ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုများအပေါ် အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုဖြစ်စဉ်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်လျက် ထိခိုက်မှုများမှ လျော့ပါးသက်သာစေရေး ကြိုတင်စီမံမှုများ လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်က ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူလျက် ကွပ်ကဲရေးဗဟိုဌာနတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

ပြည်ပနိုင်ငံပေါင်း ၄၂ နိုင်ငံရှိ သံရုံး ၅၈ ရုံး၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသော ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး သံမှူးများ အပါအဝင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့်သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန၊ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ဒီဂျစ်တယ်စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်း ဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်ရှိ သက်ဆိုင်ရာဌာနများမှ တာဝန်ရှိသူများ၏ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို ကျင်းပခဲ့အပြီးတွင် ကွပ်ကဲရေးဗဟိုဌာနတစ်ရပ် တည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြကြောင်း ထိုင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး Jurin Laksanawisit က ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

အဆိုပါကွပ်ကဲရေးဗဟိုဌာနသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခြောက်သွေ့မှု ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့် အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ် ပေါ်ပေါက်မှုကို စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု၊ ဈေးကွက်အခြေအနေများ၊ ဆန်စပါးဈေးနှုန်းများနှင့် အခြားလယ်ယာထွက်ကုန်များ၏အခြေအနေများကို ခြေရာခံခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်သည်။ ပြည်ပနိုင်ငံများ၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသော ထိုင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးသံမှူး ၅၈ ဦးကိုလည်း အထူးသဖြင့် ဆန်စပါး အပါအဝင် လယ်ယာထွက်ကုန်များအားလုံး၏ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း၌ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသော စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု၊ ဈေးကွက်ဈေးနှုန်းနှင့် မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့မှု အခြေအနေများကို စောင့်ကြည့်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ထားသည်။ အဆိုပါ သံမှူးများသည် နိုင်ငံတကာ၌ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည့် အခြေအနေများကို ထိုင်း စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသို့ ရက်သတ္တ ၁ ပတ် သို့မဟုတ် ၂ ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် သတင်းပေးပို့တင်ပြမည်ဖြစ်သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီး Mr Jurin က အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်၏ သက်ရောက်မှုနှင့် အိန္ဒိယ၏ ဆန်တင်ပို့မှု တားမြစ်ချက်တို့သည် ကမ္ဘာ့ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုနှင့် ဈေးကွက်ဈေးနှုန်းများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း၊ ထိုင်းတော်ဝင်ဆည်မြောင်းဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၃၀ ပျမ်းမျှ တွက်ချက်မှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက မိုးရွာသွန်းမှု ၅% ခန့် လျော့နည်းရရှိဖွယ်ရှိကြောင်း၊ ဆည်တာတမံများ၌ ရေသိုလှောင်မှုမှာ ယခင်နှစ်သိုလှောင်နိုင်ခဲ့သည့် ပမာဏအောက် ထက်ဝက်ခန့်လျော့ကျမည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ ဤအခြေအနေက ဆည်ရေသောက် ဧရိယာများတွင် သီးနှံစိုက်ပျိုးမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ၏ ဆန်တင်ပို့မှု တားမြစ်ချက်သည် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ယခင်က အိန္ဒိယထံမှ ဆန်အပေါ် မှီခိုနေရသော အာဖရိကဈေးကွက်သို့ ဆန်တင်ပို့နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းရရှိစေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံက ဆန်တင်ပို့မှုကို တားမြစ်လိုက်သည့်နောက်ပိုင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်ဖြူ ဈေးနှုန်းများသည် ၇% အထိ မြင့်တက်လာခဲ့ရာ ထိုင်းလယ်သမားများအနေဖြင့် စပါးများကို မြင့်မားသည့် ဈေးနှုန်းဖြင့် ရောင်းချမည်ဟု ခန့်မှန်းရပါသည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင်မူ စားသုံးသူများအတွက် အသင့်ထုပ်ပိုးထားသည့် ဆန်ဈေးနှုန်းများကြီးမြင့်မှု အပါအဝင် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် တိရစ္ဆာန်အစားအစာ စရိတ်စကများ မြင့်တက်သည့် သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။

ဈေးနှုန်းများ မျှတသည့် အခြေအနေ၌ ရှိစေရန်အတွက် ဆန်ဈေးနှုန်းများကို စောင့်ကြည့်ကြပ်မတ်ရန် ညွှန်ကြားထားကြောင်း၊ စပါးဈေးနှုန်းများမြင့်မားမှုမှ လယ်သမားများအတွက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေချိန်၌ စားသုံးသူများကို အကာအကွယ်ပေးရန်အတွက် ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ပြီးသည့် ဆန်များ ဈေးနှုန်းအလွန်မြင့်တက်မှုမရှိစေရေး သေချာအောင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ပါဝင်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသူများအားလုံး အကျိုးရှိစေရန် ရည်ရွယ်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပြီး ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ပါကလည်း ပါဝင်သူများအားလုံးအတွက် အနည်းပါးဆုံးဖြစ်စေရေး ကြိုးပမ်းရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကွပ်ကဲရေးဗဟိုဌာန၏ တာဝန်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အခြေအနေအပေါ် သင့်လျော်သည့် တုန့်ပြန်မှုတစ်ရပ်ချမှတ် ဆောင်ရွက်မှု သေချာခိုင်မာရေးပင်ဖြစ်ကြောင်း ထိုင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး Mr Jurin က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းဆန်စပါးဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ဆန်တန်ချိန် ၃၄.၃ သန်း ထုတ်လုပ် နိုင်ခဲ့ပြီး ယခုနှစ်၌ တန်ချိန် ၃၂.၃ သန်းခန့် ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ မိုးခေါင် ခြောက် သွေ့မှုကြောင့် တန်ချိန် ၂ သန်းခန့် သို့မဟုတ် ၅.၆% ခန့် လျော့ကျမည်ဟု တွက်ဆထားကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ခြောက်သွေ့ရာသီဖြစ်ပေါ်နိုင်မှု ပြင်းအားနှင့် အနာဂတ်စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ရေအရင်းအမြစ် ရရှိနိုင်မည့် အခြေအနေတို့ကို လေ့လာဆန်းစစ်လျက် အကဲဖြတ်မှုများ ထပ်မံ ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ လေ့လာဆန်းစစ်မှုကို ဩဂုတ်လနှင့် စက်တင်ဘာ လများအတွင်း ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း Mr Jurin