ပြည်ပကုန်သွယ်မှုသတင်းများ

    သြစတြေးလျနိုင်ငံ ဆစ်ဒနီမြို့၌ ကျင်းပခဲ့သော အဓိကစားနပ်ရိက္ခာ ကုန်စည်ပြပွဲတစ်ခုဖြစ် သည့် Fine Food Australia 2025 တွင် ထိုင်းနိုင်ငံပြခန်း၌ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး စည်းရုံးလှုံ့ဆော် မှုကို အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်းဆန်ကို သြစတြေးလျတွင် လူကြိုက်များမှု သိသာထင်ရှားစွာ မြင့်တက်လာသည်ဟု ထိုင်းပြည်ပကုန်သွယ်မှုဌာန (DTF) က ထုတ်ဖော်ပြော ကြားခဲ့သည်။

    စက်တင်ဘာ ၈ ရက်မှ ၁၁ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပသည့် အဆိုပါကုန်စည်ပြပွဲ၌ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြခန်းသို့ လာရောက်ကြည့်ရှုသူ ၂၀၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ရာ ထိုင်းဆန်အပေါ် သြစတြေးလျ၏ ဝယ်လိုအား ခိုင်မာမှုရှိသည်ကို ဖော်ပြလျက်ရှိသည်။ DFT ဌာန၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Arada Fuangthong က ၎င်းတို့ဌာန အနေဖြင့် ထိုင်းဟွန်မာလီဆန်ကို ထူးခြားသောအရသာ၊ နူးညံ့မှုနှင့် ရနံ့တို့နှင့်အတူ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ အရည်အသွေးမြင့် ထုတ်ကုန်အဖြစ် ဈေးကွက်မြှင့်နိုင်ရန် ရည်မှန်းချက် ချမှတ် ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

    အဆိုပါ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး ပြပွဲသည် ထိုင်းဟွန်မာလီဆန်၏  တရားဝင် အသိအမှတ်ပြု အမှတ်တံဆိပ်ကို သတိပြုသိမြင်နားလည်မှု မြှင့်တင်နိုင်ရန်လည်း ရည်ရွယ်ထားသည်။ “ဆန်ဟု ဆိုလျှင် ထိုင်းဆန်ကိုရွေးချယ်ပါ (Think Rice, Think Thailand)” ဟူသော ဆောင်ပုဒ်ဖြင့် ပရီမီယံ အဆင့်အတန်းရှိသော ထိုင်းဆန်၏ပုံရိပ်ကို အားဖြည့်မှုနှင့်အတူ  ပြပွဲသို့ လာရောက်ကြည့်ရှုသူများ အား ထိုင်းဆန်၏ အရည်အသွေးနှင့် အမျိုးအစားများကို ပိုမိုသိရှိနားလည်ရေး အသိပညာပေးမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

    အဆိုပါပြပွဲတွင် ဆန်လုံးညို၊ ဆန်ဖြူ၊ ကောက်ညှင်းဆန်၊ ငချိတ်ဆန် (Riceberry) နှင့် RD43 ဆန်ဖြူတို့ အပါအဝင် ထိုင်းဆန်မျိုးစုံကို ပြသခဲ့သည်။  Riceberry နှင့် RD43 ဆန်တို့သည် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ပါဝင်မှု အညွှန်းကိန်း (Glycemic Index) အလယ်အလတ်မှ နိမ့်ကျသည့် အဆင့် ရှိသောကြောင့် ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်သည့် စားသုံးသူများအကြား ရေပန်းစားလျက်ရှိသည်။

