ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) ၏ သစ်တောပြုန်းတီးခြင်းနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ကုန်စည်များကို တားမြစ်ခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေသစ်သည် စားအုန်းဆီကုမ္ပဏီကြီးများအပေါ်  ထိခိုက်မှုမရှိနိုင်ကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံးစားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီနှစ်ခုက ဇွန်လ ၁၂ ရက်၊ တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်တင်ပို့သူများဖြစ်ကြသည့် အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံတို့အနေဖြင့် အဆိုပါဥပဒေသည် တစ်ဖက်သက်ခွဲခြားခြင်းဖြစ်သည့်အပြင် အီးယူ၏ စားသုံးဆီဈေးကွက်ကို ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားထားသည်။ တနင်္လာနေ့၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သော စားအုန်းဆီလုပ်ငန်းညီလာခံတွင် မလေးရှား ဆီအုန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများ ဖြစ်ကြသည့် Sime Darby နှင့် United ကုမ္ပဏီတို့က သစ်တောပြုန်းတီးခဲ့သည့် မြေများ အပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးခြင်းမရှိသည်မှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်၍ အဆိုပါဥပဒေအသစ်ကို လိုက်နာရာတွင် အခက်အခဲမရှိကြောင်း ပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

United ကုမ္ပဏီမှ အမှုဆောင်အရာရှိ Carl Bek Nielsen က လွန်ခဲ့သော ၁၀ နှစ်မှ ၁၅ နှစ် ကြာကာလကတည်းကပင် မလေးရှားကုမ္ပဏီကြီးအများစုအနေဖြင့် သစ်တောပြုန်းတီးမြေနှင့် သစ်ဆွေးမြေများအပေါ် စိုက်ပျိုးမှုမပြုလုပ်ရန် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီးဖြစ်၍ ၎င်းတို့အတွက် ပြဿနာမဟုတ်ကြောင်း၊ သို့သော် လုပ်ကွက်ငယ်များအတွက် စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်းဖြင့် သတင်းထောက်များသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

Sime Darby Plantation's Group ၏ ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး Mohamad Helmy Othman Basha က ဆီအုန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်သို့ ပါဝင်ပေးသွင်းလျက်ရှိသော လုပ်ကွက်ငယ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် အီးယူ၏ ဥပဒေအသစ်အရ လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည့် ၎င်းတို့၏ စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုအားလုံးကို နောက်ကြောင်း ခြေရာခံဆောင်ရွက်ရန်မှာ ခက်ခဲသည်ကို တွေ့ရကြောင်း၊ သို့သော် ကုမ္ပဏီကြီးများအတွက်မူ လိုက်နာရန် အခက်အခဲမရှိကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

အီးယူ၏ဥပဒေသစ်အရ ထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် ၎င်းတို့ တင်ပို့သော ထုတ်ကုန်များ အတွက် မည်သည့်နေရာနှင့် မည်သည့်အချိန်တွင် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည်ကို ဖော်ပြသည့် စာရွက်စာတမ်း အထောက်အထားများကို တင်ပြရမည့်အပြင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း သစ်တော ပြုန်း တီးမှုရှိသည့် မြေနေရာများတွင် စိုက်ပျိုးခြင်းမဟုတ်ကြောင်း စိစစ်အတည်ပြုနိုင်မည့် အချက် အလက်များကိုပါ ဖော်ပြရမည်ဖြစ်ပါသည်။  သို့မဟုတ်ပါက ကြီးမားသော ဒဏ်ကြေးများ ချမှတ်ခံရမည်ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခြုံငုံကြည့်လျှင် ဆီအုန်းစိုက်ပျိုးမှုဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုနေသော လုပ်ကွက်ငယ် လုပ်ငန်းရှင်များမှာ ၇ သန်းကျော်ရှိကြောင်း၊ မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့တွင် လုပ်ကွက်ငယ်များမှာ စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှု၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

