ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုထက်မက မိုးများအလွန်အကျွံရွာသွန်းခဲ့ပြီးနောက် ကော်ဖီအထွက်နှုန်းသည် အနည်းဆုံးဖြစ်ခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘာ့ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမှာလည်း အချိန်တိုင်း မြင့်တက်နေခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါ အယ်လ်နီညို၏ ခြောက်သွေ့သောရာသီဥတုကြောင့် ကမ္ဘာ့ စတုတ္ထအကြီးမားဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီအထွက်နှုန်းမှာ ပိုမိုလျော့နည်းနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် အာရဘီကာကော်ဖီထက် ပိုမိုခါးသက်သော အရသာရှိသည့် ရိုဘတ်စတာကော်ဖီများကို အဓိက စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် ထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းကျဆင်းခဲ့သဖြင့် ကော်ဖီဈေးနှုန်းများမှာ ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ၄ဝ% ကျော်မြင့်တက်ခဲ့ကာ ဇွန်လ၌  အမြင့်မားဆုံးသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။

အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုသည် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်အကုန်ပိုင်း၊ ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလအထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဟုခန့်မှန်းထားပြီး ခြောက်သွေ့မှုများလည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း ရာဘိုဘဏ်ရှိ လယ်ယာထွက်ကုန် ဈေးကွက်သုတေသနဌာန အကြီးအကဲ Carols Mera က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ရာသီဥတုခြောက်သွေ့မှု ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေမည်ဆိုပါက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီထုတ်လုပ်မှုမှာ ၂ဝ၂၄-၂ဝ၂၅ တွင် ပိုမိုကျဆင်းနိုင်ကြောင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား မိုလေဝသဌာန၏ပြောကြားမှုအရ ပူပြင်းခြောက်သွေ့သည့် ရာသီဥတုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်သည် ကော်ဖီအဓိကစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာ ဒေသနှစ်ခုဖြစ်သော ဂျာဗားနှင့် ဆူမားတြားအပါအဝင် နိုင်ငံ၏သုံးပုံနှစ်ပုံထက် ပိုမိုသည့် ဧရိယာပမာဏအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ၂ဝ၂ဝ ပြည့်နှစ်နှင့် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်တို့တွင် လာနီညာကြောင့် မိုးများ အမြောက်အမြားရွာသွန်းခဲ့ပြီး ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ပထမငါးလတွင်လည်း အလားတူမိုးများသောဖြစ်ရပ်ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါသည်။ ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီထွက်ရှိမှုမှာ  ၆ဝ ကီလို ဂရမ်ဝင် အိတ်ပေါင်း ၉.၇ သန်းထွက်ရှိမည်ဟုခန့်မှန်းထားသဖြင့် ယခင်နှစ်၌ ထွက်ရှိမှု အိတ်ပေါင်း ၁၁.၈၅ သန်းအောက် လျော့နည်းကျဆင်းမည်ဖြစ်ကာ ၂ဝ၁၁-၁၂ ခုနှစ်‌ နောက်ပိုင်း အနိမ့်ဆုံး ထွက်ရှိမှုဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဌာနက ဖော်ပြထားပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ရိုဘတ်စတာကော်ဖီများ စိုက်ပျိုးသည့် ဆူမားတြားကျွန်းတောင်ပိုင်း၊ လမ်ပန် ဒေသရှိ တောင်သူတစ်ဦးဖြစ်သူ Peratin Buchori က ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်တွင် ကော်ဖီရိတ်သိမ်းမှုမှာ မိုးရွာသွန်းမှုများသဖြင့် ၃ဝ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်းကျဆင်းပြီး ကော်ဖီပန်းများမှာ စောစီးစွာ ကြွေကျခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ လမ်ပန်အခြေစိုက် ကော်ဖီ ကုန်သည် တစ်ဦးက ကော်ဖီရောင်းလိုအားမှာ ယခင်နှစ်ထက် ၂၅% လျော့နည်းကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့အရောင်းကျဆင်းခဲ့သဖြင့် လွန်ခဲ့သောလများအတွင်း ကော်ဖီကို ရုတ်တရက် အများအပြား ဝယ်ယူမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း Reuters သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ကော်ဖီစိုက်ဧရိယာ ၁ ဟက်တာလျှင် ကော်ဖီစေ့ ဝ.၇ မှ ၁.ဝ မက်ထရစ် တန်ထွက်ရှိပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး ရိုဘတ်စတာကော်ဖီစေ့ရောင်းချသည့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှာ ၁ ဟက်တာလျှင် ကော်ဖီ ၂.၇ တန်ထွက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါ သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကော်ဖီစိုက်ခင်းဟက်တာ ၁.၂၅ သန်းခန့်ကို အသေးစားတောင်သူများမှ စိုက်ပျိုးကြပြီး ရှေးရိုးစဉ်လာ စိုက်ပျိုးနည်းများကိုသာ အသုံးပြုကြသူများဖြစ်ကာ ဓါတ်မြေဩဇာလည်း အလုံအလောက် မရရှိကြကြောင်း၊ ကော်ဖီပင်အများစုမှာ အိုမင်းလျက်ရှိကြပြီး အချို့အပင်များမှာ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုထက်မက ကြာရှည်ပြီဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအစိုးရက တောင်သူများကို အပင်သစ်များ ပြန်လည်စိုက်ပျိုးရန် တွန်းအားပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ကော်ဖီပျိုးပင်များ ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ဓါတ်မြေဩဇာထောက်ပံ့ပေးခြင်းနှင့် အတိုးနှုန်းသက်သာသော ချေးငွေများ ပိုမိုထုတ်ချေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ သို့ရာတွင် တရားဝင်ကိန်းဂဏန်းများအရ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကော်ဖီစိုက်ဧရိယာ စုစုပေါင်းအနက် ၂% ခန့်သာ ပြန်လည် စိုက်ပျိုးခဲ့ကြောင်း၊ ဝယ်ယူသည့် ကုမ္ပဏီများမှ စိုက်ပျိုးသူများသို့ အကောင်းဆုံး အလေ့အထများကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးပြီး အရောင်းကမ်းလှမ်းမှုပြုလုပ်စေမည့် အစီအစဉ်သစ်တစ်ရပ်အား အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန် အစိုးရက စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Channel News Asia, 14 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ တစ်နိုင်ငံလုံး ပျမ်းမျှလက်လီစျေးနှုန်းထက် ကျော်လွန်၍ ရောင်းဝယ်မှုဖြစ်ပေါ်နေသော ပြည်နယ် သို့မဟုတ် ဒေသများရှိ အဓိကစျေးကွက်များသို့ အရန်သိုလှောင်ထားသည့် ကြက်သွန်နီတန်ချိန် ၃ သိန်းကို ရောင်းချပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း အစိုးရက ဩဂုတ်လ ၁၁ ရက်၊ သောကြာနေ့တွင် ကြေညာခဲ့သည်။

