ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

    ထိုင်းဘတ်ငွေတန်ဖိုးသည် ခိုင်မာအားကောင်းလျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ယခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ဆန်တင်ပို့မှုကန့်သတ်ချက်များကို ဖြေလျှော့ပေးဖွယ်ရှိခြင်းကြောင့် ထိုင်းဆန်၏ ဈေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း နည်းပါးမည့်အခြေအနေရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုမှာ ရှေ့လာမည့် နှစ်၌ တန်ချိန် ၈ သန်းအောက် လျော့ကျနိုင်ကြောင်း Bangkok Post သတင်းဌာနက ဖော်ပြထား ပါသည်။

   ထိုင်းဆန်တင်ပို့သူများအသင်း၏ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဥက္ကဋ္ဌ Chookiat Ophaswongse က နိုင်ငံ၏ မြောက်ဘက်နှင့် အရှေ့မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရေလွှမ်းမိုးမှုကို ကြုံ တွေ့နေရသော်လည်း ယခုနှစ်အတွက် ဆန်တင်ပို့မှုကို ထိခိုက်မှုရှိမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြား ခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် ယခုနှစ်တွင် တင်ပို့ရန်လျာထားသည့် ဆန်တန်ချိန် ၈ ဒသမ ၂ သန်း ထက် ကျော်လွန်တင်ပို့နိုင်လိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး လက်ကျန်ကာလများ၌ ၁ လလျှင် ပျမ်းမျှဆန်တန်ချိန် ၆ သိန်း တင်ပို့ပါက စုစုပေါင်းတင်ပို့မှုသည် တန်ချိန် ၉ သန်းအထိ ရောက်ရှိနိုင်မည်ဟု အဆိုပါ ကုန်သည်အသင်းက မျှော်မှန်းထားသည်။

     အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ဝယ်ယူရေးအေဂျင်စီ BULOG သည် လစဉ်ပျမ်းမျှဆန်တန်ချိန် ၄၅၀၀၀၀ ခန့်ကို တင်ဒါခေါ်ယူ၍ တင်သွင်းလျက်ရှိသော်လည်း ထိုင်းဆန်ဈေးနှုန်းများသည် ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာနှင့် ပါကစ္စတန်တို့မှ ဈေးနှုန်း ပိုမိုသက်သာသောဆန်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းမရှိပဲ တင်ဒါ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် ရှံးနိမ့်ခဲ့ရသည်။ ဗီယက်နမ်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်နှင့် မြန်မာတို့၏ ဆန်စပါး ထုတ်လုပ်မှုမှာ လာနီညာရာသီဥတုဖြစ်စဉ် ကာလ၌ မိုးရေချိန်လုံလောက်စွာရရှိမှုကြောင့် တိုးတက်ကောင်းမွန်မှုရှိပြီး ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်အတွင်း ဆန်ပေးသွင်းနိုင်မှု မြင့်မားလျက်ရှိသည်။

       ထို့အပြင် ယခုနှစ် စတုတ္ထသုံးလပတ်အတွင်း ဆန်ဖြူတင်ပို့မှုကို ပြန်လည်ခွင့်ပြုရန် အိန္ဒိယ နိုင်ငံဘက်မှ အချက်ပြမှုရှိနေပြီး ဈေးကွက်ဝေစုရရှိရန် ယှဉ်ပြိုင်လာမည့် အခြေအနေက ကမ္ဘာ့ဆန် ဈေးနှုန်းများကို ကျဆင်းစေဖွယ်ရှိနေသည်။ အဆိုပါအချက်က ထိုင်းပြည်တွင်းဈေးကွက်အတွင်း ဆန်ဈေးနှုန်းများကိုလည်း ကျဆင်းစေနိုင်သည်ဟု ထိုင်းဆန်တင်ပို့သူများအသင်းက ပြောဆိုထား သည်။

     အမေရိကန် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနက အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ဆန်တန်ချိန် သန်း ၂၀ ခန့်ကို တင်ပို့လျက် ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး ဆန်တင်ပို့သည့်နိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိ နိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ အဆိုပါ ခန့်မှန်းချက်အရ ၎င်း၏နောက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဆန် တန်ချိန် ၇ ဒသမ ၅ သန်း၊ ဗီယက်နမ်သည် ဆန်တန်ချိန် ၇ ဒသမ ၅ သန်းနှင့် ပါကစ္စတန်သည် ဆန် တန်ချိန် ၅ ဒသမ ၆ သန်း အသီးသီး တင်ပို့နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

