် အကျပ်အတည်းကိုကျော်လွှားနိုင်စေရေးနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် ၊သစ်သီးဝလံကဏ္ဍ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှုမြှင့်တင်ရေးတို့အတွက် အီးယူ၏ မူဝါဒပိုင်းပံ့ပိုးမှုများကို တောင်းဆိုလျှက်ရှိကြောင်း၊ အီးယူ၏ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာဘုံမူဝါဒ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ယင်းမူဝါဒ အကောင်အထည်ဖော်မှု လွယ်ကူချောမွေ့စေရေး စပိန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားအဆင့်မဟာဗျူဟာအစီအစဉ်များအပြင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံကဏ္ဍသည် ဗြိတိန်ခွဲထွက်မှုကိစ္စရပ်(Brexit)၊ အီးယူ-Mercosur ကုန် သွယ်မှုသဘောတူညီချက် စသည်တို့ကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာသည့်အခက်အခဲများကိုလည်း ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း၊ လက်ရှိကာလတွင် စပိန်နိုင်ငံရှိ သစ်သီးဝလံနှင့်ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် ၎င်းလုပ်ငန်းကဏ္ဍဆက်လက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းရှိစေရေး၊ ဈေးကွက် ဝေစုဆက်လက်ရရှိရေး၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့်တီထွင်ဆန်းသစ်မှုမြှင့်တင်ရေးတို့အပေါ် အာရုံစူးစိုက် လျှက်ရှိနေကြကြောင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံကဏ္ဍသည် စပိန်နိုင်ငံစီးပွားရေးအတွက် မရှိမဖြစ် အရေးပါရုံသာမက မြေထဲပင်လယ်ဒေသအစားအသောက်များ၏ အဓိကအစိတ်အပိုင်း တစ်ရပ်ဖြစ်သည်ကိုစားသုံးသူများပိုမိုသိရှိလာစေရေးအတွက်တိုက်တွန်းထားကြောင်းသိရှိရပါသည်။
(ရင်းမြစ်- ဥရောပသမဂ္ဂနှင့်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏စီးပွားရေးသတင်းများဆိုင်ရာစီးပွားရေးသံမှူးပေးပို့သည့် သတင်း)
ဂျပန်နိုင်ငံ
ကိုရိုနာကပ်ရောဂါဆက်လက်ပြန့်ပွားနေသည့်အခြေအနေကြောင့် နိုင်ငံ၏ လူမှုစီးပွားရေး အပိုင်း ထိခိုက်မှုများရှိနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ယခင်ကာလများ၏ အခြေအနေထက် ပိုမိုတိုးတက် လာခဲ့ကြောင်း၊ ပုဂ္ဂလိကစားသုံးမှုအပိုင်းမှာ ဆက်လက်အားနည်းနေဆဲဖြစ်ပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းပိုင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဆောင်ရွက်မှုမှာ လက်ရှိကာလအတွင်း အတန်ပင်တိုးတက်လာသည်သာမက ပို့ကုန် ကဏ္ဍနှင့် အချို့သောကုန်ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍအပိုင်းတွင် ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမှ အမြတ်ငွေရရှိမှုသည် ကိုရိုနာကပ်ရောဂါကြောင့် ကျဆင်းနေဆဲဖြစ်ပြီး ဘဏ်များနှင့်အခြားသော ဝန်ဆောင်မှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ၌ သိသာစွာ ဆက်လက်ကျဆင်းနေကြောင်း၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ၏ စွမ်းဆောင်ရည်အပေါ် အကဲဖြတ်မှုမှာ(အထူးသဖြင့်) ကုန်ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းများ မဟုတ်သည့်ဘဏ်များနှင့် အခြားသောဝန်ဆောင်မှုဆိုင်ရာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင် စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်နေကြောင်း၊ ပြည်တွင်းအလုပ်အကိုင်အခြေအနေမှာ ကူးစက်ရောဂါ၏ သက်ရောက်မှုကြောင့် ဆက်လက်ကျဆင်းနေဆဲဖြစ်ပြီး စားသုံးကုန်ဈေးနှုန်းမှာလည်း