ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

         ပြည်တွင်း၌ စပါးရိတ်သိမ်းထွက်ရှိမှု ကြီးမားစွာ လျော့နည်းကျဆင်းဖွယ်ရှိသည့် အခြေအနေတွင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်၌ ဆန်အများဆုံး ဝယ်ယူသည့်နိုင်ငံအဖြစ် ဆက် လက်တည်ရှိပြီး ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ခန့်မှန်းထားသည့် ပမာဏထက် ပိုမို၍  ဆန်တင်သွင်းရနိုင်ကြောင်း သိရှိရသည်။

       အမေရိကန် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန (USDA) ရှိ ပြည်ပစိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာဝန်ဆောင်မှုဌာန က ဖိလစ်ပိုင်အနေဖြင့် ယခုနှစ်တွင် ဆန်မက်ထရစ်တန် ၃.၉ သန်း တင်သွင်းရမည်ဟု ဖေဖော်ဝါရီ လ၌ ခန့်မှန်းထားခဲ့ရာမှ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုမှာ အနည်းငယ်မျှသာ ထွက်ရှိနိုင်သဖြင့် တန် ၂ သိန်း ထပ်မံတိုးမြှင့်ပြီး တန်ချိန် ၄.၁ သန်းအထိ တင်သွင်းရနိုင်ကြောင်း ပြင်ဆင်ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ၎င်းပမာဏသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် တင်သွင်းခဲ့သော ဆန်တန်ချိန် ၃.၆ သန်းအပေါ် ၁၄% ခန့် ပိုမို မည်ဖြစ်သည်။

     အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့မှ ၀ယ်လိုအား မြင့်မားခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့ဆန် တင်သွင်းမှုသည် မက်ထရစ်တန် ၅၂.၃၈ သန်းမှ ၅၃.၃  သန်းအထိ တိုးလာမည်ဟု USDA ဌာန၏ အစီရင်ခံချက်နှင့် နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက်မှာ ကိုက်ညီလျက်ရှိပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင်၏နောက်တွင် အင်ဒိုနီးရှား၊ တရုတ်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့သည် ကမ္ဘာ့ဆန်တင်သွင်းမှု အများဆုံးနိုင်ငံများအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

      ဖိလစ်ပိုင် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းဗျူရို (Bureau of Plant Industry) ၏ စာရင်းများအရ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ပထမ ၂ လတွင် ဆန်မက်ထရစ်တန် ၇၂၈၂၅၄.၄၉ တန်ကို တင် သွင်းခဲ့ကြောင်း၊ ယခင်နှစ်များ၌နည်းတူ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံထံမှ ၃၉၀၉၉၇.၂၂ တန်ဖြင့် အများဆုံး ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။

      ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် စုစုပေါင်း ဆန်တန်ချိန် ၂၀.၀၆ သန်း ထုတ်လုပ်နိုင် ခဲ့ပြီး ၁.၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာခဲ့ကြောင်း ဖိလစ်ပိုင် စာရင်းအင်းအာဏာပိုင်အဖွဲ့ (PSA) ၏ အချက်အလက်များအရ သိရပါသည်။ အဆိုပါ ပမာဏသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၌ စံချိန်တင်ထွက်ရှိသည့် ဆန်မက်ထရစ်တန်ချိန် ၁၉.၉၆ သန်းကို ကျော်လွန်ခဲ့သည်။ Central Luzon ဒေသသည် ဆန် တန်ချိန် ၃.၆၄ သန်း သို့မဟုတ် ၁၈.၁% ပါဝင်မှုဖြင့် ဆန်စပါးဦးဆောင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ နောက်၌ Cagayan Valley နှင့် Western Visayas ဒေသများသည် ဆန်တန်ချိန် ၃.၀၃ သန်းနှင့် တန်ချိန် ၂.၂၆ သန်း အသီးသီး ထုတ်လုပ်မှုရှိခဲ့ကြသည်။

