ပြည်တွင်းကုန်သွယ်မှုသတင်း

       အာလူးသီးနှံသည် အာဟာရတန်ဖိုးတန်ဖိုးမြင့်မားသောကြောင့် ကမ္ဘာနိုင်ငံအများစုတွင် အဓိကအစားအစာအဖြစ် စားသုံးလျက်ရှိသော သီးနှံဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာ့အာလူးစိုက်ဧရိယာ၏ (၇၅)ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို ရှမ်းပြည်နယ်တွင်စိုက်ပျိုးပြီး စိုက်ပျိုးသူအတွက် အကျိုးအမြတ်ရှိသည့် သီးနှံဖြစ်သည့်အပြင် စားသုံးသူတို့အတွက်လည်း အာဟာရတန်ဖိုးမြင့်မားသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း စိုက်ပျိုးလျက်ရှိသည်။ အခြားစိုက်ပျိုးသောဒေသများမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မကွေးတိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း (ဟင်္သာတ) တို့တွင် စိုက်ပျိုးကြပါသည်။

        အာလူးသီးနှံသည် အေး၍ သမရာသီဥတုကိုကြိုက်နှစ်သက်သည်။ အာလူးစိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသည့် အသင့်အတော်ဆုံးအပူအချိန်မှာ (၁၆-၂၇) ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ဖြစ်၍ (၂၈)ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ထက်ကျော်လွန်ပါက အပင်ကြီးထွားမှုနှေးကွေးသွားပါသည်။ အာလူးပင်၏သက်တမ်းမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် ၃လခွဲ/ ၄လအတွင်းရှိပြီး နေ့တာရှည်ပါက သက်တမ်းအနည်းငယ်ပိုရှည်၍ နေ့တာတိုပါက သက်တမ်းအနည်းငယ်တိုပါသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးအာလူးကို ယာမြေများ၌ မတ်လ၊ ဧပြီလတွင် စိုက်ပျိုးကြပြီး ဩဂုတ်လနှင့် စက်တင်ဘာလများတွင် တူးဖော်ကြပါသည်။ စကအာလူးအဖြစ် ယာမြေများတွင် ဇူလိုင်လ၊ ဩဂုတ်လတွင် စိုက်ပျိုးကြပြီး နိုဝင်ဘာလနှင့် ဒီဇင်ဘာလများတွင် တူးဖော်ကြပါသည်။ ဆောင်းရာသီ ဇန်နဝါရီလနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ရေရရှိသောနေရာများ၌ စိုက်ပျိုးကြပြီး၊ ဧပြီလနှင့် မေလများတွင် တူးဖော်နိုင်သည်။ မြေပြန့်ဒေသများဖြစ်သည့် မန္တလေးတိုင်း (ဆင်ဖြူကျွန်း) ဒေသများတွင် ကျွန်းမြေနှင့် သဲချောင်းများ၌ အောက်တိုဘာလနှင့် နိုဝင်ဘာလတွင် စိုက်ပျိုးပြီး ဇန်နဝါရီလနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် တူးဖော်ကြပါသည်။ ထယ်ရေး(၈)လက်မအနက်ရရန် တစ်နှစ်လျှင် နှစ်ကြိမ်ထိုးပေးရသည်။ ထို့နောက် ထွန်(၄)ထယ်အထိထွန်မွှေပေးပြီး ပေါင်း၊ မြက်ကင်းစင်အောင် ကောက်ပစ်ရပါမည်။ နောက်ဆုံးတွင် ကြမ်းတုံးရိုက်၍ မြွေသိပ်ထားရသည်။ တစ်ဧကအတွက် မျိုးလိုအပ်ချက်မှာ- မိုးအာလူး(ယာမြေ) ၅၀၀ပိဿာ၊ ရေအာလူး ၆၀၀ပိဿာ၊ ဆောင်းအာလူး ၇၀၀ပိဿာနှုန်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဧကအတွက် မြေဩဇာအသုံးပြုရန်မှာ (က) သဘာဝမြေဩဇာ၊ နွားလှည်း (၂၀-၂၅)စီး၊ (ခ) ဓာတ်မြေဩဇာ ယူရီးယား(၂၂၄) ပေါင်၊ တီစူပါ (၃၃၆) ပေါင်၊ ပိုတက်ရှ် (၂၂၄)ပေါင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။

        ယခုမိုးတွင်းအခါတွင် ရေကြီးမှုများကြောင့် အာလူးဈေးနှုန်းများမှာ ဈေးကွက်ထဲ၌ ဈေးကောင်းများရရှိနေလျက်ရှိပါသည်။ ယခင်အပတ်တွင် တစ်ပိဿာလျှင် (၅၅၀၀-၆၀၀၀) ကျပ်ရှိခဲ့ပြီး၊ ယခုအပတ်ဈေးနှုန်းများမှာ တစ်ပိဿာလျှင် (၈၅၀၀-၉၀၀၀) ကျပ်ထိရှိကြောင်းသိရှိရပါသည်။

DOCA(ဧရာဝတီ)

    စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်ခရိုင်ဦးစီးမှူးရုံးရှိ ဝန်ထမ်းများသည် ရွှေတောင်မြို့နယ်၊ မီးလောင်အုပ်စု၊ အင်္ဂလှိုင်ဂန်ကျေးရွာရှိ တောင်သူဒေါ်စန်းလွင်၏ စိုက်ခင်းသို့ (၁၇.၉.၂၀၂၄)ရက်နေ့၊ နံနက်(၁၀:၃၀) အချိန်တွင် သွားရောက်၍ ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့ပါသည်။ စိုက်ပျိုးသော တိုင်ထောင်ပဲမျိုးမှာ မြှားနီမျိုးဖြစ်ပြီး နယုန်လဆန်းတွင် စတင်အစေ့ချစိုက်ပျိုးပြီး (၂)လခွဲအကြာ ဖြစ်သော တော်သလင်းလတွင်စတင်၍ ပဲသီးများကို ခူးဆွတ်ရပါသည်။ စိုက်ပျိုးသော ဧကမှာ တစ်ဧက ဖြစ်ပြီး တိုင်(၂၀၀၀)ခန့် စိုက်ပျိုးထားကြောင်း၊ တိုင်ထောင်ပဲများစတင်ခူးဆွတ်ချိန်တွင် အတောင့် (၇၅၀၀) မှ (၈၃၀၀)ထိ ခူးဆွတ်ရရှိကာ တစ်ရက်ခြား တစ်ခါခူးဆွတ်ရပြီး ခူးဆွတ်ချိန်မှာ (၁)လခွဲ (သို့) (၂)လအထိ ခူးဆွတ်ရောင်းချရပါသည်။ ထွက်ရှိလာသော တိုင်ထောင်ပဲသီးများကို မြို့တွင်းရှိ ပွဲစားများ က လက်လီ/ လက်ကားဝယ်ယူခြင်းနှင့် ရန်ကုန်မြို့ရှိ ကုန်စိမ်းဈေးများသို့ တင်ပို့ရောင်းချကြောင်း သိရပါသည်။ ရောင်းချသော ဈေးနှုန်းများ အနေဖြင့် လက်ကားဈေး(၁၀၀)တောင့်ပါတစ်အိတ်လျှင် (၅၀၀၀)ကျပ်၊ လက်လီဈေး(၁၀)တောင့်ပါတစ်စည်းလျှင် (၇၀၀)ကျပ်နှုန်းဖြင့် ရောင်းချရသဖြင့် အကျိုး အမြတ်အနေဖြင့် ပဲတောင့်အထွက်နှုန်းနှင့် ဈေးနှုန်းအတက်အကျပေါ် မူတည်၍ ပျမ်းမျှ(၁၆)သိန်း (၂၀)သိန်းခန့်ရရှိကြောင်း သိရပါသည်။ တိုင်ထောင်ပဲ တစ်ဧကစိုက်လျှင် ကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် (၈သိန်း) ကျပ်ခန့်ကုန်ကျ၍ အရင်းအနှီးနည်းပြီး အမြတ်အစွန်းများရသဖြင့် စိုက်ပျိုးသင့်သောသီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်ပါသည်။