ရပ်တန့်နေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၏အဓိကမိတ်ဖက် ပို့ကုန်တင်ပို့သည့်နိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြန်လည် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့်အတွက် မော်တော်ယာဉ်နှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုများ ပြန်လည် မြင့်တက် လာခဲ့ကြောင်း၊ ဒေသများနေဖြင့် အာရှတိုက်နိုင်ငံများ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့်ဥရောပသမဂ္ဂတို့သို့ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုများမြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း၊ ဝန်ဆောင်မှုကုန်သွယ်ရေးဖြစ်သည့် ပြည်တွင်း/ ပြည်ပခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကိုရိုနာကပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုဒဏ်ကြောင့် အထိနာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားဝင်ရောက်မှုသည် ဆက်လက်ကျဆင်းနေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊ ကိုရိုနာပြန့်ပွားမှုထိန်းချုပ်ရေး ဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံတွင်းဝင်ရောက်ခွင့်များကန့်သတ်ထားခြင်း၊ စီးပွားဖြစ်ဆောင်ရွက်သည့် နိုင်ငံတကာလေကြောင်းခရီးစဉ်အများစုကို ရပ်ဆိုင်းထားရခြင်းများရှိသော်လည်း အခြားသော နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များ၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်မှုများကြောင့် ပို့ကုန်အပိုင်းတွင် ပြန်လည်မြင့်တက်လာသော်လည်း အဆိုပါနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် အားနည်းချက်/အားသာချက်များကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဓိကသွင်းကုန်မိတ်ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံများမှ သွင်းကုန်များ ဝင်ရောက်မှုအားနည်းနေပြီး ကာလတို သုံးသပ်မျှော်မှန်းချက်အနေဖြင့် လူမှုစီးပွားရေး ဆောင်ရွက်ချက်များ ပြန်လည်စတင်နေပြီဖြစ်၍ သွင်းကုန်ကဏ္ဍ ပြန်လည်မြင့်တက်လာနိုင်သည်ဟုခန့်မှန်းထားကြောင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း၌ (၅%)ကျဆင်းခဲ့သည့် GDP သည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုများနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏စီးပွားရေး မြှင့်တင်ရန်ကတိပေးပြောကြားမှုများကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် (3.8%) သို့လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင်(2.3%) သို့လည်းကောင်း ပြန်လည်မြင့်တက်လာမည်ဟု ပညာရှင်များက သုံးသပ်ထားကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် ကိုရိုနာကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုလျှော့ချရေးအစီအမံများကို ထိရောက်စွာ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နေသကဲ့သို့ ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ကူးစက်ရောဂါသက်ရောက်မှု မှ လျော့ပါးစေရန် ငွေကြေးပံ့ပိုးမှုအစီအစဉ်များကိုလည်း ချမှတ်ဆောင်ရွက်ပေးနေကြောင်း၊ နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးတွင် ပင်မထောက်ပံ့ပေးနေသည့် ပုဂ္ဂလိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ကုန်ထုတ်လုပ်မှုတိုးမြှင့်စေရေးနှင့် လုပ်အားခတိုးမြှင့်ရေးတွန်းအားပေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်နေပြီး ပုဂ္ဂလိကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို အားပေးမြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်၍ “Comprehensive Economic Measures to Secure People’s Lives and Livehoods toward Relief and Hope” ကဲ့သို့သော လူမှု စီပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစီမံချက်များဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်မှ တတိယအကြိမ် ထပ်ဆောင်းဘတ်ဂျက်ကို မြန်ဆန်ထိရောက်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ ၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ် ဘတ်ဂျက်နှင့် အခြားရန်ပုံငွေများကို ဆောလျင်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ရန်ကြိုးပမ်းနေကြောင်း၊ ဂျပန် နိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုထိန်းချုပ်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေသကဲ့သို့ နိုင်ငံသားတို့၏အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်များ၊ အလုပ်အကိုင်များနှင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်မှုမှသက်သာလျော့ပါးစေရန်ကိုလည်း အထူးအလေးထား ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ ဗဟိုဘဏ်အနေဖြင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ငွေကြေးဈေးကွက် တည်ငြိမ်ရေးကို အဓိကထားကာ ငွေကြေးဖြေလျှော့ရေးမူဝါဒများ၊ ဘဏ္ဍာရေးအစီအမံများကို ဆောင်ရွက်နေပြီး ကူးစက်ရောဂါ၏ စီးပွားရေးအပေါ်သက်ရောက်မှုများ၊ သင့်လျော်သည့်ငွေကြေးမူဝါဒ ချမှတ် ဖော်ဆောင်နိုင်မှု၊ ဈေးနှုန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဈေးကွက်အခြေအနေများ တည်ငြိမ်မှုတို့ကို အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အစိုးရမျှော်မှန်းထားကြောင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် အစိုးရ၏ ပြည်တွင်း ကိုရိုနာကပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုတားဆီးရေး ထိန်းချုပ်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ စီးပွားရေး ပြန်လည်အားကောင်းလာစေရေး မူဝါဒချမှတ်ကာ ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်မှုများနှင့် ဘဏ္ဍာရေးပိုင်း ဖြေလျှော့မှုဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ပြန်လည်ဉီးမော့လာပြီး ပြည်ပနိုင်ငံများနှင့် ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်မှုအပိုင်းလည်း ပြန်လည်တိုးတက်လာခဲ့ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံစီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုအပေါ် သက်ရောက်နိုင်သည့်အချက်နှင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အရင်းအနှီးဈေးကွက် အခြေအနေများအပေါ် ဆက်လက်စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်ရန်လိုအပ်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။
(ရင်းမြစ်-ဂျပန်နိုင်ငံ စီးပွားရေးသံမှူးပေးပို့သည့်သတင်း)
စင်ကာပူနိုင်ငံ