        PSA ၏ ကိန်းဂဏန်းများကို အခြေခံတွက်ချက်မှုအရ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ဆန်ဖူလုံမှုအဆင့်သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ၈၁.၅% ရှိရာမှ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၌ ၇၇% သို့ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ ဖိလစ်ပိုင် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနသည် ၂၀၂၈ ခုနှစ်တွင် ဆန်ဖူလုံမှုကို ၉၇% အထိ ရရှိရန် ရည်မှန်းလျက် ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနယ်ပယ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: Philippine Daily Inquirer, March 11, 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

      အိန္ဒိယ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် လယ်သမားများဖူလုံရေးဝန်ကြီးဌာနမှ နောက်ဆုံး ထုတ် ပြန်သော သီးနှံအထွက်ပမာဏ ခန့်မှန်းချက်များအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ထိပ်တန်း စပါးစိုက်ပျိုး သည့် အနောက်ဘင်ဂယ်ဒေသသည် ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ် သီးနှံရာသီ (ဇူလိုင်လ-ဇွန်လ) အတွင်း ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှု စတုတ္ထနေရာသို့ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း၊ နွေစပါးသီးနှံ ထွက်ရှိမှုကို ထည့်သွင်း တွက်ချက်လျှင်ပင် ထုတ်လုပ်မှု အနည်းငယ်တိုးတက်ရုံသာရှိပြီး ထိပ်ဆုံးအဆင့်သို့ ရောက်ရှိနိုင် မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ တဲလန်ဂါနာပြည်ကမူ နှစ်စဉ် ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်လျက် ဥတာပရာဒေ့ရှ်ပြည်နယ်၏ နောက်တွင် ဒုတိယနေရာသို့ တက်လှမ်းလာခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

     စပါးစိုက်ဧရိယာ၊ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အထွက်နှုန်း ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်များကို လေ့လာ စိစစ်မှုများအရ အနောက်ဘင်ဂယ်ပြည်နယ်တွင် ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုမှာ ကျဆင်းလျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ ၂ဝ၁၉-၂ဝ ခုနှစ်၌ တစ်နိုင်ငံလုံး၏ ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုတွင် ဆန်တန်ချိန် ၁၅.၈၈ သန်းဖြင့် ၁၃.၃၆% ပါဝင်လျက် ထိပ်ဆုံးအဆင့်၌ ရပ်တည်ခဲ့ရာမှ ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ်တွင်မူ ၉.၃% ပါဝင်မှုဖြင့် ဆန်တန်ချိန် ၁၁.၅၂ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ် သီးနှံရာသီ အတွင်း အနောက်ဘင်ဂယ်ပြည်နယ်၏ မိုးစပါးဧရိယာမှာ ဟက်တာ ၄.ဝ၁ သန်းရှိပြီး နွေရာသီတွင် စိုက်ပျိုးမည့် ဟက်တာ ၁ သန်း ပါဝင်ပါက စုစုပေါင်းစပါးစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာ ၅ သန်းရှိမည်ဖြစ် သည်။ အဆိုပါပြည်နယ်၌ ၂ဝ၁၉-၂ဝ၂ဝ တွင် စပါးစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာ ၅.၄၉ သန်းရှိခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

    အခြားပြည်နယ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အနောက်ဘင်ဂယ်တွင် ရာသီဥတုဒဏ်ခံနိုင်သည့် စပါးမျိုးများ စိုက်ပျိုးမှုမှာ နှေးကွေးလျက်ရှိကြောင်း၊ ထို့အပြင် ဗဟိုအစိုးရ၏ အရန်ဆန်အတွက် ဝယ်ယူမှုမှာလည်း နည်းပါးကြောင်း၊ တဲလန်ဂါနာ၊ အန္တရာပရာဒေ့ရှ်၊ ဩဒိသျှနှင့် ချတ္တူဂါ ပြည်နယ် များကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးရေပေးဝေနိုင်မည့် ဆည်မြောင်းစနစ်ကိုလည်း တည်ဆောက်ထားမှုမရှိကြောင်း၊ အနောက်တောင် မုတ်သုံလေ တိုက်ခတ်သည့်ကာလ၌ နှစ်စဉ် ပုံမှန်မိုးရေချိန် ၁၃၄.၄၂ စင်တီမီတာ အထိ ရရှိမှုအပေါ် အမှီပြုနေသည့် မိုးကောင်းသောက်လယ်မြေများတွင်သာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်းဖြစ် ကြောင်းဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဦးက ပြောဆိုခဲ့သည်။