က ဆက်လက်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိုင်းဆန်တင်ပို့သူ လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ Charoen Laothamatas က လက်ရှိကာလ၌ အသစ်ရိတ်သိမ်းထွက်ပေါ်သည့် စပါးများ၏ဈေးနှုန်းမှာ ယခင်က တစ်ကြိမ်မျှ ကြုံတွေ့ခဲ့ခြင်းမရှိသော ၁ တန်လျှင် ဘတ်ငွေ ၁၂၀၀၀ နှုန်းအထိ ရောက်ရှိနေသဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် ထိုင်းလယ်သမားများအတွက် ရွှေခေတ်ဟုပင် ခေါ်ဆိုနိုင်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယက ဆန်တင်ပို့မှုကို တားမြစ်ခဲ့သည့် အချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ခဲ့ရာ ဆန်တစ်တန်လျှင် ဒေါ်လာ ၁၀၀ အထိ ပိုမိုလာခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော် အိန္ဒိယ၏ မူဝါဒသည် မည်မျှကြာမြင့်ဆိုသည်မှာ ရှင်းလင်းခြင်း မရှိသဖြင့် လက်ရှိဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်သည့် အခြေအနေမှာလည်း သေချာရာမှုမရှိကြောင်း၊ နိုင်ငံများစွာ၌ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် ဆန်ဝယ်လိုအား ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Bangkok Post, 8 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

စားအုန်းဆီ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် နိုင်ငံအတွင်း ဆီအုန်းတိုးမြှင့်စိုက်ပျိုးရေး လှုပ်ရှားမှုအစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် အိန္ဒိယစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ဆီအုန်း အဓိကစိုက်ပျိုးထွက်ရှိသည့်ဒေသများမှာ အန္တရာပရာဒေ့ရှ်၊ တဲလန် ဂါနာ၊ တမီးလ်နာဒူ၊ ဩရိသျှ၊ ကာနာတကာ၊ ဂိုအာ၊ အာသံ၊ တြိပူရာ၊ နာဂလန်း၊ မီဇိုရမ်ဒေသတို့ဖြစ်ပြီး ယခုဆီအုန်း တိုးမြှင့်စိုက်ပျိုးရေး လှုပ်ရှားမှုအစီအစဉ်တွင် အရုနာချယ်ပရာဒေ့ရှ်ဒေသ ပါဝင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ယခုလှုပ်ရှားမှုအစီအစဉ်ကို ဇူလိုင်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ဩဂုတ် လ ၁၂ ရက်နေ့အထိဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်။

စားသုံးဆီကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ ဆီအုန်းတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဦးဆောင်အဖွဲ့  ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး ဗဟိုအဆင့် အရေးပါသောအစီအမံ ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ၂၀၂၅-၂၀၂၆  စိုက်ပျိုး ရေးနှစ်တွင် ဆီအုန်းစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာ ၁၀ သိန်းခန့်ထိ တိုးမြှင့်စိုက်ပျိုးရန် ရည်ရွယ်ထားပြီး စားအုန်းဆီကြမ်း တန်ချိန် ၁၁.၂၀ သိန်းခန့် တိုးတက်ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် မျှော်မှန်းလျက်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။

စားအုန်းဆီကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီကြီး ၃ ခုရှိရာ Patanjali Food Pvt Ltd ကုမ္ပဏီ၊ Godrej Agrovet ကုမ္ပဏီနှင့်  3F ကုမ္ပဏီတို့ဖြစ်ပြီး အဆိုပါကုမ္ပဏီများက ဆီအုန်းတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် တောင်သူများနှင့် တက်ကြွစွာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ဆီအုန်းတိုးမြှင့် စိုက်ပျိုးရေးလှုပ်ရှားမှုကို  အန္တရာပရာဒေ့ရှ်၊ တဲလန်ဂါနာ၊ တမီးလ်နာဒူ၊ ဩရိသျှ၊ ကာနာတကာ၊ ဂိုအာဒေသများတွင် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အန္တရာပရာဒေ့ရှ်နှင့် တဲလန်ဂါနာ ဒေသနှစ်ခုတွင် ဟက်တာပေါင်း ၆၅၀၀ စိုက်ပျိုးရန် မျှော်မှန်းချက်ထားရှိသော်လည်း ဟက်တာ ၇၀၀၀ ထိ ပိုမိုစိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အရှေ့မြောက်ပိုင်းဒေသ ပြည်နယ်များဖြစ်သည့် အာသံ၊ တြိပူရာ၊ နာဂလန်း၊ မီဇိုရမ်နှင့် အရုနာချယ်ပရာဒေ့ရှ် ဒေသများတွင် ယခုလှုပ်ရှားမှုအစီအစဉ်ကို ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဆီအုန်းစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာပေါင်း ၇၅၀ ခန့် စိုက်ပျိုးရန် ဦးတည်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဆီအုန်းတိုးမြှင့်စိုက်ပျိုးရေး လှုပ်ရှားမှုကာလအတွင်း ဩဂုတ် လ ၅ ရက်နေ့အထိ အာသံပြည်နယ်အစိုးရက ခရိုင် ၅ ခုတွင် ဧရိယာ ၇၅ ဟက်တာကျော် စိုက်ပျိုးရန် စီစဉ်ထားရှိကြောင်းနှင့် အရုနာချယ်ပရာဒေ့ရှ် ဒေသရှိ ခရိုင် ၆ ခုတွင် ဟက်တာ ၇၀၀ နီးပါး စိုက်ပျိုးနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း အိန္ဒိယ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားပါသည်။

Source: Economic Times, 30 Jul 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ကော်ဖီသုံးစွဲသည့် ဥရောပနှင့်အမေရိကန်နိုင်ငံတို့တွင် စီးပွားရေးအခြေအနေ လျော့နည်းကျဆင်းမည့် အလားအလာများ ရှိနေသော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အထူးထုတ်လုပ်သည့် ကော်ဖီများဖြစ်ကြသော Monsooned Malabar နှင့် Robusta Kapi Royale တို့အတွက် ပြည်ပဝယ်လိုအားမှာ မူလအခြေအနေအတိုင်းပင် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဟု ခန့်မှန်းသိရှိရပါသည်။

ကော်ဖီစိုက်ပျိုးတင်ပို့သူများ၏ ပြောကြားမှုအရ အထူးထုတ်ကော်ဖီများကို နယူးယောက် နှင့် လန်ဒန်မြို့တို့ရှိ လေလံတင်ရောင်းချသည့်ဈေးများထက် ၅ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကျော် မြင့်မားသည့် အာမခံကြေးများပေး၍ ဝယ်ယူလျက်ရှိသော ဝယ်ယူသူများနှင့် ရေရှည်ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ထားနိုင်သည့်အတွက် အဆိုပါကော်ဖီများ၏ ဝယ်လိုအားကို ယခင်အတိုင်း ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ သို့ရာတွင် လတ်တလောကာလများ၌ ဥရောပနိုင်ငံ အချို့၏ စီးပွားရေး အခြေအနေများကြောင့် စားသုံးသူများမှာ ပိုမိုတန်ဖိုးမြင့်မားသောကော်ဖီများကို ပြောင်းလဲသောက်သုံးခဲ့ကြသဖြင့် ကော်ဖီတင်ပို့မှုပမာဏကို အနည်းငယ် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အထူးထုတ် ကော်ဖီအတွက် ဝယ်လိုအားမှာမူ လျော့နည်းကျဆင်းသွားမည်မဟုတ်ကြောင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ အထူးထုတ်ကော်ဖီအသင်းဥက္ကဌဖြစ်သူ DM Purnesh က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အထူးထုတ်ကော်ဖီသင်္ဘောတင်ပို့မှုမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ကော်ဖီတင်ပို့မှုတွင် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်းအောက် လျော့နည်းပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။ လွန်ခဲ့သောဆယ်စုနှစ်ကာလများက အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အထူးထုတ်ကော်ဖီတင်ပို့မှုမှာ ပြည်ပဝယ်လိုအားမြင့်တက်မှုနှင့် ကော်ဖီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများက အာမခံကြေးပေးထားသော ကော်ဖီစေ့များကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရန် စိတ်ပါဝင်စားမှု မြင့်တက်လာမှုများကြောင့် ၅ဝ ရာခိုင်နှုန်းကျော်မြင့်တက်ခဲ့ပါသည်။ ကော်ဖီအသင်း၏ ပြောကြားချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အထူးထုတ်ကော်ဖီတင်ပို့မှုမှာ တန်ဖိုးအားဖြင့် ၂ဝ၁၂ ခုနှစ်တွင် ရူပီးငွေ ၂၂၁၈.