ဆိပ်ကမ်းများတွင် ကုန်သေတ္တာများကို သင်္ဘောတင်ရန်အတွက် စောင့်ဆိုင်းရသောအချိန် ကာလသည် ပိုမိုကြာမြင့်နေခြင်းနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုပမာဏမြင့်တက်လာသဖြင့် ကုန်သေတ္တာ တင်သင်္ဘောများ လုံလောက်မှုမရှိခြင်းတို့ကြောင့် ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူများအပေါ် ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများဖြစ်ပေါ်လျှက်ရှိရာ အဓိကအားဖြင့် သတ္တုများ၊ ရေနံဓါတုပစ္စည်းများနှင့် စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်များတင်ပို့မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုများဖြစ်ပေါ်လျှက်ရှိကြောင်း၊ ပုံမှန်အားဖြင့် သင်္ဘောလိုင်းများသည် သာမန်အချိန်ထက် ကုန်ပစ္စည်းများ ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ပါက ၎င်းတို့၏ ကုန်ကျစရိတ် သက်သာသည့်အတွက် ကွန်တိန်နာပို့ဆောင်ခများ မြင့်တက်နေခြင်းသည် အများအာရုံစိုက်ရမည့်အချက်တစ်ခုဖြစ်လာကြောင်း၊ ကွန်တိန်နာပို့ဆောင်ခနှုန်းထားများမှာ ယခင်နှစ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ၄.၇ ဆ ကျော်ထိ မြင့်တက်နေကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ပြန်လည်နာလန်ထူလာသည့်အတွက် အချို့သောကုန်ပစ္စည်းအမျိုးအစားများအပေါ် ဝယ်လိုအားမြင့်တက်လာသည်ကို မြင်တွေ့ရသော်လည်း ရောင်းလိုအားပိုင်းတွင် အခြေခံအဆောက်အအုံပိုင်းဆိုင်ရာ အခက်အခဲများဖြစ်ပေါ်လျှက်ရှိသည်ကို မြင်တွေ့နေရကြောင်း၊ ထိုကဲ့သို့ဝယ်လိုအားနှင့် ရောင်းလိုအားမညီမျှမှုကြောင့် ကုန်ပစ္စည်း အချို့ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံအလိုက် သင်္ဘောပို့ဆောင်မှုစရိတ်မြင့်တက်မှုကြောင့် သက်ရောက်မှုမှာ ကွဲပြားလျှက်ရှိပြီး လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ကုန်သွယ်ရေးအခက်အခဲများနှင့် ကွန်တိန်နာပြတ်လပ်မှုများကြောင့် အာရှနိုင်ငံများမှ အမေရိကန်နှင့်ဥရောပနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့သည့် သီးခြားစိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်များအပေါ် ကြီးစွာထိခိုက်မှုရှိနိုင်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် ကွန်တိန်နာအခွံလွတ်များအား အမေရိကန်ဆိပ်ကမ်းများမှ အာရှသို့ ပုံမှန်အခြေအနေမဟုတ်ဘဲ အရေအတွက်များစွာ ပို့ဆောင်နေသည့်သတင်းများမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန် တင်ပို့မှုတွင် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ယာယီပြတ်တောက်မှုရှိကြောင်းဖော်ပြနေပြီး အာရှတွင် ပြည်တွင်းစားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာမည့်အခြေအနေကို ဆိုက်ရောက်နိုင်သည်ဟု သုံးသပ်ကြကြောင်း၊ စင်ကာပူနှင့် မလေးရှားဆိပ်ကမ်းများတွင် သင်္ဘောများပြန်လည်ထွက်ခွာရန် နှေးကွေးနေခြင်းကြောင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းများက ကွန်တိန်နာတင်ပို့ရန် Booking များကို ဖျက်သိမ်းခြင်းနှင့် အချိန်နောက်ဆုတ်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်လျှက်ရှိနေကြသဖြင့် ကွန်တိန်နာအခွံလွတ်များ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရမှုအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိကြောင်း၊ Grade B နှင့်အထက်အဆင့် သတ်မှတ်ထားသော အရည်အသွေးကောင်းမွန်သည့် ကွန်တိန်နာများ ရှားပါးမှုရှိသဖြင့် ကုန်ပစ္စည်းပို့ဆောင်မှုခရီးစဉ်အတွင်း ထိခိုက်မှုများလည်းဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း၊ သင်္ဘောလိုင်းများမှာ ကောင်းမွန်သောဝန်ဆောင်မှုမပေးနိုင်သည့်ကာလတွင်ပင် အမြတ်ရရှိနိုင်ရေးအတွက် ပိုမိုမြင့်မားသောပို့ဆောင်ခနှုန်းထားများဖြင့် ရယူဆောင်ရွက်လျှက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။
(ရင်းမြစ်-စင်ကာပူနိုင်ငံ စီးပွားရေးသံမှူးပေးပို့သည့်သတင်း)