DOCA(ပဲခူး)

    ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာလူမျိုးများ၏ နေအိမ်များတွင် ဘုရားစင်အား အမြတ်တနိုးထားရှိပြီး ဘုရားပန်းများမညှိုးနွမ်းအောင် လဲပေးသကဲ့သို့ ဘုရားကျောင်းများတွင်လည်း ဘုရားပန်းများကို ကပ်လှူကြသဖြင့် မြို့တိုင်း၊ ဈေးတိုင်းတွင် ဘုရားပန်းသည်များဖြင့် စည်ကားလျက်ရှိပါသည်။

       တောင်ငူမြို့ ဘုရင့်နောင်ဈေးတွင် အများအားဖြင့် ဒေသတွင်းမှလာရောက်ရောင်းချသော ပန်းသည်များဖြင့် စည်ကားလျက်ရှိပါသည်။ တောင်ငူမြို့တွင် စစ်တောင်းမြစ်နှင့် ခပေါင်းချောင်းမှာ ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလျက်ရှိသောကြောင့် မြစ်များ၊ ချောင်းများနှင့် နီးသော‌ဒေသများမှ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် ပန်းများအား စိုက်ပျိုးရောင်းချလျက်ရှိပါသည်။

      တောင်ငူမြို့ ဘုရင့်နောင်ဈေးနှင့် ညောင်ပင်ဈေးရှိ ပန်းသည်များသည် ဒေသထွက် ပန်းများနှင့် ရှမ်းပြည်မှ တင်သွင်းသော ပန်းများအားလည်း ရောင်းချပေးလျက်ရှိပါသည်။ ယခုအခါတွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပန်းတင်ပို့ရာ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင်မိုးများ၍ ရေကြီးရေလျှံမှုဖြစ်သောကြောင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးများ ပြတ်တောက်သွားပြီး ကုန်စည်စီးဆင်းမှု ခက်ခဲသွားသဖြင့် ပန်းများ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လျက် ရှိပါသည်။

     ယခင်ဩဂုတ်လက တစ်စည်းလျှင် (၃၅၀၀) ကျပ်ခန့်ရှိသော အပွင့်ကြီး (၁၀) တံပါ ဂန္ဓမာပန်း တစ်စည်းလျှင် စက်တင်ဘာလတတိယအပတ်တွင် (၅၀၀၀) ကျပ်ဖြင့် ဈေးနှုန်းမြင့်တက် သွားပါသည်။ ဂန္ဓမာပန်းအပွင့်သေး တစ်စည်းလျှင် ယခင်ဩဂုတ်လက (၁၀၀၀)ကျပ်မှ ယခုစက်တင်ဘာလ တတိယအပတ်တွင် တစ်စည်းလျှင် (၂၀၀၀)ကျပ်ဖြင့် ဈေးနှုန်းမြင့် တက်သွားလျက်ရှိကြောင်း ဘုရင့်နောင်ဈေးရှိ ပန်းရောင်းချသူတစ်ဦးထံမှ သိရှိခဲ့ပါသည်။

DOCA(ပဲခူး)

