သတင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုများ

       စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုခရိုင်၌ နှစ်စဉ်မိုးစပါးစိုက်ပျိုးရာသီတွင် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါး စိုက်ပျိုးမှုများပြီး အရည်အသွေးကောင်းမွန်သဖြင့် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း(G.I)ရရှိရေးအတွက် ပြင်သစ်နိုင်ငံ AFD(France Development Agency)၏ ထောက်ပံ့ကူညီမှုဖြင့် Recognition and Promotion of Geographical indication in Cambodia, Lao PDR and Myanmar (မြန်မာ၊ လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့တွင် ဒေသဆိုင်ရာအညွှန်းများကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့် မြှင့်တင်ခြင်းစီမံကိန်း)ကို GRET Myanmarအဖွဲ့အစည်းမှ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။  ယခုလက်ရှိ အချိန်တွင် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း(G.I)ရရှိရေး ဆောင်ရွက်မှုအနေဖြင့် ရွှေဘိုမြို့ ဦးအောင်မြတ်လမ်းနှင့် ရွှေချက် သိုဘုရားလမ်းထောင့်၊ အနောက်ဈေးရပ်၊ အမှတ်(၄)နယ်မြေတွင် ဌားရမ်းထားသည့် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းရုံးတွင် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများ အသင်းမှတာဝန်ရှိသူများနှင့်  G.Iပညာရှင်များ အပတ်စဉ်သောကြာနေ့တိုင်း Zoomဖြင့် လုပ်ငန်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေးဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း (G.I)ရရှိရေးတွင် အဓိကအရေးပါသည့် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း အရည်အသွေးမှတ်တမ်း (BOS) Book Of Specifications Version-0အတည်ပြု သတ်မှတ်ခြင်း အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို ၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင် ပို့ရောင်းချသူများ အသင်းရုံး၌ လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ မေလ (၁၅) ရက်နေ့တွင် Version-0 မှ Version-1သို့ အတည်ပြုသတ်မှတ်ခြင်း အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို ရွှေဘိုမြို့ရှိ ရွှေဘိုဟော်တယ်၌ ရွှေဘိုပေါ် ဆန်းစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချ သူများအသင်းမှ စိုက်ပျိုးသည့် အကျိုးဆောင်တောင်သူဦးကြီးများ၊ ဆန်စက်ပိုင်များ၊ ဆန်ကုန်သည်များနှင့်ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း(G.I)စီမံကိန်းမှ National Project Coordinator၊ Technical Assistant၊ Regional Project Coordinator၊  Admin Officer၊ Extension Officer စုစုပေါင်း(၄၃)ဦးဖြင့် အောင်မြင်စွာကျင်းပပြီးစီးကြောင်း၊ ဆက်လက်၍ Final Version သို့တိုးမြှင့်သတ်မှတ်နိုင်ရေး အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(၃)ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့ရှိ ရွှေဘိုဟော်တယ် တွင်ကျင်းပခဲ့ပြီး ဆန်စက်ပိုင်/ဆန်ကုန်သည်နှင့် အကျိုးဆောင်တောင်သူဦးကြီးများ စုစုပေါင်း(၆၀)ဦးဖြင့် အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးကြောင်း၊  ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းG.Iရရှိရေး စီမံကိန်းသက်တမ်းမှာ(၃)နှစ်ဖြစ်သော်လည်း (၂၀၂၀ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှ ၂၀၂၃ခုနှစ်၊ ဇွန်လအထိတိုး  မြှင့်ထားကြောင်း၊ ယခုအချိန်တွင် စီမံကိန်းကာလမှာ အနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိတော့သည့်အပြင် တာဝန်ရှိသူများမှ အင်တိုက်အားတိုက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသဖြင့်   (G.I)ရရှိရေး ဆောင်ရွက်ရမည့် လုပ်ငန်းများမှာလည်း (၇၅)% ပြီးစီးပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင် ပို့ရောင်း ချသူများ အသင်းအနေဖြင့် Facebook Page မှ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း စပါး/ဆန် ဈေးနှုန်းများ၊ (၂၀၂၂-၂၀၂၃)ခုနှစ် မိုးရာသီ၏ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးစိုက်ဧကများ သဖန်းဆိပ်ရေလှောင်တမံ၏ ရေအမှတ်၊ သိုလှောင်ပမာဏ များအား တင်ပေးလျက်ရှိကြောင်း ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ ရောင်းချသူများအသင်းမှ တာဝန်ရှိသူနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများအရ သတင်းရရှိပါသည်။

DOCA(စစ်ကိုင်း)

      စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန ၊စစ်ကိုင်းတိုင်း‌ဒေသကြီး ၊ကလေးခရိုင်ဦးစီးမှူးနှင့်ဝန်ထမ်းများသည်၂၀၂၃ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ( ၅ ) ရက်နေ့ နံနက်(၁၀:၃၀)နာရီအချိန်တွင်  (အ.ထ.က-၁) အထက်တန်းကျောင်းသို့ သွားရောက်၍ အသိပညာပေးဟောပြောပွဲပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟောပြောပွဲတွင် ဆရာ/ဆရာမ ( ၅ ) ဉီးနှင့် ကျောင်းသား/ ကျောင်းသူ ( ၅၅ ) ဦး၊ စုစုပေါင်း ( ၆၀ )ဦးအား အသိပညာပေးဟောပြောခဲ့ပါသည်။

       အဆိုပါဟောပြောပွဲ၌ ကျောင်းဆရာမ ဒေါ်စောသီတာက အဖွင့်အမှာစကားပြောကြားပြီး  စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနမှ ခရိုင်ဉီးစီးမှူး ဒေါ်သန်းသန်းဝင်းကအစားသောက်များကို ဝယ်ယူရာတွင် သတိပြုရမည့်အချက်များ၊ ဒေါ်စန္ဒာမွန် ( ဒု-ဉီးစီးမှူး ) က ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုများအကြောင်း သိကောင်းစရာများနှင့် မိမိတို့နေ့စဉ် နေထိုင်စားသောက် မှုများနှင့် စာပေသင်ကြားမှုတွင် ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်မှသာ နေ့စဉ်ကျောင်းတက်ရောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပြီး  အနာဂတ်မျိုး ဆက်သစ်များဖြစ်သည့်အတွက် တိုင်းပြည်တာဝန်ကို လက်ဆင့်ကမ်းထမ်းဆောင်နိုင်မည့် သားကောင်းရတနာသမီးကောင်းရတနာလေးများဖြစ်အောင် စာပေများကို လေ့လာသင်ယူသင့်ပါကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီးဟောပြောပွဲအခမ်းအနားကို ( ၁၁:၃၀ ) အချိန်တွင် အောင်မြင်စွာ ပြီးဆုံးခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိရပါသည်။

DOCA (စစ်ကိုင်း)

            မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန အစည်းအဝေးခန်းမ၌ (၅/၂၀၂၂)ကြိမ်မြောက် တိုင်းဒေသကြီးစားသုံးသူရေးရာ ကော်မတီ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးအား ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(၃၀)ရက်နေ့ နေ့လည်(၁၄:၀၀)နာရီအချိန်တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။

         အဆိုပါအစည်းအဝေးတွင် တိုင်းဒေသကြီးစားသုံးသူရေးရာကော်မတီအဖွဲ့ ဥက္ကဌ စီးပွားရေးရာ ဝန်ကြီးမှ အဖွင့်အမှာစကားပြောကြားပြီး တိုင်းဒေသကြီးဦးစီးမှူး ဦးမြင့်ဝင်းမှ ၂၀၂၂ -၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ် အောက်တိုဘာလနှင့် နိုဝင်ဘာလအတွင်း စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခဲ့မှု အခြေအနေများအား အသေးစိတ်ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပါသည်။ ဆက်လက်၍ စားသုံးသူရေးရာဌာနခွဲနှင့် ထုတ်ကုန်လုံခြုံစိတ်ချရမှုဌာနခွဲ ကြီးကြပ်သူအရာရှိ ဒေါ်အေးမဉ္ဇူခိုင်မှ အမှာ စာများကိုဖတ်ကြားခဲ့ပြီး တက်ရောက်လာသည့် ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များမှ ဝိုင်းဝန်းအကြံပြုဆွေးနွေး ခဲ့ကြကာ အတည်ပြုချက်များရယူခဲ့ပါသည်။ အစည်းအဝေးသို့ ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များ၊ ဖိတ်ကြားထား သည့်ခရိုင်ဦးစီးမှူးများ၊ ဌာနခွဲတာဝန်ခံများ၊ စုစုပေါင်း(၁၅)ဦး တက်ရောက်ခဲ့ကြကြောင်း သတင်း ရရှိပါသည်။

DOCA(မကွေး)