၅ သန်းမှ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်တွင် ရူပီးငွေ ၆၁၉ဝ သန်းထိ မြင့်တက်ခဲ့သဖြင့် သုံးဆနီးပါး တိုးတက်လာခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသူများအနေဖြင့် အထူးထုတ်ကော်ဖီစေ့များ ထုတ်လုပ်ရန် အထူးထုတ် ကော်ဖီအသင်းအဖွဲ့မှ သတ်မှတ်ထားသည့် စံသတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်သည့် နည်းစနစ်အမျိုးမျိုးတို့အတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလုပ်ကိုင်ရပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်သူများသည် အထူးထုတ်ကော်ဖီများအဖြစ် Mysore Nuggets Extra Bold ၊ Monsooned Malabar arabicas ၊ robustas နှင့် Robusta Kapi Royale တို့ကို စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်လျက်ရှိကြပါသည်။ Single origin နှင့် micro lots အထူးထုတ်ကော်ဖီများအတွက် ဈေးကွက်မှာလည်း ကော်ဖီစေ့လှော်သူများက အဆိုပါကော်ဖီများကို သီးခြားကော်ဖီအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ အခြားကော်ဖီများနှင့် ရောနှော၍သော်လည်းကောင်း ရောင်းချလျက် ရှိကြသဖြင့် ယခင်အတိုင်းဆက်လက်တည်တံ့နေမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အထူးထုတ် ကော်ဖီအသင်းအဖွဲ့အတွင်းရေးမှူးဖြစ်သူ Appadurai က အထူးထုတ်ကော်ဖီများကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများသည် ဝယ်ယူသူများနှင့် ကာလရှည်လက်တွဲ၍ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သဖြင့် အာမခံကြေးပေး၍ ဝယ်ယူသောပဲများ၏ ဝယ်လိုအားကို မကျဆင်းစေရန် ဆက်လက်ထိန်း သိမ်းထားနိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိဈေးကွက်တွင် ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမှာ နှစ်ကာလများစွာမြင့်တက်ခဲ့သဖြင့် ဝယ်ယူသူများသည် ဈေးနှုန်းများကို ပြန်လည်စေ့စပ် ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိကြကြောင်း Appadurai က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Source: The Hindu Business Line, 1^st August, 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DGFT) သည် ITC HS code 2306 နှင့် အခြား HS code ခေါင်းစဉ်များအောက်၌ အကျုံးဝင်သော ဆီထုတ်ပြီး ဖွဲဖတ်များအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့ခြင်းကို ၃၀-၁၁-၂၀၂၃ ရက်နေ့အထိ တားမြစ်ကန့်သတ်လိုက်ကြောင်း ဖော်ပြပါရှိသည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာကို ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့၌ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အဆိုပါတားမြစ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အိန္ဒိယဆီစက်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း (SEA) က အစိုးရ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည်  ကောင်းကျိုးဖြစ်ထွန်းမှုမရှိပဲ နောက်ကြောင်းပြန် အဆင့်လျှော့ချမှုတစ်ရပ်သာ ဖြစ်ကြောင်း ဝေဖန်ပြောဆိုလျက်ရှိကြောင်း Hindu Business Line သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်း၌ အနောက်ဘင်ဂယ်ပြည်နယ်သည် ဖွဲနုဆီကြိတ်ခွဲသည့် စက်ရုံပေါင်း ၃၀ ခန့်ဖြင့် ဖွဲနုဆီထုတ်လုပ်ခြင်းကို အဓိကဆောင်ရွက်သည့် ပြည်နယ်ဖြစ်သော်လည်း ကျွဲနွားမွေးမြူရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုနည်းပါးပြီး တိရစ္ဆာန်အစားအစာ ဝယ်လိုအားနည်းပါးသည့်ဒေသဖြစ်သည်။