     ပဲလင်းမြွေသီး(ခေါ်)ဗုံလုံသီးသည် အိန္ဒိယတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။ အမျိုးအစားများကို အတိအကျခွဲခြားထားခြင်းမရှိပေ။ ပူနွေးသောရာသီဥတုရှိသောဒေသများတွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းပြီး အအေးဒဏ်ခံနိုင်သောကြောင့် တောင်ဒေါ်ဒေသတွင်စိုက်ပျိုး၍ မဖြစ်ထွန်းပေ။ ပဲလင်းမြွေသီး(ခေါ်) ဗုံလုံသီးသည် မြေဩဇာအသင့်အတင့်ရှိပြီး ရေစီးရေလာကောင်းသော သဲမြေ၊ နုန်းမြေများတွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသည်။ ပဲလင်းမြွေသီး(ခေါ်)ဗုံလုံသီးသည် ပူနွေးသောရာသီဥတုကို နှစ်သက်သဖြင့် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသည်။

      သာယာဝတီခရိုင် မင်းလှမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင် ဗုံလုံသီးအား စိုက်ပျိုးလျက်ရှိရာ တူးမြောင်းကျေးရွာတွင်လည်း တနိုင်တပိုင်စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပါသည်။ စိုက်ပျိုးရာတွင် အလျား(၃၂)ပေ အနံ(၃)ပေအကျယ်ရှိသောမြေကွက်အား တူးဆွ၍ မြေဆွေးနှင့် မြေသားရောကာ စိုက်ဘောင်အမြင့် (၁)ပေပြုလုပ်၍ စိုက်ပျိုးကြောင်း သိရသည်။ ကျင်းဖြင့်စိုက်ပျိုးခြင်းလည်းရှိပြီး တကျင်းနှင့်တကျင်း (၅)ပေခွာ၍ တူးရသည်။ ကျင်းအနက်ကို (၁)ပေ - (၁)ပေခွဲ၊ ကျင်းအကျယ်(၂)ပေ ပတ်လည်တူးပြီး မြေဆွေးကိုကျင်းထိပ်အထိ ဖြည့်ရသည်။ ဗုံလုံသီးကို မျိုးစေ့အား ကျင်းသို့တိုက်ရိုက်ချ၍ စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး မြေပြုပြင်ထားသော စိုက်ဘောင်(သို့မဟုတ်) စိုက်ကျင်းတွင် မျိုးစေ့(၃-၄)စေ့ကို တစ်ကျင်းနှင့်တစ်ကျင်း (၅)ပေခွာထည့်၍ စိုက်ပျိုးရသည်။ (၁၀)ရက်ခန့်ကြာလျှင် အပင်ငယ်စတင်ပေါ်ထွက်လာမည်ဖြစ်ပြီး အပင်ငယ်များနွယ်တက်ရန် ဝါးခြမ်းစိုက်ပေးပြီး စင်တင်ပေးရမည်။  ကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် အသီးမှ အစေ့များ မျိုးစေ့အဖြစ် ပြန်လည်စိုက်ပျိုးခြင်းကြောင့် ကုန်ကျမှုနည်းပါးခြင်း၊ မြေဆီမြေနှစ်မှာ ကောင်းမွန်၍ မြေဩဇာအနည်းငယ်ထည့်ရုံဖြင့် လုံလောက်ခြင်းကြောင့် ကုန်ကျစရိတ် နည်းပါးခြင်း၊ အပင်နွယ်တက်ရန် စင်တင်ရာတွင်အသုံးပြုသော ဝါးကပ်ခြမ်းကုန်ကျစရိတ် စသည်ဖြင့် (၅၀၀၀၀၀)ခန့် ကုန်ကျကြောင်း မင်းလှမြို့နယ်၊ တူးမြောင်းကျေးရွာရှိ တောင်သူတစ်ဦးထံမှ သိရှိရသည်။