Source: Reuters, 12 Jun 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ကုလသမဂ္ဂနှင့် တူရကီနိုင်ငံတို့၏ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုအရ ယူကရိန်းနိုင်ငံဆိပ်ကမ်းများမှ ကောက်ပဲသီးနှံများ တင်ပို့နိုင်ရေးအတွက် ရှရှား-ယူကရိန်းတို့အကြား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် ပင်လယ်နက်ဒေသ ကောက်ပဲသီးနှံများ လွတ်လပ်စွာ တင်ပို့မှု (Black Sea Grain Initiative) သဘောတူစာချုပ်သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လလယ်တွင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးမည်ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါသဘောတူစာချုပ်အား သက်တမ်းတိုးမြှင့်ဖွယ် အလားအလာမရှိနိုင်ဟုယူဆကြောင်း ရှရှား နိုင်ငံ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇွန်လ ၅ ရက် (တနင်္လာနေ့)တွင် ရုရှားသတင် ဌာနတစ်ခုသို့ ပြောကြားကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။

ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် ရှရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်လက်ဆွေးနွေးဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိကြောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံသဘောတူစာချုပ်အရ ကုန်ပစ္စည်းသင်္ဘောမှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် စစ်ဆေးခြင်းလုပ်ငန်းများအား ရုရှားဘက်က ဆက်လက်ဆောင်ရွက် ထားရှိကြောင်းနှင့် ကုလသမဂ္ဂနှင့် ရှရှားဆွေးနွေးပွဲကို ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျနီဗာမြို့၌ ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း  ရှရှားနိုင်ငံ TASS သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားပါသည်။

ပင်လယ်နက်ဒေသကောက်ပဲသီးနှံများ လွတ်လပ်စွာတင်ပို့မှု (Black Sea Grain Initiative) သဘောတူစာချုပ်အရ ရှရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲကာလစတင်သည့်ကာလကပင် ရုရှားက ပိတ်ပင်တားမြစ်ထားသည့် ယူကရိန်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းရှိ ဆိပ်ကမ်းများမှ ပို့ကုန်များကို လွတ်လပ်စွာ တင်ပို့ခွင့်ရရှိခဲ့ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်အရ ပင်လယ်နက်ဒေသတွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံက ကောက်ပဲသီးနှံများနှင့် နေကြာဆီများကို လွတ်လပ်စွာ တင်ပို့ခွင့်ရရှိသကဲ့သို့ ရှရှားနိုင်ငံ၏ အစားအစာ ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဓာတ်မြေဩဇာများအား သယ်ယူပို့ဆောင်နိုင်ရေးကိုလည်း ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂကကူညီဆောင်ရွက်ပေးရန် သဘောတူညီမှုရှိထားပါသည်။

ရှရှားနိုင်ငံ၏ အစားအစာကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဓာတ်မြေဩဇာများ တင်ပို့ရာတွင် အခက်အခဲများ ရှိနေသည့်အတွက် ရုရှားနိုင်ငံဘက်မှ သဘောတူစာချုပ်အားရပ်စဲရန် အရေးဆိုပြောကြားချက်များ ရှိခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် ယူကရိန်းနိုင်ငံ ပင်လယ်နက် ဆိပ်ကမ်းသို့ သွယ်တန်းထားသည့် အမိုးနီးယားပိုက်လိုင်းအား ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ပေးရန်နှင့် ရှရှားစိုက်ပျိုးရေးဘဏ်နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ SWIFT ငွေပေးချေမှုကွန်ရက်တို့ ပြန်လည်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုရန် တောင်းဆိုမှုများလည်းရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