       မြင်းခြံခရိုင်၏ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မိုးပဲတီစိမ်း စိုက်ပျိုးမှုအနေဖြင့် (၃၄၂၉၃)ဧက စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး လက်ရှိရိတ်သိမ်းပြီးစီးမှုအနေဖြင့် (၂၁၀၀၀)ဧကခန့်  ရိတ်သိမ်းပြီးစီးပြီဖြစ်ပါကြောင်းနှင့် တစ်ဧက ပျမ်းမျှအထွက်နှုန်းမှာ(၇.၀၈)တင်းနှုန်းခန့် ထွက်ရှိလျက်ရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။ မြို့နယ်အလိုက် စိုက်ပျိုးမှု၊ ရိတ်သိမ်းပြီးစီးမှုနှင့်တစ်ဧကအထွက်နှုန်းများအနေဖြင့် မြင်းခြံမြို့နယ်တွင် စိုက်ဧက (၃၂၅၇) ဧက၊ ရိတ်သိမ်းပြီးဧက(၂၀၃၀)ဧက၊ ပျမ်းမျှအထွက်နှုန်းမှာ(၁၃.၂၆)တင်း၊ တောင်သာမြို့ နယ်တွင် စိုက်ဧက(၂၆၆၆၃)ဧက၊ ရိတ်သိမ်းပြီးဧက(၁၇၅၀၀)ဧက၊ ပျမ်းမျှအထွက်နှုန်းမှာ (၆.၆၅) တင်း၊ နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် စိုက်ဧက (၄၃၇၃) ဧက၊ရိတ်သိမ်းပြီးဧက(၁၄၇၀)ဧက၊ ပျမ်းမျှအထွက် နှုန်းမှာ (၅.၈၇)  တင်းထွက်ရှိကြောင်း သက်ဆိုင်ရာဌာနစာရင်းများအရ သိရှိရပါသည်။

       ပဲတီစိမ်းအထွက်တိုးအောင် သတိပြုရမည့်အချက်များမှာ ဦးစွာစိုက်ပျိုးချိန်မှန်ကန်ဖို့လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါသည်။ ပဲတီစိမ်းကို မိုးဦး၊ မိုးကြို၊ မိုးလယ်၊ မိုးနှောင်း ဟူ၍ ရာသီလေးမျိုးစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းဒေသများတွင် မိုးကြိုပဲတီစိမ်းကို ဖေဖော်ဝါရီလမှာ အပြီးစိုက်ပျိုးရန်နှင့် မိုးဦးပဲတီစိမ်းကို ဇွန်၊ဇူလိုင်လများမှာ အပြီးစိုက်ပျိုးရန်၊ မိုးလယ်ပဲတီစိမ်းကို ဩဂုတ်လ နှင့် စက်တင်ဘာလများမှာ အပြီးစိုက်ပျိုးရန် လိုအပ်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။ မိုးပဲတီစိမ်းကို မေ၊ ဇွန်မှာ စိုက်ပျိုးကြပြီး စက်တင်ဘာ၊ အောက်တိုဘာလများတွင် ရိတ်သိမ်းကြောင်း သိရှိရပါသည်။ မိုးပဲတီစိမ်းစိုက်ပျိုးရာတွင် သတိပြုရမည့်အချက်များမှာ မြေမာလွန်းနေရင် ရေတစ်ကြိမ်သွင်းပြီးမှ ထယ်ရေးပြင်ရန်၊ နုန်းစနယ်နှင့် နုန်းမြေစေးဆိုရင် ရေကောင်းအောင်သွင်းနိုင်လျှင် ပန်းဖြိုင်ဖြိုင် ပွင့်ချိန်ထိ အစိုဓာတ် လုံလောက်မှုရှိပါသည်။ မိုးကြိုပဲတီစိမ်းပန်းပွင့်ချိန်မှာ မိုးကြီးမိပါက ရေထုတ် ပစ်ပြီး၊ ကြားထွန် ဝင်ပေးပါက အပွင့်ထပ်ပွင့်နိုင်ပါသည်။ မိုးဦးရာသီပဲတီစိမ်းကို စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး၊ ဆားလင်းကြီး၊ ပုလဲ၊ ယဉ်းမာပင်၊ ကနီ၊ ဘုတလင်၊ မုံရွာ၊ အရာတော် စသည့် ဒေသများတွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ ယခုအခါ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး အရှေ့ဘက်ခြမ်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတို့မှာလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စိုက်ပျိုးလာကြောင်း သိရှိရပါသည်။