       အသီးများကွေးကောက်မှုမရှိပဲ ဖြောင့်တန်းရန်အတွက် အသီး၏အောက်ဖျားတွင် ခဲဆွဲပေးရပါ မည်။ ပဲလင်းမြွေသီး(ခေါ်)ဗုံလုံသီးသည် ဖြောင့်တန်းပါက (၅)ပေအထိရှည်လျားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗုံလုံသီးကို စင်ကိုအမြင့်တင်စိုက်ပျိုးရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဗုံလုံသီးကို မိုးဦးကာလ မေလ၊ ဇွန်လများတွင် စိုက်ပျိုးပြီး အောက်တိုဘာလ၊ နိုဝင်ဘာလများတွင်လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ စိုက်ပျိုးပြီး (၇)ပတ် (၈)ပတ်ခန့်တွင် အသီးများကို ဆွတ်ခူးတိုင်ပြီး အပင်များမနာစေရန် အသီး၏အညှာကို ဓား၊ ကတ်ကြေး တို့ဖြင့် ဖြတ်တောက်၍ ခူးရပါသည်။ ဗုံလုံသီးရာသီပေါ်ချိန်တွင် တစ်ဧကလျှင် အထွက်နှုန်းမှာ အတောင့် (၄၀၀၀၀)မှ (၅၀၀၀၀)နီးပါးခန့်အထိ ထွက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။ ၂၀၂၄ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ တတိယအပတ်တွင် လက်ကားဈေးအနေဖြင့် ဗုံလုံသီးအတောင့်(၁၀၀)လျှင် (၇၅၀၀)ကျပ်၊ လက်လီဈေးအနေဖြင့် မင်းလှမြို့မဈေးတွင် ဗုံလုံသီးငါးတောင့်ပါ တစ်စည်းလျှင် (၂၅၀၀)ကျပ်၊ တစ်တောင့်လျှင် (၇၀၀-၈၀၀)ကျပ်နှုန်းဖြင့် ရောင်းချလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။ ဈေးကွက်အနေဖြင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး(အနောက်ပိုင်း) မင်းလှမြို့နယ်မှ ဗုံလုံသီးများကို ရန်ကုန်မြို့ သီရိမင်္ဂလာဈေး၊ မင်းလှမြို့တွင်းနှင့် အနီးနားရှိ မြို့နယ်၊ ကျေးရွာများသို့တင်ပို့လျက်ရှိကာ ဗုံလုံသီးစိုက်ပျိုးတောင်သူများ တွက်ခြေကိုက်သဖြင့် တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

DOCA(ပဲခူး)

     ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ သနပ်ပင်မြို့နယ်၊ ကမာစဲမြို့နယ်များရှိ ဘဲမွေးမြူရေးခြံများမှ ဘဲဥများအား သနပ်ပင်မြို့နယ်ရှိ ဘဲဥဒိုင်များသို့ နေ့စဥ် ဘဲဥ အလုံး (၃၀၀)တွဲ (၁၀)တွဲ၊ (၁၅)တွဲ ပေးပို့ရာ၌ ၂၀၂၄ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတတိယအပတ်တွင် ဘဲဥတစ်လုံးလျှင် (၄၂၀)ကျပ်နှုန်းဖြင့် ဘဲဥအလုံး(၃၀၀)တွဲ တစ်တွဲလျှင် လက်ကားဈေး ကျပ် (၁၂၆၀၀၀) ဖြင့် ဖြန့်ဖြူးရောင်းချခဲ့ကြောင်း၊ နေ့စဉ်ဒိုင်ခွဲများသို့ ပေးပို့နေရသည့်အတွက် အရောင်းသွက်နေသဖြင့် လက်ကျန်မရှိကြောင်း ၊ ပဲခူးမြို့ပေါ်ရှိ ဘဲဥဒိုင်များမှ လက်ကားဈေးနှင့် လက်လီဈေးများအတွက် ဘဲဥတစ်လုံးလျှင် (၄၈၀)ကျပ်နှုန်းဖြင့် ရောင်းချခဲ့ပြီး  ပဲခူးမြို့ပေါ်ရှိ အိမ်ဆိုင်၊ ဈေးဆိုင်များက ဘဲဥတစ်လုံး လျှင် (၅၀၀) ကျပ်မှ (၅၅၀) ကျပ်နှုန်းဖြင့် အရောင်းအဝယ်သွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

DOCA(ပဲခူး)