၂၀၂၃ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ၏ အစောပိုင်းကာလမှစ၍ ကြက်သွန်နီဈေးနှုန်းမှာ ၆၀% အထိ မြင့်တက်လာမှုအပေါ် ယခုကဲ့သို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးနှုန်းများ ထိန်းသိမ်းနိုင်ရေးအတွက် ဈေးကွက်အတွင်း ကုန်စည်များပြားစွာ ရရှိစေရန် သာ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်၍ အဆိုပါ ကြက်သွန်နီများအား ဈေးနှုန်းလျှော့ချရောင်းချမည်မဟုတ်ကြောင်း၊ အီလက်ထရွန်းနစ် လေလံစနစ် သို့မဟုတ် အီးကောမာ့စ်စင်္ကြန်များမှ လက်လီရောင်းချသည့်စနစ်ဖြင့် ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးအတိုင်း ရောင်းချမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးကွက်အတွင်းဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဈေးနှုန်းများနှင့် ကုန်စည် ရရှိနိုင်မှု အခြေအနေများအပေါ်မူတည်၍ ရောင်းချပေးမည့် ပမာဏနှင့် အကြိမ်အရေအတွက်ကို ချိန်ညှိဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်နယ်အစိုးရများသို့မူ ၎င်းတို့၏ စားသုံးသူသမဝါယမနှင့် ကော်ပိုရေးရှင်းများရှိ လက်လီရောင်းချသည့် ဆိုင်ခွဲများမှတစ်ဆင့် ဖြန့်ဖြူးရောင်းချနိုင်ရန်အတွက်  လျှော့ဈေးဖြင့် ရောင်းချပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