    ထိုင်းဆန်တင်ပို့သူများအသင်းကမူ အိန္ဒိယ၏ဆန်တင်ပို့မှု ပြန်လည်စတင်နိုင်ခြင်းနှင့် ထိုင်း ဘတ်ငွေတန်ဖိုး ခိုင်မာအားကောင်းခြင်းကြောင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဆန်တင်ပို့ရန် ကျပ်တည်းခက်ခဲမှု ရှိမည်ဖြစ်ပြီး ဆန်တန်ချိန် ၇ သန်းမှ ၇ ဒသမ ၅ သန်းအတွင်းသာ လျော့ကျတင်ပို့မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေ နိုင်ကြောင်း သတိပေးပြောကြားထားသည်။

    ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် ပြည်တွင်းဆန်ဈေးကွက်ကို မြှင့်တင်ရန်၊ ဆန်နှင့် ဆန်ထွက်ကုန်ပစ္စည်း များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အစိုးရက ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော မူဝါဒများနှင့် စပ်လျဉ်း ၍ ကုန်သွယ်ရေးမိတ်ဖက်များအကြား ယုံကြည်မှုကို တိုးမြှင့်ရန် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် စီးပွားရေး နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ဒုတိယဝန်ကြီး Suchart Chomklin က သဘာပတိဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ဦးဆောင်လျက် “ထိုင်းဆန်ကွန်ယက်ချိတ်ဆက်မှုဖိုရမ်ဆွေးနွေးပွဲ ၂၀၂၄” ကို စက်တင်ဘာ တတိယသီတင်းပတ်၌ ကျင်းပခဲ့သည်။

    ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆန်တင်ပို့မှုအခြေအနေမှာ တိုးတက်မှုလမ်းကြောင်းပေါ်တွင် တည်ရှိနေပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် ပထမ ၇ လအတွင်း ဆန်တန်ချိန် ၅ ဒသမ ၆၈ သန်းတင်ပို့ခဲ့ရာ ယခင်နှစ်ကာလတူ တင်ပို့နိုင်မှုအပေါ် ၂၂ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုးတက်တင်ပို့မှုသည် တန်ဖိုးအားဖြင့် ဘတ်ငွေ ၁၃၂ ဘီလီယံရှိပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူထက် ၅၁ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုလာခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့ သို့ ထိုင်းဆန်တင်ပို့မှု တိုးတက်လာရခြင်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံက ဆန်တင်ပို့မှုတားမြစ် ကန့်သတ်ထား ချိန်၌ ဆန်တင်သွင်းသည့် နိုင်ငံအများအပြားက ပြည်တွင်းစားသုံးရန်နှင့်  စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေး အရန်ဆန်ထားရှိရန်အတွက် ပိုမိုတင်သွင်းလာခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း Bangkok Post သတင်း ဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

Source: Bangkok Post, 18 Sept 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