Source: Reuters, 5 June 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

ဗီယက်နမ်၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဂွမ်ဇီပြည်နယ်တို့အကြား ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ (၆) ရက်နေ့ (အင်္ဂါနေ့)က ကျင်းပပြုလုပ်သော အစည်းအဝေးတွင် ဗီယက်နမ်နှင့်တရုတ်နှစ်နိုင်ငံအကြား လယ်ယာ ထွက်ကုန်များကို ကုန်သွယ်မှုတိုးမြှင့်စေရေးနည်းလမ်းများကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား လယ်ယာထွက်ကုန်များကို နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ကုန်သွယ်ရာတွင် လွယ်ကူမှုရှိစေရန်နှင့် နယ်စပ်ဂိတ်များတွင် ပိတ်ဆို့မှုများ မဖြစ်စေရန်တို့အတွက် ကောင်းမွန်သော နယ်စပ်ဂိတ်ထိန်းကျောင်းမှုဆိုင်ရာစနစ် (Smart border gate control) ကို စတင်ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်းကို အဆိုပြုဆွေးနွေးခဲ့ကြပါသည်။

ဗီယက်နမ်မှ တရုတ်သို့ လယ်ယာပို့ကုန်များအတွက် တင်ပို့ရာတွင် ဂွမ်ဇီပြည်နယ်သည် အကြီးမားဆုံး တံခါးပေါက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်အကောက်အခွန်ဌာန၏ ကိန်းဂဏန်းများအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၏ ပထမလေးလအတွင်း ဂွမ်ဇီပြည်နယ်ရှိ နယ်စပ်ဂိတ်များမှတစ်ဆင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃၅၀.၄ သန်း တန်ဖိုးရှိ လယ်ယာထွက်ကုန်များကို ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းလယ်ယာထွက်ကုန်တင်ပို့မှု၏ ၁၉.၇ ရာခိုင်နှုန်း တင်ပို့ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