ဟောင်ကောင်
စားသုံးနှုန်းမြင့်မားမှုနှင့် ဒုတိယအခွင့်အလမ်းရှိသည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဖြစ်သော ဘရိုကိုလီနှင့် ဘရပ်ဆဲလ်ပဲပင်ပေါက်ကို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များသာမက စားသုံးသူအများအပြားကပါ ကြိုက်နှစ်သက်ကြကြောင်း၊ စားသုံးသူအများစုမှာ ယခင်က ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို အကျက်လွန်စွာချက်ပြုတ်မှုကြောင့် ရနံ့နှင့် အရသာမှာကောင်းမွန်ခြင်းမရှိဘဲ အများစုမှာ ကျန်းမာရေးနှင့် မညီညွတ်သော အသင့်စားချက်ပြုတ်ထားသော အစားအစာများကို စားသုံးမှု ပိုမိုများပြားလာကြပြီး လတ်ဆတ်သော ဟင်းသီးဟင်းရွက်စားသုံးမှု နည်းပါးကြောင်း၊ ဘရိုကိုလီနှင့် ဘရပ်ဆဲလ် ပဲပင်ပေါက်တို့တွင် antioxidant ပါဝင်မှုမြင့်မားသောကြောင့် ကင်ဆာရောဂါတိုက်ဖျက်နိုင်သည့် အလားအလာကောင်းများလည်းရှိကြောင်း၊ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ၊ ဩဂုတ်လကထုတ်ဝေသည့် British Journal ၌ Cruciferous Vegetables ကို ပိုမိုစားသုံးပါက အသက်ကြီးသော အမျိုးသမီးများတွင် သွေးကြောပိုင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများဖြစ်ပွားမှုနည်းပါးကြောင်း၊ Cruciferous Vegetables များတွင် Vitamin K ပါဝင်မှုမြင့်မားကြောင်း၊ ရာသီပေါ်သီးနှံများတွင် အနံ့အရသာနှင့်အာဟာရဓါတ် ပါဝင်မှုမှာ အကောင်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့် ရေခဲ သေတ္တာတွင် ကြာရှည်စွာသိမ်းဆည်းထားခြင်းထက် လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် ချက်ချင်းစားသုံးသင့်ကြောင်း၊ ရေဆူဆူတွင် အချိန်ကြာမြင့်စွာချက်ပြုတ် ပါကလည်း ရေထဲတွင်ပျော်ဝင်သောအာဟာရဓါတ်များဆုံးရှုံးနိုင်သောကြောင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို အကျက်လွန်ချက်စားခြင်းထက် သင့်တော်သောအပူချိန်ဖြင့်ပေါင်း၍စားသုံးသင့်ကြောင်း၊ ဟောင်ကောင်ဒေသ ကျန်းမာရေး website တွင် ဟောင်ကောင်ဒေသ ၌ နှလုံးရောဂါကြောင့် သေဆုံးမှုမှာ တတိယအများဆုံးဖြစ်နေရာ Cruciferous Vegetables မျိုးရင်းတွင်ပါဝင်သည့် ဘရိုကိုလီနှင့် ဘရပ်ဆဲလ်ပဲပင်ပေါက်၊ ဂေါ်ဖီထုပ်၊ ကိုက်လန်၊ ပန်းဂေါ်ဖီ၊ တရုတ်ဂေါ်ဖီအမျိုး အစား(Bok Choy)နှင့်မုန်ညင်းနှင့်ကိုက်လန်မျိုးရင်းစပ်ဖြစ်သည့် Swiss Chard တို့ကို တိုးမြှင့် စားသုံးရန် ကောင်းမွန်ကြောင်း၊ ဘရိုကိုလီနှင့် ဘရပ်ဆဲလ်ပဲပင်ပေါက်နှင့်အတူ ခါကြက်ဥ ဘူး ဖရုံမျိုးရင်းဝင်များ၊ငရုတ်သီးမျိုးရင်းဝင်များကိုလည်း တွဲဖက်စားသုံးမှုမြင့်မားကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြထားရာ ဟောင်ကောင်ဒေသ၌ ဘရိုကိုလီနှင့် ဘရပ်ဆဲလ်ပဲပင်ပေါက်ဟင်းသီးဟင်းရွက် (၂)မျိုးအပြင် Cruciferous Vegetables များ စားသုံးမှုနှင့် ဈေးကွက်အခြေအနေ ကောင်းမွန်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
(ရင်းမြစ်-ဟောင်ကောင်မြို့စီးပွားရေးသံမှူးပေးပို့သည့်သတင်း)
အိန္ဒိယနိုင်ငံ
အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ၂၀၁၅-၂၀၂၀ နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှု မူဝါဒအရ ဗဟိုအစိုးရက ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ကန့်သတ်တင်သွင်းကုန်စည်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည့် ပဲစင်းငုံ (Pigeon Pea, HS Code 0713 60 00) အား တန်ချိန် ၄ သိန်းနှင့် ပဲတီစိမ်း [Moong (Beans of the SPP Vigna Radiata (L) Wilczek) HS Code 0713 31 90)] ကို တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၅ သိန်းအထိ ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း အသီးသီးတင်သွင်းခွင့်ပြုမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေး ညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန (DGFT) က သတ်မှတ်ထားသည့် လိုင်စင်လျှောက်ထားရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် အညီ ပဲခွဲစက်များ၊ ပဲပြန်လည်သန့်စင်ရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ကုန်သည်များထံသို့ ခွဲတမ်းချထားပေး မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အဆိုပါ ပဲတင်သွင်းခွင့် ခွဲတမ်းသတ်မှတ်ချက်သည် နှစ်နိုင်ငံအစိုးရ အချင်း ချင်းကြား ချုပ်ဆိုထားသည့် နားလည်မှုစာချွန်လွှာများ၊ သဘောတူစာချုပ်များနှင့် သက်ဆိုင်မှု မရှိကြောင်းကို အိန္ဒိယကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုဝန်ကြီးဌာနရှိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဌာနက ၁၉-၃-၂၀၂၁ နေ့တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် S.O.1266(E) ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။
(ရင်းမြစ်- အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏စီးပွားရေးသတင်းများဆိုင်ရာစီးပွားရေးသံမှူးပေးပို့သည့် သတင်း)

     မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေးအခြေခံနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ ဆန်၊ ပဲမျိုးစုံ နှင့် ဆီထွက်သီးနှံများ၊ ပြောင်း တို့ကို အဓိကထားစိုက်ပျိုးလျက်ရှိပါသည်။ ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးမှု သည် စုစုပေါင်းစိုက်ပျိုးဧရိယာ၏ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း (စိုက်ဧက ၈.၁ သန်းကျော်)ရှိပြီး ပြည်တွင်းစိုက် ပျိုးသီးနှံများအနက် တတိယအများဆုံး စိုက်ပျိုးသီးနှံဖြစ်ကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။
ဆီထွက်သီးနှံများကို ပြည်တွင်းစားသုံးခြင်းနှင့် ပြည်ပသို့တင်ပို့ခြင်းတို့ရှိရာ ဈေးကွက်ရရှိမှုအရ မြေပဲ၊ နှမ်းအမျိုးမျိးတို့ကို ပြည်ပသို့ တင်ပို့ပြီး စားအုန်းဆီ၊ နေကြာဆီ၊ သံလွင်ဆီ စသည့် စားသုံးဆီအမျိုးမျိုးကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းလျက်ရှိပါသည်။
စားသုံးဆီများတွင် အခြေခံအားဖြင့် ကျန်းမာရေးအရ သင့်တင့်စွာစားသုံးနိုင်သည့် မပြည့်ဝဆီများ၊ တတ်နိုင်သမျှလျော့၍ စားသုံးသင့်သည့် ပြည့်ဝဆီများနှင့် လုံးဝမစားသုံးသင့်သော အသွင်ပြောင်း ဆီများဟူ၍ (၃) မျိုးရှိပါသည်။ မပြည့်ဝဆီအုပ်စုတွင် မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီ၊ နေကြာဆီ၊ ငါးမှရသော အဆီများ ပါဝင်ပါသည်။ ပြည့်ဝဆီအုပ်စုတွင် စားအုန်းဆီ၊ ဆီကြော်အစားအစာများ၊ တိရစ္ဆာန်မှ ရသော အဆီများ ပါဝင်ပါသည်။ အသွင်ပြောင်းဆီအုပ်စုတွင် အသင့်စားအစားအစာ များဖြစ်သည့် အာလူးကြော်၊ ကြက်ကြော်၊ စမူဆာ၊ ပဲကပ်ကြော်၊ ကိတ်မုန့်၊ ပေါင်မုန့် စသည်တို့တွင်ပါဝင်သည့်ဆီများ ဖြစ်ပါသည်။