      ပဲတီစိမ်းကို ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်တွင် သတိပြုရမည့်အချက်အနေဖြင့် သီးနှံများကို ရိတ်သိမ်း ပြီးနောက်ပိုင်း ကိုင်တွယ်ထိန်းသိမ်းတတ်မှုအပေါ်တွင် မူတည်နေမှာဖြစ်ပြီး ရိတ်သိမ်းချိန် လွန်တွင် ပဲမျိုးစုံသီးနှံများအား ထိန်းသိမ်းရာ၌ သိုလှောင်ရုံနှင့်ပတ်ဝန်းကျင် ရေဝပ်မှုမရှိစေရန်၊ သန့်ရှင်းမှု၊ သိုလှောင်ရုံဧရိယာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်နှင့် ထုတ်ပိုးပစ္စည်းစသည်တို့ကို ဓာတုဆေးများဖြင့် ပက်ဖြန်းပေးရန် လိုအပ်မှာဖြစ်ပြီး၊ ကြွက်အန္တရာယ်နှင့် သန့်ရှင်းရေးထိခိုင်စေမည့် အခြားဇစ်မြစ် များကိုလည်း အထူးဂရုပြုရမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့မှသာ အရည်အသွေးမီစွာ ထုတ်လုပ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ အစိုဓာတ်ကို (၁၃)ရာခိုင်နှုန်းမှ (၁၄)ရာခိုင်နှုန်းထိ ဂရုပြုသိုလှောင်ပြီး မှန်ကန်စွာ စစ်ဆေးနေရမည်ဖြစ်ကြောင်းသိရှိရပါသည်။ ၎င်းအပြင် ပဲသီးနှံများသည် အဓိကရေငွေ့ပျံခြင်း၊ စိုထိုင်းစများမှု များကြောင့်ပျက်စီးလွယ်တတ်သည်ဖြစ်၍ပတ်ဝန်းကျင်စိုထိုင်းစ (၄၀)ရာခိုင်နှုန်းထက် မပိုအောင် ဂရုစိုက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အထူးသဖြင့်ပိုးကျရောက်မှုမှ ကင်းဝေးစေရန် ကျရောက်တတ်သောပိုးများနှင့် အသုံးပြုရမည့်ဆေးများကို စနစ်တကျ အချိန်ကာလအလိုက် ကာကွယ်နှိမ်နင်းရန်မှာလည်း များစွာအရေးကြီးကြောင်း ဖတ်ရှုလေ့လာသိရှိရပါသည်။

      ပဲတီစိမ်းကို တောင်သူများအနေဖြင့် မိသားစုစားသုံးရန်အတွက် အသင့်အတင့် ချန်လှပ်ထား တတ်ကြောင်းနှင့် ပဲတီစိမ်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသုံးများသော ပဲဖြစ်ကြောင်း၊ ပဲကြာဇံ၊ ပဲပင်ပေါက်၊ အခြမ်းခွဲ၍ ပဲဟင်းချက်ပြီး စားသုံးကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ဆန်ရှားပါးသည့် အထက်ပိုင်းဒေသအချို့တွင် ပဲခြမ်းခွဲ၍ ဆန်ဖြင့်အတူရောပြီး ပဲထမင်းချက်ကာ စားသုံးကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။

     မြင်းခြံဈေးကွက်အတွင်း လေ့လာမှုအရ လတ်တလောပဲတီစိမ်းများ ဝင်ရောက်မှုမရှိသေးပါကြောင်းနှင့် ရိတ်သိမ်းနေပြီဖြစ်သည့်အတွက် မကြာမီရက်ပိုင်းအတွင်း ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်လာတော့မှာဖြစ်ပါကြောင်း ကုန်သည်တစ်ဦး၏ ပြောကြားမှုအရ သိရှိရပါသည်။

DOCA(မန္တလေး)

      ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၊ မအူပင်ခရိုင်၊ ပန်းတနော်မြို့နယ် ဦးစီးမှူးရုံးမှ ဝန်ထမ်းများသည် (၆.၁.၂၀၂၃) နေ့ (၁၁:၀၀) နာရီအချိန်တွင် ပန်းတနော်မြို့ အင်းမကျေးရွာရှိ ရွှေရောင်လင်းဆန်စက်အား ထုတ်ကုန်လုံခြုံစိတ်ချရမှုရှိစေရေး ကွင်းဆင်းခဲ့ကြပါသည်။

        ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးရာတွင် ဆန်စက်ပိုင်ရှင် ဦးကျော်မျိုးလွင်နှင့်တွေ့ဆုံ၍ စပါးဝယ်ယူရရှိမှု အခြေအနေများ၊ စပါးစက်ကြိတ်ခွဲထွက်ရှိမှု အခြေအနေများ၊ စက်စွမ်းအားအသုံးပြုမှု အခြေအနေများ၊ ထွက်ရှိလာသော ဆန်များကိုရောင်းချမှု၊ တင်ပို့မှု ရန်ကုန်ဈေးကွက်အခြေအနေများ၊ ဈေးကွက် ဈေးနှုန်းများအကြောင်းကို မေးမြန်းပြီး စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ (၂၀၁၉)ပါ လုပ်ငန်းရှင်တို့၏ လိုက်နာရမည်တာဝန်များ၊ တားမြစ်ချက်များအကြောင်းနှင့် ကုန်အညွှန်းအမှတ်အသား ဖော်ပြခြင်း နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ သိသာထင်ရှားစွာ ဖော်ပြရမည့်အချက်များအကြောင်း အလေးချိန်၊ တင်းတောင်းပြည့်ဝမှန်ကန်းစွာ ရောင်းဝယ်နိုင်ရေးကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးပြီး လုပ်ငန်းခွင် အခြေအနေကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

DOCA(ဧရာဝတီ)