နန်နင်းအကောက်ခွန်ဌာန၏ ပြောကြားမှုအရ ဒူးရင်းသီးနှင့် သရက်သီးကဲ့သို့သော သီးနှံများ အရောင်းအဝယ်သွက်သည့်ရာသီတွင် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ဂိတ်များတွင် အဆိုပါသီးနှံများကို သယ်ယူပို့ဆောင်မှုများပြားလာမည်ဖြစ်သဖြင့် အကောက်ခွန် ရှင်းလင်းမှုလုပ်ငန်းကို ဖိအားများ ဖြစ်လာစေနိုင်ကြောင်း၊ အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းမှုအား ပိုမိုလွယ်ကူမှုရှိစေရေးအတွက် ကောင်းမွန်သော နယ်စပ်ဂိတ်ထိန်းကျောင်းမှုဆိုင်ရာစနစ် (Smart border gate control) ကို ကြိုတင် စမ်းသပ်ဆောင်ရွက်ရန် ဖြစ်ကြောင်း၊ လယ်ယာထွက်ကုန်များ ကုန်သွယ်ရာတွင် နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအလားအလာ ကောင်းမွန်နေသဖြင့် နှစ်လိုဖွယ်ကောင်းသော ကုန်သွယ်မှုအခြေအနေကောင်းများကို ဖန်တီးပေးသွားရန်လိုအပ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာနဝန်ကြီးဖြစ်သူ Tran Thanh Nam က အချို့နယ်စပ်ဂိတ်များတွင် ပိတ်ဆို့မှုများဖြစ်လာခဲ့၍ နှစ်ဖက်နိုင်ငံများမှ အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းမှုကိစ္စများ မြန်ဆန်စေရေးအတွက် အကောက်ခွန်ဌာနအချင်းချင်း သတင်းအချက်အလက်များဖလှယ်မှု မြန်ဆန်စွာ စီးဆင်းဖို့လိုအပ်ကြောင်း၊ အချို့ထွက်ကုန်များသည် ပိတ်ဆို့မှုဖြစ်လျှင် အရည်သွေးကျဆင်းနိုင်သည့်အတွက် အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းရာတွင် ဦးစားပေးဆောင်ရွက် ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Nam အနေဖြင့် နန်နင်းအကောက်ခွန်ဌာနသို့ လမ်းညွှန်ပြောကြားရာတွင် နှစ်ဖက်နိုင်ငံများမှ အကောက်ခွန်ဌာနများသည် ဆက်သွယ်မှုလွယ်ကူစေရန်နှင့် အချိန်မီပြဿနာများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် Contact Point တစ်ခု တည်ထောင် ထားဖို့လိုအပ်ကြောင်း၊ ဂွမ်ဇီသည် ဗီယက်နမ်၏ ပြည်နယ် ၄ ခုဖြင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေပြီး နယ်စပ်ဂိတ် ၉ ခုရှိသော်လည်း သစ်သီးဝလံနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ တင်ပို့၊ တင်သွင်းမှုများအတွက် နယ်စပ်ဂိတ် ၆ ခုသာ ခွင့်ပြုထားသဖြင့် အဆိုပါ ဂိတ်များအပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည့်ဖိအားများကို လျှော့ချနိုင်ရန်နှင့် ကုန်ကျစရိတ်များသက်သာရန်တို့အတွက် နယ်စပ်ဂိတ် ၉ ခုစလုံးကို ခွင့်ပြုသင့်ကြောင်း၊ Smart Border Gate Control System ကို သီးခြားစီမံကိန်းတစ်ခုဖြင့် ကနဦး စမ်းသပ် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သွားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Nam က နှစ်နိုင်ငံအကြား တင်ပို့၊ တင်သွင်းမှုလုပ်ငန်းများ လျင်မြန်ချောမွေ့စေရန် နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတို့တွင် ဆောင်ရွက်နေသူများပါဝင်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ခု ဖွဲ့စည်းထားနိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်းနှင့် နှစ်နိုင်ငံ၏ စားသုံးမှု ဝယ်လိုအား ပြည့်မီစေရန် နယ်စပ်ဒေသများတွင် အအေးခန်းများ သို့မဟုတ် သားသတ်ရုံများကို ဆောက်လုပ်သွားရန် လိုအပ်ကြောင်းတို့ကို ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဗီယက်နမ်တွင် ပိုးမွှားကင်းစင်သည့် မွေးမြူရေးဇုံများစွာရှိပြီး ဂျပန်၊ ကိုရီးယားနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့ကဲ့သို့သော ဈေးကွက်များသို့ တိရစ္ဆာန်ထွက်ကုန်များ တင်ပို့လျက်ရှိကြောင်း၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ တိရစ္ဆာန်ထွက်ကုန်များကို တင်ပို့ခွင့်ရရှိစေရေး ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း Nam က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Biz Hub, 31 May, 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် ရောက်ရှိနေကြသော အလုပ်သမားများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာမှုနှင့်အတူ စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်သော နှုန်းထားများ ပိုမိုကောင်းမွန်လာခြင်းကြောင့် ရိတ်သိမ်းမှုများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာနိုင်ကြောင်း သိရှိရ ပါသည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်အတွင်း မိုးရွာသွန်းမှုကောင်းမွန်ခြင်းကြောင့် စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုမှာ လာမည့်ဩဂုတ်လမှ စက်တင်ဘာလများအတွင်း အများဆုံးမြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်မှု၏ ၂ဝ ရာခိုင်နှုန်းကို ထုတ်လုပ်လျက်ရှိပြီး နိုင်ငံအတွင်း စားသုံးသူကုန်စည်များဖြစ်သည့် အစားအသောက်များမှ အလှကုန်များအထိ သုံးစွဲလျက်ရှိကြကြောင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကြောင့် လှုပ်ရှားသွားလာမှုများကို ဖြေလျှော့ခဲ့သော်လည်း ပင်လယ်ရပ်ခြားရှိ အလုပ်သမားများကို ပြန်လည်ခေါ်ယူနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေရဆဲဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှု အလားအလာကောင်းမွန်ခြင်းကြောင့် ဈေးနှုန်းများအပေါ် ဖိအားများ ဖြစ်စေခဲ့ပြီး ယခင်နှစ်က ဈေးနှုန်းများ စံချိန်တင်မြင့်တက်ခဲ့သော်လည်း လပေါင်း ၃ဝ အတွင်း နိမ့်ကျသောဈေးနှုန်းများဖြင့် အရောင်းအဝယ်ပြုခဲ့ကြရ ကြောင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံအတွင်း စားအုန်းဆီ စုစုပေါင်းရောင်းချမှု၏ ၈ဝ ရာခိုင်နှုန်းကို ရောင်းချလျက်ရှိသော မလေးရှားကျွန်းဆွယ်နှင့် ဆာဘာတို့မှ စားအုန်းဆီအထွက်နှုန်းမှာ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ကာလတူကာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ယခုနှစ် ဒုတိယနှစ်ဝက် ကာလတွင် အနည်းဆုံး ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် အထွက်နှုန်းများ လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာခြင်းကြောင့် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုမှာ မေလတွင် ယခင်လနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပင်လယ်ရပ်ခြားအလုပ်သမားများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာခြင်းကြောင့် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ စားအုန်းဆီစိုက်ပျိုးသောကုမ္ပဏီများမှာ ယခင်နှစ်က အလုပ်သမားများ ပြတ်လပ်မှုကြောင့် ဆုံးရှုံးမှု မလေးရှားရင်းဂစ် ၂ဝ ဘီလီယံရှိခဲ့ရာမှ သက်သာရာ ရခဲ့ပါသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ယခုနှစ်အတွင်း အယ်လ်နီညို ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း စက်တင်ဘာလမှ အောက်တိုဘာလအတွင်းသာ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး ထုတ်လုပ်မှုအပေါ် လက်ငင်းအကျိုးသက်ရောက်မှု အနည်းဆုံးသာရှိမည်ဟုလည်း သိရှိရပါသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံတွင် အယ်လ်နီညိုကြောင့် မိုးခေါင်ရေရှားဖြစ်မှု ပြင်းထန်သည်နှင့်အမျှ စားအုန်းဆီရိတ်သိမ်းမှုအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် ခြောက်လမှ ကိုးလအတွင်းတွင် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်ဆယ်လမှ နှစ်ဆယ့်နှစ်လအတွင်းတွင်တစ်ကြိမ် ထပ်မံ ဖြစ်ပေါ် နိုင်ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။