    DFT ဌာနအနေဖြင့် သြစတြေးလျ၊ တရုတ်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဖီဂျီ၊ ဥရောပနှင့် အာဆီယံ အပါအဝင် နိုင်ငံအသီးသီးမှ အဆိုပါပြပွဲသို့ တက်ရောက်လာကြသူများထံမှ   မမျှော်လင့်ထားသော အပြုသဘောဆောင်သည့် တုံ့ပြန်မှုကို ရရှိခဲ့ကြောင်း၊ ပြည်တွင်းစူပါမားကက်များနှင့် အာရှအစား အစာ လက်လီရောင်းချသည့် ဆိုင်များ၌ ဝယ်ယူရရှိနိုင်မှုနှင့်အတူ ထိုင်းဟွန်မာလီဆန်၏ အရည် အသွေးကို ဩစတေးလျ စားသုံးသူများက အခိုင်အမာယုံကြည်မှုရှိကြောင်း၊ DFT သည် အထူးထုတ် ဆန်များနှင့် အသင့်စားသုံးနိုင်သည့်ထုတ်ကုန်များမှာ စျေးကွက်တိုးတက်မှု အလားအလာရှိသည် ကို ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

     သြစတြေးလျနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ် ဆန်တန်ချိန် ၂၀၀,၀၀၀ ထက်မနည်း တင်သွင်းလျက်ရှိပြီး ၎င်းပမာဏအနက် ထိုင်းဆန်သည် ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး ထိပ်ဆုံးနေရာတွင် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ ယမန်နှစ်တွင် သြစတြေးလျ၏ ထိုင်းဆန်တင်သွင်းမှုသည် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ၉၆၁၈၂ တန် ရှိခဲ့သည်။ ယခုနှစ် ပထမနှစ်ဝက်တွင် သွင်းကုန်ပမာဏနှင့် တန်ဖိုးအနည်းငယ် ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း ထိုင်းဆန်တစ်တန်လျှင် ပျမ်းမျှဈေးနှုန်းမှာ ယခင်နှစ်က ၈၇၂ အမေရိကန် ဒေါ်လာရရှိခဲ့ရာမှ ယခု ၉၃၈ ဒေါ်လာအထိ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

    ဆစ်ဒနီမြို့ ကျင်းပသည့်ကုန်စည်ပြပွဲတွင် အပြုသဘောဆောင်သော ကြိုဆိုမှုသည် ထိုင်း ပရီမီယံနှင့် အထူးဆန်များအတွက် သြစတြေးလျသည် ခိုင်မာသောစျေးကွက်ဖြစ်ကြောင်း DFT က ယုံကြည်လျက်ရှိသည်။ အဆိုပါ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး လှုပ်ရှားမှုသည် အနာဂတ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဈေးကွက်ဝေစုကို တိုးမြင့်လာစေရန်အတွက် အထောက်အကူဖြစ်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြောင်း သိရပါသည်။

Source: The Nation Thailand, 19 Sept 2025

(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

     ကမ္ဘာ့စားသုံးဆီဈေးကွက်ခိုင်မာမှုနှင့် ရောင်းလိုအားအပိုင်း မရေရာမှုများရှိနေခြင်း တို့အရ မလေးရှား  စားအုန်းဆီကြမ်း (CPO) စျေးနှုန်းသည် မကြာမီကာလအတွင်း တစ်တန်လျှင် ရင်းဂစ် ၄၂၀၀ နှင့် ရင်းဂစ် ၄၅၀၀ ကြားနှုန်းထားဖြင့် အရောင်းအ၀ယ်ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု မလေးရှား စားအုန်းဆီကောင်စီ (MPOC) ၏ ပြောကြားချက်အရ သိရကြောင်း The Edge Malaysia သတင်း ဌာနက စက်တင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြထားသည်။

     အဓိကအားဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားမှ စားအုန်းဆီကိုလည်းကောင်း၊ အမေရိကန်နှင့် ဘရာဇီးတို့မှ ပဲပုပ်ဆီကိုလည်းကောင်း ဇီဝဒီဇယ်ထုတ်လုပ်မည့်မူဝါဒများ အသီးသီးချမှတ်လုပ်ကိုင်ခြင်းကြောင့် တင်ပို့ရန်အတွက် စားသုံးဆီများ ပေးသွင်းနိုင်မှုမှာ မသေချာမရေရာမှုများ ရှိနေချိန်၌ စားအုန်းဆီ ဈေးနှုန်းအတက်ဘက်သို့ ဖြစ်ပေါ်နိုင်မှုမှာ အဓိကဈေးကွက်များမှ ဝယ်လိုအားနည်းပါးခြင်းကြောင့် ကန့်သတ်ချက်ရှိနေသည်။