      ဒစ်ဂျစ်တယ်အသွင်ပြောင်းခြင်းနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးတို့အတွက် ရှေ့တန်းမှ လျင်မြန်စွာပြောင်းလဲနေသော ကမ္ဘာတစ်ခုဖြစ်သည့် လေးကြိမ်မြောက် အာဆီယံစားသုံးသူကာကွယ်ရေးအစည်းဝေး (ACPC) သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ကဏ္ဍနှင့် အစိမ်းရောင်စီးပွားရေးကဏ္ဍများတွင် စားသုံးသူများကို အကာအကွယ်ပေးနိုင်ရန် အာဆီယံ၏ စုပေါင်းကြိုးပမ်းအားထုတ်မှု၏ မီးရှူးတန်ဆောင်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် ကျင်းပသည့် ယခုနှစ်ညီလာခံ၌ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၊ စားသုံးသူအဖွဲ့အစည်းများ၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတို့မှ တက်ရောက်သူ ၂၀၀ကျော်ကို “Empowering Consumers in Digital and Green Economy: Innovate, Protect, Sustain” ‘ဒစ်ဂျစ်တယ်ကဏ္ဍနှင့် အစိမ်းရောင်စီးပွားရေးစွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ခြင်းဆိုင်ရာ စားသုံးသူကဏ္ဍ၊ တီထွင်ခြင်း၊ ကာကွယ်ခြင်း၊ စဉ်ဆက်မပြတ်ရပ်တည်နိုင်စေရေး’ ဆောင်ပုဒ်အောက်တွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာပါဝင်ခဲ့သည်။ ” အဆိုပါအခမ်းအနားသို့ H.E. ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဂျာမန်သံအမတ် Stefan Messerer နှင့် H.E. ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီး Dominic Williams က ဒေသတွင်းစားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးမြှင့်တင်ရာတွင် နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးပြောကြားခဲ့ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလိုက်လျောညီထွေဖြစ်သော စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးစံနှုန်းများသတ်မှတ်ရာတွင် အာဆီယံ၏ အဓိကကျသောအခန်းကဏ္ဍကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ H.E. NCCP ၏ ဥက္ကဋ္ဌနှင့် စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး CHAM Nimul က “၄ကြိမ်မြောက် ACPC သည် ဆန်းသစ်တီထွင်မှု၊ ရေရှည်တည်တံ့မှုနှင့် စားသုံးသူစွမ်းဆောင်နိုင်မှုတို့ဆုံစည်းရာ၊ အထူးသဖြင့် ပေါင်းစည်းမှုကာလအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ဦးဆောင်မှုကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာနှင့် အစိမ်းရောင်စီးပွားရေး။ ကမ္ဘာကြီးသည် နည်းပညာများတိုးတက်ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ ၎င်း၏လူနေမှုဘဝပုံစံများ၊ အထူးသဖြင့် ဈေးဝယ်ခြင်း၊ ဆက်သွယ်ရေးနှင့် အရောင်းအ၀ယ်လုပ်ငန်းများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည်လည်း သိသာထင်ရှားပါသည်။ စားသုံးသူများအနေဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏လူမှုဖူလုံရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သောပြဿနာအသစ်များနှင့် ပေါ်ပေါက်လာသော ပြဿနာများကို သတိထားရန်လိုအပ်ပါသည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာဆိုင်ရာ ကတိကဝတ်ပြုထားသည့် ကမ္ဘောဒီးယားတော်ဝင်အစိုးရသည် စတုတ္ထစက်မှု တော်လှန်ရေးနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏စီးပွားရေးနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဒစ်ဂျစ်တယ်အသွင်ကူးပြောင်းမှုကိုတုံ့ပြန်ရန်အတွက် ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ပြီး ပင်တဂွန်မဟာဗျူဟာအဆင့်၁ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဆက်လက်အာရုံစိုက်လျက်ရှိပါသည်။” လေးကြိမ်မြောက် ACPC ၏ အရေးပါပုံကို H.E. Satvinder Singh မှ အာဆီယံစီးပွားရေးအသိုက်အဝန်း (AEC) အတွက် အဓိကအကြံပြုချက်များဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ကျွမ်းကျင်မှု၊ တရားမျှတသော စီးပွားရေးအလေ့အထများကိုမြှင့်တင်ရန်နှင့် ဒေသတွင်းပိုမိုပါဝင်နိုင်စေရေးတို့ပါဝင်သည်။ "အာဆီယံသည် ကမ္ဘာ့စတုတ္ထအကြီးဆုံး စီးပွားရေးနိုင်ငံဖြစ်လာရန် ချီတက်နေချိန်တွင် စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးသည် ခိုင်မာရုံသာမက ခေတ်မီစျေးကွက်၏ ရှုပ်ထွေးမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင်လည်း ရှေ့ကိုမျှော၍ ခရီးဆက်နေကြောင်း သေချာစေရမည်" ဟု H.E. Singh ကမှတ်ချက်ပြုသည်။ စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးကော်မတီ (ACCP) ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Mr. Loke Shiu Meng က စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးအစီအစဉ် (ASAPCP) 2030 ၏ မျှော်မှန်းချက်ကို အလေးပေးပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အာဆီယံတလွှား ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့် စိမ်းလန်းသောစီးပွားရေးများတွင် 4th ACPC သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်စနစ်နှင့် စိမ်းလန်းသောစီးပွားရေးစနစ်၌ ရှုပ်ထွေးသောစိန်ခေါ်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏အရေးကြီးမှုကို အလေးပေးဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ညီလာခံသည် ဒေသတွင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အားကောင်းစေရန်၊ ခိုင်မာသော ဥပဒေဘောင်များတည်ဆောက်ရန်နှင့် စားသုံးသူသက်သာချောင်ချိရေးကို ဦးစားပေးသည့် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအလေ့အကျင့်များကိုမြှင့်တင်ရန် အရှိန်အဟုန်ကို အသစ်တဖန်ချမှတ်ခဲ့ပါသည်။ အာဆီယံသည် ၎င်း၏စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးအစီအစဉ်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင် လေးကြိမ်မြောက် ACPC အစည်းအဝေး၏ရလဒ်များသည် စားသုံးသူသက်သာချောင်ချိရေးတွင် ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၏ အချက်အချာတွင်ရှိနေကြောင်း သေချာစေမည့်မူဝါဒများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို ပုံဖော်ရာတွင် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ (၄)ကြိမ်မြောက် ACPC အစည်းအဝေးကို အာဆီယံစားသုံးသူကာကွယ်ရေးကော်မတီ (ACCP) နှင့် အာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရုံးတို့ပူးပေါင်း၍ စားသုံးသူကာကွယ်ရေး၊ ယှဉ်ပြိုင်မှုနှင့် လိမ်လည်မှုများတိုက်ဖျက်ရေးဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် (CCF) က အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပါသည်။