SEA အသင်းမှ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး BV Mehta က အစိုးရ၏ တားမြစ်ချက်သည် ဖွဲနုဆီ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်သည့် လုပ်ငန်းများ၏ ပြည်ပဈေးကွက်သို့ တင်ပို့မှုအပေါ် ထိခိုက်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ အရှေ့ပိုင်းဒေသမှ ထုတ်လုပ်သည့်ဆီကြိတ်ပြီးဖွဲဖတ်များအား တောင်ပိုင်း သို့မဟုတ် အနောက်ပိုင်းဒေသများသို့ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုမှာ စရိတ်စက အလွန်ကြီးမားကြောင်း၊ သို့ဖြစ်ရာ အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ၌ ဆီထုတ်ပြီးဖွဲဖတ်အား ပြည်ပသို့တင်ပို့ခြင်းသည် အဓိကကျသည့် စွန့်ပစ်မှုနည်းလမ်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် ယခုတားမြစ်ချက်က ဖွဲနုဆီကြိတ်ခွဲမှုကို ကျဆင်းစေပြီး ပြည်ပမှ စားသုံးဆီအများအပြား တင်သွင်းရမှုကို တွန်းအားပေးလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

မကြာသေးမီကာလအတွင်း SEA အသင်း၏ ဥက္ကဋ္ဌ Ajay Jhunjhunwala မှ အစိုးရထံ အမှာစာဖြင့် တင်ပြခဲ့ရာတွင် ဆီထုတ်ပြီး ဖွဲဖတ်များအား ပြည်ပသို့တင်ပို့မှုကို အစိုးရက တားမြစ်ပိတ်ပင်ရသည့် အကြောင်းအရင်းမှာ မွေးမြူ‌ရေးအစာများ ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုကြောင့် နို့နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်းများ၏ ဈေးနှုန်းများသည်လည်း လိုက်ပါမြင့်တက်မှုပင်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဆိုပါ တိရစ္ဆာန်အစားအစာ၌ မုံညင်းဆီကြိတ်ဖတ်နှင့် ဖွဲနုဆီကြိတ်ဖတ်တို့သည် အဓိကပါဝင်လျက်ရှိကြောင်း၊ ၎င်းရှုမြင်ချက်သည် လက်တွေ့နှင့် ဝေးကွာလျက်ရှိကြောင်း၊ မွေးမြူ‌ရေးအစာကဏ္ဍ၌ ဆီထုတ်ပြီး ဖွဲဖတ်၏ ပါဝင်မှုမှာ ၂၅% ခန့်ရှိကြောင်း၊ တွက်ချက်မှုများအရ ဖွဲနုဆီကြိတ်ဖတ်၏ ဈေးနှုန်း ၁၀% ကျဆင်းခဲ့လျှင် မွေးမြူ‌ရေးအစာ၌ ဈေးနှုန်း ၂.၅% လျော့နည်းလျက် ၁% ထက်မပိုသော နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်း ဈေးနှုန်းကျဆင်းမှုကိုသာ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ကြောင်း၊ တိရစ္ဆာန်အစားအစာနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုန်ကျစရိတ်အပြင် ထုပ်ပိုးမှု၊ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုစသည့် အခြားသောစရိတ်စကများကလည်း နို့နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်း ဈေးနှုန်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

၂၀၂၂-၂၃ ခုနှစ်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဆီထုတ်ပြီးဖွဲဖတ် ထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် သိန်း ၅၀ ခန့်ရှိ ပြီး ၎င်းအနက် တန်ချိန် ၆ သိန်းကို ပြည်ပသို့ တင်ပို့ခဲ့ကြောင်း၊ SEA အသင်း၏ စာရင်းများအရ ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ် ပထမ သုံးလပတ်အတွင်း ဆီထုတ်ပြီးဖွဲဖတ် တင်ပို့မှုမှာ တန်ချိန် ၁.၂၅ သိန်းရှိပြီး ယခင်နှစ် အလားတူကာလ၌ တင်ပို့မှု တန်ချိန် ၁.၄၉ သိန်းအောက် လျော့ကျခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယမှ ဆီထုတ်ပြီးဖွဲနုဖတ်ကို ဗီယက်နမ်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့က အဓိကဝယ်ယူခြင်းဖြစ်ကြောင်း Hindu Business Line သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားပါသည်။