     ထို့အပြင် ရေနံစိမ်းစျေးနှုန်းများသည် တစ်စည်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀ (၂၅၂.၃၆ ရင်းဂစ်) ဝန်းကျင်တွင် တည်ငြိမ်လျက်ရှိနေခဲ့ပြီး တန်ဖိုးမြင့်တက်မည့် အရိပ်အခြေရှိနေသဖြင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီများ ဈေးနှုန်းခိုင်မာမှုကို ထပ်လောင်းပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိကြောင်း စက်တင်ဘာ လ ၂၂ ရက်(တနင်္လာနေ့)တွင် MPOC က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

     မလေးရှား၏ စားအုန်းဆီ သိုလှောင်မှုလက်ကျန်မှာ ဩဂုတ်လတွင် တန်ချိန် ၂.၂၀ သန်း အထိ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ထုတ်လုပ်မှုအနေဖြင့် တန်ချိန် ၄၃၀၀၀ ပိုမိုတိုးတက်လျက် တန်ချိန် ၁.၈၅ သန်းအထိ ရှိလာသော်လည်း တင်ပို့မှုအနေဖြင့် တန်ချိန် ၁.၃၂ သန်းသာရှိခဲ့သည့်အတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ နောက်ပိုင်း၌ အမြင့်ဆုံးလက်ကျန်ပမာဏသို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ စားအုန်းဆီလက်ကျန် များပြားမှုရှိသော်လည်း ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီဈေးကွက်၌ ရောင်းလိုအား တင်းကျပ်မှု ကျယ်ပြန့်စွာဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိရာ စျေးနှုန်းများ ဆက်လက်ခိုင်မာနေပြီး စားအုန်းဆီ ကဏ္ဍမှ ဝင်ငွေသည် တတိယသုံးလပတ်တွင် ၁၀.၉ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်မှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။

     ရှေ့အနာဂတ်ကို မျှော်ကြည့်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ ဝယ်လိုအားသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၌ ထုတ်လုပ်မှုထက်သာလွန်မည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး အဓိကစျေးကွက်များတွင် ချမှတ်ထားသည့် ဇီဝဒီဇယ်ထုတ်လုပ်မှု မူဝါဒများက တင်ပို့နိုင်မှုကို ပိုမိုကန့်သတ်နိုင်သည်ဟု MPOC ကထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

     စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်မှုသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ရာသီအလိုက် ကျဆင်းလာမည် ဖြစ်ပြီး  ယင်းအခြေအနေက ကုန်လက်ကျန်များပြားမှုဖိအားကို သက်သာစေလျက် ဈေးနှုန်းများ ကောင်းမွန်မှုကိုပါ ပံ့ပိုးပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဇီဝဒီဇယ်၌ စားအုန်းဆီ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ရောနှောအသုံးပြုမည့် အစီအစဉ်ကို အစိုးရက တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ပါက အင်ဒိုနီးရှား၏ တင်ပို့နိုင်မည့် စားအုန်းဆီပမာဏသည် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အရေအတွက်အောက်သို့ ကျဆင်းသွား နိုင်သည်။ အဆိုပါအချက်များသည် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီဈေးနှုန်းများကို ၂၀၂၅ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်း အထိ ဆက်လက်ထိန်းထားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု MPOC ကဆိုသည်။

     အမေရိကန်နှင့် အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံတို့ရှိ လယ်သမားများသည် အမြတ်အစွန်း ပိုမိုရရှိသော သီးနှံများကို ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးသောကြောင့် ကမ္ဘာ့ပဲပုပ်ထုတ်လုပ်မှုသည် ၂၀၂၄-၂၅ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၂၇ သန်းထိ တိုးတက်ထုတ်လုပ်ခဲ့ရာမှ ၂၀၂၅-၂၆ ခုနှစ်၌ တန်ချိန် ၂.၅ သန်းခန့် သိသာစွာ လျော့နည်းနိုင်ပြီး ထုတ်လုပ်မှု နှေးကွေးသွားဖွယ်ရှိသည်။