Source: Bloomberg, 2 June 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် အတွင်းရေးမှူးများပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသောကော်မတီသည် ၂ဝ၂၃-၂ဝ၂၄ အတွက် ဈေးနှုန်းထောက်ပံ့ပေးသည့်အစီအစဉ်အရ မတ်ပဲ၊ ပဲစဉ်းငုံနှင့် ပဲနီလေးများအား ဝယ်ယူသည့်ပမာဏကန့်သတ်ချက်ကို ဖယ်ရှားသွားမည်ဟု အတည်ပြု ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ စားသုံးသူရေးရာဝန်ကြီးဌာနက အဆိုပါထုတ်ပြန်ချက်အရ လယ်သမားများအနေဖြင့် ယခုနှစ်အတွင်း ၄င်းတို့၏စိုက်ပျိုးထွက်ရှိသောပဲများကို လွတ်လပ်စွာရောင်းချခွင့်ရရှိသွားမည်ဖြစ်ကာ ထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်စေရန် စိုက်ပျိုး သည့်ဧကကို တိုးချဲ့သွားကြမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အထူးသဖြင့် မတ်ပဲနှင့် ပဲစဉ်းငုံစိုက်ဧရိယာများ ပိုမိုများပြားလာနိုင်ကြောင်း  ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ဈေးနှုန်းထောက်ပံ့ပေးသည့်အစီအစဉ်ကို စီမံဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့် ပဲမျိုးစုံထုတ်လုပ်မှုလျော့ကျပါက ဈေးနှုန်းများကို ဖောင်းပွစေနိုင်သဖြင့် စိုးရိမ်လျက်ရှိကြောင်း၊ ဈေးနှုန်းထောက်ပံ့ ပေးသည့်အစီအစဉ်အရ အစိုးရသည် လယ်သမားများထံမှ ပဲမျိုးစုံနှင့်ဆီထွက်သီးနှံများ၏ ဈေးနှုန်းမှာ ရည်ညွှန်းဈေးအောက် ရောက်ရှိပါက ရည်ညွှန်းဈေးအတိုင်း ထုတ်လုပ်မှု၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဝယ်ယူပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ပြည်နယ် များမှ တောင်းဆိုပါက ဝယ်ယူသည့်ပမာဏကို ၄ဝ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့် နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