SOURCES-ACCP

DOCA(မန္တလေး)

        အာဆီယံထုတ်ကုန်လုံခြုံစိတ်ချရမှုဆိုင်ရာနှင့် အမှတ်တံဆိပ်ဆိုင်ရာလမ်းညွှန်ချက်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအစည်းအဝေးကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၊ ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ အာဆီယံစားသုံးသူကာကွယ်ရေးကော်မတီ (ACCP) မှ ထုတ်ကုန်ဘေးကင်းရေးနှင့် စံနှုန်းများအတွက်  နယ်ပယ်နှင့်နည်းလမ်းများကို ရေးဆွဲရန် UK မှ ကုန်ပစ္စည်းလုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် စံသတ်မှတ်ချက်များရုံး(OPSS)နှင့်ပူးပေါင်းဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

       လမ်းညွှန်ချက်များသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ထုတ်ကုန်ဘေးကင်းရေးနှင့် တိကျသောတံဆိပ်ကပ်ခြင်းအတွက် ကိုးကားချက်အဖြစ် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတကာမှ အကောင်းဆုံးအလေ့အကျင့်များနှင့် ထုတ်ကုန်ဘေးကင်းရေးတံဆိပ်ကပ်ခြင်း၏ အဓိကကျသောမူဘောင်များကို ရှင်းလင်းစွာတံဆိပ်ကပ်ခြင်း၊  အန္တရာယ်အကဲဖြတ်ခြင်းနှင့် စားသုံးသူများနှင့် ထိရောက်သော ဆက်သွယ်မှု၏အရေးပါမှုကို အလေးပေးဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ Brainstorming Workshop ၏ ရှေ့ပြေးအနေဖြင့် ထုတ်ကုန်အန္တရာယ်အကဲဖြတ်ခြင်းဆိုင်ရာ စွမ်းရည်မြှင့်တင်ရေးအလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို သြဂုတ်လ ၂၈ရက်နေ့မှ ၂၉ရက်နေ့အထိကျင်းပခဲ့ပါသည်။ UK OPSS မှ ကျွမ်းကျင်သူများသည် ထုတ်ကုန်အန္တရာယ်နှင့် UK တွင်အသုံးပြုသော Product Safety Risk Assessment Methodology (PRISM) အကြောင်း အမြင်များကိုမျှဝေခဲ့သည်။