    ချီကာဂို ကုန်သွယ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ (CBOT) တွင် လက်ရှိ ပဲပုပ်စေ့ဈေးနှုန်းသည် အမေရိကန် ၏ ပဲပုပ်စေ့ ၁ ဘူရှယ် (ပေါင် ၆၀) ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ် ၁၁.၀၃ အမေရိကန်ဒေါ်လာ အောက် သို့ လျော့နည်းလျက် ၁ ဘူရှယ်လျှင် ၁၀.၄၀ အမေရိကန်ဒေါ်လာနှုန်းရှိနေကြောင်း အမေရိကန် ပဲပုပ်အသင်း၏ အချက်အလက်များကို ကိုးကားလျက် MPOC က မှတ်ချက်ပြုပြောကြားသည်။

    ၂၀၂၆ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ပဲပုပ်ထုတ်လုပ်မှုသည် စားသုံးမှုထက် ပိုလျှံနေဦးမည်ဖြစ်သော်လည်း ကုန်လက်ကျန်ပမာဏ စုပုံလာမှုသည် လွန်ခဲ့သည့်သုံးနှစ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက သိသိသာသာ နှေးကွေးမည်ဟု မျှော်လင့်ရပြီး ပဲပုပ်စျေးနှုန်းများကျဆင်းသွားစေနိုင်သည့်ဖိအားများကို လျှော့ချ နိုင်သည်ဟု MPOC က ဆိုသည်။

     စားသုံးဆီ အဓိကတင်သွင်းသောနိုင်ငံများတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ သိုလှောင်မှုမှာလည်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီသိုလှောင်မှုမှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလတွင် တန်ချိန် ၁.၃၃ သန်းသာရှိခဲ့ရာ သြဂုတ်လတွင် တန်ချိန် ၁.၈၆ သန်းသို့ရောက်ရှိပြီး ၄၁ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီသိုလှောင်မှုမှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလမှ စတင်၍ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး သြဂုတ်လတွင် တန်ချိန် ၂.၄ သန်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့ရာ ယခင်နှစ်ထက် ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းပိုမိုခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏စားအုန်းဆီသိုလှောင်မှုမှာလည်း စက်တင် ဘာလလယ်အထိ တန်ချိန် ၆၄၆,၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး တင်သွင်းရန် မလိုအပ်ပဲ ၃ လစာ ရောင်းလိုအားနှင့် ညီမျှကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။ 

Source: The Edge Malaysia, 22^th Sept 2025 (လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

   အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံဝယ်ယူတင်သွင်းမှုမှာ ယခင်နှစ်၌ စံချိန်တင်မြင့်မားခဲ့သော်လည်း မကြာသေးမီ လများအတွင်း ဝယ်လိုအားနည်းပါးမှုနှင့် ဈေးနှုန်းများကျဆင်းမှုတို့အရ တင်သွင်းမှု နှေးကွေးလျော့နည်းလာခဲ့ကြောင်း Hindu Business Line သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါသည်။

    အိန္ဒိယ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်းများအရ ယခုနှစ် ဧပြီလမှ ဩဂုတ်လ အတွင်း ပဲမျိုးစုံတင်သွင်းမှုတန်ဖိုးသည် ဒေါ်လာ ၈၄၁.၁၁ သန်းရှိပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူ၌ တင်သွင်း ခဲ့မှုတန်ဖိုး ဒေါ်လာ ၁.၇၆၂ ဘီလီယံနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅၂ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း သိရှိရ သည်။ ယခင်နှစ် ဩဂုတ်လ၌ ဒေါ်လာသန်း ၃၂၀ တန်ဖိုးရှိသော ပဲမျိုးစုံ တင်သွင်းခဲ့မှုနှင့် နှိုင်းယှဉ် ပါက ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် တင်သွင်းမှုတန်ဖိုး ဒေါ်လာ ၁၁၄.၈၇ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျော့နည်းလျက်ရှိသည်။