လွန်ခဲ့သောသီတင်းပတ်က ပဲစဉ်းငုံနှင့် မတ်ပဲတို့ကို အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ ကုန်လက်ကျန်ပမာဏကန့်သတ်ချက်ကို သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး လက်ကားရောင်းချသူများ၊ လက်လီရောင်းချသူများ၊ ပဲခွဲစက်များနှင့် တင်သွင်းသူများမှ သတ်မှတ် ထားသောပမာဏထက် ပိုမိုသိုလှောင်ခြင်းမပြုရန် သတ်မှတ်ထားကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။

အဆိုပါကုန်လက်ကျန်ကန့်သတ်ချက်များကို ပဲအမျိုးအစားတစ်ခုချင်းစီအတွက် သတ်မှတ်ထားပြီး လက်ကားရောင်းချသူများမှ တန် ၂၀၀၊ လက်လီရောင်းချသူများအနေဖြင့် ၅ တန်၊ အကြီးစားလက်လီရောင်းချသည့် သိုလှောင်ရုံအတွက် ၂ဝဝ တန် စသည်ဖြင့် သတ်မှတ်ထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ပဲကြိတ်ခွဲရောင်းချသူများအတွက် အရေအတွက်ကန့်သတ်ချက်မှာ လွန်ခဲ့သောသုံးလအတွင်း ထုတ်လုပ်သည့်ပမာဏ သို့မဟုတ် နှစ်စဉ်ကြိတ်ခွဲရောင်းချမှုပမာဏ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ယင်းပမာဏ နှစ်မျိုးအနက် မြင့်မားသောပမာဏကို သတ်မှတ်ထားကြောင်း၊ တင်သွင်းသူများမှာ အကောက်ခွန်ရှင်းလင်းပြီးသည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ၃ဝ ကျော်လွန်၍ တင်သွင်းလာသောကုန်များကို သိုလှောင်ထားခြင်း မရှိရဟူ၍ သတ်မှတ်ထားကြောင်း သိရှိ ရပါသည်။

စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသည် မတ်ပဲနှင့် ပဲစဉ်းငုံတို့အပေါ် ကုန်လက်ကျန်ကန့်သတ်ချက် သတ်မှတ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်အစိုးရများအား သတ်မှတ်ထားသော ကန့်သတ်ချက်အတိုင်း တင်းကြပ်စွာ တွန်းအားပေးဆောင်ရွက်ရန် ညွှန်ကြား ခဲ့ပါသည်။ ပြည်နယ်အစိုးရများအနေဖြင့် ပဲမျိုးစုံဈေးနှုန်းများနှင့် ကုန်လက်ကျန်အခြေအနေတို့ကို သိုလှောင်ရုံ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သူများနှင့် အတည်ပြုပြီး ထိန်းသိမ်းစောင့်ကြည့်သွားရန်လည်း လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာနသည် ဗဟိုသိုလှောင်ရုံကော်ပိုးရေးရှင်းနှင့် ပြည်နယ်သိုလှောင်ရုံကော်ပိုရေးရှင်းတို့အား မတ်ပဲနှင့်ပဲစဉ်းငုံတို့ကို သိုလှောင်ရုံများတွင် သိုလှောင်ထားရှိမှု အသေးစိတ်အခြေအနေများကို ပေးအပ်သွားရန် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Source: thehindubusinessline.com 6 June 2023 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့်အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)