      အဆိုပါ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲနှစ်ခုသည် OPSS မှ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သည့် ASEAN - UK Economic Integration Program (EIP) 2024-2028 အောက်တွင် ပံ့ပိုးပေးထားသော အာဆီယံစားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးနည်းပညာဆိုင်ရာ အကူအညီလုပ်ငန်းများ အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အရေးပါသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။

        ASEAN - UK Economic Integration Program (EIP) 2024-2028  ကို ​​ယူကေနိုင်ငံခြား၊ ဓနသဟာယနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးရုံးမှ ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသည်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြန်ဆန်စေရေးနှင့် အသိပညာဖလှယ်ရေးကိုမြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် စားသုံးသူများကို အကာအကွယ်ပေးရေးနှင့် ဘေးကင်းသော ထုတ်ကုန်များကိုမြှင့်တင်ရန် အာဆီယံ၏ ကတိကဝတ်ကို ထပ်မံအတည်ပြုပါသည်။

SOURCES-ACCP

DOCA(မန္တလေး)

    စားသုံးသူများနှင့် စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်သူများသို့ သက်သာမှုရစေမည့် တိုးတက်မှု တစ်ရပ်အဖြစ် ပဲပုပ်ဆီဈေးနှုန်းများသည် လအလိုက် ဆက်လက်ကျဆင်းဖွယ်ရှိသည်ဟု ကျွမ်းကျင် သူများက ခန့်မှန်းလျက်ရှိကြောင်း ChemAnalyst သတင်းဝက်ဘ်ဆိုက်က ဖော်ပြပါသည်။

    အမေရိကန်နိုင်ငံ စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနလက်အောက်ရှိ အမျိုးသားစိုက်ပျိုးရေးစာရင်းအင်း ဝန်ဆောင်မှုဌာန (National Agricultural Statistics Service  ̶  NASS) မှ နောက်ဆုံးထုတ်ပြန် ခဲ့သော အစီရင်ခံစာ၌ ပဲပုပ်ဆီ အလျှံအပယ်ဖြစ်ပေါ်နိုင်မှုနှင့် ဈေးကွက်မျက်နှာသာပေးမှု အခြေ အနေများကို ဖော်ပြခဲ့အပြီးတွင် ယခုကဲ့သို့ ခန့်မှန်းချက် ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

     ၂၀၂၄-၂၅ ဈေးကွက်တင်ရောင်းဝယ်‌ရေးနှစ်အတွက် ပထမအကြိမ် သီးနှံအထွက် ပမာဏ စစ်တမ်းကောက်ယူမှုကို အခြေပြုလျက် NASS က ခန့်မှန်းထားရာတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပဲပုပ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ သိသာစွာတိုးတက်လာခဲ့ကြောင်း၊ သီးနှံရိတ်သိမ်းနိုင်မည့် စိုက်ပျိုးဧရိယာ အား ဧကပေါင်း ၈၆ ဒသမ ၃ သန်းသို့ တိုးမြှင့်မှုနှင့်အတူ ပဲပုပ်စေ့အထွက်နှုန်းသည်လည်း ယခင်လ ခန့်မှန်းချက်ထက် ၁ ဒသမ ၂ ဘူရှယ် ပိုမိုပြီး တစ်ဧကလျှင် ၅၃ ဒသမ ၂ ဘူရှယ်နှုန်း ထွက်ရှိလျက် စုစုပေါင်း ပဲပုပ်စေ့ထုတ်လုပ်မှု ဘူရှယ်ပေါင်း ၄ ဒသမ ၆ ဘီလီယံ (တန်ချိန် ၁၂၅ ဒသမ ၁၉၃၆ သန်း) ခန့် ထွက်ရှိနိုင်ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်ရာ ယခင်အကြိမ်ခန့်မှန်းထားသည်ထက် ပဲပုပ်စေ့ ဘူရှယ် ၁၅၄ သန်းခန့် ပိုမိုလာကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