    ယခုနှစ် ဧပြီလမှ ဇူလိုင်လအထိ အိန္ဒိယ၏ ပဲမျိုးစုံတင်သွင်းမှုတွင် ပဲစင်းငုံမှအပ ကျန်ပဲများ အားလုံး တင်သွင်းမှုလျော့ကျခဲ့သည်။ အဆိုပါကာလအတွင်း မတ်ပဲတင်သွင်းမှုသည် တန်ချိန် ၂.၃၀ သိန်းရှိပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူ၌ တင်သွင်းခဲ့သော တန်ချိန် ၂.၅၆ သိန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၀ ရာခိုင် နှုန်း ကျဆင်းခဲ့သည်။ စားတော်ပဲဝါ တင်သွင်းမှုမှာလည်း တန်ချိန် ၂.၇၃ သိန်းသာရှိပြီး ယခင်နှစ် အလားတူကာလ တင်သွင်းခဲ့မှု တန်ချိန် ၉.၃၂ သိန်းအပေါ် ၇၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျော့နည်းခဲ့သည်။

    ဧပြီလမှ ဇူလိုင်လအထိ ကာလအတွင်း ကုလားပဲတင်သွင်းမှုမှာ ၂၇၈၀၂ တန်သာရှိပြီး ၅၂ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းကြောင်း၊ ပဲနီလေး တင်သွင်းမှုမှာလည်း တန်ချိန် ၁.၇၆ သိန်းဖြင့် ၃၇ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျကြောင်း၊ သို့သော် ပဲစင်းငုံတင်သွင်းမှုမှာ ၆ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်ပြီး တန်ချိန် ၂.၉၂ သိန်း ရှိ ကြောင်း သိရှိရသည်။

    ပဲမျိုးစုံ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်သည့် Igrain India ကုမ္ပဏီမှ လုပ်ငန်းရှင် Rahul Chauhan က ၎င်းတို့အနေဖြင့် ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ်၌ ပဲမျိုးစုံကို စံချိန်တင် တင်သွင်းခဲ့ကြောင်း၊ ဝယ်လိုအား လျော့နည်းလာချိန်တွင် ပဲမျိုးစုံဝယ်ယူရရှိလွယ်မှုမှာ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုနှင့်အတူ တိုးတက်လာ ခဲ့ကြောင်း၊ ရလဒ်အားဖြင့် ပြည်ပမှတင်သွင်းမှုမှာ နှေးကွေးကျဆင်းလာခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် ပဲမျိုးစုံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံများ၌ ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းမှုအရ အိန္ဒိယ ဆိပ်ကမ်းအရောက် တန်ဖိုးသည်လည်း လျော့ကျလျက်ရှိကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

    ယခုနှစ် မိုးသီးနှံရာသီ၌ အိန္ဒိယ၏ ပဲမျိုးစုံ စိုက်ပျိုးမှုအခြေအနေမှာ စက်တင်ဘာ ၁၂ ရက် နေ့အထိ ဧရိယာ ဟက်တာပေါင်း ၁၁၈ သိန်း စိုက်ပျိုးထားရှိပြီး ယခင်နှစ်ကာလတူ၌ စိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့ သည့် ဟက်တာ ၁၁၇.၂၅ သိန်းထက် အနည်းငယ်ကျော်လွန်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ဩဂုတ်လ နှင့် စက်တင်ဘာလများအတွင်း မိုးလွန်ကဲစွာ ရွာသွန်းမှုများကြောင့် ပဲတီစိမ်းနှင့် မတ်ပဲတို့ကဲ့သို့ သော ပဲမျိုးများမှာ အထွက်ထိခိုက်ဖွယ်ရှိနေကြောင်း သိရှိရသည်။

Source: The Hindu Business Line, 19 Sept 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