    ကမ္ဘာပေါ်တွင် စားအုန်းဆီ၊ ပဲပိစပ်ဆီ၊ နေကြာဆီ၊ မြေပဲဆီ၊ အုန်းဆီ၊ သံလွင်ဆီနှင့် မုန်ညင်းဆီ စသည့်စားသုံးဆီအမျိုးမျိုးကို သုံးစွဲလျက်ရှိသည့်အနက် အများဆုံးစားသုံးသည့်ဆီအမျိုးအစားမှာ စားအုန်းဆီ (Palm Oil) ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၆၆.၉၃ သန်း၊ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ၇၂.၄၆ သန်း၊ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ၇၁.၉ သန်းရှိကြောင်းနှင့် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ဆီထုတ်လုပ်တင်ပို့မှုကဏ္ဍ၌ ပိုမိုများပြားပြီး၊ ဒေသတွင်း စားသုံးမှုမှာ ထုတ်လုပ်တင်ပို့မှုထက်လျော့နည်းကြောင်း စာရင်းအင်းဆိုင်ရာ သုတေသနကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည့် ဂျာမဏီနိုင်ငံအခြေစိုက် Statista ၏ ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်များအရသိရှိရပါသည်။
    ဆီစားသုံးရာတွင် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်စေရန် လူတစ်ဦးအတွက် တစ်နေ့လျှင် လ္ဘက်ရည်ဇွန်း (၆) ဇွန်းခန့် (၁.၈ ကျပ်သား)၊ တစ်လလျှင် ၅၄ ကျပ်သားသာ စားသုံးသင့်ကြောင်း The Health Site.com မှ သိရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူတစ်ဦးအတွက် စားသုံးဆီ စားသုံးမှုနှုန်းမှာ တစ်နေ့လျှင် ၂.၂၅ ကျပ်သား၊ တစ်လလျှင် ၆၈ ကျပ်သား စားသုံးနေကြောင်း သိရှိရကာ ပုံမှန်သုံးစွဲ သင့်သည့်ပမာဏထက် ပိုမိုသုံးစွဲနေသည်ကို လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။
ဆီကိုစားသုံးသင့်သည့် ပမာဏထက် ကျော်လွန်စားသုံးခြင်းနှင့် အရည်အသွေးမပြည့်မီသည့် ဆီများ စားသုံးခြင်းတို့ဖြင့် နှလုံးရောဂါ၊ နှလုံးသွေးကြောပိတ်ရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊ အဝလွန်ခြင်း၊ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း စသည့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများစွာ ခံစားရစေပါသည်။ ထိုသို့ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာဆိုးကျိုးများစွာ ခံစားလာရသည်နှင့်အမျှ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများကိုပါ တွေ့ကြုံစေနိုင်သောကြောင့် ဆီစားသုံးမှုကို အတတ်နိုင်ဆုံး လျော့ချစားသုံးသင့်ပြီး ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အရည်အသွေးပြည့်မီသည့်ဆီနှင့် ၎င်းဆီဖြင့်ပြုလုပ်ထားသည့် အစားအစာများကိုသာ ချင့်ချိန်စားသုံးသင့်ပါသည်။
    ဆီစားသုံးမှု လျှော့ချနိုင်ရေးအတွက် စားသုံးမှုပုံစံကို ပြောင်းလဲရန် လွန်စွာအရေးကြီးလှပါသည်။ ဆီကို လူတစ်ဦးစားသုံးသင့်သည့်ပမာဏသာ အသုံးပြုခြင်း၊ ဆီကုန်သက်သာစေသည့် ဟင်းလျာများချက်ပြုတ်စားသုံးခြင်း၊ အကြွပ်ကြော်အစားအစာများ ချက်ပြုတ်စားသုံးမှုမှ ရှောင်ကြဉ် ခြင်းတို့အပြင် ပြန်ကြော်ဆီကိုထပ်ခါထပ်ခါအသုံးပြုခြင်းသည် ကျန်းမာရေးကို ဆိုးရွားစွာထိခိုက် စေသည့်အတွက် ဆီကုန်သက်သာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဆီကိုထပ်ခါထပ်ခါအသုံးပြု၍ ကြော်ချက်ခြင်း မပြုလုပ်သင့်ပေ။ ဆီကိုဝယ်ယူသုံးစွဲရာတွင်လည်း ကုန်အညွှန်းအမှတ် အသား ပြည့်စုံပြီး ဆီထုပ်ပိုးမှုစနစ်မှန်ကန်သည့် Consumer Pack စနစ်ဖြင့် ထုပ်ပိုးရောင်းချသည့် စားသုံးဆီများကိုသာ ဝယ်ယူသုံးစွဲသင့်ပါကြောင်း အကြံပြုတိုက်တွန်းလိုက်ရပါသည်။
ITQM (DOCA H.O)
ရင်းမြစ်: မော်လမြိုင်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီးမှ အထွေထွေရောဂါကုဆရာဝန်မကြီးနှင့်အဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး တို့၏သုတေသနစာတမ်း(https://myanmar.mmtimes.com/news/119601.html)
https://www.statista.com/statistics/263937/vegetable-oils-global-consump...
https://www.thehealthsite.com/