အစိုးရ၏ စာရင်းအင်းများအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနှံ့တွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော ကြက်သွန်နီ ပျမ်းမျှ လက်လီဈေးနှုန်းသည် ဇူလိုင်လ၌ ၁ ကီလိုဂရမ်လျှင် ရူပီးငွေ ၂၆.၅၁ ရှိရာမှ ဩဂုတ်လတွင် ရူပီးငွေ ၂၇.၅၁ သို့ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ၌ ကြက်သွန်နီ ၁ ကီလိုဂရမ်၏ ပျမ်းမျှလက်လီ ဈေးနှုန်းမှာ ၂၅.၅၅ ရူပီးသာရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဥတာပရာဒေ့ရှ်ပြည်နယ်နှင့် မဒ္ဒရာပရာဒေ့ရှ် ပြည်နယ်တို့ရှိ အချို့နေရာများ၌ လွန်ခဲ့သည့်လကတည်းကစ၍ ကြက်သွန်နီ ၁ ကီလိုဂရမ်ပေါ်တွင် ၈ ရူပီးမှ ၁၀ ရူပီးအထိ ဈေးနှုန်းပိုမိုလာခဲ့ကြောင်း စားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာနမှ အရာရှိများက ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။

 အဆိုပါ ပြည်နယ်များ၌ ဈေးနှုန်းများကြီးမြင့်ရသည့် ဒေသတွင်းအကြောင်းအရင်းများ ရှိနေ နိုင်ပြီး အဝယ်ဒိုင်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လျက်ရှိသဖြင့် ပွဲတော်ရာသီ မစတင်မီအချိန်အတွင်း ဈေးနှုန်းများကို ထိန်းကျောင်းနိုင်ရန် အရန်သိုလှောင်မှုများမှ ကြက်သွန်နီများ ရောင်းချပေးမည် ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် အရာရှိတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုနှစ်တွင် အစိုးရသည် ကြက်သွန်နီတန်ချိန် ၃ သိန်းကို ဝယ်ယူသိုလှောင်ခဲ့ရာ နိုင်ငံပိုင် ကော်ပိုရေးရှင်းများဖြစ်သော NAFED နှင့် NCCF တို့သည် ဇွန်လနှင့် ဇူလိုင်လအတွင်း မဟာရဋ္ဌနှင့် မဒ္ဒရာပရာဒေ့ရှ် ပြည်နယ်တို့မှ တန်ချိန် ၁ သိန်းခွဲစီ ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သိုလှောင်မှုအလျော့ နည်းပါးစေရေးအတွက် ကြက်သွန်နီ တန်ချိန် ၁၀၀၀ ကို ဓာတ်ရောင်ခြည်ပေး၍ လေထုထိန်းချုပ် သိုလှောင်ခြင်းအား Bhabha Atomic Research Centre နှင့် ပူးပေါင်းလျက် ကနဦး စမ်းသပ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း၊ ဗဟိုအစိုးရအနေဖြင့် စျေးနှုန်းတည်ငြိမ်ရေးရန်ပုံငွေမှ စရိတ်ကျခံလျက် အရန်ကြက်သွန်နီများကို ဝယ်ယူထားရှိခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ၂၀၂၀-၂၁ ခုနှစ်၌ တန်ချိန် ၁ သိန်းသာ သိုလှောင်ခဲ့သော်လည်း ၄ နှစ်တာအတွင်း ၃ ဆတိုးမြှင့်လျက် ၂၀၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၃ သိန်း အထိ ဝယ်ယူခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

အစိုးရ၏ သတင်းအချက်အလက်များအရ မဟာရဋ္ဌပြည်နယ်ရှိ လာဆာဂွန် ဈေးကွက်တွင် ကြက်သွန်နီ၏ စံပြဈေးနှုန်းမှာ ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့၌ ၁ ကွင်တယ် (၁၀၀ ကီလိုဂရမ်) လျှင် ရူပီး ၁၃၇၀ ရှိရာမှ သြဂုတ် ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရူပီး ၂၂၀၀ အထိ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း၊ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ လယ် ယာထွက်ကုန် စျေးကွက်ရှာဖွေရေးကော်မတီ (APMC) အဝယ်ဒိုင်များသို့ ကြက်သွန်နီ ကုန်စည် ဝင်ရောက်မှုမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁ ရက်မှ သြဂုတ် ၇ ရက်အတွင်း တန်ချိန် ၂၂.၃၃ သိန်း  စံချိန်တင် ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း၊ ယခင်နှစ်ကာလတူ၌ တန်ချိန် ၁၈.၂၅ သိန်းသာ အဝင်ရှိခဲ့ကြောင်း Hindu Business Line သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