      ထိုင်းနိုင်ငံသည် PM2.5 အမှုန်အမွှားအဆင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လေထုညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ ချရန်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့်လျော်ညီသော ကုန်သွယ်ရေးစံသတ်မှတ်ချက်အသစ် ချမှတ်ရန် ရည်ရွယ်၍ စိုက်ခင်းတွင် သီးနှံကြွင်းကျန်များကို မီးရှို့သော နေရာများမှ တင်သွင်းသည့် ပြောင်းကို တားမြစ်သွားမည်ဟု သိရသည်။

       ထိုင်းနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ် ပြည်တွင်း၌ ပြောင်းတန်ချိန် ၄ သန်းမှ ၅ သန်းအထိ ထုတ်လုပ် သော်လည်း တိရစ္ဆာန်အစာထုတ်လုပ်မှုအတွက် လိုအပ်ချက်မှာ တန်ချိန် ၉ သန်းခန့်ရှိကြောင်း၊ နှစ်စဉ် ပြည်ပမှ ပြောင်းတန်ချိန် ၂ သန်းခန့် တင်သွင်းရန် လိုအပ်ပြီး ၎င်းအနက် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ကို မြန်မာနိုင်ငံမှလည်းကောင်း၊ ကျန်ရာခိုင်နှုန်းများကို လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံများမှ လည်း ကောင်း တင်သွင်းလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

      နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Duangarthit Nidhi-u-tai က ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ပြောင်းတင်သွင်းသူများအနေဖြင့် ၎င်းတို့ဌာနတွင် နှစ်စဉ်မှတ်ပုံတင်ကြရမည်ဖြစ်ပြီး တင်သွင်းသည့် ပြောင်းများ၏ အရင်းအမြစ်သည် လယ်ယာ လုပ်ငန်း အကြွင်းအကျန်များအား မီးရှို့မှုမပြုသော  တောင်ယာစိုက်ခင်းများမှဖြစ်ကြောင်း အတည် ပြု သက်သေခံချက် တင်ပြရမည်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

      ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှစတင်၍ လေထုသန့်ရှင်းမှုဥပဒေကြမ်းနှင့် ဆက်စပ်ဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းပြီးစီးချိန်အထိ ကြားကာလအတွင်း ပြောင်းတင်သွင်းသူများ အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ကုန်စည် များအတွက် မိမိကိုယ်တိုင်အတည်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် တင်ပို့သည့်နိုင်ငံမှ အစိုးရအဖွဲ့အစည်း သို့မဟုတ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အသိအမှတ်ပြုအဖွဲ့အစည်းများ၏ သက်သေခံလက်မှတ် ပြသခြင်း ဖြင့် လုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိမည် ဖြစ်သည်။

     ပြောင်းတင်သွင်းသူများသည် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များနှင့် ပြောင်း စိုက်ပျိုးသည့် တောင်ယာများ၏ ပထဝီဝင်တည်နေရာ အသေးစိတ်ပါဝင်သော မှတ်တမ်းများကို ထိန်းသိမ်းထားရမည်ဖြစ်ပြီး ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် မူလအရင်းအမြစ်အထိ စနစ်တကျ ခြေရာ ကောက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

      လေထုသန့်ရှင်းမှုဥပဒေ (မူကြမ်း) စတင်အာဏာသက်ရောက်ပါက ပိုမိုတင်းကျပ်သည့် စံချိန်စံညွှန်းများဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဖြစ်သည်။ အနာဂတ်ကာလ ပြောင်းတင်သွင်း မှုများတွင် တင်ပို့သည့်နိုင်ငံမှ အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ရအဖွဲ့အစည်း၏ သက်သေခံချက်နှင့်အတူ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သော မြေနေရာများ၏ မြေပုံများကို ပူးတွဲပြသရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

      အဆိုပါဥပဒေအသစ်ကို ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် စတင်အာဏာသက်ရောက် နိုင်ရေး စီစဉ်ဆောင်ရွက်မှုနှင့်အတူ အစိုးရအဖွဲ့သစ်ထံ အတည်ပြုချက်ရယူနိုင်ရေး တင်ပြသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Mr. Duangarthit က ဖော်ပြခဲ့သည်။