    အစိုးရအရင်းအမြစ်များ၏ ပြောကြားချက်များအရ အနောက်ဘင်ဂယ် ပြည်နယ်၌ သာမန် စပါးမျိုးများကို စိုက်ပျိုးမှုနည်းပါးကြောင်း၊ ယေဘုယျအားဖြင့် လယ်သမားများသည် စပါးများကို အစိုးရကသတ်မှတ်သည့် အထောက်အပံ့ပြု အခြေခံရည်ညွှန်းဈေးနှုန်း အောက်၌သာ ရောင်းချရကြောင်းနှင့် ပုံမှန်အားဖြင့် အထွက်နှုန်းနိမ့်ကျသည့် ရနံ့မွှေးပျံ့သော ရှေးရိုးစဉ်လာစပါးမျိုးများကို ပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးလာကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။

    ဆန်တန်ဖိုးမြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်လျက် အိန္ဒိယအစိုးရသည် အနောက်ဘင်ဂယ်ဒေသထွက် ဘာစမာတီမဟုတ်သောဆန် (၅) မျိုးအတွက် အဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် ဈေးကွက်ရှာဖွေ ခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ဇန်နဝါရီလတွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ ၂ဝ၂၂-၂၃ ခုနှစ်၌ အိန္ဒိယ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အရန်ဆန်ဝယ်ယူမှု တန်ချိန် ၅၆.၈၇ သန်းရှိသည့်အနက် အနောက်ဘင်ဂယ် ဒေသမှ ဝယ်ယူမှုမှာ တန်ချိန် ၂.၁၈ သန်း ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။

    ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ်အတွက် ခန့်မှန်းချက်များအရ တဲလန်ဂါနာပြည်နယ်သည် ဆန်တန်ချိန် ၁၆.ဝ၃ သန်းထုတ်လုပ်လျက် တစ်နိုင်ငံလုံး ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှု၌ ၁၂.၉၄% ပါဝင်မှုရှိကြောင်း၊  ၂၀၁၉-၂၀ ခုနှစ်တွင်မူ ၎င်းဒေသသည် ၆.၂၅% ဖြင့် ဆဋ္ဌမနေရာသာ ရရှိခဲ့ကြောင်း၊ ဥတာပရာဒေ့ရှ် ပြည်နယ်သည် ၂ဝ၂၃-၂၄ ခုနှစ်၌ ဆန်တန်ချိန် ၁၆.၃ သန်းထုတ်လုပ်လျက် ဝေစုအများဆုံး ၁၃.၁၆% ဖြင့် ပထမနေရာကို ရယူထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။

    ပန်ဂျပ်နှင့် ဟာရီယာနာ ပြည်နယ်များတွင် ရေရှားပါးမှုကြောင့် စပါးသီးနှံမှ အခြားသီးနှံများ သို့ ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးရန်  အရေးတကြီး လိုအပ်လျက်ရှိကြောင်း၊ ထိုသို့ မြောက်ပိုင်း ပြည်နယ်များ၌ လယ်သမားများက အခြားသီးနှံများကို ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးပါက လျော့နည်းမည့် စပါးပမာဏကို ကာမိအောင် တဲလန်ဂါနာ၊ ချတ္တူဂါ၊ ဩဒိသျှနှင့် အနောက်ဘင်ဂယ်ဒေသများ စုပေါင်း၍  စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ကြောင်း၊ သို့သော် မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်‌ဒေသများ၌ အခြားသီးနှံများ ပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးမှုကို အပြည့်အဝ လုပ်ဆောင်ချိန်တွင် အနောက်ဘင်ဂယ်ဒေသမှ ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှု လျော့နည်းကျဆင်းခြင်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် ကောင်းမွန်သောအလားအလာမဟုတ်သဖြင့် အစိုးရအနေဖြင့် ၎င်းပြည်နယ်၌ စပါးစိုက်ပျိုးမှုအပေါ် အလေးထားဆောင်ရွက်သွားသင့်ကြောင်း ဖြင့် လယ်ယာစီးပွားရေးရာပညာရှင် SK Singh က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Source: The Hindu Business Line , March 11, 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