Source: The Hindu Business Line, 11 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှု တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်းက ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများအား ၁၅ နှစ် အတွင်း အမြင့်ဆုံးအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ရာ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့သည့် ကုန်သည်အချို့သည် ဆန်တန်ချိန် ၅ သိန်းခန့် တင်ပို့ရန် ချုပ်ဆိုထားသည့် အရောင်းအဝယ်စာချုပ်များကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်း၍ ဈေးနှုန်းမြှင့်တင်ခဲ့ကြသည်ဟု ကုန်သွယ်မှုသတင်းအရင်းအမြစ် ၂ ခုက ပြောဆိုကြောင်း သိရှိရသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တို့ရှိ ကုန်သည်များအပါအဝင် ဆန်တင်သွင်းသူများအနေဖြင့် ဇူလိုင်လအတွင်း အိန္ဒိယက ဆန်တင်ပို့မှုပိတ်ပင်ခြင်း မပြုမီအချိန်၌ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံထံမှ ဆန်မွှေး ၁ တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၅၀ ခန့်ဖြင့် ဝယ်ယူရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားရှိသည့် သဘောတူညီချက်များအပေါ် ဆန် ၁ တန်လျှင် ဒေါ်လာ ၃၀ မှ ၈၀ အထိ ထပ်ဆောင်းပေးချေခဲ့ရကြောင်း စင်ကာပူအခြေစိုက် ကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့ဖြစ်ရာ ဆန်တင်ပို့ရောင်းချသူများအတွက် ယခင်သဘောတူညီထားရှိသည့် တန်ဖိုးထက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅ သန်းမှ ၄၀ သန်းအထိ ဝင်ငွေပိုမိုရရှိစေခဲ့ကြောင်း၊ ဩဂုတ်လအတွင်း သင်္ဘောတင်ပို့မည့် အချို့သော ဆန်အရောင်းအဝယ်စာချုပ်များ အတွက် ဝယ်ယူသူများအနေဖြင့် ဈေးနှုန်းပိုမိုပေးဆောင်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်ဟု နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်မှုလုပ်ကိုင်နေသည့် ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ အခြားကုန်သည်တစ်ဦးကလည်း ပြောဆိုကြောင်း၊ ၎င်း၏အဆိုအရ ထိုသို့ရောင်းချသည့် ဆန်များအနက် တန်ချိန် ၂ သိန်းခန့်မှာ ယခုလအတွင်း တင်ပို့ထားရှိခဲ့ပြီး ကျန်တန်ချိန် ၃ သိန်းခန့်မှာ ဗီယက်နမ်ဆိပ်ကမ်းများ၌ သင်္ဘောတင်လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ဆဲဖြစ်သည်ဟု သိရှိရကြောင်း၊ အိန္ဒိယက ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန်ဖြူ တင်ပို့မှုကို တားမြစ် လိုက်ချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများသည် ၂၀% ခန့်မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ၁၅ နှစ်အတွင်းအမြင့်ဆုံးသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ၏ လုပ်ဆောင်ချက်သည် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်၌ ဆန်ရောင်းလိုအား၏ ၂၀% သို့မဟုတ် တန်ချိန် ၁၀ သန်းခန့်ကို လျော့ကျစေခဲ့ကြောင်း စင်ကာပူရှိ Channel News Asia သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

Source: Channel News Asia, 16 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန်ချိန် ၂ သန်းအထိ တင်ပို့နိုင်မည့် အလားအလာများရှိနေမှုအရ ဆန်တင်ပို့မှုမြှင့်တင်နိုင်‌ရေးအတွက် ဆန်စက်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ စပါးများ ဝယ်ယူစုဆောင်းမှုတွင် လိုအပ်သော လုပ်ငန်းလည်ပတ် ရင်းနှီးငွေများ ရရှိနိုင်ရန် ကမ္ဘောဒီးယား ဆန်စပါးအသင်းချုပ် (CRF) က နည်းလမ်းများရှာဖွေလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