     ဈေးကွက်လေ့လာဆန်းစစ်သူများစွာက ပဲပုပ်ဆီဈေးနှုန်းများ အကျဘက်သို့ ဦးတည်နေမှု သည် လပေါင်းများစွာတိုင် ဖြစ်ပေါ်နေနိုင်သည်ဟု ပြောဆိုလျက်ရှိကြသည်။ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်မှု စရိတ်စကနှုန်းထားများ တည်ငြိမ်နေမှုနှင့်အတူ ရောင်းလိုအားအပိုင်း၌ မြင့်တက်လာမှုက ဈေးနှုန်း များ ကျဆင်းစေရန် အထောက်အကူပြုလျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ပထဝီနိုင်ငံရေး အနှောင့်အယှက် များ သို့မဟုတ် မမျှော်မှန်းနိုင်သော ရာသီဥတုဖြစ်စဉ်များ မရှိသဖြင့် ရှေ့လာမည့် လများတွင် ပဲပုပ် ဆီဈေးနှုန်းများသည် တဖြည်းဖြည်းချင်း ကျဆင်းလာမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။

ကမ္ဘာ့ဆီထွက်သီးနှံ ဈေးကွက်အခြေအနေကလည်း ယခုကဲ့သို့ အရောင်းအဝယ်အေးမည့် အလားအလာကို အထောက်အပံ့ပြုလျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၄-၂၅ ဈေးကွက်ရာသီနှစ်၌ ကမ္ဘာ့ဆီထွက် သီးနှံ ထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် ၆၉၀ ဒသမ ၅ သန်းခန့်ရှိနိုင်သည်ဟု အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားရာ ယခင်လခန့်မှန်းချက်ထက် တန်ချိန် ၄ ဒသမ ၅ သန်း ပိုမိုလာခြင်းဖြစ်သည်။ နေကြာစေ့နှင့် ဝါစေ့ ကဲ့သို့ အခြားသော ဆီထွက်သီးနှံများ အထွက်လျော့ကျမှုရှိ‌သော်လည်း ပဲပုပ်စေ့နှင့် ဆီမုန်ညင်းစေ့ တို့ ထုတ်လုပ်မှုမှာ ပိုမိုမြင့်မားလျက်ရှိသဖြင့် ပဲပုပ်ဆီဈေးနှုန်းများကျဆင်းမှုကို တွန်းအားပေးလျက် ရှိသည်။

     နေကြာဆီကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းခြင်းက ကမ္ဘာ့စားသုံးဆီ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်မှုတွင် တန်ချိန် သုည ဒသမ ၉ သန်းခန့် လျော့ကျစေသော်လည်း ဆီမုန်ညင်းစေ့နှင့် ပဲပုပ်စေ့များ ကြိတ်ခွဲမှု တိုးတက်လာခြင်းက ကျားကန်ပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ အသားတင်ရလဒ်အားဖြင့် ပဲပုပ်ဆီအပါအဝင် ကမ္ဘာ့ဆီထွက်သီးနှံ လက်ကျန်ပမာဏသည် မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး လက်ရှိကာလတွင် တန်ချိန်ပေါင်း ၁၅၀ ဒသမ ၆ သန်းအထိ ရောက်ရှိလာသည်ဟု ခန့်မှန်းရကြောင်း၊ ပဲပုပ်စေ့နှင့် ဆီမုန်ညင်းစေ့များ တင်ပို့မှု တိုးတက်လာခြင်းနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့ဆီထွက်သီးနှံ တင်ပို့မှုသည် ၂၀၂၄-၂၅ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၂၀၇ ဒသမ ၆ သန်းအထိ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ရောင်းလိုအားပိုလျှံမြင့်မားမှုက ပဲပုပ်ဆီ အပါအဝင် စားသုံးဆီဈေးနှုန်းများကျဆင်းရန် ဖိအားပေးလျက်ရှိကြောင်း ChemAnalyst က ဖော်ပြထားသည်။