     ပြည်တွင်းဈေးကွက်၌ လိုအပ်ချက်မြင့်မားလျက်ရှိမှုအပေါ် အရန်ရိက္ခာဖြည့်တင်းနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍထံမှ ဆန်နှင့် အခြားလယ်ယာထွက်ကုန်များ ဝယ်ယူရရှိနိုင်ရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရက စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

     ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသည် မကြာသေးမီက အစည်းအဝေးတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပုဂ္ဂလိကစီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံဆန်စပါးအသင်းချုပ်နှင့် လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရန် ပြင်ဆင်ထားရှိသည့် ဆန်ရောင်းဝယ်မှုဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာ မူကြမ်းတစ်စောင်ကို မတ်လ ၁၀ ရက်နေ့ နောက်ဆုံးထား၍ သဘောထားမှတ်ချက်ပြုရန် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်များထံ ဖြန့်ဝေခဲ့ကြောင်း ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် The Financial Express သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

     မြန်မာနှင့် ကုန်ရောင်းဝယ်မှု သဘောတူညီချက် လက်မှတ်ရေးထိုးရာတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအနေဖြင့် မြန်မာဘက်မှ ဆန်တင်ပို့မှုအပြင် ချင်း၊ ကြက်သွန်ဖြူနှင့် ကြက်သွန်နီတို့ကဲ့သို့သော ပြည်တွင်း၌ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လျက်ရှိသည့် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် ကုန်စည်များကို ထောက်ပံ့ပေးသွင်းစေရန် လိုလားမှုရှိကြောင်း၊ နားလည်မှုစာချွန်လွှာ ပထမမူကြမ်းအား ပြင်ဆင်သုံးသပ်ပေးနိုင်ရန်အတွက် ယခင်နှစ် အောက်တိုဘာလ၌ မြန်မာဘက်မှ ပေးပို့ခဲ့ပြီး ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် မွန်းမံပြင်ဆင်ထားသည့် နောက်ထပ်မူကြမ်းကို ပေးပို့လာခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဌာနမှ အရာရှိများက ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

     အဆိုပါနားလည်မှုစာချွန်လွှာကို မကြာမီလက်မှတ်ရေးထိုးမည်ဖြစ်၍ သက်ဆိုင်သည့် ပါဝင်ပတ်သက်သူများထံမှ သဘောထားအမြင်ကို အမြန်ဆုံးစုစည်းရယူရန် ဖေဖော်ဝါရီလကုန်ပိုင်း၌ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနတွင် ကျင်းပခဲ့သော အစည်းအဝေးမှ ဆုံးဖြတ် ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သက်ဆိုင်သူများအနေဖြင့် သဘောထားပြန်ကြားရာတွင်  အဆိုပြုမူကြမ်း၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များအပေါ် အလွန်အမင်း ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခြင်းမပြုရန် ပြောကြား ထားကြောင်း၊ သို့မှသာ အချိန်တိုအတွင်း မူကြမ်းကို အပြီးသတ်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် နားလည်မှုစာချွန်လွှာ လက်မှတ်ရေးထိုးမည့် နေ့ရက်ကို သတ်မှတ်နိုင်ရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ ဘက်မှ သက်ဆိုင်သည့် ဝန်ကြီးဌာနနှင့် အင်တာနက်ကွန်ယက်စနစ်ဖြင့် အစည်းအဝေးတစ်ရပ် ကျင်းပရန်ကိုလည်း ၎င်းအစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြောင်း သတင်းအရင်းအမြစ်များက ပြောဆို သည်။

     ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ ထောက်ပံ့ပေးသွင်းလိုသော လယ်ယာထွက်ကုန်များစာရင်းကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး ဌာနနှင့် စားနပ်ရိက္ခာဝန်ကြီးဌာနများထံ သဘောထားအမြင် တောင်းခံထားသည်ဟု ၎င်းဝန်ကြီး ဌာနမှ အရာရှိတစ်ဦးက The Financial Express သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

      ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်မှ အဆိုပါနားလည်မှုစာချွန်လွှာကို လက်မှတ်ရေးထိုးမည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (Trading Corporation of Bangladesh - TCB) ၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ Md Ariful Hassan က မြန်မာနှင့် တရားဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းသည် ၎င်းတို့ ကော်ပိုရေးရှင်းအတွက် လိုအပ်သော လယ်ယာထွက်ကုန်များကို လွယ်ကူစွာနှင့် လျင်မြန်စွာ ရရှိနိုင်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် ကုန်စည်များကို ဈေးနှုန်းသက်သာစွာဖြင့်လည်း ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။

    လက်ရှိကာလ၌ ဝင်ငွေနည်းပါးသူများအနေဖြင့် ကုန်ဈေးနှုန်းများ ဖောင်းပွမှုဒဏ်ခံရခြင်းမှ လျော့ပါးသက်သာစေရန်အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် ကောက်ပဲသီးနှံများနှင့် အချို့သော အခြေခံကုန်စည်များကို အိမ်ထောင်စုပေါင်း ၁၀ သန်းခန့်သို့ ဈေးနှုန်းချိုသာစွာဖြင့်  ထောက်ပံ့ပေးလျက်ရှိသည်။

     ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၇ ခုနှစ်အထိ နှစ်စဉ် ဆန်တန်ချိန် ၂၅၀၀၀၀ နှင့် ပေါင်းဆန် တန်ချိန် ၅၀၀၀၀ ကို တင်ပို့ရောင်းချပေးရန် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အစိုးရချင်း နားလည်မှု စာချွန်လွှာကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ၌ လက်မှတ်ရေးထိုးထားခဲ့သည်။

Source: The Financial Express, 6 March 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

      ပြည်တွင်း စားနပ်ရိက္ခာထောက်ပံ့မှုအပေါ် အယ်နီညိုဖြစ်စဉ်၏ သက်ရောက်မှု အကျိုးဆက်ကို ကြံ့ကြံ့ခံရင်ဆိုင်နေရသည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနှင့် ဆန်ထောက်ပံ့ပေးသွင်းမှု သဘောတူညီချက်တစ်ရပ် ရေးထိုးနိုင်မည့် အလားအလာကို လေ့လာလျက်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။

       အကြိမ် ၅၀ မြောက် အာဆီယံ-သြစတြေးလျ အထူးထိပ်သီး အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်နေစဉ်ကာလအတွင်း ၄-၃-၂၀၂၄ နေ့တွင် ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်မာနက်နှင့် သီးခြားတွေ့ ဆုံရာ၌ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် အထူးသဖြင့် ဆန်ကုန်သွယ်မှု၌ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ ဖာဒီနန်မားကို့စ်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

      နှစ်နိုင်ငံအကြား ချုပ်ဆိုထားသည့် အချို့သော နားလည်မှုစာချွန်လွှာများသည် သက်တမ်း ကုန်လွန်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ လယ်ယာထွက်ကုန် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတွင် အထူးသဖြင့် ဆန်စပါး ရောင်းဝယ်မှုကို ပြန်လည်ကြည့်ရှုလျက် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား သို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် ရောက်ရှိခဲ့သည့် ခရီးစဉ်အတွင်း ရာသီဥတု ခြောက်သွေ့မှုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင် အဆိုပါကိစ္စရပ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ မိမိတို့ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း၊ ယခုအခါ ခြောက်သွေ့မှုဒဏ်ကို ကြုံတွေ့လာရပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအနေဖြင့် မိမိတို့၏ ထောက်ပံ့ပေးသွင်းသူများကို ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိသော သဘောထားဖြင့် ရှုမြင်မှုရှိပါကြောင်း ဖြင့် ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတမားကို့စ်က ပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

      သမ္မတမားကို့စ်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး အကြိမ် ၄၀ နှင့် ၄၁ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးများတွင် ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ဖိလစ်ပိုင်အနေဖြင့် စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကို မြှင့်တင်လျက်ရှိသော်လည်း ရိက္ခာဆန် လုံလောက်မှုရှိစေရေးအတွက်  ပြည်ပမှတင်သွင်းရန် လိုအပ်နေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊  ကမ္ဘောဒီးယားကဲ့သို့ ဆန်ထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးကိုမြှင့်တင်ရန်လည်း လိုအပ်ကြောင်း သမ္မတမားကို့စ်က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

       ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့သည် ဆန်ထောက်ပံ့ပေးသွင်းမှုတွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရေးအတွက် လေ့လာလုပ်ဆောင်သွားရန် သဘောတူညီခဲ့ကြကြောင်း ဖိလစ်ပိုင် သမ္မတရုံး၏ ဆက်သွယ်ရေးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

      အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်သည် ခရိုင်ပေါင်း ၈၀ ၌ သီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုအပေါ် သက်ရောက် ထိခိုက်မှုရှိကြောင်း ဖိလစ်ပိုင်အစိုးရက ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်တွင် ပြောကြားထားသည်။ ဆန်၊ ပြောင်း၊ ဝက်သား၊ သကြားနှင့် အခြားကုန်စည်များ လုံလောက်စွာ ထောက်ပံ့မှု သေချာခိုင်မာစေရေး ဖိလစ်ပိုင်စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနက အာမခံထားကြောင်း၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် ဆန် ရောင်းလို အားနှင့် ဝယ်လိုအား အလားအလာခန့်မှန်းချက်ကို ကိုးကားလျက် ၉၉ ရက်စာ အရန်ရိက္ခာနှင့် ညီမျှ သော ပျမ်းမျှဆန်တန်ချိန် ၃.၇ သန်းထားရှိမှုနှင့်အတူ နှစ်ကုန်အထိ ဆန်ထောက်ပံ့ပေးသွင်းမှုမှာ တည်ငြိမ်နေမည်ဟု ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတရုံး၏ ဆက်သွယ်ရေးဌာနက ပြောကြားထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: The Philippine Star, 5 March 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

    အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၂ဝ၂၃-၂၄ သီးနှံရာသီနှစ်အတွင်း မိုးရွာသွန်းမှုမှာ ပျှမ်းမျှမိုးရေချိန်အောက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သဖြင့်  ဆန်ထုတ်လုပ်မှုမှာ ၈ နှစ်တာကာလအတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် လျော့နည်း ကျဆင်းဖွယ်ရှိသော်လည်း ဂျုံအထွက်နှုန်းမှာ ယခင်နှစ်ထက် ၁.၃% တိုးတက်လာနိုင်သည်ဟု ၂၉-၂-၂၀၂၄ နေ့၌ ထုတ်ပြန်သော အစိုးရ၏ ကြေညာချက်တစ်ခုတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

    ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံးဆန်တင်ပို့သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ၌ ဘာစမာတီ မဟုတ်သောဆန်ဖြူတင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံများစွာက အိန္ဒိယ၏ ဆန်ထွက်ရှိမှုကို ဂရုတစိုက် စောင့်ကြည့်လျက်ရှိကြပါသည်။

    အိန္ဒိယ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် တောင်သူလယ်သမားများ ဖူလုံရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇွန်လတွင် ကုန်ဆုံးမည့် ၂၀၂၃-၂၄ သီးနှံရာသီနှစ်အတွင်း ဆန်ထုတ်လုပ်မှုသည် တန်ချိန် ၁၂၃.၈ သန်းသို့ လျော့နည်းကျဆင်းနိုင်ပြီး ဂျုံထုတ်လုပ်မှုမှာ ယခင်နှစ်၌ တန်ချိန် ၁၁ဝ.၆ သန်းရှိရာမှ ယခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၁၁၂ သန်းသို့ တိုးတက်လာနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

    ဆန်အထွက်ပမာဏ လျော့ကျမှုကြောင့် ဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒရာမိုဒီ၏ အစိုးရသည် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီကာလတွင် စားနပ်ရိက္ခာဈေးနှုန်းများကို တည်ငြိမ်အောင် ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် ဆန်တင်ပို့မှုကို ဆက်လက်ထိန်းချုပ်သွားမည့် အလားအလာရှိကြောင်းနှင့် ဤအခြေအနေက ဆန် အဓိကတင်ပို့သည့် အခြားနိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ ပါကစ္စတန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့တွင် ဆန်ကုန်လက်ကျန်များ လျော့နည်းပြီး ဈေးနှုန်းများ ပိုမိုဖောင်းပွမြင့်တက်လာဖွယ်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Economic Times, March 01, 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)