CRF ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Chan Sokheang  က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ပြည်ပသို့ ဆန်တင်ပို့ ရာတွင် ပထမအဆင့်အဖြစ် ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်း သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ဒုတိယအဆင့်အနေဖြင့် ၁ နှစ်လျှင် ဆန်တန်ချိန် ၂ သန်းအထိ နှစ်ဆတိုးမြှင့် တင်ပို့နိုင်ရန် စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း၊ ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်း ပြည့်မီအောင် တင်ပို့နိုင်ရန်အတွက် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဆန်စပါးကဏ္ဍတွင် လုပ်ငန်းအရင်းအနှီးအဖြစ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၂၀ မှ သန်း ၁၅၀ ခန့် ထပ်မံလိုအပ်ကြောင်း၊ ဒုတိယအဆင့် ဆန်တန်ချိန် ၂ သန်း ရည်မှန်းချက်ကို ရရှိနိုင်ရန်မှာ အဆိုပါ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပမာဏအပြင် နောက်ထပ်ဒေါ်လာသန်း ၃၀၀ ခန့် လိုအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ဩဂုတ်လ ၉ ရက်၊ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ကျင်းပသော ဖွံ့ဖြိုးရေးမိတ်ဖက်များနှင့် နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်တက်ရောက်သည့် ညီလာခံတစ်ခု၌ ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြည်တွင်းရှိ ဘဏ်လုပ်ငန်းများ၊ အသေးစားငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြည်ပ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများထံမှ ရရှိမည့် ထပ်ဆောင်းရင်းနှီးမြှုပ်နှံငွေများကို ပြင်ပသို့ စီးဆင်းစေခြင်းမရှိပဲ ပြည်ပသို့ ဆန်ကြိတ်ခွဲတင်ပို့ရန်အတွက် တောင်သူ လယ်သမားများထံမှ စပါးများအား ဝယ်ယူသိုလှောင်ရာတွင်သာ အသုံးပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း Sokheang  က ပြောဆိုသည်။

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်းရှိ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်များအနေဖြင့် စပါးအမြောက်အမြား ဝယ်ယူရန် သို့မဟုတ် ဆန်ကြိတ်ခွဲစက်များ တည်ဆောက်ရန်အတွက် အရင်းအနှီးလိုအပ်လျက်ရှိကြောင်း၊  ထို့အပြင် ဘဏ်များနှင့် ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများထံမှ ချေးငွေရယူရန် လိုအပ်သော အပေါင်ပစ္စည်း နည်းပါးလျက်ရှိကြောင်း၊ လက်ရှိကာလ၌ ဆန်စက်လုပ်ငန်းရှင်များသည် ပြည်တွင်းဘဏ်များနှင့် အသေးစားချေးငွေလုပ်ငန်းများထံမှ ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှုများကို အပေါင်ပစ္စည်းထားရှိသည့် စနစ် ဖြင့် ရယူသုံးစွဲလျက်ရှိကြောင်း၊ နိုင်ငံပိုင် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ကလည်း လယ်သမားများထံမှ စပါးလွယ်ကူစွာ ဝယ်ယူနိုင်ရန် ဆန်စက်လုပ်ငန်းများသို့ ပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိ ကြောင်း Khmer Times သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ဆန်တန်ချိန် ၇၅၀၀၀၀ တင်ပို့ရန် လျာထား ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်းအထိ တိုးမြှင့်တင်ပို့ရန် ရည်မှန်းထားပါသည်။

Source: Khmer Times, 11 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ကမ္ဘာ့စားအုန်းဆီ ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတွင် ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ပါဝင်ထားသည့် အင်ဒိုနီးရှား နှင့် မလေးရှားတို့က ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ) မှသတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းသည့် သစ်တောပြုန်းတီးမှု ကာကွယ် ရေးစည်းမျဉ်း (EUDR) နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သောကိစ္စရပ်များအတွက် လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (Task Force) ကို ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီမှုရှိထားပြီးဖြစ်ကြောင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ စီးပွားရေးရာ ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားပါသည်။