Source: The Hindu Business Line, 29 Jul 2023(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုတားမြစ်ခဲ့ခြင်းသည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်သို့ ထောက်ပံ့မှုအပေါ် အကျပ်အတည်း ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့ရှိ ဆန်တင်ပို့သူများအနေဖြင့် ဩဂုတ်လတွင် တင်ပို့ရမည့် ဆန်တန်ချိန် ၅ သိန်းခန့်ရှိသော အရောင်းအဝယ်စာချုပ်များအတွက် ဈေးနှုန်းများကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်းနေရသည်ဟု ကုန်သွယ်ရေးသတင်းအရင်းအမြစ်နှစ်ခုက ပြောဆိုပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးကွက်၌ ဈေးနှုန်းများ ရုတ်ခြည်းမြင့်တက်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်ရှိ တောင်သူများကလည်း ဈေးနှုန်းမြှင့်တင်ရောင်းချလာကြသဖြင့် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ တန်ဖိုးရှိသော အရောင်းအဝယ်စာချုပ်များအပေါ် ဆုံးရှုံးနိုင်ချေ မြင့်တက်စေလျက်ရှိရာ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် တောင်သူများထံမှ ဆန်များ အလျင်စလိုဝယ်ယူနေရကြောင်း၊ ဇူလိုင် လ ၂၀ ရက်နေ့မှစတင်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန်များ တင်ပို့မှုပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်းက ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးကွက်တွင် ဆန်တစ်တန်လျှင် ဒေါ်လာ ၈၀ ခန့် ဈေးနှုန်းမြင့်တက်စေခဲ့ကြောင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်ကွဲ ၅% ပါဝင်သော ဆန်ဖြူဈေးနှုန်းသည် လွန်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ခန့်၌  တစ်တန်လျှင် ၅၄၅ ဒေါ်လာရှိရာမှ ၆၂၅ ဒေါ်လာအထိ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ အလားတူ ဆန်ဈေးနှုန်းမှာ ၅၁၅ မှ ၅၂၅ ဒေါ်လာ အကြားရှိရာမှ ၅၉၀ ဒေါ်လာအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း၊ အာရှနှင့် အာဖရိကရှိ ဆန်တင်သွင်းသည့်နိုင်ငံများ၌ စားနပ်ရိက္ခာထောက်ပံ့မှုအပေါ် စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်အပါအဝင် ဆန်တင်သွင်းသည့် နိုင်ငံများအနေဖြင့် စားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံမှုရှိစေရေးအတွက် ဆန်တင်ပို့သည့်နိုင်ငံများနှင့် အစိုးရချင်း ညှိနှိုင်းသဘောတူညီချက် များ ရယူဆောင်ရွက်ရန် နည်းလမ်းရှာဖွေလာကြကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့ဒုတိယနှင့် တတိယ ဆန်အများ ဆုံးတင်ပို့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့သည် ဩဂုတ်လတွင် ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်းကျော် တင်ပို့နိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ရကြောင်း Bangkok Post သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ဆန်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာပြီး ဆန်တင်ပို့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းသက်သာစွာဖြင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုရန် အခက်အခဲရှိကြောင်း စင်ကာပူအခြေစိုက် ကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောဆိုသည်။ ဟိုချီမင်းမြို့မှ ကုန်သည်တစ်ဦးကလည်း လက်ရှိဆန်ဈေးနှုန်းများသည် စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားသည့် ဈေးနှုန်းများထက် ပိုမိုမြင့်မားနေကြောင်း၊ ပို့ကုန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ခြင်းက ပြည်တွင်းစပါးဈေးမြင့်တက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ကုန်သည်အများအပြားသည် တောင်သူများထံမှ ဆန်စပါးဝယ်ယူမှုကို အရှိန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Bangkok Post, 1 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)