     သို့ရာတွင် စားသုံးဆီဈေးကွက် လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများက လက်လီဈေးနှုန်းများအပေါ် အပြည့်အဝ သက်ရောက်မှုဖြစ်ပေါ်လာမည့် အခြေအနေမှာ အချိန်အတန်အသင့် ကြာမြင့်မှုရှိမည် ဟု သတိပေးပြောကြားထားသည်။ လယ်ယာထွက်ကုန်ဈေးကွက် အထူးပြုလေ့လာဆန်းစစ်သူ စီးပွားရေးပညာရှင် John Smith က ၎င်းတို့အနေဖြင့် လက်ကားဈေးနှုန်းများ တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာမည်ဟု ရှုမြင်လျက်ရှိသော်လည်း အဆိုပါပြောင်းလဲမှုများမှ စားသုံးသူများက ပေးချေရ သည့် ဈေးနှုန်းများအပေါ် အပြည့်အဝ ထင်ဟပ်မှုရှိရန်မှာ ရံဖန်ရံခါ၌ လပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်လေ့ ရှိကြောင်း၊ လက်ရှိ အရောင်းစာချုပ်များချုပ်ဆိုမှု၊ ကုန်လက်ကျန် သိုလှောင်ထားရှိမှု အခြေအနေ နှင့် အခြားသွင်းအားစုကုန်ကျစရိတ်များ ကဲ့သို့သော အချက်များသည် ထိုသို့ဈေးနှုန်းများ လျော့ကျ ခြင်းကို နောက်ဆုံးစားသုံးသူအဆင့်ထိ ရောက်ရှိစေရာ၌ သက်ရောက်မှုအတိုင်းအတာနှင့် မြန်ဆန် မှုတို့ကို အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

     ယခုကဲ့သို့ ရောင်းလိုအားအသစ်များနှင့် ဈေးနှုန်းပတ်ဝန်းကျင်တို့ကို ဈေးကွက်က ချိန်ညှိ ပေးလျက်ရှိရာ ပဲပုပ်ဆီ တန်ဖိုးကွင်းဆက်တစ်လျှောက် ပါဝင်လုပ်ကိုင်နေကြသူများသည် ၎င်းဖြစ် ပေါ်တိုးတက်မှု အခြေအနေများကို စောင့်ကြည့်ကြပ်မတ်မှုများ လုပ်ဆောင်ကြလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိကာလ၌ ပဲပုပ်ဆီဈေးနှုန်းများသည် အချိန်ကာလတစ်ရပ်အထိ လျော့နည်းသက်သာမှုရှိနေ မည်ဟု ဈေးကွက်အလားအလာခန့်မှန်းချက်က ဖော်ပြလျက်ရှိပြီး လယ်ယာထွက်ကုန်ဈေးကွက်အတွင်း အရေးပါသည့် ပဲပုပ်ဆီဈေးကွက် တည်ငြိမ်မှုရှိလာမည့် အလားအလာကို ဆောင်ကြဉ်းပေး လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: ChemAnalyst.com, 13 Sept 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

     အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သော တောင်သူများအား အထောက်အပံ့ ပြုသည့် လုပ်ဆောင်မှုအဖြစ် စားအုန်းဆီနှင့် အခြားသောစားသုံးဆီများ တင်သွင်းမှုအပေါ် စည်း ကြပ်သည့် အခွန်ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့် ကောက်ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း အစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့၌ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

     စားအုန်းဆီကြမ်း၊ ပဲပုပ်ဆီကြမ်းနှင့် နေကြာဆီကြမ်းတို့ တင်သွင်းမှုအပေါ် စည်းကြပ်သော အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းထားများကို သုညရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့လည်းကောင်း၊ အဆိုပါ ဆီအမျိုးအစားများ၏ ပြုပြင်သန့်စင်ပြီးဆီချောများ တင်သွင်းမှုအပေါ် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း များကို ၁၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့လည်းကောင်း အိန္ဒိယအစိုးရက တိုးမြှင့် ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

     အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အခွန်စည်းကြပ်မှုစနစ်အရ စားသုံးဆီများ တင်သွင်းခြင်းအတွက် အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းထားအပြင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး အခြေခံအဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ထပ်ဆောင်းအခွန်နှင့် လူမှုဖူလုံရေး အပိုထပ်ဆောင်းကြေးတို့ကိုလည်း ကောက်ခံလျက်ရှိရာ စားသုံးဆီကြမ်းများ တင်သွင်းမှုအပေါ် စုစုပေါင်းအခွန်အခသည် ၅ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာမှ ၂၇ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့လည်းကောင်း၊ ပြုပြင်သန့်စင်ပြီး စားသုံးဆီချောများ တင်သွင်းမှုအပေါ် စုစု ပေါင်းအခွန်အခသည် ၁၃ ဒသမ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာမှ ၃၅ ဒသမ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ လည်းကောင်း မြင့်တက်လာမည်ဖြစ်သည်။

    ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးသော ဒေသခံတောင်သူလယ်သမားများအတွက် ဝင်ငွေတိုးတက်စေမည့် ဈေးနှုန်းများ ဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် စားသုံးဆီများတင်သွင်းမှုအပေါ် အခွန်နှုန်းထား တိုးမြှင့်ပေးရန် အိန္ဒိယကုန်သည်များ အသင်းအဖွဲ့တစ်ခုက ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ မဟာရတ္ထရ၊ ကာနာတကာနှင့် မဒ္ဒရာပရာဒေ့ရှ် တို့ကဲ့သို့သော ပဲပုပ်စိုက်ပျိုးသည့် ပြည်နယ်များတွင် တောင်သူများအနေဖြင့် ဖိအားများနှင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသဖြင့် အစောပိုင်းကာလ၌ ဗဟိုအစိုးရသည် ပဲပုပ်စေ့ အခြေခံ ရည်ညွှန်းဈေးနှုန်း ၁ ကွင်တယ် (၁၀၀ ကီလိုဂရမ်)လျှင် ရူပီးငွေ ၄၈၉၂ နှုန်းဖြင့် ဝယ်ယူရေးလုပ်ဆောင်ရန် အတည်ပြုခဲ့သည်။ အစီရင်ခံတင်ပြချက်များအရ ဩဂုတ်လတွင် ပဲပုပ်စေ့ လက်ကားဈေးနှုန်းများမှာ ရူပီးငွေ ၃၂၀၀ မှ ၃၇၀၀ အတွင်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

      ကမ္ဘာ့စားသုံးဆီသုံးစွဲမှု ဒုတိယအများဆုံးနှင့် ထိပ်တန်းတင်သွင်းသူဖြစ်သော အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ လိုအပ်ချက်၏ ၄၀ မှ ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုဖြင့် ဖြည့်ဆည်းခြင်းနှင့်အတူ ၂၀၂၂-၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ် (ဧပြီ-မတ်)အတွင်း စားသုံးဆီတန်ချိန်ပေါင်း ၁၆ ဒသမ ၅ သန်းကို တင်သွင်းခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယ၏ စားသုံးဆီသုံးစွဲမှုမှာ တန်ချိန် ၂၇ ဒသမ ၂ သန်းခန့်ရှိပြီး ၎င်းပမာဏအနက် စားအုန်းဆီသည် ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းပါဝင်ခဲ့သည်။

    အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံထံမှ ၎င်း၏စားအုန်းဆီတင်ပို့မှု စုစု ပေါင်းပမာဏ၌ ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းရှိသော စားအုန်းဆီတန်ချိန် ၂ ဒသမ ၈၃ သန်းကို ဝယ်ယူတင်သွင်းခဲ့သည်။ အိန္ဒိယသို့ စားအုန်းဆီပေးသွင်းသော အခြားနိုင်ငံများမှာ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ထိုင်းတို့ဖြစ်ပြီး ပဲပုပ်ဆီနှင့် နေကြာဆီများကိုမူ အာဂျင်တီးနား၊ ဘရာဇီး၊ ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းတို့ထံမှ တင်သွင်း လျက်ရှိသည်။  

      စားအုန်းဆီလုပ်ငန်းနယ်ပယ်မှ အချက်အလက်များအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ယခုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း စားအုန်းဆီကြမ်း ၃၀၅၁၂၂ တန်နှင့် အရောင်ချွတ် အနံ့သတ် ပြုပြင်သန့်စင်ပြီးသော စားအုန်းဆီချော ၁၄၈၀၀ တန်တို့ကို မလေးရှားနိုင်ငံထံမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းခဲ့ကြောင်း၊ အိန္ဒိယ၏ ဩဂုတ်လ စားသုံးဆီတင်သွင်းမှု တန်ချိန်ပေါင်း ၁ ဒသမ ၅၃ သန်းတွင် စားအုန်းဆီသည် ၅၂ ရာခိုင် နှုန်း ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း မလေးရှား The Edge သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

Source: The Edge Malaysia, 14 Sept 2024(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)