ဥရောပသမဂ္ဂအနေဖြင့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃၁ ရက်နေ့ကတည်းက သစ်တော ပြုန်းတီးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများကို ကန့်သတ်ကုန်စည်များအဖြစ် ထုတ်ပြန် ထားပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် အာဏာသက်ဝင်ခဲ့သည့် EUDR စည်းမျဉ်းအရ အကျုံးဝင်သောကုန်စည်များအနက် ဥရောပသမဂ္ဂသို့ တင်သွင်းလာသည့် စားအုန်းဆီများကို သတ် မှတ်ထားသော လိုအပ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ/မရှိနှင့် နောက်ကြောင်းပြန်ခြေရာခံ စုံစမ်းစစ်ဆေး ခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှား နှစ်နိုင်ငံ ပူးတွဲလုပ်ငန်းအဖွဲ့အနေဖြင့် ပထမအကြိမ် အစည်း အဝေးကို ၄-၈-၂၀၂၃ ရက်နေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျာကာတာမြို့၌ ကျင်းပခဲ့ကြောင်း၊ အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်တစ်လျှောက် ပါဝင်ဆက်နွယ်သူများ၊ အမျိုးသားအဆင့် အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ထုတ်ရေး အစီအစဉ်များနှင့် သိပ္ပံနည်းကျတိကျသော ဒေတာအချက်အလက်များကို ပြုစုဆောင်ရွက်သူများ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ပါသည်။ အစည်းအဝေး တွင် ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့သည့် အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့က Task Force အဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် အပြီးသတ်အကောင်အထည်ဖော်ရန် ချမှတ်ခဲ့ကြောင်းနှင့် Task Force အဖွဲ့၏ နောက်ထပ်အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် ထပ်မံကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရ ပါသည်။

၂၀၂၃-၂၀၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်၊ ကုန်သွယ်မှုကာလအတွက် ဥရောပသမဂ္ဂသို့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ တန်ချိန် ၈.၉ သန်းခန့် တင်သွင်းနိုင်ရေး ဦးတည်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး စားအုန်းဆီ တန်ချိန် ၄.၈ သန်းခန့် တင်သွင်းရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားကြောင်း အမေရိကန်အခြေစိုက် ပြည်ပနိုင်ငံ စိုက်ပျိုး ရေးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှု အဖွဲ့၏ အချက်အလက်များတွင် ဖော်ပြထားကြောင်း သိရပါသည်။ ယခင် ဘဏ္ဍာနှစ်၊ ကုန်သွယ်မှုကာလတွင် ဥရောပသမဂ္ဂအနေဖြင့် စားအုန်းဆီကို တန်ချိန် ၄.၀၅ သန်း ခန့်တင်သွင်းမှုရှိခဲ့ရာ ကာလတူနှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့် တင်သွင်းမှု ကျဆင်းမှုရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ ယခုသတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းသည့် သစ်တောပြုန်းတီးမှု ကာကွယ်ရေးစည်းမျဉ်း (EUDR) ကို ဥရောပသမဂ္ဂ ဈေးကွက်အတွင်း ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်မှစ၍ ဇီဝ‌လောင်စာဆီအတွက် စားအုန်းဆီအသုံးပြုမှုအား ကန့်သတ်သည့်အမိန့်စာ “ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်ဆိုင်ရာ ညွှန် ကြားချက်” နှင့်အတူ တစ်ပါတည်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှား အပါအဝင် စားအုန်းဆီ အဓိကထုတ်လုပ်သည့်နိုင်ငံများ၏ ဝေဖန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေ ရပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှား နှစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ချမှတ်ထားသည့် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များက ၎င်းတို့၏ ဆီအုန်းစိုက်တောင်သူများအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးမဖြစ်ပေါ်စေရေး စိုးရိမ်မှုရှိနေကြောင်း နှင့် နှစ်နိုင်ငံ အစိုးရများအနေဖြင့် သစ်တောပြုန်းတီးမှု မဖြစ်ပေါ်စေရေး အစီအမံများနှင့် ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မြဲသော အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ရရှိရေး အစီအမံများအပေါ် အလေးထား ဆောင်ရွက် လိုမှု မရှိဟု မှတ်ယူခြင်းခံရမည်ကိုလည်း စိုးရိမ်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ သမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုနှင့် မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအက်ဘရာဟင်တို့က ဥရောပသမဂ္ဂမှ ထုတ်ပြန်သည့် စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံသည့် အစီအမံအား ဆန့်ကျင်ကြောင်း နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ စည်းမျဉ်းအပေါ် တုန့်ပြန်သည့်ဆောင်ရွက်ချက်များအား နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည့် ပူးတွဲကြေညာချက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၌ ထုတ်ပြန်ခဲ့ ပါသည်။

Source: Energy Portal.eu, 8 Aug 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)