Source: Bangkok Post, 23 Sept 2025(လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် အဓိကသွင်းကုန်များ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့)

   တောင်ကိုရီးယား၏ Jeonbuk Agricultural Cooperative နှင့် Jeonju Horticultural Cooperative တို့သည် ဗီယက်နမ်သို့ ၂၀၂၅ ရာသီသစ်တော်သီး ပထမအသုတ်တင်ပို့သည့် အခမ်း အနားကို စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့ကကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ပမာဏ ၁၆.၂ တန်နှင့် တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၃၀၀၀ ရှိသည့် ပထမအသုတ်တင်ပို့မှုကို ဟိုချီမင်းမြို့တော်နှင့် ဟနွိင်း အစ ရှိသည့် ဗီယက်နမ်၏ အဓိကမြို့တော်များတွင် ဖြန့်ဖြူးမည်ဟု သိရပါသည်။ အေးမြသော ရာသီ ဥတုနှင့် မြင့်မားသောအရပ်ရှိသည့် Lai Chau ၊Lao Cai ၊ Ha Giang နှင့် Cao Bang ကဲ့သို့သော မြောက်ပိုင်းရှိ တောင်တန်းထူထပ်သောပြည်နယ်များတွင် အနည်းငယ်စိုက်ပျိုးနိုင်သော်လည်း ဗီယက်နမ်၏ရာသီဥတုသည် သစ်တော်သီးစိုက်ပျိုးရန် ယေဘူရအားဖြင့် မသင့်တော်ကြောင်း သိရ ပါသည်။  သို့သော် ပြည်တွင်းစိုက်ပျိုးသည့်သစ်တော်သီးများမှာ ရိတ်သိမ်းရာသီတိုတောင်းခြင်းနှင့် အအေးခန်းသိုလှောင်မှုမရှိပါက ပုပ်သိုးလွယ်သောကြောင့် အရွယ်အစားသေးငယ်ကြောင်း သိရပါ သည်။ Jeonbuk Agricultural Cooperative နှင့် Jeonju Horticultural Cooperative တို့သည် လည်း ၎င်းတို့၏သစ်တော်သီးများအား ဗီယက်နမ်ဈေးကွက်တွင် အရည်အသွေးမြင့်သစ်သီး အဖြစ် ရပ်တည်ရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ တင်ပို့သူများသည်လည်း သစ်သီး၏ အထူးချိုမြိန်မှု၊ လတ်ဆတ်မှုနှင့် တင်းကျပ်သည့်စံနှုန်းများလိုက်နာမှု အပေါ် အသားပေးပြောကြား ခဲ့ကြောင်း သိရပါသည်။ ရှေ့ဆက်၍လည်း cooperative များသည် တန်ချိန် ၂၀၀ ရှိသော သစ်တော်သီးများကို ထိုင်းနှင့် အင်ဒိုနီးရှားအစရှိသည့် အခြားအရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ကာ ဒေသတွင်းတိုးချဲ့ရန် စီစဉ်နေကြောင်း သိရပါသည်။ Jeonju Horticultural Cooperative ၏ ဥက္ကဌဖြစ်သူ Lim Jong-gyeong က ထိုတင်ပို့မှုသည် စိုက်ပျိုးရေးသမားများနှင့် cooperative များကြား ပူးပေါင်းအားထုတ်မှုကိုရောင်ပြန်ဟပ်ကြောင်း သိရပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ထံမှ ပြင်းထန်သောယှဉ်ပြိုင်မှုရှိနေသော်လည်း Jeonbuk သစ်တော်သီးများသည် ၎င်းတို့၏ မြင့်မားသောအရည်အသွေးနှင့် အစားအစာလုံခြုံစိတ်ချရမှုတို့ကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှ ဈေးကွက်တွင် ဦးဆောင်ရန်မျှော်မှန်းရကြောင်း သိရပါသည်။

DOCA (ရန်ကုန်)